တွဵုရးမန်ဝွံ ပိုၚ်ပြဳလဝ် တိဍာ်မဍိုက်ပေၚ်တဴကဵုရှ်သြဇာ သွက်တိဗ္ၚကၠအ်သွဝ်တုဲ ရံၚ်အာလ္ပာ်ဗၟံက်မ္ဂး နွံကဵုရေၚ်ဒဵုဂြိုပ် မဍိုပ်ဍဴ၊ လ္ပာ်ပလိုတ်ပၠန်လေဝ် ပကၚ်ရၚ်လဝ် ပရၚ်ၜဳ ဗွဲမဂၠိၚ်သ္ၚောဲရ။ ညးဂမၠိုၚ်မတန်တဴဒၟံၚ် ပ္ဍဲတိဍာ်မန်ဂှ်လေဝ် ဒုၚ်သဇိုၚ်ကဵု ကမၠောန်တိဗ္ၚ၊ ကၠအ်သွဝ် သီုကဵုကမၠောန် မကၠောန်ပ္တိတ်ၜဵုဂယိုၚ် မွဲဟာန်ကမၠောန် တမ္ၚာတအ်တုဲ ဂယိုၚ်ကၠုၚ် လမျီုဗုၚ်ဂၞဴနူတမၠာတေံရ။
သၟာၚ်နူ တံကမၠောန်ဒေသဇကုတုဲ နကဵုတရဴတိုက် လုပ်ကၠောန်စဂွံ ပ္ဍဲဍုၚ်သေံလေဝ်လောဲသွာ၊ လောန်ကၠုၚ်မွဲအခိၚ်တေံ နကဵုတရဴဍာ် တရဴၜဳလေဝ် ကၠောန်ကၠုၚ် ကလောန်ဗၞိက် အာသွံရာန် ပ္ဍဲဍုၚ်မလေဝ်ယှာ သၚ်ကပေါဝ် တေံကီုရ။ ဟိုတ်နူအကာဲအရာ ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်ဍုၚ် ဟွံဇၞော်မောဝ်ဂှ်ရ ကောန်ရးမန် ဗွဲမဂၠိုၚ်ဂၠၚ် ဂၠောဲအာကၠောန်ကမၠောန် ပ္ဍဲဍုၚ်သၟာၚ်ၚ်တအ်ရ။ ဗွဲတၟေၚ် ပ္ဍဲဍုၚ်သေံ မဆက်စပ်ကဵုတိရးဇကုဂှ်ရ လုပ်အာအိုတ်တုဲ ကၠောန်ၜိုတ်တဴ ကလောန်တမ္ၚာ၊ ကလောန်ခွါတ်ထ္ၜိုတ် ကေုာံ ကလောန်သိုၚ်ခၞံဂှ် နွံတဴဗွဲမဂၠိုၚ်ဂၠၚ်။
အတိုၚ်စရၚ်အၚ်လၟိဟ်မၞိဟ်(သန်းခေါၚ်စာရၚ်း) ၂၀၁၄ မ္ဂး ပ္ဍဲတွဵုရးမန်ဏအ် လၟိဟ်မၞိဟ်ဖအိုတ် နွံ ၂၀ ကိုဋ် (၂၀,၅၄,၃၉၃) ပြၚ်တုဲ အပ္ဍဲဏအ် နဗဗွဲသၞောဝ်ကီု၊ ဟွံဗဗွဲသၞောဝ်ကီု ညးအာကၠောန်စဒၟံၚ် ပ္ဍဲဍုၚ်မ္ၚးဂှ် နွံလၟိဟ် ၄ ကိုဋ်ကဵု ၂ ဠက် (၄,၂၆,၅၈၆) ပြၚ်နွံ။ စရၚ်ဏအ်ဂှ် ဒှ်ဆစရၚ် ကံက်ဂွံလဝ်ဂှ်ဟေၚ်။ အဃောဗက်ကေတ်ဒၟံၚ် လၟိဟ်မၞိဟ်တေံဂှ် ညးဟဂွံစုတ်စရၚ် (ညးဟွံလုပ်ပ္ဍဲစရၚ်) ဂလုဲမံၚ်ဂလိုၚ်လဵုရောဂှ် ဟီုဟွံမာန်။ ပ္ဍဲဍုၚ်သေံဂှ် ညးအာစိုပ်ကၠောန်မံၚ်ကမၠောန် ဗွဲသၞောဝ်ကီု သီုဟွံဗဗွဲသၞောဝ်ကီု သီုဖအိုတ် နွံဒၟံၚ် ၜိုတ် (၄) ပြကောဋိကိုဋ်ရဂှ်လေဝ် အလဵုအသဳသေံ ဟီုတော်တၟော်မံၚ်ဂှ် ဂွံတီကေတ်ရ။
အတိုၚ် တၚ်နၚ်စရၚ်အၚ်လၟိဟ်မၞိဟ် ၂၀၁၄ ဂှ်ရမ္ဂး ကောန်တွဵုရးမန် အာကၠောန်ဒၟံၚ်ကမၠောန် ပ္ဍဲဍုၚ်မ္ၚးဂှ် နွံ ၂၀.၅% တၟံကၠံဏောၚ်။ ဆ္ဂး ဒဒှ်ဍာံဍာံဂှ် ဂၠိုၚ်နူဏအ်ဏီ ဟီုမ္ဂး ညးလဵုမွဲ ဟွံတးပါဲရ။ ဟိုတ်ဂှ်ရ အဇာမၞိဟ် မတိတ်အာဍုၚ်မ္ၚး ဗၞတ် ၂၀.၅% တၟံကၠံဏအ်ဂှ် ပ္ဍဲဒေသဇကု ဒြဟတ်မၞိဟ် ဒေက်အာတုဲ စၞးဂှ် မၞိဟ် နူတွဵုရး ကေုာံ ရးဒေသတၞဟ်ဟ်တအ် ကၠုၚ်စိုပ် ကၠောန်ကလောန် ပ္ဍဲတွဵုရးမန် ဇကုရ။ ဒးဟီုမွဲနဲပၠန်မ္ဂး မၞိဟ်နူဒေသတၞဟ်ဟ်တံ ပြံၚ်လုပ်စိုပ်ကၠုၚ်အဇာ ဇကုအိုတ်ရ။
ညးမလုပ်စိုပ်ကၠုၚ်တအ် (ဝါ) ရဲပလုၚ်ဂမၠိုၚ် မလုပ်ကၠုၚ် ကၠောန်ကလောန် ပ္ဍဲတွဵုရးမန်ဏအ်ဂှ်ဝွံ လၟိဟ်နွံဂလိုၚ်လဵု တီကေတ် ဗွဲမချိုတ်ပၠိုတ် ဟွံမာန်ကၠာလေဝ် ညးစုတ်လဝ်စရၚ် အပ္ဍဲတွဵုရးမန်ဏအ် နွံမံၚ် ပိကိုဋ်ပန်ဠက် (၃,၄၂,၁၈၉) ပြၚ်ရဂှ် ဓမံက်ထ္ၜးလဝ် ပ္ဍဲတၚ်နၚ်စရၚ်အၚ်လၟိဟ်မၞိဟ် ၂၀၁၄ တေံရ။ မိက်ဂွံသ္ဂးဂှ် ကောန်ဂကူတၞဟ်ဟ် ဟွံသေၚ်ကဵုကောန်ဂကူမန် ကၠုၚ်လုပ်ကောန်စဒၟံၚ် အပ္ဍဲတိဍာ်ဍုၚ်မန်ဂှ် ဒှ်ကၠုၚ်ကဵုကိုဋ်ဣရ။ မၞိဟ်ပြံၚ်ကၠုၚ်ကၠောန်ကလောန် တမ္ၚာ ပ္ဍဲၜဳ ပွိုၚ်ဍုၚ် ၜါသွာၚ် (တ္ကအ်ခၟိုၚ်)၊ ဇြပ်ဗု (ကျာ်ခမဳ)၊ ရေဝ် တအ်ဂှ်မ္ဂး မွဲသၞာံကဵုမွဲသၞာံ ဂၠိုၚ်တိုန်မံၚ်ဂှ် ဂွံဆဵုကေတ်တုဲ ညးတအ်ဂှ်ဝွံ နအလိုက် ဂြောဝ်ဂတာညးကဵုညးကီု၊ နအလိုက် က္ဍိုပ်ညးကဵုညးကီု လုပ်တန်တဴဒၟံၚ် ကောံကောံက္လောံက္လောံ ပ္ဍဲကွာန်လ္ၚဵုလ္ၚဵုဂှ် ဂွံဆဵုညာတ်မံၚ်ရ။
အပ္ဍဲတွဵုရးမန် မၞုံကဵုလၟိဟ်မၞိဟ်ဂၠိုၚ်အိုတ် အဆံၚ်ဒုတိယ ပ္ဍဲပွိုၚ်ဍုၚ်ရေဝ်မ္ဂး ကမၠောန်တမ္ၚာ ဂၠုၚ်ရပ်က မသ္ၚောဲနူကဵုသြၚ်ဂှ် နွံ ၁၇၁ မ၊ ဂၠုၚ်ရပ်က ဇရေၚ်သြၚ်ဂှ် နွံ ၄၅၀ မတုဲ ဇာဖံၚ်ကၠရပ်ၚုဲကဂှ်လေဝ် နွံတၟာဂလိုၚ်ရ။ ရဲတမ္ၚာတိတ်ၜဳတအ်ဏအ် ကၠောန်ဒၟံၚ်ကမၠောန်ၜဳ ပ္ဍဲကွာန်ဂမၠိုၚ် မပ္တံကဵု ကွာန် အၜဝ်ကျာတာန်၊သၞေဟ်ကာ၊ အစေန် ပါၚ်ၜဳတအ်ရဂှ်လေဝ် ဂွံတီကေတ် နူစရၚ် ဌာနက္ဍိုက်ပ်ကမၠောန်ၜဳ ပွိုၚ်ဍုၚ်ရေဝ် ရ။
ၜိုန်ဂှ်လေဝ် မၞိဟ်ပြံၚ်ကၠုၚ် ကၠောန်ဒၟံၚ်ကမၠောန်ၜဳ ပ္ဍဲပွိုၚ်ဍုၚ်ရေဝ်ဏအ်ဂှ် လၟိဟ်ဗွဲမဂၠိုၚ်ဂှ် ဟဂွံပ္တိုန်လဝ်စရၚ်စၟတ်သမ္တီကမၠောန်ၜဳ(ရေလုပ်သားမှတ်ပုံတၚ်)ရ။ က္လၚ်ကေတ် လဟီုရဲဒေသတအ်မ္ဂး ရဲပြံၚ်ကၠုၚ် ကၠောန်ဒၟံၚ်ကမၠောန်ၜဳဂှ် နွံၜိုတ် ၃၀၀၀ တၠဂးကီုလေဝ် ပ္ဍဲစရၚ် ဌာနက္ဍိုက်ပ်ကမၠောန်ၜဳဂှ်မ္ဂး မၞိဟ်ဂွံပ္တိုန်လဝ်စရၚ် နွံၜိုတ် ၁၀၀၀ တၠဟေၚ်ရနွံမံၚ်၊ ရဲတအ်ဏအ်ဂှ် ဒှ်ညးမကၠုၚ်နူ ဒေသရးဨရာဝတဳ ကဵု ရးဒေသဗဂေါ တေံဏောၚ်ဂးရ။
ယဝ်ဒးစဳရံၚ် နကဵုပရေၚ်အုပ်လ္ဒံသၞောဝ်မ္ဂး ကရောံရဲပလုၚ် ကၠုၚ်ကၠောန်စမံၚ်ကမၠောန်ဏအ်ဂှ် အမှုအရာလေဝ် က္တဵုဒှ်ဂၠိုၚ်ဒၟံၚ်ရဂှ် ဂွံဆဵုကေတ်ရ။ ပ္ဍဲသၞာံ ၂၀၁၆ ဏအ် နူကဵုဂိတုဇာန်နဝါရဳ ဒဵုကဵု ဂိတုအေဗရဴဂှ်မ္ဂး ပ္ဍဲပွိုၚ်ဍုၚ်ရေဝ် အမှုဂစိုတ်မၞိဟ် ဒှ်ကၠုၚ် (၄) အမှုတုဲ ပ္ဍဲၜဳ ကွာန်အၜဝ်ကျာတာန်ဂှ် အမှုဂစိုတ်မၞိဟ် ဒှ်ကၠုၚ် (၃) အမှုဂှ်လေဝ် နိဿဲဂလာန် ဗၠာဲသၟိၚ် ပွိုၚ်ဍုၚ်ရေဝ်တုဲ နူဌာန်ပရိုၚ်ဗၠးၜးမန် ဓမံက်ထ္ၜးကဵု တုဲဒၟံၚ်ကီုရ။ အပ္ဍဲပွိုၚ် (၄) ဂိတုဂှ် အမှုအရာမၞိဟ်ချိုတ် ဒှ်ကၠုၚ် ၁၆ အမှုတုဲ ဒတုံဒၟံၚ် မွဲဂိတုတှေ် (၄) အမှုရ။ ပ္ဍဲညးမချိုတ်အာတအ်ဂှ်ဝွံ ဗွဲမဂၠိုၚ် ဒှ်ကောန်ဇာဖံၚ်ကၠသၟးရတုဲ လ္ၚဵုချိုတ်ပ္ဍဲၜဳတေံ၊ လ္ၚဵုသီုဟွံစိုပ်ရုၚ်ဂဥုဲ ချိုတ်အာပ္ဍဲဘာ်ဂၠံၚ်၊ လ္ၚဵုအာဟာရပိုတ်တုဲချိုတ်၊ လ္ၚဵုချိုတ် နပရေၚ်တၞဟ်ဟ်ရဂှ်လေဝ် ဓမံက်လဝ် ပ္ဍဲပရိုၚ်ရ။
ရံၚ်ကေတ်ပ္ဍဲပရိုၚ်တအ်ဂှ်မ္ဂး ပ္ဍဲသၞာံ ၂၀၁၆ နူဂိတုဂျာန်နဝါရဳ ဒဵုစိုပ် ဂိတုအေဗရဴ အပ္ဍဲပွိုၚ် (၄) ဂိတုဏအ် အမှုက္တဵုဒှ် (၉၈) အမှုဂှ် ပ္ဍဲအမှုဇၞော် နွံမံၚ် ၁၀ ဂကူဝွံ အမှုဂစိုတ်မၞိဟ် (၄) အမှု၊ အမှုမၞိဟ်ချိုတ် (၁၆) အမှု၊ အမှုပၠံၚ်ၜးဒြပ် (၁) အမှု ကဵု အမှုမေထုန် (၂) အမှု၊ အမှုတၞဟ်ဟ် ၃၄ အမှု ကဵု အမှုဒုၚ်စဵုဒၞါ ၄၁ အမှုလေဝ် က္တဵုဒှ်ကၠုၚ်ကီုဂှ် ဂွံတီကေတ် အတိုၚ်စၟတ်သမ္တီရုၚ်ပလိက်ဗၠာဲသၟိၚ် ဍုၚ်ရေဝ်ရ။
အတိုၚ်လဟီု သ္ကိုပ်ဗၠာဲသၟိၚ်ပွိုၚ်ဍုၚ်ရေဝ်မ္ဂး ဇကုကဵုဇကု သေက်ဇဵုညးသ္ကအ်၊ လ္ၚဵုလ္ၚဵု နူအရေဝ်ဂၠိုၚ်ညးသ္ကအ်ဂှ် ကၠိုဟ်ဗၠေတ်အာတုဲ တက်စာဲညးသ္ကအ်၊ ထောံဖျေံဍာ်၊ ပါဲနူဂှ်ပၠန် ပွပရမ်ပရာတ်ကာမ ကုကောန်ၚာ်သၟတ်တအ်လေဝ် နွံကၠုၚ်ကီု။ ပ္ဍဲဂိတုမာတ်တေံ ပ္ဍဲကွာန်ပါၚ်မ္ၚဵု ပွိုၚ်ဍုၚ်ရေဝ်သမၠုၚ်ကျာ ကောန်ၚာ်ဗြဴ အဝဲ (၄) သၞာံ ဒးဒုၚ်ပရမ်ကာမတံဂှ် ၚာ်ဗြဴဂှ်ကီု မၞိဟ်တြုံပရမ်ကာမဂှ်ကီု ဒှ်ကောန်ဒေသဖျာပုၚ် ကၠုၚ်နူရးဨရာဝတဳတေံတုဲ စိုပ်ကၠုၚ်ပါၚ်မ္ၚဵုဂှ် ဂိတုဟွံလအ်ဏီ ဓမံက်လဝ် ပ္ဍဲစၟတ်သမ္တီ ပရိုၚ်တအ်ဂှ်ရ။
ပ္ဍဲဂိတုမေ ၁၅ တုဲကၠုၚ်ဏအ်ဂှ်လေဝ် ပယာံဒေါဝ်တ္ၚဲ ဇွ ၂ ထ္ၜောံချိုတ်ဒၟံၚ်နကဵု ဘဲဂွဵုဂွိုက်ဂှ် စိုပ်ကၠုၚ် ရုၚ်ဂဥုဲဍုၚ်ရေဝ်ပၠန်။ ဇွဏအ်ဂှ် ဒှ်ဇွ ကောန်ကလောန်ပ္ၚာ ကၠောန်မံၚ်ပ္ဍဲၜဳ ပွိုၚ်ဍုၚ်ရေဝ်ရဂှ်လေဝ် ဂွံမိၚ်ကေတ် နူရဲဒေသတအ်ရ။
ပ္ဍဲသၞာံ ၂၀၁၅ တုဲကၠုၚ်တေံဂှ်လေဝ် ပ္ဍဲပွိုၚ်ဍုၚ်ရေဝ်ဏအ် အမှု က္တဵုဒှ် ၃၃၀ ပြၚ်တုဲ အမှုက္တဵုဒှ်အာ ပ္ဍဲအပိုၚ်ဗွိုၚ်ဒေသရုၚ်ဗၠာဲသၟိၚ် ဍုၚ်ရေဝ်ဂှ် နွံကၠုၚ် ၂၂၅ အမှု၊ အပ္ဍဲဂှ် အမှုအရာမၞိဟ်ချိုတ် (၄၃) အမှု၊ အမှု ဂဥုဲၜူမာဲ (၇) အမှု၊ အမှုဂစိုတ်မၞိဟ် (၁၂) အမှု၊ အပ္ဍဲအမှုတအ်ဏအ်ဂှ်လေဝ် အမှု မပ္တံကဵု အမှုပရမ်ကာမ၊ အမှုပၠံၚ်ၜးဒြပ်၊ အမှုဂစိုတ်မၞိဟ် က္တဵုဒှ်ကၠုၚ် ပ္ဍဲအကြာ ကောန်ကလောန်ပလုၚ် ရဲကၠာန်ဒၟံၚ် ပ္ဍဲဇာဖံၚ်ကၠရပ်ၚုဲကတံဂှ် နွံမံၚ် (၁၉) အမှုကီု နိဿဲကဵု ရုၚ်သ္ကိုပ်ဗၠာဲသၟိၚ် ပွိုၚ်ဍုၚ်ရေဝ်တုဲ ဓမံက်ကၠုၚ်ပရိုၚ်ကီုရ။
သၞာံ၂၀၁၄ တုဲကၠုၚ်တေံ ပ္ဍဲပွိုၚ်ဍုၚ်ရေဝ် လုလောန်ဒုဟ်တုဲ ကောန်ဒုဟ် ပါဲဂြိပ်ဒဴမံၚ် နွံ (၁၇၀) တၠဂှ် ကောန်ဒုဟ် (၁၆၀) တလပြၚ်ၚ် ရပ်ဟွံဂွံဏီဖိုဟ်။ ဍေံဂွံဒှ်ဗီုဏအ်ဂှ် ဟိုတ်နူ ဒြဟတ်ဒပ်ဗၠာဲသၟိၚ် အောန်အာကီု၊ ညးဍုၚ်ကွာန်တအ်လေဝ် ကဵုပရိုၚ်အောန်ကီုတုဲ ဂၠိုက်ဂၠာဲကောန်ဒုဟ်တအ် ဟွံဂွံရဂှ် အတိုၚ်သ္ကိုပ်ဗၠာဲသၟိၚ်ပွိုၚ်ဍုၚ်ရေဝ် မသောၚ်ထ္ၜးကဵုဂှ်ရ ဓမံက်ထ္ၜးကၠုၚ် ပ္ဍဲပရိုၚ်တအ်ဂှ်ကီုရ။
သရောပ်မ္ဂး ကောန်တွဵုရးမန်တအ် ဟိုတ်နူအာကၠောန်စ ပ္ဍဲဍုၚ်မ္ၚး ဍုၚ်ညးတၞဟ်တေံဂှ်ရ သၟာကလောန်ပလုၚ် ကၠုၚ်နူဒေသ ရး- ပွိုၚ်ဍုၚ် တၞဟ်ဟ်တအ်ဂှ်လေဝ် ကၠုၚ်လုပ်ကၠောန်စ ပ္ဍဲတွဵုရးမန်ဏအ်ကီုရဂှ် ဒှ်သဘဴဓမ္မတာရ။ ဆ္ဂး ဟိုတ်နူ ရဲဒေသပလုၚ် ကၠုၚ်စိုပ် ကၠောန်ကလောန် ပ္ဍဲဒေသမန်ဇကုဏအ်ဂှ်ရ ပြသၞာမၞိဟ် ဟွံထေက်ကဵုဒှ်တအ် က္တဵုဒှ်ကၠုၚ်တုဲ အမှုအရာဂမၠိုၚ် က္တဵုဒှ်ဂၠိုၚ်တိုန်မံၚ်ဏောၚ်ဂှ် ဂွံညာတ်ကေတ် နမတ်ပိုဲဏံ ပြာပြာကတ်ကတ်တုဲရ။
ဟိုတ်ဂှ်ရ ညံၚ်သ္ဂောံနွံကဵု ပရေၚ်အုပ်လ္ဒမ်သၞောဝ်ဂှ် ဆသၟိၚ်တလ အလဵုအသဳတအ်သၟးဟွံသေၚ် ဂကောံ နွံပ္ဍဲဒေသမန်ဇကု မပ္တံ ဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဂမၠိုၚ်၊ အမာတ်ကၠတ်ထဝ်ဂမၠိုၚ်၊ ညးအာဂတပၠတရဴ ပရေၚ်ဘာသာဂမၠိုၚ်၊ ဂကောံမပသဇိုၚ်ကဵု မှာဇန်ဂမၠိုၚ်၊ ဂကောံလိက်ပတ် ယေန်သၞာၚ်ဂမၠိုၚ်၊ ဂကောံသၟတ်ဂမၠိုၚ် တအ်လေဝ် ဗီုလဵုသ္ဂောံစန်ဒက်အာ၊ ဗီုလဵုဂွံဒၠေါံဗ္တောန် ကဵုအာပညာ၊ ဗီုလဵုသ္ဂောံဂွံ နဲကဲခိုဟ်ဟ်ရောဂှ် ညးညးအဲအဲ ဘိုၚ်ချပ် ဘိုၚ်ဗ္စာ ဘိုၚ်ဂစာန် ဘိုၚ်ကၠောန် အိုတ်ညိ၊ လၟိဟ်ကောန်မန်ပိုဲအောန်စှေ်မံၚ်အပ္ဍဲဍုၚ်မန်ပိုဲဏံဂှ် ညးညးအဲအဲ တၟော်သ္ၚဳဂၠိပ်ရံၚ်သ္ၚောဲသ္ၚောဲ စွံသတိဇၞော်ဇၞော်အိုတ်ညိဂှ် မိက်ဂွံဖ္တိုက်ဖအောဝ်ဏာ နဓဝ်မေတ္တာရအဴ။
တၚ်နိဿဲ
-ဌာန်ပရိုၚ်မန် Mon News Agency ။
-စရၚ်အၚ်လၟိဟ်မၞိဟ် ၂၀၁၄ သၞာံ။