နဲကဲသွက်ဂွံစဵုဒၞာ သၟတ်တံသုၚ်စောဲမံၚ် ဂဥုဲၜူမာဲဂှ် နူကဵုဂကောံသၟတ်မန်လညာတ်တၟိ မာံစောန်တၟးကဵု နာဲသဟမန်တံ ပတိုန်ထ္ၜးသဳကၠဳအာရ။
“ သွက်ဂွံစဵုဒၞာ ဂဥုၜူမာဲဂှ် နူကဵုဇကုမွဲက္ဆံၚ်၊ စိုပ်က္ဆံၚ်အရာပ်၊ နူဂှ်မွဲက္ဆံၚ် စိုပ်က္ဆံၚ်ပွိုၚ်ဍုၚ်၊ ဒးစဵုဒၞာအာဗီုဏံဏောၚ်၊ ဥပမာ- သကအ်ရဲဇကုကော် သုၚ်စောဲဂဥုဲၜူမာဲမဂး ဒးဂံၚ်တးပေါဲဏောၚ် ထေက်ကဵုဒးအာမွဲက္ဆံၚ်တုဲမွဲက္ဆံၚ်ဏောၚ်” သာ်ဏံနာဲသဟမန်ဟီုရ။
ပ္ဍဲကဵုဒေသမန် ရဲသုၚ်စောဲဂဥုဲၜူမာဲဂွံကၠေံကၠက်အာဂှ် နကဵုသမ္တီညးဍုၚ်ကွာန်မွဲဓဝ်ဒှ်ဟွံမာန်၊ ညးနွံကဵုတာလျိုၚ်တံလေဝ် ဒးရပ်စပ်ကေတ်အရေဝ်ထေက်ကီု၊ နကဵုဂဥုဲၜူမာဲ ဂကူဂွံကၠက်ဂှ် ပယောဂမ္ၚးလေဝ် ထေက်ကဵုဒးစွံသတိရောၚ်ညးဆက်ဟီုရ။
နူကဵုဂကောံကဵုပညာသၟတ်မန် မာံသိုက်ရတ်ဂှ် “ စပ်ကဵုပရေၚ်ကဵုပညာ ဂဥုဲၜူမာဲဏံတုဲ ပိုဲကၠောန်လဝ်ၜါဗီုရ၊ ပိုဲကၠောန်ပဝ်စတာတုဲ တြးတၞးလိက်လၟေၚ် (လက်ကမ်းစာစောၚ်) ဂှ်မွဲဗီု ပံၚ်ကဵုက္ဆံၚ်ပွိုၚ်ဍုၚ်တုဲ အာတ်မိက်ကၠုၚ်တှေ်ပိုဲအာသဳကၠဳဂှ်မွဲဗီု ကၠောန်ကၠုၚ်ပရေၚ်ကဵုပညာရ”သာ်ဏံညးလဴထ္ၜးစရ။
သွက်အနာဂတ်ဂတဏံ ဒးစွံသတိကဵု သၟတ်မန်သုၚ်စောဲမံၚ်ဂဥုဲၜူမာဲတံရောၚ်၊ ဟိုတ်နူကံက်စရၚ်ဟွံမာန်တုဲ ဓမံက်ထ္ၜးလၟိဟ် ဟွံမာန်ဏီသာ်ဏံညးဆက်ဟီုရ။
စပ်ကဵုပရေၚ်ပညာကောန်ဂကူမန်တုဲ ဗ္တောန်လိက်မန်ပ္ဍဲကဵုဘာအလဵုအသဳ ဥပဒေပရေၚ်ပညာကောန်ဂကူကဵု အခေါၚ်ဗ္တောန်အရေဝ်ဘာသာကောန်ဂကူတံဂှ် မိလေဝ်မန်၊ မိဆာန်အာဲကဵု မိလှိုၚ်နန်တံ ပတိုန်ထ္ၜးသဳကၠဳအာရ။
“ ပ္ဍဲကဵုဍုၚ်ဗၟာဏံ ဒက်ပတိုန်အာ ပရေၚ်ၜိုပ်လလမ်ဍာ်ဇမၠိုၚ်ဏောၚ်တှေ် နူကဵုအလဵုအသဳတံ ဒးကဵုအခေါၚ် သွက်ဂွံဗ္တောန်လိက်ဘာသာမိဂှ် ဒးဓမံက်ရုပ်ရဲထေက်ဏောၚ်”သာ်ဏံနူကဵု (ပညာရေးပြုပြၚ်ပြောၚ်းလဲမှု နိုၚ်ၚံလုံးဆိုၚ်ရာကွန်ယက် NNER) မိဆာန်အာဲဟီုလဴရ။
ပါဲနူဂှ်ပၠန်နဲကဲသၟတ်တံဂွံတဲတက်ဂှ် တၠဂုဏ်အ္စာသဳဟ၊ မာံသိုက်ရတ်ကဵု မာံဇာနည်ဥူတံ ပတိုန်ထ္ၜးသဳကၠဳတုဲ ညးစၞးတံပါ်ဂကောံ ကလေၚ်ပတိုန်ထ္ၜးသဳကၠဳအာ နဲကဲအိုတ်ရ။
ပေါဲသၠာဲဂတးလညာတ် တ္ၚဲဒုတိယဂှ် တၠဳပိုန်သၚ်ဂမၠိုၚ်၊ ညးစၞးနူကဵုတွဵုရးမန်၊ တွဵုရးကရေၚ်၊ ဒေသရးဇၞော်ဗဂေါ၊ ဒေသရးဇၞော်လ္ဂုၚ်ကဵု ညးစၞးသၟတ်မန်စိုပ်မံၚ်ဌာန်သ္ၚောဲတံတိုန်စိုပ်တုဲ မၞိဟ်တိုန်စိုပ် ၁၄၀ တၠပြၚ်ရောၚ်ဂွံတီကေတ်ရ။
ပေါဲသၠာဲဂတလညာတ် တ္ၚဲပထမဂှ် သဳကၠဳအာပရေၚ်ဒေါံပန်ပှော်ကဵု ၜိုပ်လလမ်ပ္ဍဲဒေသမန်၊ အကာဲအရာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ကဵု ပေါဲရုဲမာဲ ၂၀၁၅တံ သဳကၠဳအာရ။
ပေါဲသၠာဲဂတးလညာတ် ပရေၚ်ဖေအ်ဗြေဝ်ဒေသမန်ဂှ် ရန်လဝ် ၂သၞာံမွဲအလန်ကၠောန်ဗဒှ်အာရောၚ်တုဲ ပ္ဍဲကဵုသၞာံ ၂၀၁၃ ကၠောန်ဗဒှ်လဝ် ပ္ဍဲကွာန်ကၟာဝက်နဒဒှ်အလန်ပထမရ။