လံနူဏံညိပၠန် လောန်ကၠုၚ်ဂွံၜိုတ်ၜါစှေ်သၞာံ ပေါဲရုဲမာဲ အလဵုသဳပၞာန်ဗၟာ သၞာံ ၁၉၉၀ တေံဂှ် ညးဍုၚ်ကွာန်ဗွဲမဂၠိုၚ် သမ္တီဒးမံၚ်ဏီရ အလဵုအသဳပၞာန်ကၠောန်ကဵုပေါဲရုဲမာဲ သၞာံ (၁၉၉၀) တေံဂှ် ဂကောံဒဳမဝ်ကရေဇြဳကောန်ဂကူ NLD ဇၞးအာမာဲ ဂကောံကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံလေဝ် ဂကူညးကဵုညး ၜိုတ်ထေက်ကြိုက်ဇၞးအာမာဲကီုရ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် ဂကူမန်ပိုဲ ဇၞးအာမာဲမသုန်တၠမဒှ်ရ။
အိုတ်ကၞောတ်က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ဇၞးအာမာဲတံဂှ် အလဵုအသဳပၞာန်ဂၠာဲဒုဟ်တုဲရပ်စုတ်ထံၚ်ကဵု က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ဇၞးလဝ်မာဲတံဂှ်ရ ဗွဲကြဴဏံ အဝဵုအလဵုအသဳပၞာန် ဂွံတန်တဴအာကီု အလဵုအသဳပၞာန်ဂွံမံၚ်လောဲအာကီု ကော်တက်ကျာကဵု ဂကောံကောန်ဍုၚ်အရေၚ် ရပ်လွဟ်တံရ အလဵုအသဳပၞာန်ဗၟာတက်ကျာကဵု ဂကောံကောန်ဍုၚ်အရေၚ်ရပ်လွဟ်တုဲ ဂကောံ ကောန်ဍုၚ်အရေၚ်ရပ်လွဟ်ဗွဲမဂၠိုၚ် တုပ်စိုတ်ဒေါံပန်ပှော်ကဵုအလဵုအသဳပၞာန်ရ အခိၚ်ဂှ်ဂှ် ဂၠးတိ ဒှ်မံၚ်ခေတ် ၜိုဟ်လလံတုဲ ဂၠးတိလေဝ်နွံပၞိက် အလဵုအသဳပၞာန်လေဝ် မတ်ညာတ်အာကဵုဒေါံပန်ပှော်ကီုတုဲ လ္ပာ်စုတ်လဝ်ထံၚ်ကဵု က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ဇၞးမာဲတံဂှ် ညးဍုၚ်ကွာန်တံ ဝိုတ်အာမွဲလစုတ်တုဲ အဝဵုအလဵုသဳပၞာန်ဂှ် ဆက်ဂၠိၚ်အာရ။
က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ဇၞးလဝ်မာဲတံဂှ် ညးဍုၚ်ကွာန်တံအာရီုကၠေံအာမွဲလစုတ်တုဲ ညးဍုၚ်ကွာန်အာရီုစူမံၚ်လ္ပာ်ဒေါံပန်ပှော် အလဵုသဳပၞာန်ကဵုကောန်ဍုၚ်အရေၚ် ရပ်လွဟ်ရ၊နူကၠာဂကောံကောန်ဍုၚ်အရေၚ်ရပ်လွဟ်တံ ဟွံဂွံဒေါံလဝ်ပန်ပှော်ဏီဂှ် ဂွံဂၠာဲဒုဟ်ကဵု က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ဇၞးလဝ်မာဲတံဂွံဂှ် က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်တံဏံဂှ်ဆက်ဆောံမံၚ်ကဵု ဂကောံရပ်လွဟ်တံဏောၚ် ဗှ်မံၚ်လိက်အဆက်မ္ၚးဏောၚ် ပကီုစုတ်ဒုဟ်တုဲ က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်မန်ပိုဲဒးအာထံၚ်ရ အခိၚ်က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ဇၞးမာဲတံဒးထံၚ်ဂှ် ဂကောံကောန်ဍုၚ်အရေၚ်ရပ်လွဟ်မန်ပိုဲ ဟွံဂွံဒေါံပန်ပှော်ဏီရ။
အဝဵုအလဵုသဳပၞာန် ဂွံဆက်ဂၠိၚ်အာပၠန်ဂှ် က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ဇၞးမာဲဏံ ဗီုလဵုဂွံဖန် ဂကောံကောန်ဍုၚ်အရေၚ်ရပ်လွဟ်တံ၊ ဗီုလဵုဂွံဖန် အလဵုအသဳပၞာန်ပတိတ်ကသပ်ဓဇက်သၞောဝ်တုဲ မၞိဟ်ဒးလဝ်ထံၚ်တံ လုပ်ဒုၚ်ရုဲမာဲဟွံဂွံတုဲ ဂကောံဇၞးလဝ် မာဲညးဍုၚ်ကွာန်တံထံက်ဂလာန်ဂှ် အလဵုအသဳပၞာန် တးပါဲထောံသောၚ်ၚ်ရ။
အလဵုအသဳပၞာန်ဟွံသၟာန်စဆန္ဒ ဂကောံကောန်ဍုၚ်အရေၚ်ရပ်လွဟ်တံမွဲသာ် ကော်ဆဵုတက်ကျာ ကဵုသ္ပဒပ်ပၞာန်မၚ်ပယျဵုကေုာံ ဒပ်ပၞာန်ညးကွာန်တုဲ ကဵုအခိၚ်ကဵုကောန်ဍုၚ်အရေၚ်ရပ်လွဟ်တံချပ်တုဲ ကဵုကၠေၚ်ကဵုသွဟ်ရ။ ဂကောံရပ်လွဟ်ကောန်ဍုၚ်အရေၚ်မန်ပိုဲဂှ် ဒှ်မံၚ်ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိတုဲ ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိဂွံနၚ် ဂလာန်ၜါသာ်ဂှ်တုဲ ကေတ်အခိၚ် သၟာန်စဆန္ဒညးဍုၚ်ကွာန်မန်တံတုဲ ညးဍုၚ်ကွာန်တံဟွံဒုၚ်တဲတုဲ ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိကၠေၚ်သွဟ်ကဵုအလဵုအသဳပၞာန် ဟွံဒုၚ်တဲဒပ်မၚ်ပယျဵုကေုာံ ဒပ်ပၞာန်ညးကွာန်ရ။
“ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိပိုဲဏံ ယဝ်ရသ္ပထောံဒပ်ပၞာန်မၚ်ပယျဵုကဵု ဒပ်ပၞာန်ညးကွာန်တှေ် ဂကူပိုဲကြက်ဒးကၠက်ဏောၚ် လိက်ပတ်ပိုဲ ယေန်သၞာၚ်ပိုဲ အခိုက်ကၞာပိုဲတံဂှ် အိုတ်အးရ အခိၚ်ကၠာတေံဗော်ရပ်လွဟ်မန်ပိုဲ အပ်ထောံလွဟ်မွဲဝါဂှ် ဗီုလဵုဍေံဒှ်ကၠုၚ် ညာတ်မံၚ်ရတှေ် ပကဵုမှာၜါဝါရ” သာ်ဝွံ မၞိဟ်ဇၞော်ဇၞော်အာယုက်ဒ္စာံစှော်ပြၚ်မွဲတၠဟီုရ။
လိက်ပတ်မန်ပုိဲနွံမံၚ်တၞဟ်ခြာမန်ပိုဲဟွံဂွံဗ္တောန်ပုဟ် ယေန်သၞာၚ်အခိုက်ကၞာပိုဲလေဝ် ပိုဲဟွံဂွံမၚ်မွဲ ဗၠးဗၠးၜးၜးပုဟ် အခေါၚ်အရာကောန်ဂကူပိုဲမုလေဝ်ဟွံမွဲပုဟ် ဂကူမန်ပိုဲဂွံကၠက်အာဂှ် နဲကဲနာနာအလဵုအသဳပၞာန် ဖန်ဗဒှ်မံၚ်ရ၊ “ယဝ်ဗော်ရပ်လွဟ် ဂွံစဵုဒၞာကောန်ဂကူမန်ပိုဲဟွံမွဲပုဟ်တှေ် အတိုၚ်ပၟိက်စိုတ်အလဵုသဳပၞာန်ဗၟာ ဂွံဖန်လ္တူဂကူပိုဲရ၊ ဗော်ရပ်လွဟ် ဂွံစဵုဒၞာဂကူမန်ပိုဲလေဝ် ဒးနွံထေက်” သာ်ဝွံ သၟတ်အာယုက်ၜိုတ်ပန်စှော်မွဲတၠဂှ်ဟီုရ။
ဗော်ဒဳမဝ်ကရေဇြဳကောန်ဂကူမန် ညးဍုၚ်ကွာန်တံထံက်လဝ်ဂလာန် သၞာံ ၁၉၉၀ တေံလေဝ်နွံ၊ ဒပ်ရပ်လွဟ်စဵုဒၞာကောန်ဂကူမန် ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ ၜါဏံဂှ် ညးဍုၚ်ကွာန်မန်တံ သ္ပသမ္တီလဝ်ရ၊ ပေါဲရုဲမာဲ အလဵုအသဳပၞာန်ဗၟာ ၂၀၁၀ ဏံဂှ် ဗော်ညးဍုၚ်ကွာန်တံ သ္ပလဝ်သမ္တီဂှ် ဟွံပါလုပ်ပုဟ်တှေ် ပေါဲရုဲမာဲဏံတုဲလေဝ် ပြဒ္ဒညှာကောန်ဍုၚ် ပ္ဍဲဍုၚ်ပိုဲဏံ ဍေံတုဲအာဟွံသေၚ်ရ။
“ရန်အာကုကဵုသၞောဝ် ၂၀၀၈ တေံတှေ်ပြဒ္ဒညှာပ္ဍဲဍုၚ်ပိုဲဏံ ဍေံတုဲအာဟွံသေၚ်၊ သၞောဝ်အလဵုအသဳပၞာန်ဓဇက်လဝ်ဂှ် ဒှ်မံၚ်သၞောဝ်မွဲသၞောတ်ဓဝ်ရ၊ အဝဵုဂှ် နွံပ္ဍဲအလုအဵသဳပၞာန်ပၠန်ရ အလဵုအသဳဗၟာသုၚ်စောဲမံၚ်သၞောတ်ဏံဂှ် နူဍုၚ်ပိုဲဏံ ဂွံဗၠးၜးတုဲသက္ကရာဇ် ၁၉၄၇ စဵုကဵုလၟုဟ် ၂၀၁၀ ရ၊သၞောတ်ဏံဂှ် ဟိုတ်နူဟွံဍာံပြတုဲ ဍေံဟွံစှေ်ကဵုသဘဴဓရ်ဍုၚ်ကွာန် ဍေံဟွံဇၞော်မောဝ် ဍေံဟွံၜိုဟ်ရ၊” သာ်ဝွံ က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဝှ်ကြံၚ်ၚ်မွဲတၠဟီုရ။
“ကောန်ဍုၚ်အရေၚ်တံဂှ် လိက်ပတ်ဍေံဒးကဵုဍေံဗ္တောန်ထေက် ယေန်သၞာၚ်အခိုက်ကၞာဍေံလေဝ် ဒးကဵုဍေံမၚ်မွဲဏောၚ် အခေါၚ်ကံကုသဵုညး ညးဂွံဖန်ကေတ်မာန် အခေါၚ်တံဂှ်ဒးနွံဏောၚ် အလဵုအသဳပၞာန်ဗၟာဂှ် ဗီုဂှ်ဟွံသေၚ် ကောန်ဍုၚ်အရေၚ်တံ ဂကူဍေံကဵုဍေံ ညံၚ်ဆီဂွံပါ်ညးသ္ကံ လညာတ်ဂွံဗၠေတ်ညးသ္ကံ (ဥပမာ) ကရေၚ်ကဵုကရေၚ် ညံၚ်ဂွံပန်ညးသ္ကံ ဗက်ကၠောန်မံၚ်ဗီုဂှ်တှေ် ဍုၚ်ဏံဂှ်ဆလအ်လေဝ် ဍေံဟွံညိၚ်ဝတ်ရ။ အလဵုအသဳပၞာန်ဗၟာဂှ် ဟီုကေတ်သၟးရ ဗီုဟီုဂှ်ဟွံကၠောန်” သာ်ဝွံ မၞိဟ်ကေၚ်ကၠောန်လဝ်ပ္ဍဲလိက်ပရိုၚ်ဗၟာ (မြန်မာ့အလၚ်းသတၚ်းစာ) မွဲတၠဟီုရ။
အခိၚ်ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ ဒေါံဇူလဝ်ပန်ပှော် ကဵုအလဵုအသဳပၞာန်ဗၟာတၟိတၟိဂှ် ညးဍုၚ်ကွာန်တံဗ္ဒဗော်တုဲ ကၠောန်စပရေၚ်ပိုန်ဂြပ် အခေါၚ်အရာနွံညိတုဲ ညးဗ္ဒအဲဗ္ဒရ လံဂွံညိတုဲ စမ်ဂၠာဲတိုန်ဒုဟ်ကဵုရဲဗ္ဒလဝ်ဗော်တံဂှ်ရ ကရေတ်ဓရတ်တိုန် ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ မွဲဗီုတုဲမွဲဗီုရ။
“ဂကောံကၠောန်မံၚ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်တံဂှ် ပံၚ်ကဵုအလဵုသဳပၞာန်ဗၟာတုဲ ဒှ်ဂုဏ်ဖဵုသွက်ဂကူဇကုဂှ် မွဲဒၞာဲလေဝ်ဟွံဆဵုဏီရ ပံၚ်တဲကၠာဂှ် ညံၚ်ကဵုဂုဏ်ဖဵုနွံကွေံကွေံ လံဂွံညိတုဲ တီတိုန်ရ တုပ်ပၟာညံၚ်ရဴ တၟံကဵုခၟာဲစာၚ် စုတ်လဝ်မွဲထိုၚ် ဗီုလဵုဒှ်ဒှ် ခၟာဲစာၚ်ဂှ်ထ္ကးတွဵုရ” သာ်ဝွံ က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် မွဲတၠဟီုရ။
ဂကောံကောန်ဍုၚ်အရၚ် လုပ်ကၠုၚ်မံၚ်ပေါဲဗ္တိုက်ကဵု အလဵုအသဳပၞာန် ကဵုစှော်သၞာံ ဍေံဟွံအံၚ်ဇၞးကၠုၚ် အဝဵုအလဵုအသဳပၞာန်ဆက်ဂၠိၚ်အာမံၚ်၊ ဂကောံဒဳမဝ်ကရေဇြဳကောန်ဂကူ (NLD) တံဇၞးအာမာဲရသၞာံ (၁၉၉၀) တေံဂှ် အလဵုအသဳပၞာန်ဗၟာဟွံပအပ်ကဵုကဵုအဝဵုတုဲ ဆက်ကေမ်လဝ်အဝဵုရ။
အၜဵုၜိုန်ရနွံမံၚ်ပ္ဍဲသကေမ်တဲအလဵုသဳကီုလေဝ် ဇြဟတ်ဂကောံ ဒစဵုဒစးကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံကီု ဇြဟတ်ဂကောံဒစဵုဒစး ပ္ဍဲဍုၚ်ကီု ဍုၚ်မ္ၚးကီု လုပ်မံၚ်ပေါဲဗ္တိုက်ကဵု အလဵုအသဳပၞာန်ဟွံဒေါံဟွံဇူဂှ်ရ အလဵုသဳပၞာန်လေဝ် အဝဵုဂွံတန်တဴလံလံမာန်ဂှ် ဒးသၠာဲမံၚ်နဲကဲနာနာသာ်ရ။ အလန်ဏံဂှ် ညံၚ်အဝဵု ဟွံတိတ်နူသကေမ်တဲ အလဵုအသဳပၞာန်ဂှ် အလဵုအသဳပၞာန် ဖန်ဇန်ပလေဝ်စလဝ်တုဲမှ အလဵုအသဳပၞာန်ဂံၚ်ကၠောန်ကဵု ပေါဲရုဲမာဲရ။
အဝဵုအလဵုအသဳပၞာန်ဂှ် နူသက္ကရာဇ် ၁၉၆၂ စဵုကဵုလၟုဟ်တှေ် ဂွံအာပွိုၚ်ပန်စှော်ဒ္စာံသၞာံ ပ္ဍဲကဵုပွိုၚ်ပန်စှော်ဒ္စာံသၞာံဂှ် ဟီုဍန်ဍန်တှေ် ဥုနု (ဦးနု) တံကၠောန်ကဵုပေါဲရုဲမာဲတုဲ နေဝေန်တံသီထောံအဝဵု၊ နေဝေန်ဒေါံဇူ (စောမောၚ်)တိုန်၊ (စောမောၚ်) ကၠောန်ကဵုပေါဲရုဲမာဲ ဂကောံဒဳမဝ်ကရေဇြဳကောန်ဂကူ ဇၞးအာမာဲ ဟွံပအပ်အဝဵု၊ (စောမောၚ်) ဒေါံဇူ ခေန်ညောအ်တိုန်၊ တာန်ယျိုဲသီထောံအဝဵုပၠန် အဃောဖန်ဇန်မံၚ်သွက်ဂွံကၠောန်ကဵုပေါဲရုဲမာဲဂှ် ပရိုၚ်တိတ်မံၚ် တာန်ယျိုဲစမ်ဒေါံဇူမံၚ်တုဲ လၟုဟ်သ္ၚိတ်ဇြမံၚ်ရ။
ဍုၚ်ပိုဲလၟုဟ်ဂှ် အဝဵုဂှ်အခိၚ်ဟွံရုဲအလဵုအသဳပၞာန်သီထောံဂွံမံၚ် ပေါဲရုဲမာဲအလဵုအသဳပၞာန် (၂၀၁၀) ဏံတုဲ ပ္ဍဲဍုၚ်ပိုဲဏံ ဍေံတုဲအာဟွံသေၚ် ပြဒ္ဒညှာကောန်ဂကူဍုၚ်ပိုဲဏံဂှ် အလဵုသဳဒှ်တၟိဏံကဵု ဂကောံကောန်ဍုၚ်အရေၚ် ရပ်လွဟ်ဟွံဒုၚ်တဲသၞောဝ် အလဵုအသဳပၞာန်ကီု ဂကောံပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ဒစဵုစးမံၚ်ကဵုအလဵုအသဳပၞာန်ကီု တက်ကျာညးသ္ကံ ဟွံပြေပြံၚ်တှေ် အလဵုအသဳပၞာန်ဗၟာ သီအဝဵုပၠန်ဏောၚ် “အလဵုအသဳတၟိဏံလေဝ် အလဵုအသဳပၞာန်ပၠန်ရရပ်ဇုက်တှေ် ဗီုဍေံဂွံပြေပြံၚ်ဂှ် ဒှ်ဟွံမာန်ရ” သာ်ဝွံ က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်မွဲတၠဟီုရ။
“နူကဵုအလဵုအသဳပၞာန် ဖျေံလဝ်ဂၠံၚ်တရဴထပှ်တၚ်တုဲ ပေါဲရုဲမာဲအလဵုသဳပၞာန်ဂှ် ဒှ်ဂုဏ်ဖဵုညးဍုၚ်ကွာန်ကီု ဟွံဒှ်ကီု ဍေံကေတ်ဟွံဒး ဍေံကၠောန်ပတုဲတွဵုရ ပေါဲရုဲမာဲဍေံဂှ် ဂၠးတိဟွံပကဵုသမ္တီပုဟ် ညးဍုၚ်ကွာန်တံလေဝ်ဟွံဒုၚ်တဲတှေ် ဍေံဒှ်ကလိုက်ကမဵုဏောၚ်” သာ်ဝွံ က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ဂကောံဒဳမဝ်ကရေဇြဳကောန်ဂကူမန် နာဲထဝ်သောန် ကေၚ်ဟီုရ။
ပေါဲရုဲမာဲထံက်ဂလာန်သၞောဝ် သၞာံ (၂၀၀၈) ဂှ် ဂကောံဒစဵုဒစးမံၚ်ကဵုအလဵုအသဳ ၜိုန်ရကဵုမံၚ်ပညာကဵု စုတ်မာဲဒစဵုဒစးကီုလေဝ် ညးဍုၚ်ကွာန်တံ စုတ်လဝ်မာဲဒစဵုဒစးၜိုတ်ဂလိုၚ်လဵုဂှ် ညးမွဲလေဝ်ဟွံတီဟဂှ်ရ ကာလအလဵုအသဳ လလောၚ်တြးဂှ် “ညးဍုၚ်ကွာန်တံမွဲဒမြိပ်ဓဝ် ထံက်ဂလာန်သၞောဝ် ဒ္စိတ်စှော်ၜါက္ဍိုပ်ကၠံ” ညးမွဲလေဝ်ဒစဵုဒစးဟွံမာန် ဂကောံပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်လဵုလေဝ် ဒစဵုဒစးဟွံမာန်တုဲ (၂၀၁၀) ဏံဂှ်အလဵုအသဳပၞာန် ဆက်ကၠောန်အာပေါဲရုဲမာဲရုဲမၞိဟ်စၞးပၠန်ရ။
လၟုဟ်ပေါဲရုမာဲဏံဂှ် စုက်ကၠုၚ်မံၚ်ကဵုညးဍုၚ်ကွာန်တံကွေံကွေံရ ဗော်ဒဳမဝ်ကရေဇြဳအလုံရးမန်ဂှ် ၜိုတ်အလဵုအသဳတံ ကဵုအခေါၚ်ကဵုရုဲဂှ်ရ လုပ်ဒုၚ်ရုဲဂွံ ဒေသဇကု၊ မိက်ဂွံဒုၚ်ရုဲဂှ် လုပ်ဒုၚ်ရုဲဟွံဂွံရ ဥပမာလၟိဟ်ကောန်ဂကူမသုန်လက်ကဵုထပှ်လ္ၚီတှေ်မၞိဟ်စၞးမွဲ လ္တူဍုၚ်လဂုန်ဍုၚ်ဗဂေါ မန်ပိုဲလၟိဟ်မၞိဟ် ဂၠိုၚ်နူကဵုမသုန်လက်ထပှ်လ္ၚီဏီ အလဵုအသဳဟွံကဵုအခေါၚ်မန်ပုိဲလုပ်ဒုၚ်ရုဲပ္ၚဲဒေသဂှ်ရ။
ပေါဲရုဲမာဲဏံတုဲတှေ် ဂကောံပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ဒစဵုဒစးမံၚ်ကဵုအလဵုသဳပၞာန်ကီု ဂကောံကောန်ဍုၚ်အရၚ်ရပ်လွဟ် ဟွံဒုၚ်တဲသၞောဝ်အလဵုအသဳကီု ကြက်ဒးဆဵုဓဗကဵုအလဵုအသဳတၟိရ။အလဵုအသဳတၟိဏံလေဝ် သၞောတ်သၞောဝ် အလဵုသဳပၞာန်ပၠန်ရတှေ် အဝဵုအလဵုသဳပၞာန်ဂှ် ဆက်ဂၠိၚ်အာဟာ ဂကောံဒစဵုဒစးတံဇြဟတ်ခိုဟ်တိုန်ဟာ ညးဍုၚ်ကွာန်တံ ကြက်ဒးဆဵုအာပၠန်ရ။
“မာဲဏံဂှ်ဟွံဂွံပိုဲပုဟ် ဂကောံပိုဲဂှ် ဗီုဂွံဇၞးဂှ်ညးတံဖန်လဝ်တုဲမံၚ်ရ ဂကောံပြိုၚ်မံၚ်ကဵုပိုဲဂှ် ပိုဲပထောံဗီုညိရ ဂကောံလုပ်ပြိုၚ်ကဵုပိုဲဟွံမွဲပုဟ်တှေ် ညးတၞဟ်ဟွံပတှေ် ဂကောံလုပ်ပြိုၚ်ကဵုပိုဲဂၠိုၚ်တှေ် သၞောဝ် (၂၀၀၈) ဏံညးဗက်စနွံမံၚ် ဓရ်ပတှေ်ညးတၞဟ်ဂွံနွံ ဂကောံလဵုလေဝ်ဟွံဇၞးပိုဲပုဟ် ဟွံပတှေ်မၚ်ကျောဝ်မံၚ်” သာ်ဝွံ မၞိဟ်လုပ်လဝ်ဂကောံကျဖောတ်မွဲတၠဟီုရ။
ပေါဲရုဲမာဲအလဵုသဳပၞာန် သၞာံ (၂၀၁၀) ဏံဂှ် ညးဍုၚ်ကွာန်ဗွဲမဂၠိုၚ်ဟီုမံၚ်ဂှ် “လုပ်ဒုၚ်ရုဲလေဝ်ကျ ဟွံဒုၚ်ရုဲလေဝ်ကျ” သာ်ဏံမၞိဟ်ဗွဲမဂၠိုၚ်ဟီုမံၚ်ဗီုဏံအိုတ်ရ။
သၟတ်အာယုက်ပန်စှော်မွဲတၠဟီုဂှ် “မေန်ဇြေန်ဗၟာနွံမွဲပိုဒ် ဟွံပတှေ်လေဝ်ဟီုဟွံဂွံ ပ္တဝ်အာကဵုမေန်ဇြေန်ဂှ်တှေ် ကိတ်ညဳမံၚ်ကဵုဍုၚ်ပိုဲညိညိဏောၚ် မေန်ဇြေန်ဂှ်ဗီုလဵုရောဟီုတှေ် ‘အဘိုးကြီးအိုအို ခါးကုန်းကုန်း မသေပါနဲ႕အုံး နောၚ်နစ်တခါ တန်ဆောၚ်မုန် ပွဲကြည့်ပါအုံး’ ပေါဲရုဲမာဲဏံလေဝ် ဂိတုက္ထိုန်မံက်ရ ဂိတုက္ထိုန်စွေက်တှေ် ခရေတ်တံလှာဲသၞာံတၟိ သၞာံတၟိ (၂၀၁၁) ဂှ်တှေ် အပါနော်ဗြုလ္ပချိုတ်ထောံဏီ မၚ်ဗဵုပေါဲ ပေါဲ (၂၀၁၁) ဂှ်မုပေါဲဂှ်ကေတ်ဟွံဒးပုဟ် ပေါဲခိုဟ်ဟ်ဟာ ပေါဲပရေံပရေံဟာဂှ် ပိုဲဟွံတီပုဟ်” သၟတ်ဂှ်ဟီုသောၚ်မံၚ် ကဵုမၞိဟ်ၜိုတ်ပန်မသုန်တၠရ။
အာယုက်အလဵုအသဳပၞာန်ဂှ် ဒှ်အာအခိၚ်တ္ၚဲစှေ်ဟာ အခိၚ်တ္ၚဲတိုန်ဟာဂှ် ပါ်ပါဲဟွံဒးရ ညးလ္ၚဵဟီုမံၚ်ဂှ် အာယုက်အလဵုအသဳပၞာန်ဂှ်ဒးအိုတ်တွဵုရ လံကဵုပြဟ် “ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဂှ် ပြံၚ်လှာဲကဵုမိနေတ်သက္ကရဏေါၚ်” အခိၚ်ပၞာန်သေံသီထောံအဝဵု ဒက်ဇြေန်ဂှ်နာဲဆာန်တိအဃောညးယိုက်ဂၠေၚ်မံၚ်တာလျိုၚ်ပ္ဍဲဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ ဗဵုမံၚ်ပရိုၚ်တုဲဟီုကဵုကောန်ကွးတံရ။
အလဵုအသဳပၞာန်ဗၟာဂှ် ဍေံကၠောန်ကဵုပေါဲရုဲမာဲ (၂၀၁၀) ဏံဂှ် ညံၚ်ညးဍုၚ်ကွာန်တံ ဂွံဝိုတ်ထောံပေါဲရုဲမာဲ (၁၉၉၀) တေံကီု ကာလအဝဵုအလဵုအသဳပၞာန်တန်အာတှေ် ဂကောံကောန်ဍုၚ်အရၚ် ဒစဵုဒစးမံၚ်ကဵုအလဵုအသဳပၞာန်ကီု ဂကောံပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဒစဵုဒစးမံၚ်ကဵုအလဵုသဳပၞာန်ကီု ဟဲစှေ်သိုက်သိုက် ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံလေဝ် ဒးဒုၚ်ကၟာတ်လဒဵုအခေါၚ်အရာတုဲ ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံလေဝ်ကၠက်ကၠုၚ်သိုက်သိုက်ရ ယဝ်ရဇြဟတ်ဒစဵုဒစး ကောန်ဍုၚ်အရေၚ်ကီု ဇြဟတ်ဒစဵုဒစးဂကောံပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ကီု အသိၚ်ဇၞော်ခိုဟ်ကၠုၚ်တှေ် အဝဵုအလဵုအသဳပၞာန်ဂှ် ဒှ်အာအခိၚ်တ္ၚဲဒတုံတိအခိၚ်တ္ၚဲစှေ်ရ အဝဵုအလဵုအသဳပၞာန်ဂှ် ကၠေံအာသိုက်သိုက်ရ။