မမာဲမွဲမာဲ မုဍေံပြံၚ်သၠာဲမာန်ရော၊ သွက်ဂကူမန် ဍုၚ်မန်ဂှ် မုဍေံ ဒှ်ကၠုၚ်ရော၊ အလဵုအသဳ တွဵုရးဍုၚ်မန် ပါလဳမာန် (ကဠတ်ထဝ်) ဍုၚ်မန် မံက်ကၠုၚ်မာန်ဟာ၊ ဂကူမန်တံ ဂွံဒဳမဝ်ကရေဇြဳ နူပေဲါရုဲမာဲဏအ်တုဲ အခေါၚ်မၞိဟ် အခေါၚ်ဂကူ အခေါၚ်ကၠောန်ပိုန်ဒြပ် အခေါၚ်ကတ်ပညာ အခေါၚ်အာဍုၚ်မ္ၚး အခေါၚ်သ္ပသကိုပ်သက တွဵုရးဍုၚ်မန် ကလိဂွံတုဲ ဂွံပေဲါအံၚ်ဇၞး ဗၞတ်ၜိုတ်လဵုရော၊ မၞိုဟ်ဗွဲမဂၠိုၚ် မိက်ဂွံတီ တော်ဆကၠုၚ်အိုတ်ရ။
အပ္ဍဲပေဲါရုဲမာဲမွဲမွဲဝွံ သၞောဝ်ရုဲမာဲ၊ အခေါၚ်အဝဵု ဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ကေုာံ အခေါၚ်အဝဵု ကောန်ဂကူ (ကောန်ဍုၚ်အရၚ်) ပိသာ်ဝွံ ဒှ်တမ်ရိုဟ် ပေဲါရုဲမာဲ ဍုၚ်မန်၊ ဗၟာရောၚ်၊ တၚ်နၚ်ပိသာ်ဏံ ကၠးဖ္ဍးကၠိုဟ်ခၠၚ်လဝ်တုဲမ္ဂးဟေၚ် – ကြက်ရှ်သာ ပေဲါရုဲမာဲဂှ် ဍေံမံက်ကၠုၚ်မာန်ရောၚ်။ စပ်တ္ၚဲရုဲမာဲဂှ် အာစိုပ်ဒၞာဲရုၚ်မာဲတုဲ ဆၜိုတ်စုတ်ဏာ စက္ခောဗုမွဲတၞးဓဝ် ဒှ်ပေဲါရုဲမာဲ ဟွံသေၚ်ရ။
အပ္ဍဲဂကူမန်ဂှ် က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်တြေံတြေံ နူဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ ကေုာံ ဗော်ဒဳမဝ်ကရေဇြဳ ကောန်ဂကူမန်တံ ဒစဵုဒစးတုဲ ဟွံလုပ်ဒုၚ်ရုဲမာဲအိုတ်ရ။ က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်တၟိတၟိဂမၠိုၚ် ဒက်ခၞံပတိုန် ဂကောံပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်တၟိ (ဗော်တတိယ) ကော်ဂး ဗော်ဒဳမဝ်ကရေဇြဳ အလုံရးမန်တုဲ ကြက်လုပ်ပြိုၚ် ပ္ဍဲပေဲါရုဲမာဲဏအ်ရောၚ်။ ပ္ဍဲပ္ၚံက်ဏအ်ဂှ် ဂကူမန်တအ် ဒးစွံသတိ ဇၞော်ဇၞော်ရောၚ်။ အကြာသၟာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် မွဲတၠကဵုမွဲတၠ၊ အကြာက္ဍိုပ်သ္ကိုပ် မွဲဂကောံကဵုမွဲဂကောံ၊ မွဲဗော်ကဵုမွဲဗော် ဆီဟွံဂွံထကးဂှ် ပၟိက်ဇၞော် နူကဵုပေဲါရုဲမာဲဏီရောၚ်။
ပေဲါရုဲမာဲဏံ တုဲဒှ်အာကီုလေဝ် ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ဂကူမန်ဂှ် ဍေံတုဲဒှ် စိုပ်ကၞောတ် ဟွံသေၚ်ဏီရ။ ပေဲါရုဲမာဲတုဲအာကီုလေဝ် အပ္ဍဲဂကူမန်ဂှ် အလဵုအသဳဂကူမန်၊ ဍုၚ်ရးမန်၊ သၞောဝ်ဍုၚ်မန် အတိုၚ်ပၟိက်စိုတ် အတိုၚ်ဆန္ဒ ကောန်ဂကူမန်တအ် မိက်ဂွံကဵုမံက်ကၠုၚ်ဂှ် နူကဵုပေဲါရုဲမာဲဏအ် ကၠောန်ဗဒှ်ကဵု ဟွံသေၚ်ဏီရောၚ်။
အပ္ဍဲပ္ၚံက်ဏအ် မၞိဟ်ဒုၚ်ရုဲမာဲဂမၠိုၚ် ဂွံမာဲဂၠိုၚ် ဒှ် “အမာတ်” ဣယျ ဂးတုဲ လ္ပပျုတ်ဗဒေက် ကုဂကောံဇၞော် ဂကောံပၠန်ဂတး သွက်ဗၠးၜးဂကူမန် ကေုာံ ဂကောံမိမတအ်ဏီညိ။ နူကဵု (၂၀၁၀) စဵုကဵု (၂၀၂၀) မုဂကောံဇကု ကၠောန်ဂွံ၊ မုဂကောံဇကု ဇၞးမာဲတုဲ ကၠောန်ထ္ၜးဏာ စပ်ကဵုအခေါၚ်မၞိဟ် ဂကူမန်၊ အခေါၚ်ပိုၚ်ပြဳတိဍာ် ကၠအ်သွဝ်၊ အခေါၚ်ဗတောန်ပညာ အခေါၚ်ဖျေံတမ်ရိုဟ် အပ္ဍဲဍုၚ်မန် ကေုာံ အခေါၚ်ဆက်စၠောံကဵု ဍုၚ်မ္ၚးဂမၠိုၚ်တုဲ ဂကူမန်တံ ဒှ်ဖဵု ဂွံဒှ်တသိုခ် ဂွံသၠးပွးတုဲ ဂွံဒုၚ်စရှ်သာ ဒဳမဝ်ကရေဇြဳ အပ္ဍဲဍုၚ်ဗၟာဂှ် ကလေၚ်သ္ၚေဝ်မၠာ် စမ်ၜတ်ကေတ်ညိ။
အပ္ဍဲပေဲါရုဲမာဲဝွံ သၞောဝ်ပေဲါရုဲမာဲဂှ် တေၚ်ၚ်ဂြတ်တ် သမုတ်စွံလဝ်တုဲ အလံၚ်အမာတ်တံ သၟာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်တအ် ဗွဲမသၠးပွး ဟီုဂးခၠေဝ်သှ်ဟွံဂွံ၊ ဆက်ဆောံကဵု ဂကောံပရိုၚ်ဍုၚ်သၟာၚ်ဟွံဂွံ၊ သုၚ်စောဲသြန် နူဂကောံမ္ၚး ကဵုဒါန်ဟွံဂွံ၊ ဟွံမွဲကဵုအခေါၚ်တုဲ ကၠောန်ပေဲါကောံဓရီု ဟွံဂွံ၊ မုဂကောံဇကုသဳကၠဳဂှ် မဒးစဵုဒုၚ်ကဵုလဝ် ကုဂကောံကဝ်မယှေန်ရုဲမာဲ (ဝါ) ဒပ်ပၞာန်၊ စဵုဒုၚ်တုဲမှ ဆက်ချဳဒရာၚ်ဂွံရောၚ်၊ သၞောဝ်ပေဲါရုဲမာဲဏအ်ပၠန် ဂကောံထိၚ်ဒဝ်သၞောဝ်ဂှ် မၞိဟ်စၞးကောန်ဂကူ ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံ ဟွံဂွံပါလုပ် ပ္ဍဲကဝ်မယှေန်ရ။
မၞိဟ်တာလျိုၚ် ပ္ဍဲကဝ်မယှေန်ဂှ် မၞိဟ်စၞး နူဂကူမန် (ဝါ) နူကောန်ဍုၚ်အရၚ်တအ် ဟွံမွဲမ္ဂး သာ်လဵု ဂွံသ္ပစၟတ်သမ္တီ ဒဒှ်ရပေဲါရုဲမာဲဏအ်ဂှ် အတိုၚ်ဓရ်ဍာံ အတိုၚ်ဆန္ဒညးဍုၚ်ကွာန် အတိုၚ်မမာဲ ကဵုလဝ်ဂှ် သက်သဳပေၚ်ၚ် ပါ်ခြာစၟတ်သမ္တီ ရိုဟ်အာမမာဲ မွဲမတုဲမွဲမ မွဲတၞးတုဲမွဲတၞး စုတ်ပ္ဍဲစရၚ် နကဵုခမ်ပျူတာတုဲ ဒှ်ဓရ်ဍာံရော၊ သၞောဝ်ပေဲါရုဲမာဲဂှ် နူကဵုတမ် ဒဵုကဵု တ္ၚဲရုဲမာဲဏံ အခေါၚ်ကုလသမဂ္ဂ လ္ၚတ်စမ်ၜတ်၊ အခေါၚ်တၠပညာရုဲမာဲ နူဍုၚ်ဒဳမဝ်ကရေဇြဳ နူယူရောပ်တအ် ဂွံလုပ်စမ်ၜတ်ဂှ် အခေါၚ်ဟွံမွဲသက်က်ရ။ ပ္ဍဲကဵုမာဲပၠန် မၞိဟ်ကဵုမာဲဂမၠိုၚ် မၞိဟ်မံၚ်ဍုၚ်သေံ၊ မလေဝ်ယှာ၊ သၚ်္ဂပူ၊ ကဝ်ရဳယျာ ကေုာံ ဍုၚ်သၟာၚ်ဂမၠိုၚ် ဂွံကဵုမာဲပၠန်ဂှ် ဂွံအာရုၚ်အေန်တာနက်၊ ဂွံအာရုၚ်ကလုတ်ဗၟာဂှ် ဝါတ်ဂါတ်ဗွဲမလောန်ရ။ သၞောဝ်ပေဲါရုဲမာဲဏံ တေၚ်ဂြတ်မံၚ်ဂှ် ထံက်ရံၚ်ကေတ်မ္ဂး ပေဲါရုဲမာဲ ဒဳမဝ်ကရေဇြဳဂှ် ညံၚ်ရဴပေဲါရုဲမာဲ တၠအဝဵုပၞာန် မွဲလှေ်ပၠန် ကၠိုဟ်ကေတ်မာန်ရောၚ်၊ လ္တူသၞောဝ်ပေဲါရုဲမာဲဂှ် ဒးလ္ၚတ်ကၠိုဟ်ခၠၚ်တုဲ ဂကူမန်တအ် တော်ဆကေတ် လ္တူအခေါၚ်ဇကုဒးရောၚ်။
သ္ၚေဝ်မၠာ်ကေတ် သၞောဝ်ပေဲါရုဲမာဲတုဲ မဒးဆက်သ္ၚေဝ်မၠာ် လ္တူအခေါၚ်အဝဵု ဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ထေက်ရောၚ်။ ဒက်ဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်တုဲ တၚ်ရန်တၟအ် ဗော်ဇကု၊ တၚ်ကမၠောန် ဗော်ဇကု၊ အခေါၚ်အဝဵု က္ဍိုပ်သ္ကိုပ် ဗော်ဇကု၊ အခေါၚ်ဂွံဒုၚ်စသိုၚ် ကောန်ဂကောံ ဗော်ဇကု ကေုာံ သြန်လုပ်တိတ်ဗော်ဇကု သာ်ဝွံ ဗီုပြၚ်သဇိုၚ်ဂကောံမွဲမွဲ ဒးစွံပတိုန်ရောၚ်။
ဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်မွဲမွဲဝွံ တၚ်ရန်တၟအ် သၠုၚ်အိုတ်ရ။ အပ္ဍဲဍုၚ်ဇကု၊ အပ္ဍဲဂကူဇကု၊ အပ္ဍဲဂကောံဇကု၊ အပ္ဍဲဒေသတွဵုရးဇကု မုဍေံယောၚ်ယာမံၚ်၊ မုဇကု မိက်ဂွံကၠောန်၊ သာ်လဵုဗော်ဇကုကၠောန်မ္ဂး ဍေံအံၚ်ဇၞး ဍေံခိုဟ်တိုန်ကၠုၚ်၊ ဍေံဒှ်ဒတုဲဖဵုကဵု ကောန်ညးဍုၚ်ကွာန်တံဂှ် ဟီုဂးချူပတိတ်အိုတ်ရ။ (တၚ်စၟတ်- အပ္ဍဲစၟတ်တ္ၚဲ ၂၁/၈/၂၀၁၀ ဝွံ ပ္ဍဲဍုၚ်အဝ်သတြေလျ ကၠောန်ပေဲါရုဲမာဲ မဒှ်တုဲ မၞိဟ်ချူလိက်ဏအ် လ္ၚတ်ဒၟံၚ်ကြပ်ပ်ရ။)
ညးဍုၚ်ကွာန်တံ ဂွံထံက်ဂလာန် ဗော်ဇကုဂှ် မုဗော်ဇကု ဖျေံဂၠံၚ်တရဴ၊ လ္တူပရေၚ်ပညာ၊ ပရေၚ်ထတ်ယိုက်၊ ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ် ကေုာံ ပရေၚ်ဂီုကၠီုဍုၚ် သာ်ဝွံ က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ဗော်တံ ဟီုဂးသဳကၠဳ လ္တူတဳဗွဳ၊ ရေဒဳယဝ်၊ အေန်တာနက် ကေုာံ လိက်ပရိုၚ်ဂမၠိုၚ်တုဲ ဆဵုဂဗသဳကၠဳကဵု ကောန်ဍုၚ်ကောန်ကွာန်တံရောၚ်။ ကာလစှေ်ပရေၚ်စန်ဒက်ဂှ် အခေါၚ်ဟီုဂး ခၠေဝ်သှ်၊ အခေါၚ်စန်ဒက် လ္တူဂၠံၚ်တရဴ ဗော်ဇကု၊ ပရေၚ်ကမၠောန် ဗော်ဇကု၊ လညာတ်က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ဇကု၊ မပ္တံကဵု ဗော်ဇကု ဂွံအဝဵု ဒှ်အလဵုအသဳမ္ဂး ကၠောန်ကဵုဘာ၊ သိုၚ်ကဵုသ္ၚိ၊ ဒက်ကဵုဒဒန်၊ ကၠောန်ကဵုရုၚ်ဂဥုဲ၊ ကၠောန်ကဵုရုၚ်စက် သာ်ဝွံ ညံၚ်ကဵုကောန်ဍုၚ်ကောန်ကွာန်ဂမၠိုၚ် ဂွံစှေ်စိုတ်ဂှ် စှေ်စန်ဒက်အိုတ်ရောၚ်။
အပ္ဍဲတွဵုရးဍုၚ်မန်ဂှ် သၟာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ကေုာံ အလံၚ်အမာတ်တံ ဟီုပိုတ်တ်သကုတ်တ် ဗွဲမသၠးပွး ဟွံဂွံတုဲ မုဗော်ဇကု ကြက်မကၠောန်အာရောဂှ် ဖျေံလဝ်ပဝ်လသဳတုဲ လးလဝ်သဇိုၚ်ကမၠောန်ဂှ် ကဝ်မယှေန်ရုဲမာဲတံ ဟွံကဵုအခေါၚ်ရ။ ဟိုတ်ဂှ်ရ အခေါၚ်အဝဵု ဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်လေဝ် ဒးဒုၚ်ကၟာတ်စဵုဒၞာလဝ် ဇၞော်ဇၞော်ရောၚ်။
အပ္ဍဲပေဲါရုဲမာဲဝွံ အခေါၚ်အဝဵု ဂကူမန် ကေုာံ အခေါၚ်အဝဵု ဂကူကောန်ဍုၚ်အရၚ်ဂမၠိုၚ် မုဍေံမံက်ကၠုၚ်မာန်ရော။ ကၠောန်ပေဲါရုဲမာဲတုဲ အမာတ်မန်တံ ကလိဂွံဒၞာဲ (၃၀) ဒၞာဲ (ဝါ) (၂၀) ဒၞာဲ ယဝ်ရဒှ်မ္ဂး မုအမာတ်မန်တအ် ဆက်ကၠောန်အာရော၊ အပ္ဍဲလ္တူဍုၚ်ဇၞော် တွဵုရးဍုၚ်မန် ဍုၚ်မတ်မလီုဂှ် ပိုဲဂွံဆဵုကေတ် အလာံမန်၊ ပါလဳမာန်မန်၊ အလဵုအသဳမန်တုဲ ပိုဲဂွံညာတ်ကေတ် ဂၠိက်ဍာဲ ပဠောံဗု တိုန်မံၚ်ရုၚ် ဂ္ဇအ်မံၚ်ရုၚ် ဖျေံမံၚ်သၞောဝ် ဓဇက်မံၚ်ကမၠောန် သွက်တွဵုရးဍုၚ်မန်ပိုဲဟာ? ဟွံသေၚ်မ္ဂး နူဂယးပြဟ် ပိုဲဂွံမိၚ်ကေတ် ဒွက်ရှေ်သှေ် အလာံဂကူမန် လဒေါဝ်ဍုၚ်မတ်မလီုတုဲ ကောန်ကွးဘာ ကေုာံ ရဲတိုန်ရုၚ်တအ် ဒယှေ်ဒွက်တုဲ ရှေ်သှေ်မံၚ် အလာံဂကူဟာ?
အဝဵုဂကူမန် ကေုာံ ကောန်ဍုၚ်အရၚ်ဂမၠိုၚ်ဂှ် မမာဲမွဲမာဲ ကဵုသ္ဂုတ်သွာတ် ဟွံမာန်ရောၚ်၊ မမာဲမွဲမာဲဂှ် ဆၜိုတ်ထိၚ်ဒဝ်လဝ် ဗီုပြၚ်တွဵုရးဇကု၊ ဗီုပြၚ်ဂကောံကောန်ဍုၚ်အရၚ်ဇကု၊ ဗီုပြၚ်လိက်ပတ်ယေန်သၞာၚ် အခိုက်ကၞာဇကု မွဲချိုန်ခဏရ။ ဗၞတ်တြဴစှော်သၞာံ ဂကူမန်တအ် လုပ်ကၠုၚ်ပေဲါဗတိုက်ဂှ် နကဵုမမာဲမွဲမာဲ ကလိဂွံအခေါၚ်အဝဵု ဂကူရောၚ် ဟွံပတှေ်စှေ်စိုတ်ရ။
သဘဴဓရ်ရုဲမာဲဂှ် နူကဵုတၠအဝဵုပၞာန် ကၠောန်ကေတ်တုဲ ရုဲစှ် ဒုၚ်ရုဲစှ်အာဂှ် ဒှ်သဘဴဓရ် ဂၠံၚ်တရဴပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ဗၠေတ်တ်ရ။ နကဵုသဘဴဓရ် ဂၠံၚ်တရဴပရေၚ်ကွာန်ဗၠေတ်တ်ဂှ် ဗက်အာလက္ကရဴဍေံတအ် မွဲတ္ၚဲဟွံသေၚ်မွဲတ္ၚဲ ဂကောံဇကု ဗော်ဇကု ဂကူဇကု ဍေံဒက်ဂြေန်ထောံ နကဵုဒွန် ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် အပ္ဍဲသၞောဝ်တုဲ ဂၠံၚ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဇကု ကၠေံကၠက်အာမာန်ရောၚ်။
အပ္ဍဲပ္ၚံက်ဝွံ ဓရ်သမ္တီဂကူ ကေုာံ ဓရ်သမ္တီပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဂကူဂှ် ပၟိက်ဇၞော် နူကဵုပေဲါရုဲမာဲဏီရ။ ပေဲါရုဲမာဲဂှ် ဍေံရုဲအာ အတိုၚ်ဍေံဖျေံလဝ်ဗီုရောၚ်။ ကောန်ဍုၚ်ကောန်ကွာန် ဂကူမန်ဂမၠိုၚ် လညာတ်လ္တူသဘဴဓရ်ရုဲမာဲ ဟွံကၠးမ္ဂး သာတုဲ ဂကူမန်တအ် ဂိအာရောၚ်၊ ဂကောံဇကု ဟွံခိုၚ်၊ ဓရ်သမ္တီ လညာတ်ပရၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဂကူဇကု ဟွံသၠုၚ်၊ ပရေၚ်အာက္ဍိုပ် ဗော်ဂကူဇကု ဟွံဂံၚ်သကာမ္ဂး အကြာပေဲါရုဲမာဲဂှ် ဂကူမန် မွဲဂကောံကဵုမွဲဂကောံ ဆီထကးအာ ညံၚ်ရဴ (၁၉၉၀) တေံ မာန်ပၠန်ရောၚ်။ တၠအဝဵုပၞာန်မ္ဂးဂှ် ဍေံထကးထောံ ဂကောံဒစဵုဒစး၊ ဍေံထကးထောံ ဂကောံကောန်ဍုၚ်အရၚ်၊ ဍေံပါ်ထကးဆီ အကြာမွဲဂကူကဵု မွဲဂကူတုဲ ဍေံစဳဇန်လဝ် ပေဲါရုဲမာဲဏအ်ရောၚ်။
လညာတ်သမ္တီ ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ဂကူမန်ဂှ် က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်တအ် ဒးစွံရိုဟ်ကၞက်ရောၚ်။ အပ္ဍဲဂကူမန် သြန်ဂအုံဂကူ ဒးနွံဏောၚ်။ မၞိဟ်က္ဍိုက်ပ် ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ် ဒးနွံလ္တူဍုၚ်ရောၚ်။ အပ္ဍဲဗွိုၚ်ဒပ်ပၞာန်ဗၟာဂှ် လညာတ်ပရေၚ်ဂကူ ဒးနွံရောၚ်။ ကောန်ရုၚ်အလဵုအသဳ မၞိဟ်မကၠောန်မံၚ် ကမၠောန်ရုၚ်နာနာ ဂကူမန်ဂမၠိုၚ် ညံၚ်ဂွံပတှေ်စှေ်စိုတ် လ္တူဂၠံၚ်တရဴ ဂကူမန်ဂှ် က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်တအ် ဒးဂၠာဲနဲကဲ၊ ဒးစွံသဘဴဓရ်လဒေါဝ်လေပ်ရောၚ်။ ဒြဟတ်ဂကူမန် အပ္ဍဲဍုၚ် အပ္ဍဲဗွိုၚ်ကမၠောန် အလဵုအသဳဂှ် ဒးကေဝ်သၠဒကေဝ်ရောၚ်။ ဂကူမန်ဂှ် ပတှေ်မမာဲမွဲမာဲ ဟွံဂွံဏီရ။ မမာဲဂှ် ဍေံကမၠေံထောံမာန်မံၚ်ရ။ ဂကူမန်တံ ဒးပတှေ်ဓရ်သမ္တီဂကူရ။ အပ္ဍဲဂကူဇကု ဓရ်သမ္တီ ဒးသၠုၚ်၊ ပညာ ဒးသၠုၚ်၊ ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ် ဒးဍိုက်ပေၚ်တုဲ သြန်ဂအုံဂကူ ဒးနွံရောၚ်။ နကဵုပညာ ဂတာပ်ခေတ် ဒပ်ပၞာန် ဒးနွံရ။ နကဵုပညာဂၠးကဝ် က္ဍိုပ်သကိုပ်တအ် ဒးသဳကၠဳနဲကဲတၟိတၟိရ။
အပ္ဍဲတ္ၚဲပေဲါရုဲမာဲဂှ် ဒးထ္ၜးမမာဲ နကဵုပညာရ၊ ဟိုတ်ဂှ်ရ ကဵုဏာလညာတ် အတိုၚ်သၟဝ်ဝွံရောၚ်
- တ္ၚဲအာရုဲမာဲဂှ် လတက်ကယျိုၚ်မန်တုဲ ကေတ်ဏာကေမ်မရာ တက်ဗီုတုဲ ဗီုဂမျိုၚ်ဂှ် ပလံၚ်ကဵု ဂကောံပရိုၚ်မန်တအ်ညိ၊
- ဍေံအာကဵုမာဲဂှ် မုဇကုဆဵု၊ မုဇကုမိၚ်၊ မုဇကုမိက်ဂွံလဴထ္ၜးကဵု ဂကောံဂၠးကဝ်ဂှ် ချူပလံၚ်ကဵု ဂကောံပရိုၚ်မန်ညိ၊
- တ္ၚဲကဵုမာဲဂှ် မုမၞိဟ်တာလျိုၚ်ဟီု၊ မအရေဝ်ဍေံတံဟီု၊ အခိၚ်ဟီု၊ ဒၞာဲဟီု၊ မၞိဟ်ဟီုဂှ် ချူ စၟတ်သမ္တီတုဲ ကဵုပရိုၚ် ကုဂကောံမန် မၞိဟ်ဇၞော်ဇၞော်တအ်ညိ၊
- တက်ပတိတ်ပလောံ၊ အထုပ်၊ ထိုၚ်နာနာ စုတ်မအရေဝ် မပ္တံကဵု “ တွဵုရးဍုၚ်မန် မန်တအ် အုပ်ဓုပ်” ၊ “အလဵုအသဳဍုၚ်မန် မန်တအ် ဒက်ခၞံ” သာ်ဝွံတုဲ တြးပတိတ်ညိ၊
- အပ္ဍဲပွိုၚ်ဍုၚ်ဇကု တွဵုရးဇကု မုဇကု မိက်ဂွံကဵု မၞိဟ်ရုဲမာဲတံ အမာတ်တံ ကၠောန်အာရော ချူပလံၚ်ဏာလိက် ဇရေၚ်ညးတအ်ညိ၊
- မမာဲအဲ သွက်ဂကူမန် ဂွံဒှ်အလဵုအသဳရောၚ်
- မမာဲအဲ သွက်တွဵုရးဍုၚ်မန် ဂွံဗၠးၜးရောၚ်
- မမာဲအဲ သွက်ဂွံကေတ် ဗဗွဲဓရ်ရောၚ် – သာ်ဝွံ ချူတုဲ တြးတၞးလိက်အိုတ်ညိ။
မမာဲမွဲမာဲ မုဍေံပြံၚ်သၠာဲအာရော မိက်ဂွံတီမ္ဂး မုဇကု မိက်ဂွံကၠောန်၊ မုဇကု မိက်ဂွံဟီု၊ မုဇကု မိက်ဂွံပြံၚ်သၠာဲ၊ မုဇကု မိက်ဂွံကဵု အလဵုအသဳကၠောန် ချပ်ဗစာရဏာတုဲ သၟာန်အာအတိုၚ်သၟဝ်ဏံမာန်ရ၊
- အပ္ဍဲကွာန်ဇကု၊ ဍုၚ်ဇကု ၊ အ္စာဘာ၊ အ္စာဂဥုဲ ကေုာံ ဘာဗ္တောန်လိက်၊ ရုၚ်ဂဥုဲ နွံဍိုက်ပေၚ်မံၚ်ကီုဟာ၊
- အပ္ဍဲကွာန်ဇကု ဍုၚ်ဇကု၊ ဂၠံၚ်ဍာန်၊ ဒၞာဲဒၟံၚ်၊ သ္ၚိဍာ် ကေုာံ ဒၞာဲဝေၚ်၊ ဒၞာဲကောန်ၚာ်တအ် ဝေၚ်၊ ဒၞာဲမၞိဟ်ဇၞော် ဂွံလဝဳယဲ နွံမံၚ်ကီုဟာ၊
- အပ္ဍဲကွာန်ဇကု မုဂွံကၠောန်စရော၊ မုဂွံကၠောန်တုဲ ဂွံဂမျိုၚ်လမျီုရော၊ မုကၠောန်မ္ဂး အိန်ထံၚ် ဇကုသက်သာတိုန်ရော၊
- အပ္ဍဲကွာန်ဇကု၊ ဍုၚ်ဇကု၊ ညးဂှ်ကၠောန်မ္ဂး ကွာန်ဇကု၊ ဍုၚ်ဇကု နွံကဵုသၞောဝ်၊ နွံကဵုဗဗွဲဓရ် နွံကဵု တသိုက်စသုၚ်မံၚ်စံၚ်ရော၊
- မုဇကု မိက်ဂွံဟီု၊ မိက်ဂွံကၠောန်၊ မုဂွံဖျေံဗီုဂှ် မၞိဟ်လဵု ပတှေ်စှေ်စိုတ်တုဲ ကေတ်တာလျိုၚ် သွက်ဇကုရော၊
- မၞိဟ်စၞးဇကုဂှ် မုညးကၠောန်လေပ်ရော၊ မုညးဟီုလေပ် သွက်ဇကု ဂွံဒှ်တသိုက် ပရေၚ်စသုၚ် မံၚ်စံၚ်ရော၊
တၚ်သၟာန်ဂမၠိုၚ် သၟာန်စမ်ၜတ်ရံၚ်တုဲ အာကဵုမမာဲညိ သွဟ်ဍေံဂှ် အကြာမွဲၜါသၞာံ ဍေံမံက်ကၠုၚ်ရောၚ်