လောန်ကၠုၚ် ပွိုၚ်မွဲၜါဂိတုဏအ်ဂှ် ဂွံမိၚ်ကေတ် ဒ္ဂေတ်ပဋိပတ်ကောန်ပၞာန်ဗၟာတအ် ကၠောန်သ္ပဖံက်ပကဝ် အခေါၚ်အရာမၞိဟ် ဗီုအခိၚ်ဍေံတအ် ကေၚ်အုပ်ဓုပ်လဝ် ဍုၚ်ပၠန်ရ။ ဒပ်ပၞာန်ဗၟာတအ် ဂစာန်သီတိ ညးဍုၚ်ကွာန် တအ်သၟးဟွံသေၚ် သီုကဵု ဍေံတအ် သ္ပကောန်ဗြဴ လတူညးဗြဴမန်တအ်ဂှ် ဂွံမိၚ်ရ။ ပ္ဍဲကဵုပွိုၚ်ဍုၚ်ရေဝ်သၠုၚ်ကျာ ကွာန်ကြုၚ်ကညာဂှ် ညးဗြဴဍောတ်တ် မွဲတၠ ဒးဒုၚ်သ္ပကောန်ဗြဴမွဲတုဲ ခြာဟွံလအ်ဏအ် ပ္ဍဲကဵု ပွိုၚ်ဍုၚ်အြပ်ဗုဂှ် ကောန်ပၞာန်ဗၟာမွဲတၠဂှ် ဂစာန်သ္ပကောန်ဗြဴ ညးဗြဴမန် မွဲတၠပၠန်ရ။
ပရူဗီုဏအ်ဂှ် ပ္ဍဲကဵုအခိၚ် ဒပ်ပၞာန်ဗၟာ အုပ်ဓုပ်လဝ်ဍုၚ် ပ္ဍဲလက်ထက်အလဵုအသဳပၞာန်ဂှ် ကတဵုမံၚ်လၟိုန်န်တုဲ ညးဍုၚ်ကွာန်တအ် ဒးဒုၚ်ဍဵုဍိုက်မံၚ် ဗီုဏအ် လၟိုန်ရ။ ဟိုတ်နူကဵု ဒးဒုၚ်ဖံက်ပကဝ် အခေါၚ်အရာတုဲ ပရေၚ်ဓရ်ဍာံဂှ် ဂၠာဲဟွံဆဵု မွဲလှေ်ရ။
ပရူဏအ်ဂှ် သီုဒှ်သက်သဳ ဒဒှ်ရ ဒပ်ပၞာန်ဗၟာဂှ် ၜိုန်ရ က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ဍေံတအ်ဟီု ဍုၚ်ဏအ် ပြံၚ်သၠာဲမံၚ်ကီုလေဝ် ပ္ဍဲကဵုစိုတ်ဍေံတအ်ဂှ် ညိလေဝ် ဟွံမိက်ပြံၚ်သၠာဲဏီ၊ ဍေံတအ် ပၟိက်မိက်ဂွံမံၚ်အဝဵု အတိုၚ်တြေံတေံတုဲ ပ္ဍဲကဵုပရေၚ်ပြံၚ်သၠာဲဏအ် ဟွံမိက်ဗက်အာဂှ် ကၠးမးကၠုၚ်မံၚ် သိုက်က်တုဲ ပ္ၚံက်ပရေၚ်ပြံၚ်သၠာဲဏအ်ဂှ် ဂွံလ္ဇုဲလ္ဇဂှ်လေဝ် ဂကောံပၞာန်ဏအ်ဟေၚ် ဖန်က်မာန်ရ။
ဒပ်ပၞာန်ဗၟာတအ် ကေၚ်ဂွံလဝ်အဝဵု ကေၚ်စကာလဝ်အဝဵုတုဲ မိက်ဂွံထိၚ်ဒဝ်လဝ်အဝဵု ဍာ်ဇမၠိၚ်ရောၚ်။ ဇေတ်တ် ဒပ်ပၞာန်ဗၟာတအ် သီလဝ်အဝဵု ပ္ဍဲသၞာံ (၁၉၆၂) တေံတုဲ ဍေံတအ် နွံကၠုၚ်အဝဵုပေၚ်ၚ် စဵုကဵု သၞာံ (၂၀၁၀) ရောၚ် ဟီုစဂွံရ။ အခိၚ် ဒပ်ပၞာန်ဗၟာတအ် အုပ်ဓုပ်ကၠုၚ် ဍုၚ်ကွာန် စိုပ်သၞာံ (၁၉၈၈) ဂှ်တှေ် ဍုၚ်ဗၟာ ညံၚ်ဂွံဒှ်အာ ဍုၚ်ဝါတ်ဒိုက်အိုတ် ပ္ဍဲကဵုဂၠးကဝ်ဏအ် ဍေံဖန်က်ကၠုၚ်ရ။
အလဵုအသဳပၞာန်တအ် သီအဝဵု နူကဵုညးထ္ၜးဆန္ဒ အာတ်မိက် အခေါၚ်အရာဒဳမဝ်ကရေဇြဳ သီုကဵု ပရေၚ်ၜိုဟ်လလံ ပ္ဍဲသၞာံ (၁၉၈၈) တုဲ ဆက်ပတန်ကၠုၚ် ပရေၚ်အုပ်ဓုပ်ပၞာန် ပွိုၚ် (၂၀) သၞာံပြၚ်ၚ် ပၠန်ဂှ် သွက်ညးဍုၚ်ကွာန်တအ် မုဟွံသှေ် သၟိၚ်ပၞာန်တအ်ဟေၚ် ဂွံဏာအခေါၚ်တၟေၚ်တုဲ ပ္ဍဲကာလ ချူသၞောဝ် (၂၀၀၈) ဂှ် ချူစွံလဝ် အခန်ကဏ္ဍ ‘ဒပ်ပၞာန်ဗၟာ’ ဗွဲမဇၞော်ဂှ် ဂွံဆဵုကေတ်ရ။ ရန်တၟအ် ဒပ်ပၞာန်ဂှ် သွက်ဂွံဆက်တန်တဴအာ ပ္ဍဲခုၚ်အဝဵု ဗွဲမလအ်လရောၚ်။
အခိၚ်သ္ကိုပ်ပၞာန်ဗၟာတအ် ဂွံလဝ်အဝဵု နူကဵုသၞာံ (၁၉၈၈) စဵုကဵုစိုပ် သၞာံ (၂၀၁၀) ဂှ် သ္ကိုပ်ပၞာန်တအ် သွံထောံ သံယံဇာတ နွံတန်တဴမံၚ် ပ္ဍဲဍုၚ် ဇၞော်ကဵုဒြဟတ်တုဲ သီဗၜေါဝ်ကေတ် ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ် အတိုၚ်အလုံမွဲဍုၚ်ရ။ ပ္ဍဲကဵုဗွိုၚ်ညးတအ်ဂှ် ကွးဝဳအ္စာ အ္စာၜဳကွး ကၠောန်ၜိုတ်အာ သာ်ဝွံတုဲ မွဲဂိုဏ်ကဵု မွဲဂိုဏ် ပြိုၚ်ပကာန် ဗတိုက်သရိုဟ် ညးသကအ်ရ။ လက္ကရဴအိုတ်ဂှ် ဍုၚ်ကွာန်ဟေၚ် ဒးဆောံလေၚ်အာရ။
တ္ၚဲဏအ် ကၟိန်ဍုၚ်ပိုဲဏအ် ကၠောန်ၜိုတ်မံၚ် ပရေၚ်ပြံၚ်သၠာဲရရောၚ် အလဵုအသဳသမတဥူတုၚ်ဇြုၚ်တအ် လလောၚ်တရးမံၚ် လၟိုန်ရ။ ဆဂး နတဲနဇိုၚ် ကၠောန်ၜိုတ် ပရေၚ်ပြံၚ်သၠာဲဏအ် ဂွံဗၞတ်ၜိုတ်အလဵုရောဂှ် တန်တဴမံၚ် လတူဒပ်ပၞာန်ဗၟာ တၟာဂလိုၚ်ရောၚ်။
တၠအဝဵုပၞာန်ဇၞော် တာန်ယှိုဲ အဃောချူလဝ် သၞောဝ်ဥပဒေ (၂၀၀၈) ဂှ် ညးတေံ ချူလဝ် ဗွဲတၟေၚ် စပ်ကဵု ပါ်ပရအ်အဝဵု သွက်သ္ကိုပ်ပၞာန်ဇၞော် ‘မာံအံၚ်လှိုၚ်’ ပၠန်တုဲ သၞောဝ် (၂၀၀၈) ဂှ် ယဝ်ရ သ္ကိုပ်ပၞာန်ဇၞော်ဏအ် ဟွံမွဲပၟိက် ကဵုပလေဝ်တှေ် ပလေဝ်ဟွံဂွံရောၚ်။
ဒပ်ပၞာန်ဗၟာတအ် ဟွံမွဲပၟိက် သွက်ဂွံပ္လေဝ်သၞောဝ် (၂၀၀၈) ဝွံ ဟိုတ်ဍေံနွံ အတိုၚ်ဗွဲသၟဝ်ဝွံရ။
(က) ယဝ်ရ ပလေဝ်သၞောဝ် (၂၀၀၈) ဗစိုပ်ဏာ သၞောတ်ဒဳမဝ်ကရေဇြဳပေၚ်ၚ်မ္ဂး ဒပ်ပၞာန်တအ် ကေတ်လဝ်ညးစၞးပၞာန် ပ္ဍဲကဵုကၠတ်ထဝ်ကီု ပ္ဍဲကဵုဒၞာဲအလဵုအသဳကီု ကၠေံဗဒန်အာရောၚ်။
(ခ) သ္ကိုပ်ပၞာန်တြေံကီု တၟိကီု သီုကဵုမသကလောကောဒေံညးတအ် ဗွဲမဂၠိုၚ်ဂှ် ကေတ်လဝ်ပိုန်ဒြပ် ကၠတ်ဂၠံက်လဝ် သံယံဇာတ ကပေါတ်ကညောတ် ပ္ဍဲဍုၚ်ဗွဲမဂၠိုၚ် လောဲသိုက်မံၚ် ဟွံမွဲကဵုသၞောတ်ဗ္ၜတ် အခေါၚ်အရာဂွံလဝ်တၟေၚ်ဟ်ဏအ် ဟွံမိက်ဗလးရ။
(ဂ) အခိၚ် ဒပ်ပၞာန်ဗၟာတအ် အုပ်ဓုပ်လဝ်ဍုၚ်ကွာန်ဂှ် ညးတအ် ဖံက်ပကဝ်လဝ် အခေါၚ်အရာမၞိဟ် လတူညးဍုၚ်ကွာန်တအ် ဗွဲမဂၠိုၚ်ဂၠေၚ်ရ။ ကာလ အဝဵုညးတအ် ဍိုန်လျအာမ္ဂး ဂွိၚ်ဖေက် ဒးဒုၚ်ကေတ်အရေဝ် နူကဵုညးဍုၚ်ကွာန်တအ်ရောၚ်။
ၜိုတ်လဵု ဒပ်ပၞာန်ဗၟာတအ် ဟွံမွဲပၟိက်ကဵု ပရေၚ်ပြံၚ်သၠာဲဒဳမဝ်ကရေဇြဳ ပရေၚ်ဒက်ပတန်ၜိုဟ်လလံကီုလေဝ် ညးဍုၚ်ကွာန်တအ်ဂှ် နွံမံၚ်ပၟိက်တုဲ ပရေၚ်ပြံၚ်သၠာဲ ဍုၚ်ပိုဲဏအ်ဂှ် ဒေံါဟွံဂွံ၊ အတိုၚ်ပၟိက်ဆန္ဒ ညးဍုၚ်ကွာန်တအ်ဂှ် ဍိုက်ပေၚ်ကၠုၚ်ရောၚ် ပတိုန်ထ္ၜးဏာရ။