(ပ္တိုန်ဂုဏ်စရာဲကုသၚ်ရာမညတံ ဂွံအခေါၚ်သွဟ်လိက် ဗွဲဘာသာမန်ပ္ဍဲအလဵုသဳကၟိန်ဍုၚ် ပေၚ်ကၠံသၞာံ)
ဂကူဗၟာတံ ရပ်ကၠုၚ်လဝ်ဝါဒမဟာဂကူ ကမၠက်ဂကူပျူတုဲ ဖျေံမဟာဗျူဟာ ဆက်ကမၠက်ဂကူမန်ပိုဲဂှ် စတံနူခ ရေတ် (၁၀၅၇) တေံ သၟိၚ်ဗၟာအနဝ်ယျထာ ပ္တိုက်သီဂွံဏာပိဋ္ဋကတ်ပိ နူဍုၚ်မန်ရာမညသုဝဏ္ဏဘူမိတုဲဟေၚ် ဂကူဘာသာ သာသနာပညာမန်ပိုဲတံ လ္ၚုဂြုဲစှေ်မံၚ်သိုက်သိုက်အိုတ်ရ။ ပ္ဍဲခရေတ် (၁၄၇၆) ဂှ် သၟိၚ်မန်ဓမ္မစေ တဳ ပိုၚ်ပြဳဍုၚ်ရာမညပိဋ္ဌာနတုဲ သ္ပဒကာသီကလျာဏဳ ဍုၚ်ဟံသာဝတဳဂှ်တုဲဟေၚ် စတံဒက်သၟိတ်ပ္တိုန်ကၠုၚ် ဂိုဏ် ရာမညနိကာယအိုတ်ရ။ သၚ်မန်ရာမည် သၟိၚ်တၠပိုၚ်ဍုၚ် ကေုာံ မှဇန်မန်ပိုဲတံ ဟိုတ်နူထံက်ပၚ်လဟဵုသာသနာ အိုတ်တုဲ ဂကူဘာသာသာသနာပညာပိုဲမန်တံ ကလေၚ်ဂဵုလဟဵုတဴမွဲခေတ်ဂှ် ဗျာပ်တြးအာ စဵုကဵုညးဂၠးကဝ်တံ သ္ဒးသ္ပအံသဝ်အိုတ်ရ။
ခရေတ် (၁၇၅၇) စတံနူသၟိၚ်ဗၟာအံၚ်ဇေယျ ကလေၚ်သီဂွံဏာ အလုံဍုၚ်ရာမညပိုဲအိုတ်ဂှ်တုဲ လျးအရံၚ်ပရေၚ်ဂ ကူဘာသာပိုဲတံဂှ် သၟဟ်ညံၚ်ရဴရာဟုအသူရိန် မလၞိန်ဗပိန်ကၠေံသၟိၚ်တ္ၚဲတုဲ မ္ဒးဂၠုဓီုအာ အလုံရးမညမွဲအိုတ်ပၠန်ရ။ သၟိၚ်ဗၟာအံၚ်ဇေယျ ကြံကြသ်အဵုသ်အာ်ဗာ်ဂစိုတ်ကၠေံဂကူမန်ပိုဲ လၟိဟ်သချၚ်္ာဗွဲမဂၠိုၚ်ဂှ် ဟွံပေၚ်စိုတ်တုဲ လ္တူသၚ်မန်ပိုဲ တံလေဝ် ဂစိုတ်စံၚ်ယဇ်ဂျိုၚ်ၚ် မ္ဒးက္ညစဴအာသွဝ် ဗွဲမဂၠိုၚ်ဂၠၚ်အိုတ်ကီုရ။
သၚ်မန်ပဲါဒဴဟွံဂတာပ်တံဂှ် မ္ဒးဒၟံၚ်အာသၟဝ်အုပ်ဓုပ် ညးတၠအဝဵုအံၚ်ဇေယျအိုတ်ရ။ ညးဒဴပၞာန်တံပၠန်လေဝ် ဟွံ ဂံၚ်ဒုၚ်ယၟုဂကူမန်အိုတ်ရ။ မန်လ္ၚဵုအရေဝ်မန်ဂှ် ဟီုပလီုပဠဴကၠေံတုဲ ဒုၚ်တဴယၟုဂကူပလီု (ပလောၚ်) အိုတ်တုဲ မန် လ္ၚဵုဂှ်ဖေက် ဘဲဂစိုတ်တုဲ အောပ်ဗ္ဒမံၚ်ဗ္ဒဲါကျာ်ထွာဲတုဲ ဒုၚ်တဴယၟုဂကူထဝဲါအိုတ်ရ။
ညးမ္ဒးမံၚ်အာသၟဝ်အုပ်ဓုပ်သၟိၚ်ဗၟာပၠန်ဂှ် ဟီုအရေဝ်မန်၊ ဗ္တောန်လိက်မန်မ္ဂး ဒးဘဲဒဏ်ဂစိုတ်ရောၚ်ဂှ် လလောၚ် တြးလဝ်အမိၚ်အိုတ်ရ။ အကြာအမိၚ်သ္ကာတ်မြဟ်ဂှ် ကျာ်ဇၞော်အ္စာအာဇနဲမန်ပိုဲမွဲဇကု မတွံဂး ဘဒ္ဒန္တဥတ္တမာရမ္ဘ (ကျာ်ဇၞော်အစွောံ) သ္ပနွံပိုန်ဘာအစွောံ ယၟုကော်ဘာကၟာမၞုံဗ္ဒါဲ ရာမညနိကာယဘာသုခကာရဳ၊ အရာပ်မဟာ စေတဳ ဍုၚ်ဟံသာဝတဳလၟုဟ်ဂှ် ဂွိၚ်ကဵုလမျီုဂကူ မတွံဂး လိက်ပတ်ပၠိုတ်ဂကူအိုတ်လမျီုကီုတုဲ ကၠတ်ဗ္တောန်ဒၟံၚ် လိက်မန် ကၠတ်ချူခၞံမံၚ်ပြကိုဟ်မန် မၞုံတံဍေံ ပြကိုဟ်လောကသိဒ္ဓိအိုတ်ရ။ ဒဒှ်တံဂှ် ကလုတ်သၟိၚ်ဗၟာမိၚ်တုဲ ကဵု အမိၚ်ကုတ်ထပိုတ်ကၠေံ ၝောံတဲကဵုလ္ပုဟ်တဲ ကုကျာ်ဇၞော်အ္စာဂှ်ရ။ မှာထေရ်မန်ပိုဲ ၜိုန်ရသ္ဒးဒုၚ်ကုတ်ကၠေံတဲတုဲ ကီုလေဝ် တဲသၟေဟ်တံဂှ် ဆက်ချူ ဆက်ဗ္တောန်လိက်မန်တုဲ တဝ်စၞေဟ်အာကုသၟိၚ်အယုတ်တံဂှ်အိုတ်ပၠန်ရ။
အေန်ဂလိက်တံ လုပ်သီဍုၚ်မန်ဗၟာ ခရေတ်(၁၈၂၄) အလန်ပထမ၊ (၁၈၅၂) အလန်ဒုတိယ၊ ခရေတ် (၁၈၈၅) အလန်တတိယတုဲ အလုံဍုၚ်မန်ဗၟာမွဲ မ္ဒးလုပ်အာသၟဝ်တဲအေန်ဂလိက်တံအိုတ်ရ။ ခရေတ်(၁၈၉၇)လက်ထက် သၟိၚ်ဗၟာအံၚ်ဇေယျတေံ သၚ်မန်ရာမညမက္ညဒဴလဝ်ပၞာန် က္ညစိုပ်ဒၟံၚ်ဍုၚ်မန်တြေံဒျူဒျာတေံဂှ် ကလေၚ်က္ညစဴကၠုၚ် ဍုၚ်မန်ရာမညပိုဲဏံတုဲ ကလေၚ်ပၠောပ်တဴလမျီုသာသနာပရိယတ္တိမန် ပ္ဍဲကွာန်မန်ထဝ်ပၠၚ်ဂှ်အိုတ်ရ။ ခရေတ် (၁၉၁၆) အလဵုသဳအေန်ဂလိက်တံ ကဵုအခေါၚ်သွဟ်လိက်ဗွဲဘာသာမန် ပ္ဍဲအလဵုသဳအိုတ်တုဲ ခရေတ် (၁၉၂၀) သၟိၚ်ဗၟာအဆက်အဆက် ကမၠက်လဝ်ဂိုဏ်ရာမညနိကာယဂှ်လေဝ် အလဵုသဳအေန်ဂလိက်တံ ကလေၚ်သၟိတ် ပ္တိုန် မွဲလှေ်ပၠန်အိုတ်ရ။ စတံနူ သၟိတ်ပ္တိုန်လဝ်ဂိုဏ်ရမညနိကာယဂှ်တုဲ ခရေတ် (၁၉၂၀) သၚ်ရာမညတံ ကောံ ဓရီုဂွံအလန်ပထမတုဲ ခရေတ် (၁၉၂၅) သၚ်ရာမညတံ ကောံဓရီုအလန်ဒုတိယတုဲဟေၚ် ခရေတ် (၁၉၃၉) သၚ်မန်ရာမည ကေုာံ ကောန်ရာမညတံ ရန်တၟံကဵုမပ္တံဂကူဘာသာတုဲ ဒက်ပ္တန်တဴ ဂကောံဗော်သွး အလုံဍုၚ်ရး မညအိုတ်ရ။ (၁၉၄၅) ပၞာန်ဂၠးတိအလန်ဒုတိယတုဲ ခရေတ် (၁၉၄၆) သၚ်ရာမညတံ ကလေၚ်သ္ပကောံဓရီု အ လန်တတိယအိုတ်ပၠန်ရ။ ဗွဲကြဴ ဟိုတ်နူပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ဟွံညိၚ်ဝတ်တုဲ ဟွံဂွံသ္ပကောံဓရီုအိုတ်ရ။ (၁၉၄၈) စ တံနူကလိဂွံဗၠးၜးဂကူတုဲ က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ဘာသာသၚ်မန်ရာမည ကေုာံ က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ဂကူ ညးမဒၟံၚ်တရဴ သွက်ဂကူဗၠးၜး တံ ချပ်ဂၞန်ရေၚ်သ္ကအ်တုဲ ချဳဓရာၚ်ကၠုၚ်ပရေၚ်ဂကူ ဘာသာသာသနာပညာယေန်သၞာၚ်တံဂှ် ဇၟာပ်ဋ္ဌာန်ဒေသမန် ပိုဲအိုတ်ရ။ ဟိုတ်နူဂကောံသၚ်ရာမည ကေုာံ က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ရာမညတံ ချဳဓရာၚ်ကၠုၚ်ဂှ်ရ ခရေတ် (၁၉၅၂) အလဵုသဳ ဖဆပလတံ ကဵုကၠုၚ်အခေါၚ်ဗ္တောန်လိက်မန် ပ္ဍဲဘာအလဵုအသဳ စတံနူတန်မူလ စဵုကဵုကဝ်လိက် (တက္ကသိုလ်) မတ်မလီုအိုတ်ရ။ ဟိုတ်နူအလဵုအသဳဖဆပလတံ ဖေက်လကိုတ်တဴဇွိုန်လပှ်ဍာ်ဒဳကျာ်လပှ်စိၚ် အသိၚ်မန်တံ ဇၞော်မောတ်တဴတက်ကၠုၚ်တံဂှ်ရ ခရေတ် (၁၉၅၃) ဂှ် ပ္တိုန်ဆဋ္ဌသၚ်္ဂါယနအိုတ်တုဲ ဒၞာဲပါဠိထဝ် အဋ္ဌကထာတံ ချူ လဝ် “ရာမညရဋ္ဌေ” ပ္ဍဲဍုၚ်ရာမညဂှ် သၠာဲကၠေံမရမ္မရဋ္ဌေ (ဗြဟ္မရဋ္ဌေ) ပ္ဍဲဍုၚ်ဗၟာအိုတ်ရ။
ခရေတ် (၁၉၈၀) အလဵုအသဳမဆလ ကေုာံ သံဃနာယကဗၟာတံ ကလေၚ်သၟိတ်ပ္တိုန်ဂိုဏ်သၚ်တံ ဒ္စိတ်ဂိုဏ် ရောၚ်ဂှ် လလောၚ်တြးကၠုၚ်အိုတ်တုဲ သၚ်မန်ရာမညပိုဲတံ ပ္တိုန်စရၚ်ဂိုဏ်ရာမညနိကာယ ဗွဲမဂတာပ်အခိၚ် အိုတ်ရ။ ဂိုဏ်မန်ရာမညနိကာယဂှ် ပ္ဍဲဍုၚ်မန်ဗၟာကီု သီုကဵုသီုကဵုမဒှ်ဒၟံၚ်ဂိုဏ်တြေံကီု အခိၚ်လၟုဟ်ဍုၚ်သေံ၊ သဳရိ လၚ်္ကာတေံ ၜိုန်ပြာထာဒၟံၚ်အိုတ်ကီုလေဝ် အလဵုအသဳဗၟာတံ သီုဟွံဗၞုဟ်ဂုဏ်မန်ပိုဲမွဲသာ် ဟွံသ္ပစၟတ်သမ္တီတုဲ တး ပဲါကၠေံအိုတ်ရ။ ခမဳဗၟာကျာ်ဇၞော်အ္စာလေဝ်တဳ (လယ်တီ-မုံရွာ) လေဝ် ဗျုတ်ဗ္ဒေက်လဝ်မန်ပၠန်ဂှ် “မန်တံဗှ်ပယျၚ် (ခမဳ) မ္ဂး ဟွံဒှ်ခမဳရောၚ်ဂှ် ချူလဝ်ပ္ဍဲလိက်တၟံညး မုက်လိက်-၂၄ ကီု ကျာ်ဇၞော်ဗၟာညံၚ်ယျာမ်(ညောၚ်ရမ်း)လေဝ် ပ္တိတ်လဝ်လိက်မွဲကၞပ်ပၠန်ဂှ် ဂကူမန်တံ ဗှ်ခမဳမ္ဂး ဟွံဒှ်ခမဳကီုရ။ ဗွဲကြဴ ကျာ်ဇၞော်ဗၟာၜါဇကုဝွံ ဟိုတ်နူဒးစရဲဂကူမန် တုဲ မတ်ကၠက်အာတုဲဟေၚ် က္ညစဴအာသွဝ်အိုတ်ရ။ (နရက်ဟာ/ သွဝ်ဟာ)
ဂကူဗၟာတံအဆက်အဆက် ၜိုန်ရကမၠက်ကၠုၚ်ဒၟံၚ် ဂကူမန်ပိုဲကီုလေဝ် ဂကူမန်တံဟွံကၠက်အိုတ်ဏီဂှ် တီကေတ် တုဲ ဆက်ကမၠက်အာနကဵုနယ်တြေံ သၟိၚ်အံၚ်ဇေယျ မတွံဂး လိက်မန်ပိုဲပၠန်တုဲ ခရေတ် (၁၉၈၅) ပဲါနူတန်ဓမ္မာစ ရိယမွဲတုဲ တန်ကလေၚ်ပါဠိပထမအလုံအိုဿီုတံဂှ် ဟွံကဵုအခေါၚ်သွဟ်လိက် ဗွဲဘာသာမန် ပ္ဍဲအလဵုအသဳတံ အိုတ်ရ။ ၜိုန်ရအလဵုအသဳတံ ဟွံကဵုအခေါၚ်သွဟ်လိက် ပ္ဍဲအလဵုအသဳအိုတ်ကီုလေဝ် သၚ်မန်ရာမည ကေုာံ ကောန်မန်ရာမညတံ ဒက်ပ္တန်တဴအဝဵုဇကုကဵုဇကု အခေါၚ်ဇကုကဵုဇကုအိုတ်ကီုတုဲ ဆက်ကၠောန်ဗဒှ်အာ သ္ဘၚ် သၟာန်သွဟ်လိက်ရာမညနိကာယပရိယတ္တိ အလုံဒေသရးမန်တုဲဟေၚ် ဆက်လုပ်အာပေဲါဗ္တိုက် ကုအလဵုအသဳ တံအိုတ်ရ။ ဟိုတ်နူဂှ်ရ ခရေတ် (၁၉၉၁) တန်မူလ၊ တန်ဍောတ်၊ (၁၉၉၄) တန်ဒေါဝ်၊ (၁၉၉၈) တန်ဇၞော်တံဂှ် လေဝ် အလဵုအသဳတံ မ္ဒးကလေၚ်ကဵုကၠုၚ်လၟေၚ်ၚ်အိုတ်ရ။ နယ်တြေံဂှ် မန်ဟွံကၠက်မ္ဂး မ္ဒးလးအာနယ်တၟိ မတွံ ဂး ခမဳတံ ဟွံဂွံတိုန်လဝ်ဘာ ပရေၚ်ဂ္ဇံဘာမ္ဂး သ္ပနွံပိုန်ဂ္ဇံဘာ ဟွံဂွံရောၚ်ဂှ်လေဝ် နူသံဃမဟာနယကတံ ကဵုနၚ် လိက်စၞောန်အိုတ်ပၠန်ရ။ (ဘာမန် ကွာန်မန်ဂှ် မိက်ကဵုခမဳဗၟာတံ ဂ္ဇံဘာသ္ပနွံပိုန်အိုတ်တုဲ ကဵုသဳတွံဓရ်ဗတ်ဗၟာမ္ဂး ကွေံဂကူမန်တံ ကၠက်ဨကန်ရ) နယ်ဝွံ အလုံဍုၚ်မွဲ ဟိုတ်နူဟွံဒုၚ်တဲတုဲ အလဵုအသဳဗၟာတံ ဟွံအံၚ်ဇၞးကၠုၚ်အိုတ် ရ။
က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ဂကူကဵုက္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ဘာသာ
ပေဲါအံၚ်ဇၞးဂကူဘာသာတံ သ္ဂောံၜှ်ပလှ်ကေတ်မာန်တုဲ သ္ဂောံဗစူတဴအလာံဂကူ အလာံဘာသာမာန်ဟီုဂှ် သ္ဇိုၚ် မူလဍေံ တန်တဴဒၟံၚ်ပ္ဍဲက္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ဘာသာတံဂှ်အိုတ်ရ။ ကောန်ဂကူဗုဒ္ဓဘာသာတံ ပတှေ်ကေတ်ဂလာန်ဗုဒ္ဓဝစန တုဲ ဟိုတ်နူဒ္ဂေတ်ဗက်အိုတ်တုဲ သၟဟ်ညံၚ်ရဴမကလိဂွံမဂ်ဖိုလ်နိဗ္ဗာန်မာန်ကီုဂှ် ကောန်ဂကူမ္ဒးမံၚ်သၟဝ်တဲ ညးတၠ အဝဵုတံဗွဲမဂၠိုၚ်ဂှ် ပတှေ်ကေတ်လ္တူက္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ဂကူဇကုအိုတ်တုဲ အတိုၚ်က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ဂကူတံ လးမူဝါဒပၠန်ဂတးဂှ် ဟိုတ်နူတဝ်စၞေဟ်ကၠုၚ်ညဳညဳအိုတ်ဂှ်ရ ကောန်ဂကူတံဂှ် ဂွံၜှ်ပလှ်ကေတ် ရှ်သာဗၠးၜးဂကူဇေတ်တ် မၞုံကီုဂှ် က္ဍိုပ် သ္ကိုပ်ဘာသာ ခမဳဒေဝဒတ်မွဲဇကု ကေတ်ဓယံက်ကဵုသာသနာကျာ်တုဲ ပ္တိုန်စဇျာန်မဂ် ဗက်ပကောံကောန်ကွး အိုတ်ရ။ ကောန်ကွးတံဂှ် ဟိုတ်နူဒ္ဂေတ်ဗက်ဒး ကွေတ်မိစ္ဆာဒေဝဒတ်ဂှ်တုဲဟေၚ် မ္ဒးစိန်ဂၠက်ဒၟံၚ် ပ္ဍဲဘုံနရက်တေံ အိုတ်ရ။ က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ဂကူလ္ၚဵု ပ္ဍဵုညးခိုဟ်နူဇကုတံဂှ်တုဲ တက်ဓယံက်ကဵုဂကူဂှ်တုဲဟေၚ် သ္ပက္ဍုပ်သ္ကိုပ်အိုတ်ရ။ အ တိုၚ်က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ဂှ် ရပ်လဝ်အတ္တဝါဒဂှ် ညးမဗက်လက္ကရဴတံဂှ် ဒ္ဂေတ်ဗက်တုဲ ဟိုတ်နူလုပ်အာပေဲါဗ္တိုက်အိုတ်ဂှ်ရ ဟွံဂွံၜှ်ပလှ်ကေတ် ပေဲါအံၚ်ဇၞးဗၠးၜးဂကူတံဂှ်တုဲ မ္ဒးဒုၚ်အာဘဲဘဝဍိက်ယုတ်သဝ် သၟဝ်ညးတၠမဟာဝါဒဂကူတံဂှ် လေဝ် နွံတဴဗွဲမဂၠိုၚ်ဂၠၚ်ကီုအိုတ်ရ။ က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ဘာသာဟီုဂှ် သ္ဒးရံၚ်မုက်သာသနာ ပဲါဝးအဂတိပန် အတိုၚ် ဓမ္မက္ခန်ဂှ်ဒ္ဂေတ်၊ အတိုၚ်ဓမ္မက္ခန်ဂှ် တွံဗ္ကန်ကုဇန်တံဂှ်မ္ဂး ညးလုပ်စဗုဒ္ဓဘာသာတံ ပတှေ် (သဒ္ဓါ) လ္တူက္ဍိုပ်သ္ကိုပ် တံဂှ်တုဲပတှေ်တဴကံဖဵုကံ၊ ရတ်ပိပြကာတံဂှ်တုဲဟေၚ် ဒ္ဂေတ်တဴအိုတ်မ္ဂး ကွေံကလိဂွံနိဗ္ဗာန်ဍာံဍာံအိုတ်ရ။ ဟွံ သေၚ်မ္ဂး ဒှ်ညးတက်ဓယံက်ကဵုသာသနာတုဲ ဒှ်က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ဂိုဏ်အိုတ်ရ။ က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ဂကူတံဂှ်လေဝ် တုပ်တဴသာ်ဂှ် ကီုရ။ သ္ဒးရံၚ်မုက်ဂကူ ပဲါတဴအဂတိပန် အတိုၚ်မူဝါဒပၠန်ဂတးဂှ်ဒ္ဂေတ်၊ အတိုၚ်မူဝါဒပၠန်ဂတးဂှ် သောၚ်ထ်ၜးကုမှာ ဇန်ဇကုဇကုမ္ဂး မှာဇန်တံပတှေ်ကေတ် (အဓိမောက္ခ) လ္တူက္ဍိုပ်သ္ကိုပ် လတူမူဝါဒပၠန်ဂတးအိုတ်တုဲ လုပ်အာပေဲါ ဗ္တိုက်အိုတ်မ္ဂး ကွေံကလိဂွံပေဲါအံၚ်ဇၞးဗၠးၜးဂကူဍာံဍာံအိုတ်ရောၚ်။ ဟွံသေၚ်မ္ဂး ဒှ်ညးတက်ဓယံက်ကဵုဂကူတုဲ ဒှ် က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ဗော်ဟေၚ်အိုတ်ရ။
က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ခိုဟ် ဂကူဇၞော်မောဝ်တၟိုဟ်
ညံၚ်ရဴက္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ဘာသာပိုဲ မှာထေရ်ဗုဒ္ဓဃောသာ လိက်ပိဋ္ဋကတ်ပိ နူဘာသာသိၚ်ဃဵုဂှ် ကၠာဲစၠောံကေတ်ဗွဲဘာ သာမန်တုဲ ပ္တန်ကၠုၚ်သာသနာမန်ပိုဲကီု မှာထေရ်အရဟံ ရံၚ်မုက်သာသနာတုဲ ပ္တန်သာသနာဍုၚ်ဗ္ကာံတေံကီု ကျာ် ဇၞော်အ္စာအစွောံ ဂွိၚ်ဖေက်လိက်ပတ်ပၠိုတ ဂကူအိုတ်လမျီုတုဲ ၜိုန်ရသၟိၚ်ဗၟာအံၚ်ဇေယျ ကုတ်ထပိုတ်ကၠေံတဲကီု လေဝ် ဆက်ဗ္တောန်လိက်မန် ချူခၞံပြကိုဟ်မန်တုဲဟေၚ် မၚ်မွဲကၠုၚ်ဂကူမန် ဗွဲတၟေၚ်အိုတ်ဂှ်မ္ဂး ထေက်ကဵုသ္ဒးသ္ပ အဲပရဲအိုတ်ရ။ လ္ပာ်က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ဂကူပၠန်လေဝ် ညံၚ်ရဴသၟိၚ်မန်ဥက္ကလာပ ပ္တန်ကျာ်စေတဳဒဂုၚ် ဒှ်လျုၚ်ညးဂၠးကဝ်တံ ကီု ညံၚ်ရဴသၟိၚ်မန်သမလဝိမလ ပ္တန်ဍုၚ်ဟံသာ ဂကူရာမညတံ ရှေ်သှေ်ကၠုၚ်စဵုလၟုဟ်ကီု။
ညံၚ်ရဴသၟိၚ်မန်ရာဇာဓိရာဇ် အတိုၚ်ရာဇဓမ္မဂှ် ကုတ်သၞောဝ်ဒဏ်သၞောဝ် အတိုၚ်ဟီုဂှ်ကၠောန်အိုတ်ဂှ်ရ ဍုၚ်ရာမ ည ပိဋ္ဌာန သ္ပသၟိၚ်ဓလဝ်မွဲက္ဍိုၚ်ဗ္တာၚ်အိုတ်တုဲ ဇၟာပ်ဗတိုက်ကဵုသၞ ကျဟွံမွဲအိုတ်ရ။ ညံၚ်ရဴသၟိၚ်မန်ဓမ္မစေတဳ ပိုၚ်ပြဳ ဍုၚ်ရာမည သ္ပဒကာသိမ် သ္ပဒကာသာမဏဳ၊ ခမဳ ဍုၚ်ဒှ်ကျာ်သြဳ ဒယှ်တမ္ညဝ်တဴ ပ္ဍဲဝၚ်အိုတ်ရ။
က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ပရေံ ဂကူကၠေံ
ညံၚ်ရဴသၟိၚ်မန်မနုဟဝ် ဓရ်ကျာ်သ္ပဥပေက္ခာ ဗျူဟာပၞာန်ဟၟဲ ဒးဘဲသၟိၚ်အနဝ်ယျထာကီု၊ ညံၚ်ရဴသၟိၚ်မန်တိဿ ဟွံသ္ပဂရုကဵုသာသနာ ဒ္ဂေတ်တဴကွေတ်မိစ္ဆာတုဲ ဍုၚ်မန်ကျာ်သြဳဂှ် ဒှ်ဍုၚ်ခေါခဏဳကီု ညံၚ်ရဴသၟိၚ်မန်ဗညာဒလ ရာဇဓမ္မဟွံမွဲ အတိုၚ်ဟီုဂှ် ဟွံသ္ပတုဲ ကျသၞကျဍုၚ် ဍုၚ်ရာမညသၞပိုၚ် ကောန်ဍုၚ်ရာမညတံ ဒးဒုၚ်ခြိုၚ်သ္ၚိစာတ် သၞတံစံၚ်ပၠေၚ်ဂစိုတ်ကၠေံအိုတ်တုဲဟေၚ် စဵုကဵုအခိၚ်လၟုဟ် ကလေၚ်ကေတ်ဍုၚ် ဟွံဂွံအိုတ်ရ။
ရံၚ်ကဵုပိုဒ်လ္တူတံဂှ်မ္ဂး က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ပရေံဂှ် လ္ပဒုၚ်ရုဲ (Don’t be choose to bad leader) ကေတ်အိုတ်တုဲ ပိုဲတံ ထေက်ကဵု သ္ဒးရုဲစှ်ကေတ် (Need to choose to good leader) က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ခိုဟ်ပြဲတံဂှ်အိုတ်ရောၚ်။