Categories
လိက်ပရေၚ်

ပြသၞာ ဒးဘဲသယံဇာတ

မၚ်မွဲ – ကၟိန်ဍုၚ်ဗၟာဝွံ ပ္ဍဲအရာ ဒးဘဲသယံဇာတ (သံယံဇာတကျိန်စာ) ဂှ် ဒှ်ဍုၚ်ဗ္တောံၜတ် ခိုဟ်အိုတ်မွဲကီုရ။ ညးဍုၚ်ကွာန် ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တအ်ဂမၠိုၚ် ပ္ဍဲဒေသဇကု ကပေါတ်သယံဇာတ တိတ်ဒၟံၚ်ကီုလေဝ် အခေါၚ်ဂွံပိုၚ်ပြဳ၊ ဂွံဖန်ဖက်ကောပ်ကာဲဂှ် အဝဵုအာဏာဟၟဲရ။ ဟိုတ်သာ်ဂှ်ရ ဝါတ်ဂါတ်ဒိုက်ဂတ်၊ ပဋိပက္ခဂမၠိုၚ် ကေုာံ ပရေၚ်ဖောအ်ဗြေဝ် အိၚ်လဇုဲမံၚ်တအ် ဒှ်တဴ မံၚ်ကီုရ။

တိုက်သြန် ပရေၚ်ဖေါအ်ဗြေဝ်အာယှ (ADB) ကေုာံ ဂကောံကဵုကသပ် (Accenture) တအ် ပံၚ်တောဲတုဲ ပ္ဍဲသၞာံ ၂၀၁၃ ၊ ဂိတုဂျောန်ဂှ် ပ္တိတ်လဝ် လိက်ဒုၚ်စဳရေၚ်မွဲအုပ် မၞုံယၟု (New Energy Architecture; Myanmar) “ဂကောံတၟိ စပ်ကဵုသၟုဟ်ဓါတ် သွက်ဍုၚ်ဗၟာ” မဒှ်ကီုရ။

ပၠံၚ်သၟုဟ်ဓာတ်ရတဏာ၊ သွံသၟုဟ်ဓာတ်ကဵု ဍုၚ်သေံ
ပၠံၚ်သၟုဟ်ဓာတ်ရတဏာ၊ သွံသၟုဟ်ဓာတ်ကဵု ဍုၚ်သေံ
ရံၚ်ကေတ် သက်သဳတၚ်နၚ် အတိုၚ်လိက်ဂှ်မ္ဂး ပ္ဍဲဍုၚ်ဗၟာဝွံ ဂအာၚ်သၟုဟ်ဓါတ်သဘာဝ နွံ ၈.၁ (ထရဳလဳယာန် ကုဗပေ) ကေုာံ တၟော်လဝ် (ကျောက်မီးသွေး) နွံမံၚ် (သန်းပေါၚ်း – ၄၉၀ တန်) ရ။ ပ္ဍဲဍုၚ်ဗၟာဝွံ ဂအာၚ်ခဲါကၠေၚ် က္ဍေၚ် (၃၇) ဒၞာဲ ကၠောန်ၜံက်ခဲါဒၟံၚ်တုဲ လောန်ကၠုၚ်အခိၚ် ပွိုၚ်ၜါသၞာံတေံဂှ် ဂအာၚ်ခဲါ (၆၆) ဒၞာဲ ထပ်တုဲ ဟီုလဝ်အရေဝ် တက်လဝ်ကျာ သွက်ဂွံခဲါပတိတ် နွံရ။ သအာၚ်နူဂှ်ပၠန် ပ္ဍဲဍုၚ်ဗၟာဝွံ သတ္ထုၚုဟ်မးဇၞော် (မပ္တံ ထဝ် ၊ ပလက်တဳနာမ် ကေုာံ သြန်) ၊ သတ္ထု ဆေၚ်စပ်ကဵုကမၠောန်ကွတ်စက် (သံဖြူ ၊ ခနောက်စိမ်း ၊ သွပ် ၊ ကြေးနီ ၊ တန်စတၚ် ၊ ခဲ ကေုာံ Rare earth) ၊ မတ်ဗၞိက်ၚုဟ်မးဇၞော် (ပတ္ထမြား ၊ နီလာ ၊ ဥဿဖရား ၊ ပုလဲ) ၊ ဆုဂမၠိုၚ် (ဆုကၠ ၊ ဆုကြံၚ်) ကေုာံ ကမၠောန်တဵုလွဳ တံဂမၠိုၚ် နွံဒၟံၚ်ရောၚ် ချူဓမံက်လဝ်ရ။

ပ္ဍဲအကာဲအရာ ၜံက်ခဲါမံၚ်သယံဇာတဝွံ ပရဲဍေံဂှ် ဂွံပါ်ပရအ်ကဵု ညးဍုၚ်ကွာန်တအ် ဟၟဲမွဲသာ် သီကေတ်တိကီု ၊ ကဵုပ ချူပြံၚ်ထောံ ဗွဲအဓမ္မကီု ၊ ပလီုပလာ် ပွဳပွူသဘာဝ ကေုာံ အာဲကၟာဲအခိုက်ကၞာယေန်သၞာၚ်ကီု သဗ္ဗအိုဿီု ဒးဒုၚ်ပ္ဍဵု ပ္ဍိုက် ပလီုပလာ်ကၠုၚ်တုဲ ညးဍုၚ်ကွာန်တအ် စိုတ်ဂိဓဇောတ်ကၠုၚ်အိုတ်အစောန် မ္ၚာပ်လုပ် ပ္ဍဲဂၠံသြိုဟ်ရ။ ဥပမာ – ၜိုန်ပ္တိတ်ဒၟံၚ် ဓါတ်ပၟတ် နကဵုဇြဟတ်ဍာ် ပ္ဍဲဒေသဇကုကီုလေဝ် ညးဍုၚ်ကွာန်နွံပ္ဍဲဒေသဂှ် အခေါၚ်ဂွံဒုၚ်စသိုၚ် က္ဍေၚ် ပၟတ်ဟၟဲမွဲသာ် ဒးမံၚ်ဒၟံၚ် အတိုၚ်ဂၠုဂၠုရ။ ဗီုသာ်ဂှ်ကီု ကမၠောန်ကိုန်အစဳအဇန် ပရေၚ်ဖောအ်ဗြေဝ်ဇၞော်ဇၞော် ၜိုန်ရကၠောန် ဗဒှ်ဓမံက်ရုပ်ရဴ ပ္ဍဲဒေသဂှ်ကီုလေဝ် ညးဍုၚ်ကွာန်နွံပ္ဍဲဒေသဂှ် အခေါၚ်ဂွံဒုၚ်စသိုၚ် မွဲဒ္ကေဝ်မွဲဂတှေ်လေဝ် ဟၟဲရ။ မၞိဟ်နွံမံၚ် လက္ကရဴကမၠောန်ဂှ် သ္ပဓဇန်ဒၟံၚ် နနဲတၠအဝဵုတုဲ ဟွံစွံၚုဟ်မး ဟွံသ္ပကာ ဟွံရှေ်သှေ် ဝိုတ်ကၠဟ်လဝ် ညးဍုၚ်ကွာန် တအ်တန်တဴမံၚ် ပ္ဍဲဒေသဂှ်ရ။

ဟိုတ်အကာဲအရာဏံတုဲ ညးဍုၚ်ကွာန် ကေုာံ ဂကောံရပ်လွဟ်ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တအ်ဂမၠိုၚ် လ္တူအလဵုအသဳဗဟဵု ဓဝ်ပတှေ်ဟၟဲကီု ၊ ဒှ်သံသယကီု ၊ ဓဝ်ဟွံပြေစိုတ်ကီု က္တဵုဒှ်ကၠုၚ်ရ။ ဟိုတ်သာ်ဂှ်ရ ညးဍုၚ်ကွာန်ကောန်ဍုၚ်အရၚ် တအ်ဂမၠိုၚ် သယံဇာတတိတ်နူပ္ဍဲဒေသညးတအ် ကဵုအခေါၚ်အဝဵုထိၚ်ဒက်ကောပ်ကာဲညိဂှ် ညးတအ် အာတ်မိက် ကၠုၚ်ရ။ သွက်ကောန်သၟတ်တအ် ကမၠောန်ကၟေတ်ဟၟဲကီု ၊ စသုၚ်မံၚ်စံၚ်ဝါတ်ဂါတ်ကီု၊ ဟိုတ်ဗဗွဲဓဝ်ဟၟဲတုဲ စိုတ် ဓါတ်ကောန်ဂကူ မံက်ဂတဝ်ကၠုၚ်တအ်ဂှ်ရ ဒှ်ဇြဟတ်ဓရိုဟ်ကဵု ကောန်သၟတ်တအ် လုပ်အာဒပ်ရပ်လွဟ်ကောန်ဍုၚ် အရၚ်တအ်လေဝ် နွံတဴဗွဲမဂၠိုၚ်ရ။ သကိုပ်ဒပ်ပၞာန် နူကဵုဒပ်ပၞာန်ရခေၚ် မွဲတၠဟီုဂှ် တၚ်အာတ်မိက်ညးတံ နူအလဵုအသဳ ပၟိက်ဇၞော်အိုတ်ဂှ် မဒှ်အခေါၚ်အရာထိၚ်ဒက် ကေုာံ အခေါၚ်ပါ်ပရအ်ဒုၚ်စသိုၚ် ဗွဲမတုပ်သၟဟ် လ္တူတမ်ရိုဟ် သဘာဝသယံဇာတဂမၠိုၚ်ရောၚ် သ္ဂးလဝ်ရ။

ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်ဍုၚ်ဗၟာဝွံ ဗ္ဒဗ္ဒဲါ လ္တူသဘာဝသယံဇာတ ၜက်လောန်အာကီု၊ ပရေၚ်ဖန်က်ကောပ်ကာဲ ဗၠေတ်ဗၠေၚ်ဇၞော် ကဵုဇြဟတ်ကီု၊ ပရေၚ်ကၠးဖ္ဍးဟၟဲကီု ဟိုတ်သာ်ဝွံတုဲ ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်ဍုၚ်ဂမၠိုၚ်ဂှ် စိုပ်အာတဲ မၞိဟ်ရပ်လဝ်အဝဵု ပရေၚ်ဍုၚ် ကွာန် ဒပ်ပၞာန် ကေုာံ ခရဝ်ဏဳတအ်ဖအိုတ်ရ။ ဟိုတ်သာ်ဂှ်ရ ဒပ်ပၞာန်ဍုၚ်ဗၟာဝွံ ပ္ဍဲချဳဒရာၚ်ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်ဂှ် ဒှ်မၞိဟ်ပၟိက် ဇၞော်မွဲတုဲ သဘာဝသယံဇာတဂမၠိုၚ် ညံၚ်ဟွံဂွံစိုပ်အာ ပ္ဍဲတဲ ဂကောံရပ်လွဟ်အလဵုအသဳဟွံသေၚ် (ဒပ်ရပ်လွဟ် ကောန်ဍုၚ်အရၚ်) ဂှ် မ္ဒးစဵုဒၞာလဝ် သွက်ဂုဏ်ဖဵုညးတအ်ရ။ ဆဂး ရံၚ်မွဲလ္ပါ်ပၠန်ဂှ် သယံဇာတဂမၠိုၚ် နွံတဴဒၟံၚ် ပ္ဍဲဒေသ တိဍာ် ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တအ် ဗွဲမဂၠိုၚ်ရောၚ် ဂွံဆဵုကေတ်ရ။

ကဝ်မယှေန်ဓလိုက်တမ်ရိုဟ် ကၟိန်ဍုၚ်ဗၟာ ပ္တိုန်ထ္ၜးလဝ်စရၚ် သၞာံ ၂၀၁၃ ၊ ဂိတုအဝ်ဂါတ်ဝွံ ပရေၚ်ဓလိုက်တမ်ရိုဟ် ဍုၚ်သအာၚ် နူဍုၚ် (၃၂) ဍုၚ်ဂှ် ကဏ္ဍဇၞော် နွံ (၄) ကဏ္ဍရ။ ဇြဟတ်ပၟတ်(စွမ်းအၚ်) ၊ ကၠေၚ်က္ဍေၚ် ကေုာံ သၟုဟ် ဓါတ်သဘာဝ(ရေနံနှၚ့်သဘာသဓာတ်ၚွေ႕) ၊ ၜံက်ခဲါတိုၚ်သတ္တု(သတ္တုတွၚ်းတူးဖေါ်ရေး) ကေုာံ ပ္တိတ်ကပေါတ်သုၚ် စောဲမၞိဟ် (လူသုံးကုန်ထုတ်လုပ်မှု) တအ် မဒှ်ရ။ လ္ၚုတ်ဂၠိုက်ဂၠာဲလဝ် ကဏ္ဍသြန်လုပ် နူဍုၚ်သအာၚ်ဝွံ ကဝက်ပြၚ်ၚ်ဂှ် ဂွံနူကဵု သဘာဝသယံဇာတရောၚ်ဂှ် ဂွံဆဵုကေတ်လဝ်ရ။ ဟိုတ်သာ်ဂှ်ရ အလဵုအသဳဝွံ ဒၞာဲၜံက်ခဲါမံၚ်သယံဇာတဂှ် ဒး စဵုဒၞာအာဂၠိုၚ်ၚ်ရောၚ် ကဵုကၠုၚ်ဇြဟတ်ဓရိုဟ်ရ။ အကာဲအရာဝွံ ဍေံဒှ်ကၠုၚ် ပဋိပက္ခအကြာအလဵုအသဳကဵု ဂကောံရပ် လွဟ်ကောန်ဍုၚ်အရၚ်သၟးဟွံက သီုအကြာညးဍုၚ်ကွာန် ဒှ်ပဋိပက္ခ ဗွဲမကြံၚ်မ္ၚိုဟ် မံက်ဂတဝ်ကတဵုဒှ်ကၠုၚ် အိုတ်ရ။

(နိဿဲလဝ် နူလိက်အုပ် BNI ပ္တိတ်လဝ် – Economics of Peace and Conflict မဒှ်ရ)

ကုမ္ပဏဳကြုက်တအ် သိုၚ်ခၞံကၟိန်ဍာ်မျေအ်သုၚ် (မြစ်ဆုံရေကာတာ) တုဲ ကဵုပၟတ်ကဵု ဂကူကချေၚ်ဟွံသေၚ်၊ သွက်ဂွံကလေၚ်သွံပၟတ်ဓာတ်လလဳ သွက်ဍုၚ်ကြုက်

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.