ဆာန်မန်
ဟိုတ်နူကဵုအကာဲအရာ ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်တုဲ ညးဍုၚ်ကွာန်မန်ပိုဲတံ လတူနူထံက်မံၚ်ပၚ် ကဵုမံၚ်ဒြဟတ် ဗော်ရပ်လွဟ်မန်တံသၟးဂှ် ပိုဲတံထပ်တုဲ ဒးထံက်ပၚ် ကဵုဒြဟတ်ကဵု ဗော်ဒဳမဝ်ကရေဇြဳအလုံရးမန် ဇၞော်ကဵုဒြဟတ်ထေက်ရောၚ်။
ဒၟာနူကဵု အလဵုအသဳပၞာန် ကၠောန်ဗဒှ်လဝ် ပေဲါရုဲမာဲညးတံ ပ္ဍဲကဵုသၞာံဏံ နကဵုဂၠံၚ်တရဴဒဳမဝ်ကရေဇြဳပေၚ်ၚ် ဟွံသေၚ်တုဲ ပ္ဍဲကဵုပ္ၚံက်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်တ္ၚဲဏံဂှ်လေဝ် ကောန်ဂကူမန်ပိုဲတံ ဆက်တုဲ ဒးကၠောန်အာ ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်လတူခုၚ်ကီု ရပ်လွဟ်ကီုရောၚ်။
ဟိုတ်နူအလဵုအသဳပၞာန်ဗၟာတံ ဘပဠဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ ကဵုသ္ပဒပ်မၚ်ပယျူဵတုဲ ကဵုကၠုၚ်လဝ်ဇြဟတ်ဓရိုဟ်ဂှ်ရ အကာဲအရာ ကလေၚ်ပန်ပှော်ဂှ် ကလေၚ်ဒှ်ကၠုၚ်မာန်တုဲ နကဵုဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ ဒးသၠုၚ်ပတိုန် အသိၚ်ပၞာန် ကေုာံ ဂလိုၚ်ပတိုန်ပၞာန်၊ ဒးပလေဝ်ပလေတ် ကွတ်ပၞာန်တံရ။
သွက်ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ ဂွံသၠုၚ်ပတိုန် အသိၚ်ပၞာန် ကေုာံ ဂလိုၚ်ပတိုန်ပၞာန်ဂှ် နကဵုဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ ၜံက်က္ဍိုပ်တုဲ ဒးကေတ်ဒြဟတ် နူညးဍုၚ်ကွာန်တံထေက်ရ။
ၜိုန်ရအလဵုအသဳပၞာန်ဗၟာတံ ဒေံါထောံပရေၚ်ကဵုဒြဟတ်ဓရိုဟ် လတူဗော်ဍုၚ်မန်တၟိတုဲ လပါ်ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ မံၚ်ထောံညိၚ်ညိၚ်၊ ဒေါံထောံအသိၚ်ချဳဒရာၚ် ဟွံထေက်ရ။
လပါ်ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ ဒးဝေၚ် ပရေၚ်ဇက်ပၞာန် ချဳဒရာၚ်ပၞာန်၊ ဂလိုၚ်ပတိုန်ပရေၚ်ပၞာန်၊ ပကောံလွဟ်၊ ပလေဝ်ဒၞာဲ၊ ဇက်ကရောၚ်ပၞာန်တံဂှ် ဒးကၠောန်ထေက်ရောၚ်။
လၟုဟ် ကောန်သဂံၚ်ဒေါံဇူ နူဗော်ဍုၚ်မန်တၟိတံ ကလေၚ်စဴစိုပ်ဗော်တုဲ ကလေၚ်ချဳတိုန်ညိညရ။ နကဵုဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ ဒးပံက်ပတိုန်ဘာပၞာန်တုဲ ပ္ဍဲဒေသညးဍုၚ်ကွာန်တံဂှ်လေဝ် ဝေၚ်ကရေၚ်ပၞာန်တံဂှ် ဒးကၠောန်တိုန်ထေက်ရောၚ်။
ပေဲါရုဲမာဲဏံတုဲမ္ဂး ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိကီု ဗော်ရပ်လွဟ်ဒေံါလဝ်ပန်ပှော် ဟွံဒုၚ်ရုဲမာဲတံကီုဂှ် အလဵုအသဳပၞာန်ဗၟာတံ သွက်ဂွံလလောၚ် ဗော်ဟွံလုပ်အဝေါၚ်သၞောဝ်၊ ဗော်မ္ၚးသၞောဝ်၊ ဗော်သပုန် နွံတုဲ သွက်ဂွံဝေၚ်ပၞာန်ကဵု ဗော်တံဏံဂှ် ညးတံ ပလေဝ်ပလေတ်စလဝ် ဖျေံလဝ်အစဳအဇန် နွံမံၚ်ရောၚ်။
ပေဲါရုဲမာဲဂှ် ပ္ဍဲကဵုသၞာံဏံအိုတ်မ္ဂး တုဲဒှ်အာတုဲ သွက်ဂွံချဳဒရာၚ် ပရေၚ်ပၞာန် ကုဗော်တံဂှ် ပ္ဍဲကဵုသၞာံဂတ ၂၀၁၁ ဏံ နွံမံၚ်တုဲ နကဵုဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ တိက်သၠိၚ်မံၚ် ဟွံဂွံရောၚ်။ ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ ထေက်ကဵု ဒးပလေဝ်ပလေတ်စ ဗီုဒပ်ကချေၚ် (KIO) ကေုာံ ဒပ်ဝ (UWSA) တံထေက်ရောၚ်။
ဒပ်ကချေၚ် ကဵုဘာအလံၚ်ဗိုလ် ကုညးဘာတက္ကသဵုတုဲလဝ်တံကီု၊ ပလေဝ်ဒပ်၊ ခါဲတိုၚ် ဝေၚ်ကရောၚ်ပၞာန် နကဵုဒြဟတ်နွံနွံကီု ကၠောန်ကၠုၚ်လဝ်တုဲ အသိၚ်ဂှ် အလဵုအသဳပၞာန်ဗၟာတံ ဂွိၚ်ဂွာဲတိုန် တၟာဂလိုၚ်ရ။
ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိလေဝ် ထေက်ကဵုဒးကၠောန် ချဳဒရာၚ် ဗီုညးတံထေက်ရောၚ်။ သွက်ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ ဂွံချဳဒရာၚ်ဗီုဏံဂှ် လပါ်ညးဍုၚ်ကွာန်တံလေဝ် ဒးထံက်ပၚ်သြန်၊ ဒးထက်ပၚ် ကပေါတ်ကြိယာတံကီုရောၚ်။ ကၠာတေံညးဍုၚ်ကွာန်မန်တံ ကဵုမံၚ်သြန် ထံက်ပၚ်မံၚ်လ္ၚီမ္ဂး လၟုဟ်ဏံ ဒးကဵုၜါလ္ၚီ၊ ပဵုတုဲ ဒးကဵုဒြဟတ်ထေက်ရောၚ်။
သြန်ထံက်ပၚ် ဂွံနၚ်နူကဵုညးဍုၚ်ကွာန်တံဂှ် နကဵုဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ ဒးကၠောန်စရၚ် ဒးသောၚ်ကလးကဵု ညးဍုၚ်ကွာန်တံရောၚ်။ ဥပမာ ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ ရာန်လွဟ် ၜိုတ်ၜါကၠံဇကိုအ်မ္ဂး ဒးကေတ်သြန်မုစိဂှ် အာတ်အရီုအဗၚ် နူညးဍုၚ်ကွာန်တံတုဲ အတိုၚ်ဟီုဂှ် ဒးကၠောန်ထ္ၜးကဵုရောၚ်။
ယဝ်ရအတိုၚ်ဖျေံလဝ်အစဳအဇန်ဂှ် ထမံက်ဟွံမာန်မ္ဂး ဓရ်ပတှေ် လတူပရေၚ်ကမၠောန်ဗော်ဂှ် အောန်စှေ်အာမာန်ရောၚ်။ ပ္ဍဲကဵုပ္ၚံက်ဒေံါပန်ပှော်ဂှ် ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ ပရေၚ်ဆက်ဆောံလီုလဝ် လတူညးဍုၚ်ကွာန်တံ နွံကၠုၚ်လဝ်ဂှ်လေဝ် နကဵုပရေၚ်ချဳဒရာၚ်တၟိဏံ လပါ်ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ ကလေၚ်ပလေဝ်ကဵုတုဲ ဒုၚ်ဂုဏ် လတူညးဍုၚ်ကွာန်တံထေက်ရောၚ်။
မွဲလ္ပာ်ဂှ်လေဝ် ညးဍုၚ်ကွာန်မန်ပိုဲတံ ဝိုတ်ထောံဟွံဂွံမွဲဂှ် ပ္ဍဲကဵုပေဲါရုဲမာဲဂတဏံ အမာတ်မန်တံ ညံၚ်သ္ဂောံဂွံမာဲဂၠိုၚ် ညံၚ်သ္ဂောံဂွံခုၚ်ဂၠိုၚ် ပ္ဍဲကဵုကၠတ်ထဝ်ဂှ် ဒးကၠောန်အာထေက်ရောၚ်။ မန်ပိုဲတံ ဂွံခုၚ်ပ္ဍဲကၠတ်ထဝ်ဂၠိုၚ်မ္ဂး သွက်ကံကုသဵုမန်ဂှ် ပ္ဍဲကဵုဗွိုၚ်သၞောဝ် ၜိုတ်မာန်ကဵုမာန် ကၠောန်အာဂွံမာန်မံၚ်ရောၚ်။
အလဵုအသဳပၞာန်ဗၟာတံ ၜိုန်ရပံက်လဝ် ဆပၞော်ယီုညိည ပ္ဍဲကဵုသၞောတ်ဝ်ညးတံဂှ် ဒှ်ကၠာလေဝ် ယဝ်ရပိုဲ ဂွံပၞော်ယီုမွဲပၞော်မ္ဂး သွက်ဂကူပိုဲဂှ် ယီုသၠဲတိုန်ညိညမာန်ရောၚ်။
ဟိုတ်ဂှ်ရ ဗော်ဒီမဝ်ကရေဇြဳအလုံရးမန် ညံၚ်သ္ဂောံဂွံမာဲဂၠိုၚ် ညံၚ်သ္ဂောံဂွံခုၚ်ဂၠိုၚ် ပ္ဍဲကဵုကၠတ်ထဝ် ပ္ဍဲကဵုပေဲါရုဲမာဲ ၂၀၁၀ ဏံဂှ် ကိစ္စဇၞော်အိုတ်ရ။ ဗော်ဒဳမဝ်ကရေဇြဳအလုံရးမန် သ္ဂောံဂွံမာဲဂၠိုၚ်ဂှ် ပိုဲမန်တံဟေၚ် ဒးကဵုဒြဟတ် ဒးရီုဗၚ်ထေက်ရောၚ်။ ညံၚ်ရဴပိုဲ ဒးထံက်ပၚ်မံၚ် ဗော်ရပ်လွဟ်ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ နကဵုဒြဟတ်သြန်ဂၠိုၚ်ဂှ် ပိုဲဟွံဒးထံက်ပၚ် ဗော်ဒဳမဝ်ကရေဇြဳအလုံရးမန်ရ။
သြန်ဟွံဒးအိုတ်ကီုလေဝ် ပိုဲထံက်ပၚ်ညးတံ ဂွံမာန်မံၚ်ရောၚ်။ ဗီုလဵုထံက်ပၚ်ရောဟီုမ္ဂး ဇၟာပ်ကောန်မန် အာကဵုမာဲကဵု ဗော်ဒဳမဝ်ကရေဇြဳ အလုံရးမန်အိုတ်ညိ။ ကဵုမာဲဂှ် သြန်ပိုဲ ဟွံဒးအိုတ်ပုဟ်။ ဆၜိုတ် စုတ်ကဵုမာဲဟေၚ်ရောၚ်။