ဖိုဝ်ရာမ်ဂကောံမှာဇန်ညးဍုၚ်ကွာန်တွဵုရးမန် ကၠောန်ဗဒှ်လဝ် အပ္ဍဲဂိတုဂျုန် စၟတ်တ္ၚဲ ၂၆ ကဵု ၂၇ ပွိုၚ်ၜါတ္ၚဲ ဒၞာဲဟဝ်တေဝ် (ရွှေမြင့်မိုရ်ထွန်း) လ္တူဍုၚ်မတ်မလီုဂှ် ညးစၞး (၂၈၇) တၠ နူဂကောံမှာဇန်ညးဍုၚ်ကွာန် (၂၀၃) ဂကောံတံကီု ဥက္ကဌကၠတ်ထဝ်တွဵုရးမန်၊ ဂကောံအလဵုသဳတွဵုရးလ္ၚဵု ကေုာံအမာတ်ကၠတ်ထဝ်လ္ၚဵုတံကီု တိုန်စိုပ်သဳကၠဳအိုတ်ရ။
“ရံၚ်အာလ္ပာ်ဂကောံမှာဇန်ညးဍုၚ်ကွာန်တံတှေ် အတိုၚ်လၟေၚ်ဥပဒေမ္ဂး ပရေၚ်လုပ်သၞောဝ်ဟွံမွဲဏီတုဲ နကဵုအလဵုသဳတံဂွံပံၚ်တောဲ ရေၚ်တၠုၚ်အာဂှ်လေဝ် တၚ်ဍိုန်လျနွံမံၚ်ရ၊ လ္ပာ်ဂကောံတံဂှ်ပၠန်လေဝ် ဆေၚ်စပ်ကဵုဂၠံၚ်တရဴဥပဒေ အခေါၚ်ဒက်ပတန်ဂကောံ ပတိုန်လဝ်စၟတ်သမ္တီဂှ် ပံက်လဝ်အခေါၚ်ဟွံမွဲဏီပုဟ်၊ ဟိုတ်ဂှ်တုဲ ဂကောံနာနာတံဗွဲမဂၠိုၚ်ဂှ်တှေ် ဟွံဂွံသ္ပလဝ်စၟတ်သမ္တီဏီပုဟ်” သာ်ဝွံ အမာတ်ကၠတ်ထဝ်တွဵုရးမန် ဒံက်တာအံၚ်နာၚ်ဥူ ဟီုရ။
လ္ပာ်အလဵုအသဳတွဵုရးမန်တံလေဝ် ဂွံစွံအာရီု လ္တူဂကောံမှာဇန်ညးဍုၚ်ကွာန်တံ အောန်မံၚ်ဏီကီု လ္ပာ်ဂကောံမှာဇန်ညးဍုၚ်ကွာန်တံပၠန်လေဝ် ပရေၚ်ကၠိုဟ်ခၠၚ် စပ်ကဵုဥပဒေအောန်မံၚ်ဏီကီုရ ထေက်ကဵု ဒးသၠုၚ်ပတိုန်အသိၚ် ပရေၚ်ရေၚ်တၠုၚ်ပံၚ်တောဲ အကြာအလဵုသဳတွဵုရးတံကဵု ဂကောံမှာဇန်ညးဍုၚ် ကွာန်တံထေက်ရောၚ် ဟီုထံက်ထ္ၜးလဝ် အပ္ဍဲဖိုဝ်ရာမ်ဂှ် ညးဆက်ဟီုလဴရ။
ညးက္ဍိုက်ပ် ကၠောန်ဗဒှ်ဖိုဝ်ရမ် မာံအံၚ်ထူဂှ် “ဂကောံမှာဇန်ညးဍုၚ်ကွာန် ကၠောန်ဗဒှ်ကောံဓရီုမွဲမွဲကီုဒှ်၊ ကဵုတန်ဗ္တောန်မွဲမွဲကီုဒှ် ညးတာလျိုၚ်အုပ်ဓုပ်တံ ဟွံကဵုအခေါၚ်လောဲလောဲပုဟ်၊ မိက်ဂွံကၟာတ်လဒဵုမံၚ်ဂၠိုၚ်၊ ပရေၚ်ဘပဠလေဝ် ကေၚ်ဆဵုဂဗမံၚ်ကီုရ၊ တၚ်တံဏံဂှ်ရ ပိုဲတံထပ်တုဲ ထံက်ထ္ၜးလဝ်၊ အဓိက လ္ပာ်အလဵုသဳတံ ညံၚ်ဂွံကၠိုဟ်ကဵု လ္တူတၚ်တံဏံဂှ် ပိုဲတံနွံပၟိက်ရ” သာ်ဏံဟီုရ။
ယဝ်ရဂကောံမှာဇန်ညးဍုၚ်ကွာန်တံ ဇြဟတ်ခိုဟ်ကၠုၚ်ဏောၚ်ဟီုတှေ် ညံၚ်ရဴဒှ်ကၠုၚ်အရာပြိုၚ်ဗကာန်မာန်ဏောၚ်ဂှ် ညးတာလျိုၚ်ဒေသဆေၚ်စပ်တံ က္တဵုဒှ်မံၚ်ဓဝိၚ်နွံမံၚ်ရောၚ်ဂှ် မာံအံၚ်ထူ ဟီုလဴရ။
“သၞာံတုဲကၠုၚ်ဏံ ဂကောံ NGO မွဲဂကောံဂှ် ကၠုၚ်ကဵုတန်ဗ္တောန် အပ္ဍဲပွိုၚ်ဍုၚ်ၜါသွာၚ်ပိုဲရ၊ သွက်ဂွံကဵုတန်ဗ္တောန်ဂှ် ပတိုန်ထ္ၜးလဝ် ကုသ္ကိုပ်အုပ်ဓုပ်ပွိုၚ်ဍုၚ်တံကီုရ၊ ဆဂး အဃောကဵုမံၚ်တန်ဗ္တောန် ဂွံၜိုတ်မွဲၜါတ္ၚဲဂှ် ညးတာလျိုၚ်တံ ပဒေံါထောံဂှ် ဂွံဆဵုကၠုၚ်ရ” သာ်ဝွံ ဒံက်တာအံၚ်နာၚ်ဥူ ဟီုရ။
ဗီုအခိၚ်လက်ထက်အလဵုသဳပၞာန်တြေံတံကီု ညးတာလျိုၚ်ပရေၚ်အုပ်ဓုပ်ကဆံၚ်သၟဝ်တံ အစောဲအလာံနွံလဝ် ဟွံဒုၚ်တဲ ပရေၚ်ကေမၠာန်ဂကောံမှာဇန်ညးဍုၚ်ကွာန်တံဂှ် ဒဵုကဵုတ္ၚဲဏံသှေ်ဇးမံၚ်ဖိုဟ်တုဲ တၚ်တံဏံဂှ် ညးတံဟွံတီလဝ် အကာဲအရာ သောၚ်ၚ်ကၠးကၠး နွံမံၚ်ဏီရောၚ်ဂှ် ညးထံက်ထ္ၜးဏာရ။
စပ်ကဵု သၞောဝ်ဥပဒေ ဆေၚ်စပ်ကဵုဒက်ဂကောံမှာဇန်နာနာတုဲ အပ္ဍဲဂိတုဂျုန်လာၚ် (၁၈) ဂှ်ရ သမ္မတကၟိန်ဍုၚ် ဥူတိၚ်သိၚ် ထပက်စၟတ်တဲ အပ္ဍဲသၞောဝ်ကၠတ်ထဝ်ကၟိန်ဍုၚ် သ္ပဒတန်လလောၚ်ပတိတ်လဝ်ကီုလေဝ် သွက်ဂွံဆက်ထမံက်ရုပ်ရဴ စပ်ကဵုနဲကဲနဲကဲဥပဒေတံဂှ် ဒးထပ်လလောၚ်အာပၠန်ရောၚ် ဂွံတီကေတ်ရ။
သၞောဝ်ဥပဒေ မသ္ပလဝ်ဒတန်တံ ယဝ်ရလမျီုလုပ်ကၠုၚ်ဟီုမ္ဂး ဂကောံမှာဇန်နာနာတံဂှ် သွက်ဂကောံဇကုဂွံဒှ်ကၠုၚ် ဂကောံလုပ်သၞောဝ်မွဲမာန် နကဵုကဆံၚ် ပွိုၚ်ဍုၚ်၊ ခရိုၚ် ဒဵုကဵု ကဆံၚ်ရးဒေသဇၞော်/ တွဵုရးကဆံၚ်ၚ် ဆက်ရေၚ်တၠုၚ်အာမာန်ရောၚ်ဂးရ။
စရာဲဍာ်ဒကေဝ် ဂကောံမှာဇန်ညးဍုၚ်ကွာန်ပ္ဍဲတွဵုရးမန်တံ ဂွံဇၞော်သၠုၚ်တိုန်ကီု၊ ဂကောံတံ မွဲကဵုမွဲ ဂွံကၠောံဍအာညးသကအ်မာန်ကီု၊ အပ္ဍဲပရေၚ်အပြံၚ်လှာဲ အကာဲအရာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်လၟုဟ်ဏံ နကဵုဂကောံမှာဇန်တံ သွက်ဂွံသၠုၚ်ပတိုန်ကဵုကဏ္ဍပၟိက်ဇၞော်ဂမၠိုၚ်မာန် ရန်တၟံတုဲ ကၠောန်ဗဒှ်တိုန် ဖိုဝ်ရမ်ဂကောံမှာဇန်ညးဍုၚ်ကွာန် တွဵုရးမန်ဝွံရောၚ်ဂှ် ချူထမံက်လဝ် အပ္ဍဲလိက်လလောၚ်တြး ဖဝ်ရာမ်ဂှ်ရ။
ဖိုဝ်ရာမ်ဂကောံမှာဇန်ညးဍုၚ်ကွာန်တွဵုရးမန် ဂွံကၠောန်ဗဒှ်ဖန်ဇန်တုဲဒှ်အာမာန်ဂှ် သြန်ဘဏ္ဍာအထံက်ပၚ် နကဵုအစဳဇန်ပရေၚ်ဖောအ်ပရေဝ်ကုလသမဂ္ဂ (UNDP) တံဒှ်တုဲ ဂကောံမှာဇန်ညးဍုၚ်ကွာန်ဒေသမန်တံ ပံၚ်တောဲကၠောန်ဗဒှ်လဝ်ရ။