မိစၠန်ထဝ်
ပ္ဍဲတွဵုရးဍုၚ်မန်ဝွံ မၞိဟ်ဒှ်ယဲ HIV/AIDS တံ ဂၠိုၚ်တိုန်ကၠုၚ်မံၚ်ရောၚ် ဂွံတီကေတ် နူအပ္ဍဲလိက်စရၚ် ဂကောံ (IOM) ရ။
သၞာံတုဲကၠုၚ်တေံဂှ် မၞိဟ်ဒှ်ယဲ HIV/AIDS ဂှ် လၟိဟ်မၞိဟ်ၜိုတ် ၅၀၀ တၠပြၚ်ၚ်နွံတုဲ သၞာံဏံဂှ် ပဵုတိုန် ၜိုတ် ၃၀၀ တၠ ဒှ်မံၚ်ရောၚ် အတိုၚ်လုပ်စရၚ်ဂကောံ IOM ဂှ် ဂွံတီကေတ်ရ။
ဟိုတ်နူကဵု အကောံ IOM တံ ကဵုပညာ ဆေၚ်စိုပ်ကဵု ယဲ HIV/AIDS ကီု၊ သီုထံက်ပၚ်မံၚ် စၞအဟာရကေုာံ ဂဥုဲဒှ်ဇြဟတ်တံ ဇၟာပ်ပ်ဂိတုကီုဂှ်ရ မၞိဟ်ဒှ်ယဲ HIV တံ ဓဝ်ပတှေ်စ လ္တူကောန်ဂကောံ IOM တံ နွံကၠုၚ် ပံၚ်တောဲကၠုၚ်ဂှ်ရ အပ္ဍဲစရၚ် IOM ဂှ် မၞိဟ်ဒှ်ယဲတံ ဂၠိုၚ်တိုန်ရောၚ် ကောန်ဂကောံ IOM အပ္ဍဲဍုၚ်မုဟ်ဍုၚ်မွဲတၠ ဟီုရ။
“ပိုဲတံဂှ် မွဲဂိတုတှေ် ၆ ဝါ ကဵုမံၚ်ပညာ စိုပ်ကဵုယဲ HIV/AIDS ကဵု ညးဍုၚ်ကွာန်တံ၊ စၞအာဟာရ ဂဥူဲဇြဟတ်လေဝ်ကဵုမံၚ်၊ ရဲဒးသုၚ်မံၚ်ဂဥုဲ ART တံလေဝ် စိုပ်အခိၚ်တှေ် ပိုဲဖျုန်ကဵုဂဥုဲ ဇၟာပ်ဂိတု၊ လၟုဟ်တှေ် မၞိဟ်အယုက်စိုပ် ၄၀ လ္ပာ်လ္တူတံ ကၠုၚ်ပံၚ်တဲကဵုပိုဲ နကဵုကောန်ဂကောံ ဗွဲမဂၠိုၚ်ရ၊ ညးဍုၚ်ကွာန်တံလေဝ် ကၠိုဟ်ကၠုၚ်ပရေၚ် ယဲဏံအိုတ်ရ” သာ်ဝွံ ညးဆက်ဟီုရ။
မၞိဟ်ဒှ်ယဲ HIV တံ ဂၠိုၚ်တိုန်ကၠုၚ်ကီုလေဝ် လ္ၚဵုတံဂှ် ဂွိၚ်ဖောက် ညးဂမၠိုၚ်တီစုတ်ယဲဇကုတုဲ ဟွံဟီုမွဲသာ် မံၚ်ဒၟံၚ် သ္ၚိတ်သ္ၚိတ်ဇြဇြ အိုတ်လေဝ်နွံမံၚ်ရ။ စရၚ် လၟိဟ်မၞိဟ်ဒှ်ယဲ HIV/AIDS အလုံဍုၚ်မန်မွဲဂှ် ၜိုန်ရဟွံတီချိုတ်တ်ပၠိုတ်တ်ကၠာလေဝ် အပ္ဍဲဂကောံ IOM ဂှ်မ္ဂး လၟိုဟ်မၞိဟ် ဂၠိုၚ်တိုန်မံၚ်ရောၚ် ကောန်ဂကောံ IOM အပ္ဍဲဍုၚ်ရေဝ်မွဲတၠ ဟီုရ။
“မၞိဟ်ဒှ်ယဲ HIV တံ လ္ၚဵုဂှ် စရၚ်နွံမံၚ်ကီုလေဝ် လ္ၚဵုဂှ် စရၚ်ဟွံမွဲပုဟ်၊ မၞိဟ်ဒှ်ဂှ်လေဝ် ဂၠိုၚ်တိုန်ကၠုၚ် နူကဵုသၞာံအာဏီ၊ ဆဂး ဍေံတံဂွိၚ်ဖောက် ယဲဍေံတံ ညးတၞဟ်တီအာဂှ်ရ ဍေံတံ ဟွံဟီုပုဟ်၊ မၞိဟ်ကၠိုဟ်ပရေၚ်ယဲဂှ်တှေ် ဍေံတံ ကၠုၚ်ပံၚ်ကဵု ဂကောံပိုဲတံ၊ လၟုဟ်တှေ် ပ္ဍဲပွိုၚ်ဍုၚ်ရေဝ်ဂှ်တှေ် မၞိဟ်ဒှ်ယဲ ကၠုၚ်ပံၚ်တဲကဵုပိုဲဂှ် လၟိဟ် ၜိုတ် ၃၀ တၠ နွံမံၚ်ရ” သာ်ဝွံ ညးဆက်ဟီုရ။
ပ္ဍဲတွဵုရးဍုၚ်မန် ပွိုၚ်ဍုၚ်မတ်မလီု၊ ပွိုၚ်ဍုၚ်မုဟ်ဍုၚ်၊ ပွိုၚ်ဍုၚ်ဇြပ်ဗု၊ ပွိုၚ်ဍုၚ်ကျာ်မြဟ်၊ ပွိုၚ်ဍုၚ်ရေဝ်ကေုာံ ပွိုၚ်ဍုၚ်ၜဳကလေၚ်တံဂှ် နူကဵုဂကောံ IOM တံ ကဵုဒၟံၚ်အရီုဗၚ် မပ္တံ စၞအာဟာရ၊ ဂဥုဲ ART (Anti-retroviral Therapy) ကု မၞိဟ်ဒှ်ယဲ HIV/AIDS တံရ။
ဟိုတ်နူ ဂကောံ IOM တံကဵုဒၟံၚ်ဘာကီု၊ သီုရီုဗၚ်ဒၟံၚ်ပေၚ်ၚ်ဂှ်ရ စိတ်ဂွအိုတ်အာတုဲ ပံၚ်တဲကဵု ကုဂကောံ IOM တံရောၚ်ဂှ် ညးဒှ်မံၚ်ယဲ နူပွိုၚ်ဍုၚ်မုဟ်ဍုၚ် မွဲတၠ ဟီုရ။
“ကၠာတဲဂှ် ဟွံဂွံဟီုပုဟ် ဒဒှ်ရ ဇကုဒှ်မံၚ်ယဲဂှ်၊ ဂွလေဝ်ဂွမံၚ်ကီု၊ ဆဂး ဟိုတ်နူ ညးတံကဵုကၠုၚ်ပညာကီု၊ ယဝ်ရ သုၚ်ဂဥုဲ ART တှေ် ယဲဇကုလေဝ် သက်သာတိုန် ဗီု မၞိဟ်ဓမ္မတာတံကီုဏောၚ် ဂွံတီကေတ်တုဲ အဲကေတ်ကၠုၚ်အဆက်ကဵု ဂကောံ IOM တံရ။ လၟုဟ်အဲသုၚ်မံၚ်ဂဥုဲ ART ဟွံလအ်ကွေံကွေံဏီပုဟ်” သာ်ဝွံ ညးဆက်ဟီုရ။
ဂကောံ IOM ဝွံ စနူသၞာံ ၂၀၀၆ တေံ စကဵုမံၚ်အရီုဗၚ် စၞအာဟာရ ကေုာံဂဥုဲဇြဟတ် သွက် မၞိဟ်ဒှ်ယဲ HIV/AIDS တံ ပ္ဍဲဒေသဍုၚ်မန်ဂှ်တုဲ စနူသၞာံ ၂၀၀၈ တုဲမှ စကဵုကၠုၚ်ဂဥုဲ ART ရ။
ပ္ဍဲအလုံဍုၚ်ဗၟာဝွံ လၟိဟ်မၞိဟ်ဒှ်ယဲ HIV/AIDS နွံမံၚ် (၂၄၀၀၀၀) တၠရောၚ် နူကဵုဂကောံကုလသမဂ္ဂ သြန်ဂအုံကောန်ၚာ် (Unicef) တံ လလောၚ်တြးလဝ် အပ္ဍဲသၞာံ (၂၀၀၆-၂၀၁၀) ရ။
ပ္ဍဲဂှ်ဝွံ လၟိဟ်ညးဗြဴ ပါလုပ်မံၚ် (၁၀၀၀၀၀) တၠကီုရ။ ပ္ဍဲမၞိဟ်ဒှ်ယဲတံဂှ် သၟတ်တံ ပါလုပ်မံၚ် ၃ ဂအုံ ၂ ဂအုံကီုရောၚ် အတိုၚ် Unicef ဟီုဂှ် PHOEWA News ပတိတ်လဝ်ပရိုၚ်ရ။
စိုပ်ကဵုယဲ HIV/AIDS တုဲ မွဲသၞာံမ္ဂး လၟိဟ်မၞိဟ် ၂၅၀၀၀ တၠတံ ချိုတ်မံၚ်ရောၚ် ပ္ဍဲလိက်ပရိုၚ်ဂျာနဝ် Weekenly eleven ဂှ်ထမံက်ထ္ၜးလဝ်ရ။