Categories
လညာတ်ပါ်ပါဲ

ပေဲါရုဲမာဲဗၟာတုဲမ္ဂး ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ပြံၚ်သၠာဲအာမာန်ညိဟာ

ဗညာ – အတိုၚ်ဆိၚ်လဝ်ဂှ် ယဝ်ရဒှ်မ္ဂး ပ္ဍဲကဵုဂိတုနဝ်ဝေမ်ပါ (၇) ဝွံ အလဵုအသဳပၞာန်တံ ကၠောန်ဗဒှ်ပေဲါရုဲမာဲ အလုံရးနိဂီုရောၚ်၊ သွက် “သၞောတ်ဒဳမဝ်ကရေဇြဳ ဗော်ဇဳ မသိပ်ဂၠိပ် ရာၚ်ဆာဲမွဲ” လမျီုသ္ဂောံလုပ် မ္ဒးသ္ပပေဲါရုဲမာဲဝွံရောၚ် အလဵုအသဳပၞာန်တံ သ္ဂးရ။

ရံၚ်ဗီုဖျေံလဝ်သၞောဝ်ပါလဳမာန် ထပ်ကဵုထပ် ကၠက်စေပ်မံၚ် ပံက်ဍာ်ဟွံဂွံတုဲ ညးတံဆိၚ်လဝ် ညးတံကၟောန်တိုန်ဇကု သၟိက်ကဵုပၞာန်အုပ်ဓုပ်ဍုၚ် လၟိုန်ရောၚ်။ ၜိုန်ဂှ်လေဝ် ညံၚ်ရဴအ္စာကတ္တိကဗေဒ ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ဂကူပြၚ်သေတ်  အလက်သဳဒဳတော်ကဝိ မသ္ဂးလဝ် နူလောန်ကၠုၚ် (၁၅၀) သၞာံဂှ်ပၠန်ရ မုကမၠောန်မွဲ မကၠောန်ကၠောန် ဗီုဆိၚ်လဝ်ဂှ် သၟိၚ်ဟွံစၟတ်ရ။

သၞာံ (၂၀၁၀) ဏံတုဲ မုညးတံ ဒှ်ကၠုၚ်ရောဂှ် အ္စာပရိုၚ်တံကီု၊ သၟာချဳဒရာၚ် အခေါၚ်အရာမၞိဟ်တံကီု ဟီုဂးမံၚ် ဗ္ၜိုဟ်ပါၚ်ဗုရ။ ပေဲါရုဲမာဲအဝုဏံလေဝ် တုဲဏောၚ်၊ ပါလဳမာန်ဂှ်လေဝ် ဒှ်ကၠုၚ်တတတံၚ်တံၚ် ဏောၚ်မ္ဂးတှေ် အလဵုအသဳပၞာန်တံ ဆက်ဗဗေၚ်အာ ဇြဟတ်ပၞာန်ဍေံတံပၠန်ရောၚ်။ ကဆံၚ်အကြာကောန်ပၞာန်ကဵု ညးဍုၚ်ကွာန်တံဂှ် သ္ၚောဲအာညးသ္ကံ ယဝ်ဒှ်မြံၚ် ဒံၚ်ဟွံကၠောံရ။

ရံၚ်ကေတ် ပ္ဍဲလိက်ကၞပ်ဝွံမ္ဂး ဗီုဒးစိုတ် ညးတံပတိုန်လဝ် မၞိဟ်ညးတံ ပ္ဍဲသ္ၚိစၞတ်ထဝ်ကၟိန်ဍုၚ် ကေုာံ တွဵရးတံဂှ်ရ၊ ဣဏံဂှ် ညးတံဖျေံလဝ်ဗီု သွက်သ္ဂောံဖ္ဍိုန်ဖျေံ ဇြဟတ်ညးဍုၚ်ကွာန်တံရ။ ဇြဟတ်ညးဍုၚ်ကွာန်တံ ဍိုန်မ္ဂး ပ္ဍဲကၟိန်ဍုၚ်ကီု ပ္ဍဲအကြာညးဍုၚ်ကွာန်တံကီု ညးတံဂလိုၚ်ဇြဟတ်ပၞာန် ညးတံရောၚ်။

တုဲတှေ် ဍာ်ကသိုၚ်ဒၠာဲ ဇြဟတ်အနုဘဴ ပြိုၚ်ပ္ကာန်မံၚ်ကဵု ညးတံဂှ် ညံၚ်ဂွံအိုတ်အာ တဲအံက်အိုတ် ညံၚ်ဂျိဂွံလီုအာတံဂှ်လေဝ် ညးတံဆိၚ်ဆကီုရောၚ်။ အကြာဂှ် ပရေၚ်ချဳဒရာၚ် ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် မစှေ်စးမံၚ်ကဵု ညးတံကီု ဂကောံကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံကီုဂှ် မွဲပဲါဟွံဗၠးရ။

အကာဲအရာ အလဵုအသဳပၞာန် မတုဲကၠုၚ် (၂၀) သၞာံတေံကီု၊ ဗီုရန်တၟံလဝ် သၞောဝ်ပ္တန်ဍုၚ် (၂၀၀၈) ကီု၊ မွဲၜါဂိတုဏံ  ဗီုပတိတ်လဝ် သၞောဝ်ရုဲမာဲ တေၚ်တေၚ်ကီု ဒုၚ်သ္ဇိုၚ်တုဲ တော်ရံၚ်မ္ဂး ဗီုဟီုလဝ်လ္တူတေံ သွဟ်ဍေံ တိတ်ကၠုၚ်မာန်မံၚ်ရ။ ဗၠေတ်လေဝ် ဗၠေတ်ဟွံဂၠိုၚ်၊ ဆဂး ပါၚ်လ္ပပြဟ်ဏီ ရံၚ်ကေတ်လွုဲလွာဲမ္ဂး ပိုဲတၟေၚ်မံၚ်မွဲသာ် ကာလဗမံက်ရုပ်ရဴ သၞောဝ်ပ္တန်ဍုၚ်မ္ဂး ဗွိုၚ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဗၟာ ပြံၚ်လှာဲအာမာန်မံၚ်ရောၚ်။

နူပၞာန်အုပ်ဓုပ်မံၚ် တိုက်ရိုက်ဂှ် ညးတံ ဟွံအုပ်ဓုပ်တိုက်ရိုက်ရ။ ဣဏံဂှ် ညံၚ်ပြံၚ်ထောံ ဗွိုက်ကမၠောန် ပ္ဍဲရုၚ်ကမၠောန်ကီု ဒးရံၚ်ဗီုလဵုကောန်ပၞာန်တံဏံ ကၠောန်ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ် အလဵုအသဳဂှ်ဏောၚ်။ ဣဂှ်ရ အတိုၚ်အလဵုအသဳ တော်လဝ်ဂှ် အာဂွံဖအိုတ် ဟွံသေၚ်တုဲ ဒၞာဲလ္ၚဵု ဒးဗလးကဵု ညးတၞဟ်ကၠောန် နွံကၠုၚ်ဟေၚ်ရ။ ညံၚ်နာဲမဝ်တေန်ပဳတာသေန် နူအေအန်ယူ (တက္ကသိုလ် ကောန်ဂကူအဝ်သတြေလျ) မလ္ၚတ်လဝ်ဂှ်ရ ဗိုလ်ပၞာန်ဗၟာတံဏံဂှ် အတိုၚ်မဟီုကၠုၚ် လ္တူတေံ ပ္ဍဲအခိၚ်ပြံၚ်လှာဲ ဒက်ပတန်ဍုၚ်ဏံ မုဇုက်တိတ်ကၠုၚ်မာန် မၚ်ရံၚ်မံၚ်စေံစေံတုဲ ဒှ်ကၠုၚ်မွဲမွဲမ္ဂး ဇိုၚ်တဲဟွံလ္ဇုဲရ။

သၞာံဏံတုဲမ္ဂး ဌာနဖျေံသ္ဂုတ်သွာတ် နွံကၠုၚ်တၟာဂလိုၚ်ဏောၚ် ပဲါနူကဵု ပါလဳမာန်ကၟိန်ဍုၚ်  နေပျဳတဝ်ဂှ် သ္ၚိစၠတ်ရးထပှ် သ္ၚိစၠတ်တွဵုရးထပှ် ဒေသအုပ်ဓုပ်ကေတ် ကောန်ဍုၚ်အရၚ် မသုန် ကေုာံ ရးအုပ်ဓုပ်ကေတ် ကောန်ဍုၚ်အရၚ် မွဲလေဝ် နွံမံၚ်ဏီရောၚ်။

ကေတ်လဝ်အခိၚ် ဂလိၚ်လဝ်သၞောဝ် ဂလိုၚ်ဂှ်ဂှ်မှ သၞောဝ်ပတန်ဍုၚ်တၟိဝွံ စပ်ကဵုဟိုတ်ဗွဲမဂၠိုၚ်တံဂှ် ဟီုဂးလဝ် ဟွံဍိုက်ပေၚ်ရ။ ဒၞာဲလ္ၚဵု သီုဒမၠုလဝ် အရေဝ်ရ။ ဗၟာမဒၟံၚ် ပ္ဍဲနေပျဳဒဝ်တံဂှ် အဝဵုညးတံ နွံတုဲ ညးတၞဟ် ချူလဝ်ကဵုတဲမ္ဂး မၚ်ဇိုတ်မံၚ်ကဵုဇိုၚ် လၟိုန်ဟေၚ်ရ။ အကြာသ္ၚိစၠတ်ဂမၠိုၚ် မွဲကဵုမွဲ သ္ဇိုၚ်ဝန်ညးကဵုညး ညံၚ်ဂွံအာညးသ္ကံ မွဲစွံဂွံဂှ် ဒးဖန်လဝ်ကဵုဟေၚ်ရ။

သာ်ဂှ်ပၠန် သ္ၚိစၠတ်ရး တွဵုရးဂမၠိုၚ် ကေုာံ ဂအုပ်ဒေသပၞာန် (၁၃) တံဂှ် ဗီုလဵုသ္ဂောံတန်တဴအာ ညးသ္ကံမွဲစွံဂှ်လေဝ် ဟီုဂးလဝ် ဟွံကၠးရ၊ နဝ်ဝေမ်ပါ (၇) ဏံတုဲမ္ဂး ညးတံ ဒးဗလးကၠေံ သ္ဇိုၚ်ဝန်ဇၞော်လ္ၚဵုတံဂှ်တုဲ ဂအုပ်ပၞာန်တံ ဗၠးၜးအာ ညံၚ်ရဴသာတ်ဂဗာဲ အဝဵုတိုန်ပၠန်ဟေၚ်ရ။ တုဲ ဌာနအလဵုအသဳတၟိ နွံဒၟံၚ် (၂၁) တုဲ အာရီုညးကဵုညး ဌာနညးကဵုညး  မၞိဟ်ဗွဲမဂၠိုၚ် လုပ်အဝေါၚ် ပ္ဍဲလၟေၚ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဟေၚ်ရောၚ်။ ဒၞာဲလဵုဒှ်ဒှ် ခုၚ်ၜါစှော်မသုန်က္ဍိုပ်ကၠံဂှ် ဒးဂိုၚ်လဝ် သွက်ကောန်ပၞာန်တံရ။ ဆ္ဂးဂှ် အခေါၚ်ညးစၞးဍာံဍာံ ဂွံတိုန်ကၠုၚ်ဂှ်လေဝ် နွံမံၚ်ဗွဲမဂၠိုၚ်ဏီရ။
ဥပမာ ပ္ဍဲပါလိဳမာန် မၞုံစၠတ်ထဝ်ၜါဂှ် ညးဂှ် ဂွံမာဲဂၠိုၚ်တိုန်ဂှ် နွံမံၚ် (၄၉၈) ခုၚ်ရ။ သၟာၚ်နူဏံ ခုၚ်ပါ်ပရအ်ဏာကဵု စၠတ်ထဝ်ရး တွဵုရးတံဂှ်လေဝ် နွံမံၚ် (၆၆၅) ဏီရ။

ခုၚ်ဍေံ ဍေံဘိုအ်လဝ် အရၚ်ရဲဍေံဂှ် ဗီုဍေံဖျေံလဝ်ဗီု ပ္ဍဲပေဲါရုဲမာဲဂှ် ကဵုအလဵုအသဳတံ ဖန်ကေတ်ရ။ ဒၞာဲတၞဟ် ချဳဒရာၚ်ဗၠးဗၠးၜးၜး ဂွံမံၚ်တၟာဂလိုၚ်ဏီ။ သၟိၚ်ပၞာန်တံ ကေုာံ ဗော်ဍေံတံဂှ် ဗီုညးဂမၠိုၚ် ခယျမံၚ် ဒဵုထတ်ဂှ် ကမၠောန်ညးတံ ကလိတ်ကလောတ် ဟွံသေၚ်ရ။ တုဲပၠန် အမာတ်ဂမၠိုၚ် ညံၚ်ကဵုအမာတ် ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံဏံဂှ် အရၚ်ဒေသမာဲညးတံ ညးတံကၠောန်ကဵု ဍာံဍာံဟေၚ်ရောၚ်။

ဣဏံမွဲလေဝ် စွံလဝ် ပ္ဍဲစိုတ်ကီု။ ဒပ်ပၞာန်ဍေံတံလေဝ် ဒးတတ်ထပါ် အကြာအပြံၚ်အလှာဲတံဏံကီုဏောၚ်။ ဂွံမိၚ်မံၚ်ပရိုၚ်ဂှ် အ္စာဍေံတံ နာဲတာန်ယိှဲုဂှ်လေဝ် မံၚ်ဟွံထတ်၊ ညးတံချပ်လဝ် ဘိုအ်ဂွံဇူထောံ နွမံၚ်ဂး၊ ဒှ်မာန်တှေ် ပ္ဍဲအလဵုအသဳတၟိဏံ ညးဍေမ်သ္ပ သမ္မတဟာ၊ ဟွံသေၚ်တှေ် ညးဍေမ်သ္ပ သြဝါဒါစရိယမွဲမွဲဟာရ။ အာဂတနူဏံ သၞာံဟွံလံရ သ္ကိုပ်ပၞာန်ဇၞော်ဇၞော်တံဏံ ကၠေံအာ နူစၚ်အိုတ်ဏောၚ်။ ဗိုလ်ပၞာန် ဂၠိုၚ်ကဵုလ္ၚီတံလေဝ် ပ္ဍဲသ္ၚိစၠတ်ထဝ်ကၟိန်ဍုၚ်ကီု၊ သ္ၚိစၠတ်ထဝ်ရးကီု ကေဒါဇကုပတှေ် အမာတ်ညးဍုၚ်ကွာန်တံ ဂွံဂွံဒၞာဲ ဒးဒေါအ်ဇူကဵုဟေၚ်ရ။

ပ္ဍဲပွဳပွူကိုန်ဂစိုတ်ဟွံသေၚ် ဗီုဗီုတံဏံဂှ် ညံၚ်အဝဵုအာဏာဇကု ဂွံဇီလုပ်သိုက်သိုက် ပ္ဍဲအကြာဒပ်ပၞာန် ကေုာံ ညးဍုၚ်ကွာန် ပ္ဍဲအကြာအလဵုအသဳကၟိန်ဍုၚ် ကေုာံ စၠတ်ထဝ်တွဵုရးဂမၠိုၚ်ဂှ် ညးမွဲသ္ပဟွံဂွံရ။ တဲကၠာဏံ အဝဵုဇကု ဟွံမွဲဒှ်ကွေံ လအ်ညိ ဍေံစိုပ်ကၠုၚ်ဗီု အုပ်ဓုပ်လေပ်တိုန်တှေ် ကဆံၚ်ဇကု၊ သြဇာဇကု ဍေံတိုန်ကၠုၚ် သိုက်သိုက်ဏောၚ်၊ ညးတၞဟ် ဂွံပတှေ်စဇကုဂှ် စပ်ကဵုပြသၞာ အခေါၚ်ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တၞဟ်ခြာ စၠတ်ထတ်တွဵုရး အဝဵုအာဏာ ၜိုတ်ဓမ္မတာ နွံမံၚ်ဂှ် ညးတၞဟ်ဂွံညာတ် ဒးထ္ၜးကဵုမာန်ရ။

ညးလ္ၚဵုပါ်ပဲါဂှ် အာဗီုဏံမ္ဂး ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ပံက်လဟာ်ကၠုၚ် လအ်ညိဏောၚ်၊ ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ပံက်မှ အလဵုအသဳ ဒဳမဝ်ကရေဇြဳ မွဲအလဵုအသဳ မစိုပ်တရဴမွဲ လၟေၚ်ဍေံ မွဲကဆံၚ်တုဲ မွဲကဆံၚ် ဂွံဂွံအခေါၚ် ဓမံက်ရုပ်ရဴဏောၚ်။

ညးဂမၠိုၚ်တၞဟ်သၟာၚ် ညံၚ်ကဵုဒေဝိတ်သ္တိၚ်ဗက် နူတက္ကသိုလ်ဂျတ်ဂျ်ထောတံ ဟီုတိုန်ပၠန်၊ သဳကၠဳတုဲ တုပ်စိုတ်ညးသကအ် သိုက်သိုက်ဏောၚ်၊ ဒၞာဲလ္ၚဵုဂှ် အတိုၚ်ပၟိက်စိုတ် ဖျေံသ္ဂုတ်သွာတ် ဂွံဂှ်လေဝ် နွံကၠုၚ်ဏောၚ်။ ဗီုတံဏံဂှ် ဒှ်မာန်မံၚ်ဏောၚ် ဂးအိုတ်ရ။

အဃောနာဲတာန်ယိှဲု ကေုာံ ဗိုလ်ပၞာန်ကဆံၚ်ညးတေံ ဍိုက်ဝိုၚ်မာန်မံၚ်ဏီတှေ် ဂွံအာဂၠံၚ်လ္ပာ်ဂှ်ဂှ် ဟွံညာတ်ရ။ ညးတံဂှ် က္ဍိုပ်မ္ၚိုဟ်မံၚ်ဏောၚ်၊ ရပ်လဝ်အဝဵု ဂွံဖ္ဍိုန်ကဵုဂှ် ဟွံမွဲ။ ဆဂးကၠးမံၚ်ရ က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ပၞာန်က္တဵုတၟိတံဂှ် ကေမ်္ၚာပ်လဝ်ကၟောန်ကၟောန် ဟွံမာန် ဇိုၚ်တဲ ဒးလာဲတွဵုရ။
ဗိုလ်ပၞာန်ဍောတ်ဍောတ်တံဏံဂှ် ဒဵုလၟုဟ် ဂွံကဵုအခေါၚ်ကဵု ညးစၞးညးဍုၚ်ကွာန် ပ္ဍဲအလဵုအသဳဂှ် ဒှ်ဟွံမာန်။ ဆဂး ညးစၞးတံ ဗၠးၜးဂၠိုၚ်တိုန်ညိဏောၚ်။ စပ်ကဵုဂွံပလေဝ်ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ် ကေုာံ ပရေၚ်တၞဟ်သၟာၚ်တံဂှ် ပတိုန်ဂလာန် အတိုၚ်စိုတ် ဂွံဂၠိုၚ်တိုန်မာန်ဏောၚ်။

ၜိုန်ဂှ်လေဝ် ဒှ်ဗီုဏံပၠန်ဟီုရ၊ လၟေၚ်ဒဒှ်ဏံ လ္ဇုဲလ္ဇကွေံကွေံဏောၚ်၊ ဂွံဒှ်ပၠန် ဒးရေၚ်တၠုၚ် နကဵုသတိ ဇၞော်ဇၞော်ဏောၚ်။ ယဝ်ရညးတံ တီမံၚ်တှေ် ဟလဵုမှ ညးတံ ကဵုအခေါၚ် ကဵုထိၚ်ထောံ အလဵုအသဳ ဟွံသေၚ်။ ရဲပၞာန်တံဂှ်လေဝ် ဂွံလဝ်အဝဵုတုဲ (ညံၚ်ညးဒတုံကမၠိုၚ် ဂြဲချောဲ) ဂွံဗလးကဵုဂှ် ဒှ်ဟွံမာန်ရ။ဍေံတံ ဒက်ပတန်လဝ်သၞောဝ်ဏံကီု၊ ဍေံတံဂးလဝ် ပရူအန္တရာဲဓဝ်ညဳသာ၊ အန္တရာဲဍုၚ်ညိၚ်ဝတ်၊ အန္တရာဲဗၠးၜး နွံကီုတုဲ သ္ကိုပ်ပၞာန်ဗၟာတံဏံ သ္ဂောံကလေၚ်ကဵုအဝဵု ကုညးဍုၚ်ကွာန်တံ ပြဟ်ပြဟ်ဟီုဂှ် အဲဒှ်မံၚ်သံသယညိရ။

နိဿဲနူ www.lowyinterpreter.org

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.