အပ္ဍဲကဵုတိဍာ်တွဵုရးဍုၚ်မန် (ဝါ) အပ္ဍဲကဵုဒေသရးမန်ဝွံ ကောန်ဂကူဗၟာ၊ ကောန်ဂကူကရေၚ်၊ ကောန်ဂကူ ပအိုဝ် သာ်ဝွံ ကောန်ဂကူနာနာ တန်တဴဒၟံၚ်နွံရ။ အပ္ဍဲကဵုကောန်ဂကူဂမၠိုၚ်ဝွံ ပရေၚ်ကောန်ဂကူညးကဵုညး ဂှ် စပ္တံနူပရေၚ်လိက်ပတ်ယေန်သၞာၚ်အခိုက်ကၞာကီု၊ ပရေၚ်ဇၞော်မောဝ်ပ္တိုန်
ပရေၚ်ကောန်ဂကူနာနာကီု ဆေၚ်စပ်ကဵုပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ကောန်ဂကူညးကဵုညးကီု ဒှ်တမ်ဇၞော်ပၟဝ်တဴဒၟံၚ် ဗၞတ်ဗ္ၜတ်ကောန်ဂကူညးကဵု ကောန်ဂကူညးအိုတ်ရ။
ကောန်ဂကူမန်ပိုဲတအ်လေဝ် ပရေၚ်လိက်ပတ်ယေန်သၞာၚ်အခိုက်ကၞာကီု၊ ပရေၚ်ဂကောံမဟာဇန်နာနာ ကီု စပ်ကဵုပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ကီုဂှ် နကဵုဗၞတ်ဗ္ၜတ်ကောန်ဂကူမန် ကောန်ဂကူမန်ပိုဲ ရေၚ်တၠုၚ်ကၠောန်ၜိုတ် ကၠုၚ် နွံကီုရ၊ ဆဂး တၟော်ကဵုလၟိဟ်ကောန်ဂကူမန်ပိုဲတအ်တုဲ ပ္ဍဲကဵုကဏ္ဍနာနာဂှ် ကောန်ဂကူမန်ပိုဲ ကဵုဇြဟတ်ရေၚ်တၠုၚ်ဒၟံၚ် ပရေၚ်ကေၚ်ကာကောန်ဂကူမန် အောန်ဒၟံၚ်ဗွဲမဂၠိုၚ်ရောၚ်။
ပရေၚ်ပေဲါဇာတ်မန်၊ ဂဳတမန်၊ ကဝးဒွက်မန်
ပေဲါဇါတ်ဂဳတမန်တံဝွံ ကာလအခိၚ်အကြာသၞာံ ခရေတ် ၂၀၀၀ ဂှ် ကောန်ဂကူမန်ပိုဲ ကဵုဇြဟတ်ဂၠိုၚ်အိုတ်ရ။ ပေဲါဇါတ်လ္ၚဵုမ္ဂး ပ္ဍဲအခိၚ်လိုက်ဝှ် ဒဵုစိုပ်အခိၚ်ဗြဲဂူ မွဲဗ္တံဟွံသၠးရ။ ဆဂှ်သၟးဟွံက ပ္ဍဲကဵု သဘၚ်တ္ၚဲကောန်ဂကူမန်မာ်မွဲစွေက်ဂှ် ကွာန်မန်လ္ၚဵု ကေတ်ပေဲါမန်ဟွံဂွံတုဲ ဒးလိၚ်ပေဲါဗၟာ နွံကၠုၚ်ကီုရ။ ပ္ဍဲအခိၚ်ကာလအကြာဂှ် ဂဳတမန်လေဝ် တုပ်သာ်ဂှ်ကီုရ။ ဂကောံဂဳတမန်၊ ဂကောံဂဳအလၚ်္ကာတအ် ကောန်ဂကူမန်ပိုဲ ကဵုဇြဟတ်ခိုဟ်ကွေံကွေံရ။
လက္ကရဴနူသၞာံခရေတ် ၂၀၀၀ လပါ်ဏံတုဲ ပေဲါဇါတ်မန်ကီု ဂဳတမန်ကီုဂှ် အသိၚ်ဍိုန်စှေ်အာ အကြာကောန်ဂကူမန်ပိုဲရ။ ဆဂှ်သၟးဟွံက အကြာဂှ် သၟာဒယှေ်ဒယှ် ဟံၚ်ဆာန်က္ဍိုက်ပ် ဂကောံဂဳတ အလၚ်္ကာဂှ်လေဝ် သှ်ၜေိုတ်ဆယၟုရ။ လၟုဟ်ပၠန်လေဝ် ဂကောံဂဳတဇၞော်ဇၞော်မ္ဂး ဂကောံဂဳတမန်ကဵု ဂကောံ
ဇြဟတ်ဂဳတ နွံၜါဂကောံရ။ ဂကောံဂဳတမန်ၜါဂကောံဏံ ယဝ်ခါရ ကောန်ဂကူမန်ပိုဲတအ် ဟွံထံက် ဂလာန် ဟွံကဵုဇြဟတ်ပၠန်မ္ဂး ဟွံလအ်မွဲသာ် သှ်ၜေိုတ်ဆယၟုဟေၚ်ပၠန်ရောၚ်။
အဆက်ပေဲါဇါတ်မန် ဂကောံဂဳတမန်ဂှ် ကဝးဒွက်မန်ဂှ်လေဝ် ဟိုတ်နူအသိၚ်ပရေၚ်ကဵုဇြဟတ်အောန်ဂှ်တုဲ အကာဲအရာသၟာဒယှေ်ဒွက် ရဲပ္တိတ်ကဝးဒွက်မန်တအ်လေဝ် တ္ၚဲဏံမ္ဂး ကဝးဒွက်မန်တအ် သၟာဒယှေ်ဒွက် မန်တအ် ဂွံဒယှေ်ပ္တိတ်ကဝးဂှ် ဒှ်အခက်အခုဲကဵု ပရေၚ်ဒးပ္တိတ်သြန်တမ်ကဵု ပရဲကလေၚ်ဂွံဂှ် တၟာဂလိုၚ်ရ။
သၟာဒယှေ်ဒွက် ရဲပ္တိတ်ကဝးဒွက်တအ်ဂှ် ယဝ်ခါရ အဆက်လ္ပာ်ဍုၚ်သေံ Thailand ဂှ် ဟွံမွဲ – မွဲသာ်၊ ဒးပတှေ်ဇြဟတ်မန် အပ္ဍဲဍုၚ်သၟးမ္ဂး ကဝးဒွက်ပ္တိတ်လဝ်တအ်ဂှ် ဗွဲမဂၠိုၚ် ကျဆောံသၟးဂၠိုၚ်တုဲ သွက်ဂွံဆက် ပ္တိတ်ကဝးတၟိ မွဲအလန်ပၠန်ဂှ် ဆိုအ်ဗအာသၟးဂၠိုၚ်ရ။
လောန်ကၠုၚ်အကြာ ၄/၅ သၞာံတုဲကၠုၚ်တေံမ္ဂး သၟာဒယှေ် အဂ္ဂ၊ လျးခေတ် အခိၚ်ပ္တိတ်ကၠုၚ်ကဝးဒွက် ညးမွဲဓဝ်ဂှ် အဃောဂွံဒုၚ်ယၟုဒယှ် အကြာပူရိသာဒ်မန်တအ်ဂှ် သၟာဒယှေ်ဒွက်မန်တၞဟ်ဟ်တအ်လေဝ် မံက်တိတ်ကၠုၚ် ဆက်က်နွံကီုရ။ သၟာဒယှေ်ဒွက်တအ် ကဝးဒွက်တအ် ၜိုန်ရမံက်တိတ်ကၠုၚ်သာ်ဂှ်ဂှ် ပရေၚ်ကဵုဇြဟတ်ဍိုန်လျတုဲ ဇၟာပ်ကဝးတိတ်ဂှ် ပရဲပရၚ်အောန်၊ လ္ၚဵုသီုကဵုတမ်ဟွံကလေၚ်တုဲ ကျဆောံဗြမ်အိုတ်တုဲ ကဝးဒွက်မန်ဂှ် သွက်ဂွံတိတ်တၟိ အသိၚ်ဍိုန်လျစှေ်အာ တၟာဂလိုၚ်ရောၚ်။
ပရေၚ်လိက်ပရိုၚ် – လိက်ဂျာနေဝ်မန်
လိက်ပရိုၚ်မန်၊ ဂျာနေဝ်မန် တ္ၚဲဏံမ္ဂး လိက်ဂျာနေဝ်အမာတ်ဒိန်၊ လိက်ပရိုၚ်မန် ပ္တိတ်ဘာသာဗၟာ (သံလွၚ် တိုၚ်း) လိက်ပရိုၚ်မန်သၞံၚ်တိုၚ် ၊ လိက်ဂျာနေဝ် လိက်မဂ္ဂဇြေန် ဂကောံခမဳသၚ် နူကဵုဂကောံနာနာတအ် ပ္တိတ်လေဝ် နွံကၠုၚ်ကီုရ။
ပ္ဍဲကဵုလိက်ပရိုၚ်၊ လိက်ဂျာနေဝ်ဂမၠိုၚ်ဂှ်မ္ဂး လိက်လၟေၚ်တိတ်ဒၟံၚ်တ္ၚဲဏံဂှ် လိက်ဂျာနေဝ်အမာတ်ဒိန် တိတ် လၟေၚ် (၃) ဂိတုမွဲကၞပ်၊ လိက်ပရိုၚ်မန်ဘာသာဗၟာ(သံလွၚ်တိုၚ်း)ဂှ် မွဲဂိတု(၂)ကၞပ်၊ လိက်ပရိုၚ်သၞံၚ်တိုၚ်ဂှ် လၟေၚ်မွဲဂိတု(၂)ကၞပ် သာ်ဝွံ လၟေၚ်ၚ်ပ္တိတ်ကၠုၚ်နွံရ။
လိက်လၟေၚ်နူဌာနတၞဟ်ဟ်တအ်ဂှ် ဟွံဓမံက်ထ္ၜးရ။ ပ္ဍဲဌာနပရိုၚ်သၞံၚ်တိုၚ်မွဲဓဝ်ဟေၚ် ဗီုပြၚ်လၟိဟ်ပ္တိတ်ကဵု ဗီုပြၚ်လၟိဟ်တြးပ္တိတ်ဒၟံၚ်ဂှ် ပ္တိုန်ထ္ၜးကဵုရောၚ်။ ပ္ဍဲကဵုမွဲဂိတုပ္တိတ်(၂)ကၞပ် / ၜါဝါဂှ် ပ္တိတ်မွဲအလန်မ္ဂး (၂၅၀၀) ကၞပ်ရ။ အလုံတွဵုရးဍုၚ်မန်သၟးဟွံက အလုံဒေသရးမန်မၞုံဂှ် ဗက်တြးဒၟံၚ်ရ။
ပ္ဍဲကဵုတြးဒၟံၚ် ဇၟာပ်လိက်ပရိုၚ်တိတ်ဂှ်မ္ဂး ပွိုၚ်ဍုၚ်ပံၚ်ဂှ် (၈၀) ကၞပ်၊ ပွိုၚ်ဍုၚ်မတ်မလီုဂှ် (၂၀၀) ကၞပ်၊ ပွိုၚ်ဍုၚ်မုဟ်ဍုၚ်ဂှ် (၄၂၀) ကၞပ်၊ ပွိုၚ်ဍုၚ်ကျာ်မြဟ်ဂှ် (၂၀၀) ကၞပ်၊ ပွိုၚ်ဍုၚ်လှာဒကှ်ဂှ် (၃၀၀) ကၞပ်၊ ပွိုၚ်ဍုၚ်ဇြပ်ဗုဂှ် (၃၀၀) ကၞပ်၊ ပွိုၚ်ဍုၚ်ရေဝ်ဂှ် (၄၀၀) ကၞပ်၊ ပွိုၚ်ဍုၚ်ပါ်လၟိုၚ်ဂှ် (၃၀၀) ကၞပ်၊ ပွိုၚ်ဍုၚ်ၜါသွာၚ်ဂှ် (၇၅) ကၞပ်၊ ရးတၚ်္သဳဂှ် (၉၀) ကၞပ်၊ ရးလ္ဂုၚ်ကဵု ရးဗ္ဂောဂှ် (၂၅) ကၞပ် သာ်ဝွံ တြးဒၟံၚ်ရ။
လိက်လၟေၚ်အမတ်ဒိန်ကဵု လိက်လၟေၚ် (သံလွၚ်တိုၚ်း) တအ်လေဝ် တြးဒၟံၚ်ဗီုဆက်စပ်ညးကဵုညးကီုရ။ ဂကောံဌာနလိက်လၟေၚ်သီုဖအိုတ်တအ်ဂှ် ဌာနလဵုလေဝ် ဟွံပြေပြံၚ်ရ။ ဌာနပ္တိတတ်လိက်လၟေၚ်တအ်ဂှ် ဒုၚ်စေက်စရိတ်နာနာတုဲ တက်တြးပ္တိတ်ဒၟံၚ်ရ။ သွက်ဂွံတက်တြးပ္တိတ် ဍာ်ဇမၠိၚ်မာန်ဂှ် ဒးဇြိုၚ်စိုတ်ကွေံရ။ ဌာနတက်တြးပ္တိတ်လိက်လၟေၚ်တအ်ဂှ် ယဝ်ခါရ လၟိဟ်တက်တြးပ္တိတ် ဟွံအိုတ်လၟိဟ်ကဵုလက် ‘ မန်တအ် ဟွံကဵုဇြဟတ်ကဵု ပရေၚ်မန်’ မ္ဂး သွက်ဂွံဆက်တြးတက်ပ္တိတ်ဍာ်ဇမၠိၚ်မာန်ဂှ် ဇြိုၚ်သန်ဗွဲမလောန်ရောၚ်။
ပရေၚ်ကောန်ဂကူကဵု ပရေၚ်ဘာသာ
ကောန်ဂကူမန်ပိုဲတအ်တ္ၚဲဏံဝွံ ပရေၚ်ကောန်ဂကူဂှ် ၜိုန်ရမံက်ဂတဝ်ကၠုၚ် ကၠာနူကဵုပရေၚ်ဘာသာကီု လေဝ် ပရေၚ်ကောန်ဂကူဂှ် စွံလက္ကရဴတုဲ ပရေၚ်ဘာသာဂှ် စွံမုက်ဂတအိုတ်ရ။ စပ်ကဵုပရေၚ်ဘာသာမ္ဂး မူ ညးတၞဟ်ဟီုဟီုဂှ် ပတှေ်စှေ်စိုတ်ရ။ စပ်ကဵုပရေၚ်ကောန်ဂကူမ္ဂး က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်နူကဵုသွာၚ်နာနာတအ် ၜိုန်လဵုဟီု တွံ ဂလိုၚ်လဵုကီုလေဝ် ဇြိုၚ်သန်ပတှေ်စှေ်စိုတ်ရ။ ဟိုတ်နူဂှ်ရ ပရေၚ်ကဵုဇြဟတ်၊ ပရေၚ်ထံက်ဂလာန်၊ ပွပ ရေၚ်ကောန်ဂကူသွာၚ်နာနာဂှ် ဇြဟတ်ဍိုန်လျရ။
ဒးထ္ၜးဥပမာမ္ဂး ဍုၚ် (ဝါ) ကွာန် မွဲကွာန်ဂှ် ခမဳသၚ်တအ် ကၠောန်ၜိုတ်ကေၚ်ကာ ပ္ဍဲဘာမွဲမွဲသာ်မ္ဂး သဘၚ် ဖျဴသွဝ်ကဵုဒှ်၊ သိုၚ်ခၞံဘာကဵုဒှ်၊ ဆေၚ်စပ်ကဵု ပရေၚ်ဘာသာ မွဲမွဲသာ်မ္ဂး ဆဝ်မ္ၚုဟ်ဒုၚ်ဒါန် ပ္ဍဲညးဍုၚ်ကွာန် တအ်ကဆံၚ်ၚ်ရ။ ညးဍုၚ်ကွာန်မန်ပိုဲတအ်လေဝ် ထေက်ကြိုက်ကဵုကဆံၚ်ဇကု ညးဗက်ဂှ် တဲဟွံဂၠေံရ။ ဟိုတ်နူပတှေ်စှေ်စိုတ်ကဵု ပရေၚ်ဘာသာတုဲ အကြာဝါတ်ဂါတ်ခက်ခုဲဂှ် ဂစာန်တုဲ သ္ပကုသဵု ကဵုဒါန် သွက်ပရေၚ်ဘာသာရ။
ပ္ဍဲကဵုကၠောန်ဒၟံၚ် ပရေၚ်ကောန်ဂကူ ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်တ္ၚဲဏံဝွံ ညးအာယုက်ဇၞော်ဇၞော်သၟးဂၠိုၚ်တုဲ သၟတ် တအ် ဂွံလုပ်ကေတ်တာလျိုၚ်ဂှ် နွံအောန်ရ။ တုဲပၠန် ပ္ဍဲကဵုချဳဒရာၚ်ဒၟံၚ် ပရေၚ်ကောန်ဂကူ ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်တအ်ဂှ်လေဝ် ဗွဲမဂၠိုၚ် ညးဒိုက်ဝါတ် ညးအောန်ကဵု ပို်န်ဒြပ်တအ်ဟေၚ် လုပ်ကေတ်တာ လျိုၚ် လုပ်ချဳဒရာၚ်အိုတ်ရ။
ညးမၞုံကဵုပညာ ညးမၞုံကဵုပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်တအ် သ္ဂောံပါလုပ် ပ္ဍဲဗွိုၚ်ပရေၚ်ကောန်ဂကူ ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဂှ် နွံ အောန်လောန်ရ။ လၟိဟ်ဇြဟတ်ကောန်ဂကူမန် ရဲချဳဒရာၚ်ပရေၚ်ကောန်ဂကူ၊ ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်မန်တအ်ဂှ် နွံအောန်ဂှ်တုဲ ပ္ဍဲကဵုညးချဳဒရာၚ်ဒၟံၚ် စပ်ကဵုပရေၚ်ကောန်ဂကူ၊ ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်မွဲမွဲတၠဂှ် အောန်အိုတ် (၃) သွာၚ် (၄) သွာၚ် ဒးကေတ်လဝ်လျိုၚ်တုဲ ကမၠောန်ဇကုဒးကေတ်လဝ်လျိုၚ်ဂှ် ဟွံစိုပ်တရဴရ။
အပ္ဍဲကောန်ဂကူမန်ပိုဲတ္ၚဲဏံဂှ် လၟိဟ်ဇြဟတ်ရဲချဳဒရာၚ် ပရေၚ်ကောန်ဂကူ ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်လေဝ်အောန်၊ ပ္ဍဲကဵုဇြဟတ်အောန်ပၠန်ဂှ် သၟတ်တအ်ပါလုပ်အောန်၊ ပ္ဍဲဂှ်ပၠန်မ္ဂး တၠပညာ၊ တၠဓနတအ် ဟွံပါလုပ် ကေတ်တာလျိုၚ်၊ မန်ပိုဲတအ် ကဵုဇြဟတ်ထံက်ပၚ်အရီုအဗၚ် ကုပရေၚ်ကမၠောန်မန်အောန်၊ ပရေၚ်သ္ပ သမ္တီညးသ္ကအ်ဟွံမွဲ၊ ကဵုက္ဍိုပ်ညးသ္ကအ်ဟွံမာန် မပ္တံသာ်ဝွံသာ်ဝွံ အကာဲအရာကောန်ဂကူမန်ပိုဲ ဇြဟတ် ဍိုန်လျဒၟံၚ် သွာၚ်ဇဳဒိုဟ်ရောၚ်။