နကဵုဘာသာအခိုက်ကၞာသ္ဘၚ်ခေတ်ကာလ ဒေသတအ်လေဝ်နွံဗွဲမဂၠိုၚ်ဂၠၚ်၊ အခိုက်ကၞာစပ်ကဵု ပရေၚ်သ ဘာဝမၞိဟ်သၟးဟွံက အခိုက်ကၞာစပ်ကဵုပရေၚ်သာသနာလေဝ်ဂၠိုၚ်မံၚ်ကီု၊ မ္ၚးနူဂှ်အခိုက်ကၞာ သ္ဘၚ်ခေတ်ကာလဒေသ တအ်လေဝ်နွံပၠန်၊ သ္ဘၚ်မိပ်ဂၠိုၚ်မ္ဂး ဒးအိုတ်အခိၚ်မိပ်ဂၠိုၚ်၊ ဒးအိုတ်သြန်ထဝ်ဂၠိုၚ် ကာယမၞိဟ်လေဝ်မ္ဒးထပိုတ်ထပံၚ် ဂၠိုၚ်ရ။ သ္ဘၚ်ဟီုမ္ဂး ပရေၚ်မိပ်ဂှ်အောန်ကဵုဂၠိုၚ် ဒးပါလုပ်လၟိုန်ရောၚ်။ ပ္ဍဲခေတ်ကာလ ပစ္စုပ္ပန်ဏံမ္ဂး ဇၟာပ်ဂကူဇၟာပ်ဍုၚ် ပြိုၚ်ပကာန်ဒၟံၚ်ရေၚ်သ္ကအ် လ္ပာ်ဇၞော်မောဝ်တဴတက် ဖအိုတ်ရောၚ်။ ပ္ဍဲကဵုလောကလိုက်ပြိုၚ်ပကာန်ဏံဂှ် အခိၚ်မဂး နွံၚုဟ်မးဗွဲမလောန်။
“သြန်ဂှ်ကလောန် – ကလောန်ဂှ်သြန်”၊ “အခိၚ်နွံၚုဟ်”ဂလာန်ၜါသာ်မဟီုကၠုၚ်လဝ်တအ် ဏံဂှ် ပ္ဍဲသၟောန်ပါၚ်ကောန်ဂကူသေံ(Thai)တအ်ဟီုဂးစမံၚ် ပိုဲဂွံမိၚ်လောန်ကၠုၚ် ပန်စှေ်သၞာံပြၚ်တေံရ။ ဂလာန်တအ် ဏံဂှ်ကဵု အဓိပ္ပါယ် ကဵုသတိကုမၞိဟ်တအ်သွက်ဂွံစွံၚုဟ်မးကဵု “အခိၚ်ကလောန်” “သြန်သၠုဲ” တအ်ရောၚ်။
ရံၚ်အာပ္ဍဲလိုက်ပစ္စုပ္ပန်ဏံမဂး ဍုၚ်ဂကူမသိုက်လောဲ က္ဆံၚ်မၞိဟ်မသၠုၚ်မတဴတက်ဇၞော်မောဝ်ဒၟံၚ်တအ်ဂှ် ပရေၚ်ချဳဒရောၚ် မၞိဟ်ညးတအ်ဗွဲမဂၠိုၚ် နွံပ္ဍဲလၟေၚ်ဂလာန်နွံၚုဟ်မးကဵု “အခိၚ်၊ ကလောန်၊ သြန်သၠုဲ” တအ်ဂှ်ရ။ အ ခိၚ်ညံၚ်ဟွံဒှ်အိုတ်အာသၟးသၟး၊ ကလောန်ညံၚ်ဂွံနွံၚုဟ်မး၊ သြန်သၠုဲလုပ်တအ်ဂှ် ဖန်ဖက်ဖျေံဒၞဲါဝဲါစကာညံၚ်ဂွံဒးရး – စတံတအ် မ္ဒးချပ်ဗ္စာသွက်ဘဝ သ္ဂောံသၠဲလး၊ သ္ဂောံသိုက်သၠိၚ်၊ သ္ဂောံဇၞော်မောဝ်တဴတက်အာရောၚ်။ ပ္ဍဲအရာ သ္ဂောံဇၞော်မောဝ်တဴတက်ဟီုဂှ် ပိုဲဝိုတ်ထောံလဝ် ဝဳရိယဇဲ ကသပ်ညာဏ်ပညာ စဳပၞောန်စဳကာန် သၞောတ်ဗ္ၜတ်ဟွံ ဂွံလးလးရ။ ယဝ်ရပိုဲဝိုတ်အာမ္ဂး အရာပိုဲဂစာန်လွဳဂွံလဝ် ထဝ်သြန်ဂြပ်ရတ်တအ်ဂှ်လေၚ်အာလောဲလောဲ၊ ဒှ်ညံၚ်ရဴစဝ် ဍာ်ပ္ဍဲဗတဳရောၚ်။ ကၠောန်ဂွံအိုတ်ကၠောန်ဂွံအိုတ်မ္ဂး ဂွံဗၠးတိတ်နူဘဝသဝ်ဘဝဝါတ် ဘဝဒိုက်ဂတ် ဘဝဒးမံၚ်သၟဝ် ညးဂှ်ဒှ်ဟွံမာန်ရောၚ်။
နကဵုမၞိဟ်ချူလိခ်ပရေၚ်ဏံ ဂွံဆဵုညာတ်မံၚ်ဂှ် ဂကူမန်ပိုဲအၚေါပ်ဇၞော်ဂၠိုၚ်အာ ပ္ဍဲမိပ်ဝေၚ်သ္ဘၚ်ဗွဲမလောန်၊ အရေဝ်သုဘာသိုတ်မန်ပိုဲနွံမွဲဂှ် “ကရိုက်ဂၠုၚ်တာန်ပံၚ်” ရ။ ယဝ်ကၠာဲစၠောံကေတ်နူကဵုသုဘာသိုတ်ဘာသာဗၟာ “အိုး တန်ဆန်ခပ်” မ္ဂး “ကရိုက်ထၟာဲ ထပဲါပုၚ်” ဂးစဂွံကီုရ။ ဂလာန်တအ်ဏံဂှ် ကဵုသတိသွက်ဂွံနွံကဵုသၞောတ်ဗ္ၜတ်ရောၚ်။ ကၠောန်ကေၚ်ကာမွဲမွဲသာ် ညံၚ်သ္ဂောံဒှ်ၜါတ်ကရိုက်ကြိုက်တန်၊ ၜါတ်ကရိုက်ဒးရးရောၚ်။ ၜက်သၞောတ် ဗ္ၜတ်မ္ဂး ဒှ်လလေၚ်ရ။ ဒှ်လလေၚ်မ္ဂးဂိကဵုဇကုပိုဲ။ ဂကူပိုဲတအ်ရရောၚ်။ ဒးလေၚ်အာ နကဵုအန္တရာဲ ဘဲသဘာဝဂှ်ကဵုဒှ်ကၠာရ။ ဇကုပၠေၚ်ထောံကေတ်တ်ဂှ် ညံၚ်ဟွံဂွံဒှ်မ္ဒးတီကၠိုဟ်ခၠၚ်၊ မ္ဒးနွံကဵုသတိပညာရောၚ်။ ဒုဂတှ်တုဲဝေၚ်သ္ဘၚ် ဒုၚ်ဂတှ်တုဲ သ္ပကုသဵုကဵုဒါန်တအ်ဂှ် ရုပ်ရဴပရေံကဵုဂကူ ဗုဒ္ဓသာသနိကဇန်၊ ဂကူပိုဲ-ဇကုပိုဲဗွဲမလောန်။ ရံၚ်အာနကဵုမတ် ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်မ္ဂး မၞိဟ်ထိုၚ်သးဟၟဲ၊ ဒှ်ဟွံထေက်လးလးရောၚ်။
ဝေၚ်သ္ဘၚ်တအ်ဂှ်နွံနာနာသာ်ရ။ သ္ဘၚ်စဝ်(ဍာ်မိတ်)ကပေါဝ်ကောန်ၚာ်၊ သ္ဘၚ်သ္ပထပိုဲခမဳ၊ သ္ဘၚ်သ္ပမ္ၚဵုထပ်တဲ၊ သ္ဘၚ်ပၠုပ်ပေဲါကွာန်လၟေၚ်သၞာံ၊ သ္ဘၚ်တ္ၚဲကောန်ဂကူမန်၊ သ္ဘၚ်ကျာ်လၟေၚ်သၞာံ၊ သ္ဘၚ်စံၚ်ဇွသၚ်၊ သ္ဘၚ်ပြိုၚ်ဇြဟတ် (ဝေၚ်ဇြဟတ်)၊ သ္ဘၚ်တ္ၚဲဗၠးၜး(သၠးၜး)၊ သ္ဘၚ်ခရေတ်သမာတ် – စတံတအ်နွံအိုတ်ရ။ သ္ဘၚ်သောဲသောဲဗြေဲာဗြေဲာတံ လေဝ် နွံဂၠိုၚ်ဗွဲမလောန်ဏီရ။ ပရေၚ်ချဳဒရာၚ်မၞိဟ်ပိုဲ ပ္ဍဲသ္ဘၚ်ဂှ် ရံၚ်စဟွံဂပ်ဝ်ဟွံဒးရးနွံဗွဲမဂၠိုၚ်။ ယဝ်ရဒးဟီုပ္ဍဲအရာဂဝုဲ ကဝါ်တြုံတြံုသၟတ်တအ်မ္ဂး ဂွံဆဵုကေတ်ဗိုက်လဝ်ဂၠိက်ဝက်ဝက်ခေဲါခေဲါ၊ ကဝဲလဝ်ထိုၚ်ဂၠိက်လေဝ်ဇၞော်ဇၞော် တကဲတကဲ ကလေအ်မံၚ်ဂှ်ၚုဟ်မးမၞိဟ်ဗိုက်ဂၠိက် အဓိပ္ပါယ်ဗိုက်ဂၠိက်သဝ်စှေ်၊ ရံၚ်ဟွံယေန်သၞာၚ်၊ ရံၚ်ပရေံကွေံကွေံရ။ ပ္ဍဲအရာဗစိဖျုၚ် စသုၚ်ပ္ဍဲသ္ဘၚ်ပၠန်လေဝ် သၞောတ်ဗ္ၜတ်အောန်စဟာပ်ဟွံအိုတ်ဗဝ်သအဝ်၊ ပြိုအ်ပြေၚ်ဟွံအးၚး ဟွံသိပ်ဂၠိပ်နွံဂၠိုၚ်ဂွံဆဵုမံၚ်ကီု၊ မွဲသာ်ပၠန်ယဝ်ရ မ္ဒးကဝါ်ဂေတ်ဂေၚ်မွဲမွဲသာ်မ္ဂး စကာပၠံၚ်(ကဠာ)သၠဲရမျာၚ်ဇၞော်ဇၞော်လၟိဟ်ဂၠိုၚ်ၚ်တုဲ ဗ္ဂပ်ဂဇံက်လဝ်စက်ရမျာၚ်တအ်ဂှ်ပၠန်သၠုၚ် ကီုသၠဲကီုသီုကဵုစက်တိတ်နူဇံၚ်ကွဳ(ကာ)။ ပံက်ရမျာၚ်ဗြုတမ္ညဝ်တိ ညံၚ်ကဵုချဳ၊ မိပ်ကဵုရမျာၚ်ဗြုထတ်၊ ကတောဝ်ဟွံသာယေန်ဗြုမံၚ် “ဂြုဂြုဂြိန်န်၊ ၜက်သၞောတ်ကညောတ်ကညဝ်၊ ကပိုက်ဂြိုဟ်ဂှ် ဟွံယေန်သၞာၚ်သၟးဟွံသေၚ် ရံၚ်အာကဵုပရေၚ်ထက်ယုက်မ္ဂး သ္ပကဵုကာယပိုဲဒးဂိပရေံမွဲသာ်ကီုရောၚ်။
တ္ၚဲပၠန်သ္ဘၚ်ဒှ်မ္ဂး ရဲဒးစိုတ်စသုၚ်စၞဗ္ၜူ အရက်သုရာတအ်လေဝ် ကေတ်ဂယံက်ကဵုသ္ဘၚ်တုဲ စသုၚ်စၞဗ္ၜူက ရိုက်စိုတ် ညံၚ်ကဵုဂွံအခေါၚ်ဗ္ၜူ မၞိဟ်လ္ၚဵုဂှ်ဟွံချိၚ်ဆ ၜါတ်သ္ပဂွံ ၜါတ်ဒှ်ဂွံဒှ်ၜက်အာတုဲ ရံၚ်အာကျာ်သြဳလီုပၠိုတ်အိုတ် ဘဝယေန်သၞာၚ်မၞိဟ်ကောန်ဗုဒ္ဓဘာသာ၊ ရံၚ်အာနူဇမ္ၚောဲလေဝ်ဆဵုဇောဲမံၚ် ညးကော်စဗၜူဒလူ၊ လုပ်ကြပ်အာ လေဝ်ဒုၚ်သၟူဟွံခိုဟ် အရေဝ်ဝါစာပၠန်လေဝ် တုန်ဆန်ဟီုထပ်ဟွံသာယေန် ဟွံဍိုန်ၜတ် သီုကဵုထတ်ပရက်လနေၚ် ကတောဝ်ရ။ မိပ်ဗီုတအ်ဏံဂှ် သြန်လေဝ်ဒးအိုတ်၊ ရံၚ်အာဆဵုဂဗညာတ်ဟွံဒးရး။ သ္ပကဵုသ္ဘၚ်သိက္ခာစှေ် ကောန် ရှေ်သှေ် ဗုဒ္ဓသာသနာသိက္ခာစှေ်ရ။ ပရေံမွဲသာ်ပၠန်ဂှ် သုၚ်စစၞဗ္ၜူအရက်ၜက်သၞောတ်၊ မၞိဟ်ကဝါ်ဟွံတပ်မ္ဂး မဒှ်မၞိဟ် ကျအရက်သုရာရ။ မၞိဟ်သုၚ်စ ဒူကဵုကျအအရက်မ္ဂး စပ်ကဵုပရေၚ်ထက်ယုက်ကာယလေဝ် လုတ်ဒကုတ်ဒးဂိအာရ။ အရက်ဂှ်ဍာ်ပၟတ်တူမံၚ်မွဲသာ်ရ။ သုၚ်ပၠုပ်ဂၠိုၚ်မ္ဂး ၜါတ်ဂၠိုၚ်ဂှ် ကဵုဒဒိုက်ကဵု ကပေါတ်ဍိုန်န်ၜတ်တ် ပ္ဍဲဗုၚ်ခန္ဓကာယပိုဲ ဂၠိုၚ်ခ္ဍၚ်ရောၚ်။ မၞိဟ်အာယုက်ဂၠိ ဒၟာနူအရက်၊ မၞိဟ်ဂွံဒဒိုက်ဝေဒနာ ဒၟါနူအရက်ဂၠိုၚ်မံၚ်ကွေံကွေံရောၚ်။ မိပ်ကဵုအရက်ရတဳ အရက်ကလေၚ်ကဵုဒဒိုက်ကဵုဇကုဂှ် ပိုဲဟွံတီဟွံစွံသတိ ဒှ်ဂၠိုၚ်မံၚ်ကွေံကွေံရောၚ်။
ရံၚ်အာလ္ပာ်ပရေၚ်သိုၚ်ခၞံဒက်ပ္တန်ကၠော်ဗဒှ် ကျာ်စေတဳ၊ ဘုတ်ဘာ၊ ဇြပ်သာလာတံပၠန်လေဝ် ဂၠိုၚ်ဂၠၚ်ဗွဲမလောန်၊ ပ္တဝ်အာကဵုသာသနာခရေဇ်၊ သာသနာအေတ်သၠာံ၊ သာသနာတဴ၊ သာသနာဇြေန်တအ်မ္ဂး ပရေၚ်သိုၚ်ခၞံဌာန်ဒတန်သာသနာပိုဲ ဂၠိုၚ်ဗွဲမလာန်။ ဌာန်ဒတန်သာသနာညးတအ်အောန်တုဲ ညံၚ်သ္ဂောံဂွံခိုဟ်မိုဟ်၊ အးၚး၊ ၜါတ်ဒးရး ပတုဲဝတ်သာသနာဂွံရ။ ဍုၚ်ဇၞော်ဗီုဍုၚ်ဇၞော် ပ္ဍဲကွာန်ရးလေဝ်ဗီုကွာန်ရး ညးတအ်သိုၚ်ခၞံ ၜါတ်ကရိုက်ညးကဵုညးအိုတ်ရ။ သ္ဘၚ်ညးတအ်အောန်ရ။ ပရေၚ်သိုၚ်ခၞံမွဲမွဲသာ်ဂှ် ဂွံဒှ်ဒူဝါတ်ကွေံကွေံဟွံသေၚ်။ မၞိဟ်တၠစေတနာတအ် ကောံရေၚ်သ္ကအ် စိုတ်သၟဟ်ဒှ်မွဲမဂးဒှ်မာန်ရ။ ပရေၚ်လွဳပရာ ဂိုတ်ဂစာန်သိုၚ်ခၞံလဝ်တအ်ဂှ် ညံၚ်ဂွံယးတၟးရံၚ်ဂေါဝ်ဆာဲ ညံၚ်ဟွံဂွံလီုလာ်စာက်ထောၚ်၊ ပရေၚ်မၚ်မွဲရံၚ်စံၚ်ဍာ်ဇမၠိၚ်ဂှ် ကိစ္စဇၞော်ဗွဲမလောန်၊ မ္ဒးဖျေဟ်ဗီုပရေၚ်မၚ်မွဲရံၚ်စံၚ်အဓါန်ဂတဂှ် မ္ဒးဖန်ဖက်လဝ်ချိုတ်တ်ပၠိုတ်တ်ရောၚ်။ သိုၚ်တုဲမ္ဂးတုဲရ ထောံဂၠလဝ်ဂှ်ဒှ် အာဟွံထေက်ရောၚ်။ ပရေၚ်ရံၚ်စံၚ်လၟေၚ်တ္ၚဲ လၟေၚ်ဂိတု လၟေၚ်သၞာံ ဒးနွံရောၚ်။ ပိုဲဒးပၟိက်သိုၚ်မ္ဂး တဴလျိုၚ်သိုၚ်ခၞံ ညံၚ်ဂွံဒှ်ဂှ်မွဲ သိုၚ်ခၞံဒးတုဲ အရာသိုၚ်ခၞံလဝ်ဏံ ညံၚ်ဂွံတန်တဴအာ ကာလလအ်လကာဖါ အနာဂတ်သ္ဂောံ ရံၚ်စံၚ်အာ တဴလျိုၚ်မၚ်မွဲအာဂှ်မွဲ တာလျိုၚ်နွံၜါသာ်ဂှ် မ္ဒးပၠုပ်လဝ်ပ္ဍဲက္ဍိုပ်ပိုဲလၟိုန်ရောၚ်။ အတိက်၊ ပစ္စုပ္ပန်လေဝ်ဟွံကၠိုဟ်ကၠးမ္ဂး ရန်ကဵုအနာဂတ် ချပ်ကၠောန်ဗဒှ်ဏာဂှ် ဂွံဖဵုဍေံဟွံချိုတ်ပၠိုတ်၊ ဟွံဍိုက်ပေၚ် ဟွံသောၚ်ကၠးဒှ်အာမာန်ရောၚ်။
ဟိုတ်ဂှ်ရ နကဵုညးမချူလိက်ဏအ် နွံပၟိက်မိက်ဂွံကဵုဂကူဘာသာပိုဲ သ္ဂောံဇၞော်သၠုၚ်နူဂကူညးတၞဟ်သၟာၚ်မာန် ပ္ဍဲလိုက်ပြိုၚ်ပကာန်ဏံ ပ္ဍဲအရာကၠောန်သ္ပမွဲမွဲသာ် ဣိလဵုဒှ်ဂုန်ဖဵု ဣိလဵုဒှ်လလေၚ် ဝေၚ်က္ဍဟ်တုဲသ္ဂောံချပ်ဗ္စာ အာရရောၚ်။ ကာလချပ်ပ္တိတ်ကသပ်ဂှ် မ္ဒးဖျပ်ကဵုပရေၚ်နာနာသာ် ပရေၚ်ပညာ၊ ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်၊ ပရေၚ်ထက်ယုက်၊ ပရေၚ်ဝေါဟာမၞိဟ်၊ ပရေၚ်မိတ်သဟာဲ၊ ပရေၚ်ပိပ်ဇြိပ်၊ ပရေၚ်သာသနာ – စတံတအ်)ရောၚ်။ မ္ဒချိၚ်ဆတော်တၟော် ကေဝ်သၠးကေဝ်ရောၚ်။ ဒၟာနူဂွံမိပ် ပရေၚ်ပိုန်ဂြပ်လေၚ်၊ ပရေၚ်ထက်ယုက်လီု၊ ပရေၚ်ပညာလေဝ်ဟွံဂွံ ပရေၚ်သာသနာလေဝ်ဟွံဒှ်ကုသဵု အရာဂွံဂုန်ဖဵုဟွံမွဲအောန်တအ်ဂှ် ဝေၚ်ပဲါမာန်မ္ဂး ခိုဟ်ကဵုဘဝပိုဲ ပရဲဘဝပိုဲရ။ ရံၚ်အာဂကူဇၞော်မောဝ်တဴတက်တအ်မ္ဂး ညးတအ်သ္ပလွဳဒၟံၚ် စွံအဓိကကဵုပရေၚ်ပညာသၠုၚ်၊ ပရေၚ်ပိုန်ဂြပ်၊ ပရေၚ် ထက်ယုက်ခိုဟ် သွက်ဘဝညးတအ်ရ။ အရာတအ်ဏံဍိုက်ပေၚ်မ္ဂး ဒှ်သဇိုၚ်လောကနိဗ္ဗာန်ရ။ ဂွံတသိုက်ပ္ဍဲလောကရ။ ဒၟာနူဗက်မိပ်ၜက်သၞောတ် ဒူကဵုဘဝဇကုဒးဒှ်အာဍိက်ပၠက်ညးဂှ် စွံသတိအိုတ်ညိအဴ။