ၜိုပ်ထဝ် – သက္ကရာဇ်ဍုၚ် ၁၃၇၃ သၞာံ၊ ဂိတုပသာ် (၈)စွေက်ဏအ်ဂှ် ဒှ်တ္ၚဲဍုၚ်မန်ဟံသာဝတဳလီုရ။ ဍုၚ်မန်ပိုဲ လီု၊ တိဍာ်ဒြပ်ရတ်ပိုဲ လေၚ်ဆောံ၊ ဘဝမန်ပိုဲ ဒှ်အာဘဝဍိက်ဂှ် ပေၚ်ကၠုၚ် (၂၅၄) သၞာံရသွံ။ ပရေၚ်ဏအ်ဂှ် ဂကူမန်ဗွဲမဂၠိုၚ် ချပ်ဂွံကီုရောၚ် စှေ်စိုတ်ရ။ ပွိုၚ်အခိၚ်သၞာံ ၜိုတ်ဏအ်ဂှ် တၟော်ကဵုဝၚ်မ္ဂး ဂၠိၚ်သ္ၚောဲကွေံကွေံ ဟွံသေၚ်။ ဆဂး ကလေၚ်ရံၚ်အာ ဘဝဂကူမန်ပိုဲမ္ဂး ဒၞာဲလ္ၚဵု ကၠေံကၠက်ဗၠိုက်တၞီစှေ်အာ ဗွဲမဂၠိုၚ်တုဲ ထေက်ကဵုဒးဒှ်ဓဝိၚ်ရောၚ်။
ၜိုန်ဂှ်လေဝ် ယဝ်ဂကူမန်ပိုဲ သတိနွံ၊ သတ္တိနွံ၊ ဇဲဝိရိယနွံ၊ စိုတ်ဆာန်ဂကူ ဗိုန်ဗတ်မံၚ်မ္ဂး ကလေၚ် ဗၠးၜးမာန်မံၚ်ဏီရောၚ်။ ဂကူအေဿရေဝ် (ဂျူ) တအ်ဂှ် ဍုၚ်ညးတအ် လီုအာ ၜါလ္ၚီသၞာံပြၚ်တုဲ ကလေၚ်ပ္တန်ကၠုၚ် ကၟိန်ဍုၚ်တၟိမာန်မံၚ်ဏီရ။ ပ္ဍဲဂၠးတိခေတ်ဏအ် ကၟိန်ဍုၚ်တၟိတအ် မံက်ကၠုၚ်မံၚ် မွဲတုဲမွဲ ဂွံဆဵုမံၚ်ရ။ မွဲတ္ၚဲ ဒးစိုပ်အလန်မန်ပိုဲရောၚ်။ လ္ပအောန်မံၚ်စိုတ်၊ လ္ပအိုတ်မံၚ်ကသပ်၊ ကောံချပ်ဂစာန် ကၠောန်အာညဳညဳသာသာမ္ဂး ဍုၚ်မန် ဒးမံက်ဗွဲစၟတ်ရောၚ်။
ချပ်ပရေၚ်ဍုၚ်မန် လ္ၚတ်ရံၚ်ပ္ဍဲဝၚ်မ္ဂး ဂကူမန်ပိုဲပ္တန်ကၠုၚ်လဝ်ကၟိန်ဍုၚ် သ္ပကၠုၚ်လဝ် ဌာန်ဒတန်ဨကရာဇ် (ရာဇဌာနဳ) နွံ (၅) ဒၞာဲရ။ လ္ပါ်ဗၟံက်တေံမ္ဂး ဍုၚ်ဒွါရဝတဳ၊ ဍုၚ်ဟရိဘုဉ္ဇ၊ လ္ပါ်ပလိုတ်ဏအ်မ္ဂး ဍုၚ်သုဝဏ္ဏဘုမ္မိ၊ ဍုၚ်ဟံသာဝတဳ၊ ဍုၚ်မုတ္တမတအ် မဒှ်ရ။ လၟိဟ်ဏအ်ဂှ် ဍုၚ်သၟဝ်တဲဍောတ်တ်ဟွံတော်၊ တၟော်ထ္ၜးလဝ် ဍုၚ်ဇၞော်ပြာကတ်တအ်သၟးရောၚ်။
အပ္ဍဲကဵုဍုၚ်ဇၞော်ဂမၠိုၚ်တအ်ဂှ် ဍုၚ်ဟံသာဝတဳဝွံ ဒှ်ကၠုၚ်ဍုၚ်ရာဇဌာနဳ ဂၠိုၚ်ကဵုအဆက်ရောၚ်။ ပ္ဍဲသက္ကရာဇ်သာသနာ (၁၁၁၆) ဂိတုမာ်မွဲစွေက်၊ သက္ကရာဇ်ခရေတ် (၅၇၃) ဂှ် သမလ၊ ဝိမလ ကောဒေံၜါ သီုဗဵုလဗးပြဝါညးတအ် စပ္တန်ကၠုၚ်ဍုၚ်ဝွံရ။ သၟိၚ်မန်မွဲတုဲမွဲ အုပ်ဓုပ်ကၠုၚ်ပေၚ် (၁၇) ဒတောဝ် လက်ထက် သၟိၚ်တိဿ ပ္ဍဲသက္ကရာဇ်ခရေတ် (၁၀၄၇) သၟိၚ်ဗမာအနဝ်ရထာ ကၠုၚ်ဗ္တိုက်တုဲ ဒးလီုအာရ။
ပ္ဍဲသက္ကရာဇ်ခရေတ် (၁၃၆၉) ဂှ် သၟိၚ်မန်ဗညာဥူ ဆုဲပြံၚ်ကၠုၚ် နူဍုၚ်မုတ္တမ ကလေၚ်သ္ပကၠုၚ် ဍုၚ်ရာဇဌာနဳ ဟံသာဝတဳပၠန်ရ။ ညးတုဲ ကောန်ညးရာဇာဓိရာဇ် ဒှ်ကၠုၚ်သၟိၚ်မန်၊ ပ္ဍဲပေၚ် (၁၁) အဆက် လက်ထက်သၟိၚ်မန် တၠညးဒကာရတ်ပိ ပ္ဍဲသက္ကရာဇ်ခရေတ် (၁၅၃၈) ဂှ် သၟိၚ်ဗမာ တဗေန်ယှိုဲထဳ ကၠုၚ်ဗ္တိုက်သီဂွံဏာရ။
သၞာံ (၁၅၅၀) ဂှ် ညးစဍုၚ်သတိုၚ် သၟိၚ်စောထောတ် လီဂစိုတ်ထောံ တဗေန်ယှိုဲထဳတုဲ တိုန်သ္ပသၟိၚ်မန် ပ္ဍဲဍုၚ်ဟံသာဝတဳပၠန်။ ခြာဟွံလအ် ညးမဒှ်ဒတောဝ်တၞောဝ်သၟိၚ်မန် ကၠောန်မံၚ်ပၠန်ဂတး ဒစဵုဒစးမံၚ်သၟိၚ်ဗမာ သၟိၚ်ဓဝ်ရာမ ဂစိုတ်ထောံ သၟိၚ်စောထောတ်တုဲ တိုန်နန်အုပ်ဓုပ်ကၠုၚ် ဍုၚ်ဟံသာဝတဳပၠန်။ လအ်ဂွံၜိုတ်မွဲသၞာံပြၚ်ၚ် သၟိၚ်ဗမာ ဗရေအ်နံၚ် ကၠုၚ်ဗ္တိုက်သီဂွံဏာ ပ္ဍဲသၞာံ (၁၅၅၂) ဂှ်တုဲ ဍုၚ်ဟံသာဝတဳ စိုပ်အာသၟဝ်တဲဗမာတအ်ပၠန်ရ။
သက္ကရာဇ်ခရေတ် (၁၇၄၀) ဂှ် သၟိၚ်သေံကောဲ (ကော်) ဗုဒ္ဓကေသဳ မၞိဟ်ရာံနူခမဳ သ္ပက္ဍိုပ် ပါ်တိတ် နူပရေၚ်အုပ်ဓုပ် သၟိၚ်ဗမာတုဲ ပ္တန်ကၠုၚ်ဍုၚ်မန် ဂဇအ်ကၠုၚ်နန် ပ္ဍဲဍုၚ်ဟံသာဝတဳပၠန်။ ညးတိုန်ဂွံနန် ပေၚ် (၆) သၞာံဂှ် ခံါသဳညး သီကေတ်အဝဵု ထဍေၚ်ထောံညးရ။ ခံါသဳညးဂှ် သ္ပဂွံသၟိၚ် ပေၚ် (၁၇) တ္ၚဲတုဲ သ္ကိုပ်ပၞာန်ဗညာဒလ ဖျေံထောံညး တိုန်သ္ပသၟိၚ်ရ။
သၟိၚ်မန်ဗညာဒလ ပလေဝ်ပလေတ်မံၚ်ဇြဟတ်၊ ဒက်ပခိုၚ်မံၚ် ကၟာၚ်ဍုၚ်ဂှ် သၟိၚ်ဗမာ မိၚ်ဒး ညးဒှ်ဂဝိၚ် ဖေက်ဍုၚ်မန် ဗိုန်ခိုၚ်အာတုဲ ဇက်ပၞာန် ကၠုၚ်ဗ္တိုက်ဍုၚ်မန်ရ။ မန်တအ်လေဝ် ပကောံဇြဟတ်တုဲ ဒုၚ်ဗ္တိုက်၊ နူဂှ်ဗက်ဗ္တိုက်တိုန်အာ သီဂွံဍုၚ်အၚ်ဝရ။ သၟိၚ်ဗမာ နူဍုၚ်ယှိုဲဗဵု ပကောံဇြဟတ်ဂကူဗမာ ကေုာံ ဂကူ တၞဟ်ဟ်ဗွဲမဂၠိုၚ်တုဲ ကၠုၚ်ဗ္တိုက်ဍုၚ်မန်ပၠန်။ ပ္ဍဲသက္ကရာဇ်ခရေတ် (၁၇၅၇)၊ သက္ကရာဇ်ဍုၚ် (၁၁၁၉) ဂိတု ပသာ် (၈) စွေက်ဂှ် ဍုၚ်မန်ဟံသာဝတဳ ဒးလီုလာ်၊ တိဍာ်မန်ပိုဲ စိုပ်အာသၟဝ်တဲဗမာတအ်ရ။
ရံၚ်ကေတ်ဒဒှ်လ္တူဝၚ်ဏအ်မ္ဂး ဍုၚ်ဟံသာဝတဳဂှ် ဒှ်ကၠုၚ်ဍုၚ်ဇၞော် သၟိၚ်မန်ဂဇအ်နန် (ရာဇဌာနဳ) (၄) အဆက်ရောၚ်။ ၜိုန်ဂှ်လေဝ် လက်ထက်သၟိၚ်စောထောတ်ကဵု သၟိၚ်ဓဝ်ရာမတအ် ဂွံဂဇအ်နန်ဂှ် ဂၠေံလောန်အာ နွံၜိုတ်ၜါသၞာံပြၚ်ဓဝ်တုဲ မၞိဟ်ဂမၠိုၚ်ဟွံတော်၊ ရိုဟ်စမံၚ် ဍုၚ်ဟံသာဝတဳ နွံပိအဆက်သၟးရောၚ်။
အခိၚ်မန်ကျပၞာန် ဍုၚ်ဟံသာဝတဳ စိုပ်အာသၟဝ်တဲဗမာ လက်ထက်အနဝ်ရထာ၊ တဗေန်ယှိုဲထဳ၊ ဗရေအ်နံၚ်တအ်ဂှ် ညးတအ် ဟွံပလီုပလာ် ဟွံဂစိုတ်ကလက် ဂကူမန် လၟိဟ်ဂၠိုၚ်ၚ်ရ။ အခိၚ်အံၚ်ဇေယျ ဗတိုက်ဇၞးအာ ဍုၚ်ဟံသာဝတဳ ပ္ဍဲသၞာံခရေတ် (၁၇၅၇) ဏအ်ဂှ် ဖန်ဗီုသၟိၚ်ကၠာကၠာတေံ ဟွံသေၚ်။ တိဍာ်ဍုၚ်မန် နွံကဵုၚုဟ်မးဂှ် ညံၚ်ညးတအ် ဂွံပိုၚ်ပြဳအာ လၟိုန်ထာဝရမာန် ရန်သာ်ဂှ်ကီု၊ မန်တအ် တိုန်ဗ္တိုက်သီဂွံ ဍုၚ်အၚ်ဝဂှ် စိုတ်ဂိထေဲပၞောတ်မံၚ်ကီုတုဲ ဂစိုတ်ကလက်ကၠုၚ် ဂကူမန် နဲဓဇန်ဓဇန်ရ။
မန်နွံပ္ဍဲဍုၚ်ဟံသာဝတဳ မၞိဟ်တြံု၊ မၞိဟ်ဗြဴ၊ ခမဳသၚ်၊ ကောန်ၚာ် ၜိုတ်ဆဵုဂှ် ဂစိုတ်ထောံရ။ ပဲါနူဂှ် ဗက်ရပ် ပ္ဍဲကွာန်ပ္ဍဲရး အကြာဂြိုပ် အကြာဝါ ကြိုၚ်စုတ် ပ္ဍဲစာတ်တုဲ စံၚ်ဂစိုတ်ထောံဂှ် နွံ (၉) စာတ်ရ။ ဒၞာဲလ္ၚဵု ကြိုၚ်စွံ ပ္ဍဲသၟန်ၜဳတုဲ ကဵုဍာ်ဒဳတံၚ်ဂြဲဏာဂှ်လေဝ် နွံဂၠိုၚ်ကဵုဒၞာဲရ။ မန်ဇရေၚ်ဍုၚ်ဟံသာဝတဳတအ် ညံၚ်ဂွံအိုတ် ဂစိုတ်ကလက်ဂကူတုဲ သီကေတ်လဝ်တိဍာ် ဍုၚ်မန်ပိုဲရောၚ်။ ပရေၚ်ဏအ် မိက်ဂွံတီ ဗွဲတြးမ္ဂး ဂၠာဲဗှ်ရံၚ် လိက်ကျာ်ဇၞော်အာစာစွောံကဵု လိက်အာစာကဝိ မာံတောအ်တအ်ညိ။
စနူအခိၚ်ဂှ်တုဲ မန်ဇရေၚ်ဟံသာဝတဳတအ် ၜိုတ်သှေ် ကေုာံ မန်ဒေသမုတ္တမတအ်ဂှ် ဒဴလုပ်အာ ဍုၚ်သေံဂၠိုၚ်ကဵုဝါရ။ မန်ရးဖာသီ ကေုာံမန်ဗွိုၚ်လ္ဂုၚ်တအ်ဂှ် ဒှ်အာဍိက်ဗမာတုဲ ညံၚ်လမျီုဂွံဂျိုၚ် ဗီုညးဖန်ဂှ် ဒးဒ္ဂေတ်ဗက်ရ။ ဗမာတအ် သီဂွံဍုၚ်မန်တုဲ သ္ၚိကၠတ်နန်ထဝ်တအ်ဂှ် စံၚ်၊ ကၟာၚ်ဍုၚ်ကၟာၚ်နန်တအ်ဂှ် ပလီု၊ လိက်တၟအ်တအ်ဂှ် တက်သၠေက်၊ ကပေါတ်လုပ်ဝၚ် အာဲကၟာဲမန်တအ် ညံၚ်ဂွံအိုတ် ပလီုပလာ်ကၠုၚ်ရ။ သီ၊ ဘုတ်၊ ကျာ်စေတဳတအ်ဂှ် ဖေက်ဒးအပါယ်တုဲ ဟွံဒှ်ပလီု ဂွံသှ်ၜေက်ကၠုၚ်မံၚ်ရောၚ်။
လိက်မန်သၠရိုတ်သၠတာ ချူကှေ်လဝ် ပရေၚ်နာနာ ဒှ်ဖဵုဂုဏ်မာန်တအ်ဂှ် ကဵုချူကၠာဲကေတ် ဗတ်ဗမာတုဲ လိက်ဘာသာမန်ဂှ် စံၚ်ပလီုထောံ ဖအိုတ်ရ။ တၠပညာ အာစာကၠာဲလိက် ခၞံလိက်ဂကူမန်တအ်ဂှ် ဂစိုတ်ထောံပၠန်တုဲ လိက်မန်ဂှ် ဟွံကဵုအခေါၚ် ဗ္တောန် ဒၞာတာထောံရ။ ပ္ဍဲဍုၚ်ကွာန်ဌာန်မန်ဂှ် ခါန်ကၞက်စုတ် ညးအုပ်ဓုပ် ဂကူဗမာ၊ ပၠုပ်နၚ်ဂကူဗမာ ကောန်ပၞာန်ဗမာတုဲ သီုဂရတ်သီုဘ ကဵုဗ္တောန်လိက်ဗမာ ကဵုဟီုအရေဝ်ဗမာ သၟတ်ဝုတ်တအ် ကဵုထပ်တဲကဵု ကောန်ပၞာန်ဗမာတုဲ မန်ညံၚ်ဂွံကၠက် ဖန်က်ကၠုၚ်နာနာ ဍာ်ဇမၠိၚ်ရ။ ဟိုတ်ဂှ်တုဲ မန်ဖာသီ မန်လ္ဂုၚ် မန်ဟံသာဝတဳ အဆက်တြေံတအ် ဒးကၠေံကၠက်အာအိုတ်ရောၚ်။
ဂကူမန် ဒပ်ပၞာန်မန် ဒဴစိုပ်အာ ဍုၚ်သေံတအ်ဂှ် သေံတအ် ဒုၚ်တဲခိုဟ်ဟ် ဖျေံကဵုလဝ် ဒၞာဲဒတန် ဖန်ကဵုလဝ်ကဆံၚ်တုဲ ညံၚ်ဂွံပံၚ်တောဲကဵုသေံ သွက်ဂွံစဵုဒၞာဘဲဗမာတအ်ရ။ ကြဴဏအ် ပၞာန်အေၚ်္ဂလိက်တအ် သီဂွံအာဍုၚ်မန်ဗမာတုဲ ဟွံဒးဂွိၚ်ကဵု ဘဲပၞာန်ဗမာရ။ ပြၚ်သေတ်တအ်ဂှ် သီဂွံလဝ် ဍုၚ်ဗဳယေတ်နာံ၊ ဍုၚ်ကာမ်ဗူချာတအ်ရ။ ပြၚ်သေတ်ကဵု အေၚ်္ဂလိက်တအ်ဂှ် ညံၚ်ဟွံဂွံဒှ်သၞ ဍုၚ်သေံဂှ် သ္ပလဝ်တိအကြာ ဍုၚ်ဗၠးၜးမွဲရ။
သေံတအ်ဂှ် အခါဝွံ ဟွံဒးဂွိၚ်ကဵုသၞတုဲ ဟွံသ္ပကၠုၚ်ဂရု လ္တူဂကူမန်တအ်ရ။ စနူဂှ်တုဲ သၚ်မန်တအ် သှ်လိက်ဗတ်မန်ကီု၊ ပရေၚ်ဗ္တောန်လိက်မန် ပ္ဍဲဍုၚ်ကွာန်ကီု ကၟာတ်လဒဵု စဵုဒၞာကၠုၚ်ရ။ ပ္ဍဲဘာဗ္တောန်လိက်သေံ ကောန်ၚာ်မန်တအ် ဟီုမံၚ်အရေဝ်မန် ပ္ဍဲဘာဂှ်လေဝ် ကၟာတ်ဒၞာကၠုၚ်ရ။ ဇၟာပ်ဍုၚ်ဇၟာပ်ကွာန်ဂှ် ကၠောန်ဗဒှ်ကဵု ဂၠံၚ်ဍာန်၊ ပံက်ကဵုဘာ ကဵုဗ္တောန်လိက်သေံရ။ ဟိုတ်နူသ္ပကၠုၚ်သာ်ဂှ်တုဲ လောန်ကၠုၚ် ၜိုတ် (၇၀) သၞာံပြၚ်တေံ ဍုၚ်ကွာန်မန်ဂမၠိုၚ် ပူဗိုၚ်မံၚ် ဍုၚ်ၜံၚ်ကံက်ဂှ် အခိၚ်တ္ၚဲဏအ် မၞိဟ်အာယုက်ဇၞော်လ္ၚဵုလ္ၚဵုဟေၚ် ဟီုအရေဝ်မန် လေပ်တုဲ မၞိဟ်ဍောတ်တ်တအ်ဂှ် ဟွံလေပ်အရေဝ်မန် ဒှ်အာကောန်ဂကူသေံအိုတ်ရ။
အပ္ဍဲဍုၚ်ပိုဲ အလဵုအသဳ ဂကူဗမာ ညးမဂွံကၠုၚ်အဝဵု အပ္ဍဲခေတ်ကြဴဏအ် အဆက်ဆက်တအ်ဂှ် နဲနာနာသာ် ကၟာတ်လဒဵုကၠုၚ် အခေါၚ်ပိုဲ ၚိတ်ကလက်ကၠုၚ် ဂကူပိုဲပၠန်ရ။ ဂကူမန်ပိုဲ ဒုၚ်ဟွံမာန် ရပ်လွဟ်ပၠန်ဂတး ဇြဟတ်ဒစဵုဒစး ဇၞော်ကၠုၚ်တုဲဟေၚ် သွက်ဂွံလီဠာန်လှေအ်လှန် ပ္တန်ဗဒှ်ကဵု တွဵုရးဍုၚ်မန်ရောၚ်။ ၜိုန်ဂှ်လေဝ် ဆၜိုတ်ဒုၚ်ယၟုဟေၚ်တုဲ ပရေၚ်ဗ္တောန်လိက်မန်၊ အရေဝ်မန် ဂွံစကာ ပ္ဍဲရုၚ်မာန်တအ်ဂှ် ကၟာတ်ဒၞာကၠုၚ်မံၚ် လၟိုန်ရ။ ပွဏအ်ဝွံ ရန်တၟအ်ကြက်ဍေံ သွက်ဂွံကလက်ဂကူမန်ဟေၚ်ရောၚ်။
အလဵုအသဳမံက်ကၠုၚ် လကြဴပေဲါရုဲမာဲ (၂၀၁၀) ဏအ်ဝွံ ပံက်ကၠုၚ် ကၠတ်ထဝ်တွဵုရးဍုၚ်မန်၊ ခၞံကဵုအလဵုအသဳ တွဵုရးဍုၚ်မန် နွံကၠုၚ်ရ။ ဆဂး မၞိဟ်ညးတအ်သၟးဟေၚ် ကေတ်လဝ်ဒၞာဲ ရပ်လဝ်အဝဵုတုဲ ရန်တၟအ်ကြက် သွက်ဂွံၚိတ်ကလက် ဂကူမန် ကေုာံ ကောန်ဍုၚ်အရၚ် ဂကူတၞဟ်ဟ်တအ်ဂှ် ညးတအ်ဒေံါဇူထောံ ဟွံသေၚ်။ ပရေၚ်ဗ္တောန်ုလိက်မန်၊ အရေဝ်မန် ဂွံစကာအကြာရုၚ် အကြာသၟိၚ် လုပ်သၞောဝ်ဂှ် ဟွံကဵုရ။ စပ်ကဵုယေန်သၞာၚ်သုခုမ ပရေၚ်လှေ်၊ ဒယှေ်၊ တိၚ်တိုက် အခိုက်ကၞာမန်ဂှ်လေဝ် ညးတအ် ဟွံကဵုဇြဟတ် ဗျတ်ဂြောပ်လဝ်ဖိုဟ်ရ။
အဆက်တြေံ ဖျေံကၠုၚ်ဒပ်ပၞာန် ဖန်ပၠုပ်နၚ် ရဲကွာန်ဂကူဗမာတအ် ဗွဲမဂၠိုၚ်တုဲ ဖုဲသၞဴစုတ် အကြာဂကူမန် ညံၚ်ဂွံအုပ်ဓလီု ၚိတ်ကလက်အာ ဂကူမန်တအ်ရ။ အလဵုအသဳဝွံ အလဵုအသဳပၞာန် သ္ပမာန်ကဵုဇြ ဟတ် သီုဂလုမတ်လီဠာန်တုဲ အဝဵုညံၚ်ဂွံနွံ ပ္ဍဲဒပ်ပၞာန် ဖန်ကၠောန်ကၠုၚ်မံၚ် အဆက်က်ရောၚ်။ (၁၉၉၀) တေံ ကၠောန်ကဵုပေဲါရုဲမာဲဂှ် ရဲညးတအ် ကျအာတုဲ ဟွံအပ်ကဵုအဝဵု။ နူဂှ် ကၠောန်သဘၚ်သဳကၠဳ ကောန်ဂကူပၠန် မၞိဟ်ညးတအ်ဟေၚ် ညးတအ်ကော်၊ သၞောဝ်ညးတအ် ဒးစိုတ်ဟေၚ် ညးဖျေံရ။
သၞောဝ်ဥပဒေသဇိုၚ် (၂၀၀၈) ဂှ်လေဝ် ဗီုညးတအ်ဒးစိုတ် ညးတအ်ချူတုဲ သ္ပကၠုၚ်ဒတန် နဲအလီရ။ ကၠောန်ပေဲါရုဲမာဲ (၂၀၁၀) ဏအ်လေဝ် ဘပလ လီဠာန် ညံၚ်ဂွံမာန် ကၠောန်သ္ပကၠုၚ်ရ။ တ္ၚဲဏအ် ဗဵုပၞာန်ညးတအ်ဟေၚ် ၜးကယျိုၚ်အရာပ်တုဲ ကေတ်လဝ်ဒၞာဲ ရပ်လဝ်အဝဵုဖအိုတ်ရ။ ၜိုတ်ရံၚ်ကျေဝ်ဟေၚ် ညးစၞးဗော်ကောန်ဂကူ၊ ဗော်တၞဟ်ဟ်တအ် ဂွံပါလုပ်မံၚ်ရောၚ်။ မၞိဟ်လေဝ် ဟွံပြံၚ် သၞောဝ်လေဝ် ဟွံပြံၚ်တုဲ ဂၠံၚ်တရဴၚိတ်ကလက် ဂကူကောန်ဍုၚ်အရၚ်တအ်ဂှ် ပြံၚ်သၠာဲအာ ဟွံသေၚ်ရ။ ဟိုတ်ဂှ်တုဲ အခေါၚ်အရာ သွက်ကောန်ဂကူမန် ညးတအ်ကဵုကၠုၚ်မာန်ရောၚ်ဂှ် လ္ပစၟဳညိ။
ယွံ ကောန်ဂကူမန်တအ် စိုပ်ကၠုၚ်တ္ၚဲဍုၚ်မန် ဟံသာဝတဳလီုရ။ ဗီုကောန်ဂကူမန်ပိုဲ ဒှ်ကၠုၚ်ဒဒိုက် ဒးဗၠိုက်တၞီကၠုၚ် ဒဵုတ္ၚဲဏအ်ဂှ် ကလေၚ်ချပ်ဗစာညိ။ အခိၚ်မန်တအ် နွံကဵုဍုၚ် စရာဲကျာ်သြဳမန်တအ်သၠုၚ်၊ အခါဍုၚ်မန်လီု ဗီုညးဖန်ဒးဒုၚ်၊ အရေဝ် ယေန်သၞာၚ် လိက်ပတ် ဇတ်ကှ်စှေ်မံၚ် ရိုဟ်တ္ၚဲရောၚ်။ ဟိုတ်ဂှ်တုဲ ဇၟာပ်ဂကူမန် ဍုၚ်မန်နွံကဵုအဝဵု ညံၚ်ဂွံကလေၚ်မံက်ကၠုၚ်ပၠန်ဂှ် ဒှ်တာလျိုၚ်ပိုဲ ပၟိက်ဇၞော်အိုတ်ရ။ ဇၟာပ်ဂကူမန် ဆာန်မန်တုဲ ဂစာန်ကၠောန်အာ ပရေၚ်ဗၠးၜးဂကူပိုဲစိုအ်။