ဂျူလာၚ်မွဲအခိၚ် သၞိၚ်အတိက်တြေံတေံ

ဗညာအံၚ် – ဗော်ပၠတရဴဍုၚ်မန်သ္ကိုပ်သ္ကတုဲ ကောန်ပၞာန်မန်မွဲလ္ၚီပြၚ်ပြၚ်တံ လောန်ကၠုၚ် ၅၅ သၞာံ အပ္ဍဲဂိတုဂျူလာၚ်တေံဂှ် “နူဂၠံၚ်တရဴရပ်လွဟ် ပြံၚ်သၠာဲနဲကဲပေါဲဗတိုက၊ လုပ်အပ္ဍဲဗွိုၚ်သၞောဝ်ပါလဳမာန်ဒဳမဝ်ကရေသဳ” ဂးတုဲ သၠာဲကၠုၚ်လွဟ်ကဵု ပရေၚ်ၜိုဟ်လလမ်ရ။ သွက်သ္ဂောံဒက်ပ္တန်တွဵုရးဍုၚ်မန်မာန် ဆက်လုပ်အာပေါဲဗတိုက် အပ္ဍဲဗွိုၚ်သၞောဝ်ဥပဒေ သာ်ဝွံစှေ်စိုတ်အိုတ်တုဲ ပ္ဍဲ ၁၉၅၈ သၞာံ ဂိတုဂျူလာၚ် ၁၉ ကေတ်ဂွံတၚ်တုပ်စိုတ်ဂှ် ကောန်ပၞာန်မန် ၁၁၁၁ တၠတံ သီုလွဟ်လက်နက်ပေၚ်ၚ် ပအပ်ထောံလွဟ် ကုအလဵုအသဳဝန်ဇၞော်ဥူဏု ပ္ဍဲဇူလာၚ် ၂၃ တေံ ဒၞာဲသၠာတ်မိုၚ်ဒါ ဍုၚ်မတ်မလီုရ။ ဒၞာဲဍုၚ်ကွာန်မန်ဇၞော်ဇၞော်တံဂှ်လေဝ် ကၠောန်သ္ပ သဘၚ်ဒုၚ်တၠုၚ် ဗော်ပၠတရဴဂြုဂြုဂြီုဂြီုရဂှ် ညးကေၚ်ပါလုပ်တံ ဟီုဂးလဴထ္ၜးကၠုၚ်လဝ် နွံရ။

နကဵုသ္ဇိုၚ်သၞောဝ်ဥပဒေ ၁၉၄၇ အခိၚ်ဍုၚ်ဗၟာဂွံကၠုၚ်သၠးပွးဂှ် သွက်ကောန်ဂကူမန်၊ ကရေၚ်၊ ရခေၚ်တံ ခုတ်စုတ်လဝ်ကဵုတွဵုရးဟွံသေၚ်ဏီ။ တွဵုရးဍုၚ်မန်လၟုဟ် ကၠာအလဵုအသဳမဆလ ဟွံသ္ပကဵုစၟတ်သမ္တီ ပ္ဍဲ ၁၇၇၄ ဏီဂှ် ကော်ခဴစ ရးတနၚ်္သဳ(၁) ကီုရ။ အပ္ဍဲဝၚ်တမ္ညဝ်ကၠုၚ် ဂကူမန်ဟီုမ္ဂးဂှ် ဌာန်တိဒၞာဲဍုၚ်ရးမည မတန်တဴကၠုၚ်လဝ် သုဝဏ္ဏဘုမ္မိ၊ ဟံသာဝတဳ၊ မုတ္တမတံ သၞာံဂၠိုၚ်ကဵုလ္ၚီရောၚ်၊ ဂကူဗၟာတံ ကာလဆၜိုတ်ဗၠးတိတ်နူဍိက် ဂွံကၠုၚ်သၠးပွးဂှ် သွက်ဂကူမန်တံ ဆၜိုတ်တွဵုရးဒုၚ်ယၟုမွဲမှ က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ဗၟာတံ ဟွံသ္ပကၠုၚ်ကဵုစၟတ်သမ္တီ၊ ဟိုတ်ဂှ်တုဲ အခိၚ်ဍုၚ်ဗၟာဂွံသၠးပွး ၁၉၄၈ လဒေါဝ်သၞာံ ကာလကောန်ဂကူမန်တံ စကၠောန်ပၠန်ဂတးဂှ် ဗွဲတၟေၚ်အဓိက ကညာၚ်ကရေဲကၠုၚ် သွက်သ္ဂောံဂွံ တွဵုရးဍုၚ်မန်ဟေၚ်ရ။

ညးပါလုပ်ကၠုၚ် ပ္ဍဲဗော်ပၠတရဴဍုၚ်မန် အစာနာဲၚိုဲတိၚ်( ဥက္ကဌ-MDP) ဂှ် “ဝန်ဇၞော်ဥူဏု လလောၚ်တြးဟီုဗလးပတိတ်ရမျှာၚ် ရေဒဳယောဂှ်တှေ် ဂကောံရပ်လွဟ်ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံ ယဝ်ရဗလးလွဟ်မ္ဂး သွက်ဂွံတန်ကြန်အာ ဗွဲမလုပ်သၞောဝ်ကီု အခေါၚ်သၠးဒုဟ်နာနာသာ်ကီု ခၞံပ္တန်ကဵုသၞောဝ်ဏောၚ်၊ ဒးဂွံဒဳမဝ်ကရေသဳပေၚ်ၚ်၊ တွဵုရးဍုၚ်မန်လေဝ် ဒးဂွံဏောၚ်” သာ်ဝွံဟီုလဴရ။ ဌာန်ဂအုပ်ဗော်ပၠတရဴဍုၚ်မန် အခိၚ်တေံဂှ် နွံဒၟံၚ်ဗွဳုပွူကွာန်ဝါခမိ(ပွိုၚ်ဍုၚ်ဇြပ်ဗု) ဂွံတီရ။

“အတိုၚ် ဥူဏု ဟီုလလောၚ်လဝ်ဂှ် ကမ္မတဳဗဟဵုဗော်ပၠတရဴဍုၚ်မန်ဂမၠိုၚ် စှေ်စိုတ်ဒုၚ်တဲတုဲ သွက်ဂွံအာတက်ကျာကု ညးစၞးအလဵုအသဳဗၟာတံဂှ် ရုဲစှ်ကဵုတာလျိုၚ် နာဲဆာန်(နာဲဆာန်မန်) ကဵုအဲရ” သာ်ဝွံ အစာနာဲၚိုဲတိၚ် ဆက်ဟီုရ။ ညးတံညးၜါတၠ အာဆဵုဂဗကုညးစၞးအလဵုအသဳဗၟာ ပ္ဍဲဍုၚ်ဇြပ်ဗု ဒၞာဲတမ်ဒပ် ခလရ ၂၈ အလန်ပထမဂှ် ဟွံအံၚ်ဇၞးဏီရ။

အစာနာဲၚိုဲတိၚ်ဂှ် “ညးစၞးအလဵုအသဳဟီုဂှ် ညးတာလျိုၚ်ပၞာန်တံသၟးရဏောၚ်၊ အဃောပိုဲအာဆဵုညးတံ အလန်ပထမ ညးတံဟီုနၚ်ဂှ်တှေ် ဂကောံအဲ(နာဲၚိုဲတိၚ်)သ္ပက္ဍိုပ်ကၠုၚ်လၟုဟ်ဏံဂှ် ညးတံဟွံမိက်တက်ကျာသဳကၠဳပုဟ်ဂးတုဲ ပိုဲကလေၚ်စဴဒၞာဲ ပ္တိုန်ထ္ၜးကဵုနာဲအံၚ်ထောန်ရ၊ အတိုၚ်ကမ္မတဳဗဟဵုသ္ဂုတ်သွာတ်ဂှ် ဆက်ကၠောန်အာ၊ ညးစၞးဂှ် သၠာဲကဵုဟွံမာန်ပုဟ် သာ်ဝွံနာဲအံၚ်ထောန်ဟီုရ၊ ညးထပ်စုတ်ကဵု နာဲနလ္လာတုဲ ပိုဲအာတက်ကျာပၠန်ရ” သာ်ဏံ သောၚ်ကလးကဵုလဝ်ရ။

ညးဆက်ဟီုဂှ်တှေ် “ ကမ္မတဳဗဟဵု ဗော်ပၠတရဴဍုၚ်မန်ပိုဲ ဗလးထောံလွဟ်ပိုဲဏောၚ် လလောၚ်တြးကဵုတှေ် ကဵုအခေါၚ်တန်တဴအပ္ဍဲသၞောဝ်ညိ၊ ပရေၚ်ကဵုအထံက်ပၚ်တံ ပံက်ရုၚ်တံလေဝ်ပါကီုရ၊ ဆဂး အဓိကတၚ်အာတ်မိက်ဂှ်တှေ် ဗော်ပၠတရဴဍုၚ်မန် ညံၚ်ဂွံတန်တဴအာ အပ္ဍဲဗွိုၚ်သၞောဝ်ဟေၚ်ရ”

အပ္ဍဲကမ္မတဳဗဟဵု ဗော်ပၠတရဴဍုၚ်မန် ၁၀ တၠဂှ် ၈ တၠဟေၚ် တိုန်စိုပ်ကောံဓရီုမာန်တုဲ သွက်ဂွံဗလးလွဟ်ဂှ် တုပ်စိုတ်ဂးရ။ နာဲယှိုဲကျေန်(ညးလျိုၚ်ဌာနဆက်ဆောံမဟာမိတ်) ဂှ် စိုပ်မံၚ်ဌာန်ဂအုပ်ဗဟဵုဗကပ ဒၞာဲဇၞောဝ်ဂြိုပ်ဇၞော်ဗဂေါကီု နာဲထောန်တိၚ်(ညးလျိုၚ်ဆက်ဆောံဍုၚ်သၟာၚ်) ဂှ် မၞုံမံၚ်ရုၚ်ဍုၚ်ၜံၚ်ကံက်ကီုတုဲ တိုန်စိုပ်ကောံဓရီုဏံ ဟွံမာန်ဂွံတီရ။

နကဵုဗော်ပၠတရဴဍုၚ်မန်ဂှ်လေဝ် ညံၚ်သ္ဂောံဂွံတွဵုရးဍုၚ်မန်မာန် ဆက်လုပ်အာပေါဲဗတိုက်ပ္ဍဲဗွိုၚ်သၞောဝ်ရောၚ်ဂှ် ကၠောန်ပေါဲသောၚ်ကလးကု ညးဍုၚ်ကွာန်မန်တံကီုရ။ ဟွံကေတ်သၞောတ်ဂၠံၚ်တရဴရပ်လွဟ်ဟီုဂှ် ထောံကၠေံမဟာဗျူဟာဟွံသေၚ်၊ နကဵုနဲကဲဗျူဟာ ပြံၚ်သၠာဲနဲကဲဂးတုဲ သွက်ဂွံဆက်လုပ်အာပေါဲဗတိုက် အပ္ဍဲပါလဳမာန်စၠတ်ထဝ်ဗွိုၚ်သၞောဝ်တေံရောၚ်။

အစာနာဲထောန်တိၚ်ဂှ် “ညံၚ်ဟွံဂွံ ဒးအလီဗၟာဂှ် မန်ဍုၚ်သေံတံ ကဵုမံၚ်သတိအလန်ကဵုအလန်ကီုရ၊ ပ္ဍဲအလဵုအသဳဍုၚ်သေံအခိၚ်တေံဂှ် မန်တံနွံဗွဲမဂၠိုၚ်၊ အဲလေဝ်သောၚ်ကလးကဵုညးတံၜိုတ်ထေက်ကြိုက်ကီုတုဲ နူဍုၚ်ၜံၚ်ကံက် စဴကၠုၚ်ဂၠံၚ်ဗြဝတဳ” သာ်ဝွံဟီုရ။ ကမ္မတဳဗဟဵု နာဲယှိုဲကျေန်မွဲဓဝ်ဟေၚ် ဟွံဒုၚ်တဲ ပရေၚ်ဖျေံလွဟ်ကုအလဵုအသဳ၊ လုပ်ဗွိုၚ်သၞောဝ်ဂှ်ရ။

ညးစၞးမန်ကဵုဗမာ ၜါလပါ်တံ ကလေၚ်ဆဵုဂဗတက်ကျာသဳကၠဳအလန်ဒုတိယတုဲ လံၜိုတ်ပွိုၚ် ၁၅ တ္ၚဲဂှ် ဂွံတၚ်တုပ်စိုတ်ကဵု အလဵုအသဳတံရ။ ဟိုတ်ဂှ်တုဲ နလုပ်ဗဗွဲသၞောဝ် ဂွံတၚ်တုပ်စိုတ် ပ္ဍဲဂျူလာၚ် ၁၉ ၊ ကၠောန်အသေအဟာန် “ဗော်ပၠတရဴဍုၚ်မန်ပြံၚ်သၠာဲနဲကဲပေါဲဗတိုက် လုပ်အပ္ဍဲဗွိုၚ်သၞောဝ်ဥပဒေ” ဒၞာဲသၠာတ်မိုၚ်ဒါ ဍုၚ်မတ်မလီု ဂျူလာၚ် ၂၃ ဂှ် ဥက္ကဌနာဲအံၚ်ထောန် ဟီုကၠုၚ်ဂလာန်ကု ပူရိသတ်လၟိဟ်ကဵုလ္ၚီတံရ။

အပ္ဍဲဂလာန်နာဲအံၚ်တောန်ဂှ်မ္ဂး——

“ ဟိုတ်နူ ဘဲဒဏ်ပၞာန်အပ္ဍဲဍုၚ် ဂဵုသၠာန်ကၠုၚ် ၁၀ သၞာံ၊ ၁၀ ဗြဲတုဲ ကောန်ဂကူမန်ပိုဲကီု သီုညးဍုၚ်ကွာန်ဗွဲမဂၠိုၚ် ကောန်ဇာတ်ကဝံၚ်ဒးကၠၚ်ပြးဆာဲသၟးဟွံက သ္ၚိဌာန်ဒြပ်ရတ်ဗွဲမဂၠိုၚ် ဒးဟောံဗြောံ ဆောံလေၚ်ကၠုၚ်လဝ်တံဂှ် ဟၟဲပၟိက်ကီု ဂၠံၚ်တရဴပရေၚ်ၜိုဟ်လလမ်ဟီုဂှ် ကိတ်ညဳမံၚ်ကဵုဂၠံၚ်တရဴ ဗော်ပၠတရဴဍုၚ်မန်ကီုတုဲ အတိုၚ်ဆန္ဒညးဍုၚ်ကွာန်ဂမၠိုၚ် ဒက်ပ္တန်အာပရေၚ်ၜိုဟ်လလမ်ရောၚ်။

-ပရေၚ်ဂၠးကဝ်ပကတိတ္ၚဲဏံကဵု အကာဲအရာပရေၚ်ကၟိန်ဍုၚ်ပိုဲလၟုဟ်ဏံ ကလေၚ်သ္ၚဳဂၠိပ်မ္ဂး ဘဲသၞအန္တရာယ်ဍုၚ်မ္ၚး က္တဵုဒှ်မံၚ်ဂှ် ဒးဒှ်မံၚ်ဒွိၚ်ဗွဲမဂၠိုၚ်ဂှ်လေဝ် နကဵုဝန်ဇၞော်ဥူဏု ဟီုလဝ်ဂလာန်လေဝ်နွံမံၚ်ရ။ သွက်ဂွံစဵုဒၞာ အန္တရာယ်သၞဍုၚ်ပိုဲလၟုဟ်ဏံဂှ် တာလျိုၚ်ကောန်ကၟိန်ဍုၚ်ပိုဲတံဟေၚ် စှေ်စိုတ်ရ။ ဟိုတ်ဂှ်ရ ဗွဲကိုပ်ကၠာ ပိုဲဒးဒက်ပ္တန်အာ ပရေၚ်ၜိုဟ်လလမ်ဍုၚ်ပိုဲဟီုဂှ် ဒုၚ်သ္ဇိုၚ်ကဵုပရေၚ်ကဆံၚ်တုပ်သၟဟ်ညးသ္ကံတုဲ ကောန်ဍုၚ်အရၚ်သီုဖအိုတ် ဒုၚ်စဵုစၞာမာန်မှ ပိုဲတံဂွံအံၚ်ဇၞးမာန်ရောၚ်။

-ဥက္ကဌဖဆပလ(သန်႔ရှၚ်း) (ဝါ) ဝန်ဇၞော်ကၟိန်ဍုၚ်ဥူဏု အတိုၚ်ဟီုလဝ်ဂလာန် သၟးကၠေံဒုဟ်ဒန်ကေုာံ ကဵုအခေါၚ်ဗော်ညံၚ်ဂွံတန်တဴမာန် ခၞံစုတ်ကဵုဥပဒေဏောၚ်၊ ဂွံဒဳမဝ်ကရေသဳပေၚ်ၚ်ဏောၚ်၊ ဂကူမန်တံနွံပၟိက်တွဵုရး ယဝ်ရထ္ၜးပျးဆန္ဒမ္ဂး ထမံက်ခုတ်ကဵုဍုၚ်မန်ဏောၚ် ကဵုလဝ်ကတိပါၚ်ဂှ်လေဝ် ပိုဲပ္တေဟ်ကေတ်ကီု။

-အပ္ဍဲသဘၚ်သဳကၠဳသ္ကိုပ်ဒပ် ဂိတုဂျောန် ၂၃ တေံ အတိုၚ်ဂလာန် ဒုသ္ကိုပ်ပၞာန်နေဝေန် ဟီုလဝ်ဂလာန်ဂှ် ပိုဲပ္တေဟ်ကေတ်သိက္ခာဒပ်ပၞာန်အလဵုအသဳတံကီု။

-စွံအဲပရဲ လ္တူဂကောံမှာဇန်ဘိက်ပၟိၚ် သွက်ဂွံဒက်ပ္တန်ပရေၚ်ၜိုဟ်လလမ်ဍုၚ်ပိုဲကီု။

-အတိုၚ်လစွံစိုတ် ဒပ်ပၞာန်ကဵုအလဵုအသဳကၟိန်ဍုၚ်တံဂှ် အပ္ဍဲဗွိုၚ်သၞောဝ် နကဵုသၞောတ်ဒဳမဝ်ကရေသဳ ပိုဲတံရပ်စပ် ဒဂတ်ဗက်အာရောၚ်။

-အခေါၚ်အရာ ကောန်ဂကူမန်တံ ဒးဂွံထေက်ဂှ် ယဝ်ရဂွံအခေါၚ်ဖန်ဖက်ကေတ်နူအပ္ဍဲဗွိုၚ်သၞောဝ်ဥပဒေဂွံမ္ဂး ဆလံမှပိုဲတံဟွံကၠောန်ပရေၚ်ပၠန်ဂတးရပ်လွဟ်ရ၊ နကဵုဗော်ပၠတရဴဍုၚ်မန်ဖျေံလဝ်သ္ဂုတ်သွာတ်ဂှ် ပိုဲတံထောံကၠေံအာ ပရေၚ်ပၠန်ဂတးရပ်လွဟ်ရအဴ” သာ်ဝွံ ဟီုလဝ်ရ။(တၚ်သမ္တီ- ဂလာန်ဥက္ကဌနာဲအံၚ်ထောၚ်ဏံ ကလေၚ်ကၠာဲလဝ်နူဘာသာဗၟာဒှ်တုဲ အတိုၚ်မအရေဝ်လိခ်အုပ်စၟတ်သမ္တီတေံဟွံသေၚ်ဂှ် သၠးအခေါၚ်ညိအဴ-)

အတိုၚ်အစာနာဲၚိုဲတိၚ်ဟီုမ္ဂး အခိၚ်ပအပ်လွဟ်ဂှ် ပြဿနာနွံကၠုၚ်ညိညဂွံတီရ။ အလဵုအသဳတံအာတ်မိက် ဒးပအပ်သီုအလာံ ဗော်ပၠတရဴဍုၚ်မန်ဟီုကီုလေဝ် အပ္ဍဲတၚ်တုပ်စိုတ်ဟွံပါတုဲ ဂလာန်ဏံတးပါဲထောံရ။ ပစူအလာံဗော်ပၠတရဴအပ္ဍဲကွာန်ပ္ၚဂှ်လေဝ် အလဵုအသဳတံ ဟီုဂးကၠုၚ်နွံ၊ နကဵုဗော်ပၠတရဴဍုၚ်မန် ဗလးပအပ်လဝ်လွဟ်တုဲရတှေ် ပရေၚ်ပစူအလာံ၊ ပံက်ရုၚ်တံဂှ် ဒးအာတ်အခေါၚ်ဟၟဲရ အစာနာဲၚိုဲတိၚ် ဟီုရ။ ညးမကဵုအရီုဗၚ် သေဌဳမန် ဍုၚ်မတ်မလီု နာဲသဵုတေန် သ္ၚိညးသၠးမံၚ်မွဲမ ဒၞာဲဂၠံၚ်ဒဒန်ဓဝါဲ ဂွံဒၞာဲရုၚ်တုဲ ပစူပတိုန်အလာံဗော် ဂးရ။

ဟိုတ်နူပအပ်ထောံလွဟ်ဂှ် ဗော်ပၠတရဴဍုၚ်မန် ဂွံအခေါၚ်တန်တဴအပ္ဍဲသၞောဝ်တုဲရ။ ရုၚ်ဗော်ပၠတရဴဍုၚ်မန် အလာံမန်စူမံၚ်ဂှ် ပေၚ်ဍုၚ်ပေၚ်ကွာန် ဂၠိုၚ်နူရုၚ်ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိလၟုဟ်ဏီရောၚ် ဂးရ။ ပ္ဍဲပေါဲရုဲမာဲ ၁၉၆၀ ဂှ် နာဲအံၚ်ထောန် သၟးဟွံက အမာတ်မန် နာဲဖဵုချိုဝ်(ပွိုၚ်ဍုၚ်ရေဝ်)၊ နာဲမၞိက်ရတ်(ကော်) နာဲဖဵုစိၚ်(ပွိုၚ်ဍုၚ်မုဟ်ဍုၚ်) ကေုာံ နာဲအံၚ်လှၚိုဲ(အမာတ်ပရေၚ်ကေၚ်ကာကောန်ဂကူမန်)တံ ဂွံဇၞးမာဲတုဲ နာဲအံၚ်ထောန် ဒှ်ဝန်ဇၞော် အပ္ဍဲအလဵုအသဳ ဥူဏု ရ။

ၜိုန်ဂှ်လေဝ် ဗော်ပၠတရဴဍုၚ်မန် ဗီုရန်တၟံလဝ် တွဵုရးဍုၚ်မန်လေဝ် ဟွံမံက်တိုန်ဏီ ဖျေံလွဟ်ကြပ်ပေၚ်ပွိုၚ် ၄ သၞာံ စိုပ် ၁၉၆၂ ဂိတု မာတ်ချ် ၂ ဂှ် သ္ကိုပ်ပၞာန်နေဝေန် သီအဝဵုတုဲ ဝန်ဇၞော်နာဲအံၚ်ထောန် ဒးဒုၚ်ထိၚ်ဒဝ်အပ္ဍဲသ္ၚိစာတ်ကၠာရ။ ကရောံဂှ် အမာတ်မန်တံလေဝ်ဒးဒုၚ်ထိၚ်ရပ်ဏာကီုရ။ ဗွဲကြဴ စိုပ် ၁၉၆၃ ဂိတုနဝ်ဗေန်ပါ ၁၃ ဂှ်ပၠန် က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ဗော်ပၠတရဴဍုၚ်မန် နာဲနလ္လာ၊ နာဲဆာန်မန်၊ နာဲထောန်တိၚ်၊ နာဲၚိုဲတိၚ်၊ နာဲသိၚ်မိုၚ်၊ နာဲကျာၚ်၊ နာဲကောန်ဗၠာဲ၊ နာဲတေန်အံၚ် တံ ဒးဒုၚ်ရပ်ပၠုပ်ထံၚ်ပၠန်ရ။

သရောပ်မ္ဂး က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်မန်ပိုဲတံ မိက်သ္ဂောံဂွံ ပရေၚ်ၜိုဟ်ကလမ်၊ မိက်ဂွံရေၚ်တၠုၚ်ပရေၚ်ဂကူမန်အပ္ဍဲဗွိုၚ်သၞောဝ်တုဲ လောန်ကၠုၚ် သၞာံ ၅၅ တုဲကၠုၚ်တေံဂှ် ဗလးထောံကၠေံကဵုလဝ် ပရေၚ်ရပ်လွဟ်တုဲရ။ လတုဲ ဒးကၠုၚ်အလီ မွဲဝါတုဲကၠုၚ်ရ။ အခိၚ်လၟုဟ်ပၠန်လေဝ် ကညာၚ်ကရေဲမံၚ်ရမျှာၚ် ပရေၚ်ၜိုဟ်လလမ်ပေၚ်မံၚ်အလုံဍုၚ်မွဲရောၚ်။ ပၠန်ဂတးရပ်လွဟ်ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံ ထေက်ကဵုဒးစွံသတိဇၞော်ဇၞော်ရ။ မန်တံညံၚ်ဟွံထပ်ဒးအလီဂှ် စွံသတိပေၚ်ၚ်။ သတိပၠန်ဂတးလ္ပဝိုတ်ညိ။ ဖ္တိုက်ဖၟောဝ်ဏာ ဂျူလာၚ်မွဲအခိၚ် သၞိၚ်အတိက်တြေံတေံ လ္ပဝိုတ်ကၠေံထောံညိအဴ။

တၚ်နၚ်နိဿဲ

Interview Nai Htun Thein (Oral History)။
Interview Nai Nge Thein (Oral History)။
လိခ်စၟတ်သမ္တီဗော်ပၠတရဴဍုၚ်မန်(ဘာသာဗၟာ)