ကိုန်အစဳဇန် ၁၀၀ တ္ၚဲ အလဵုအသဳတွဵုရးမန်မ္ဂးဂှ်?
ပေါဲသောၚ်က္လးပရိုၚ် စပ်ကဵုကိုန်အစဳဇန်ကမၠောန် ၁၀၀ တ္ၚဲ ဂကောံအလဵုအသဳ တွဵုရးမန် ကၠောန်သ္ပလဝ် ပ္ဍဲဂိတုမေ (၃၁) ဂှ်မ္ဂး ပၞောဝ်ကဵုတၚ်ဂမၠိုၚ် တၚ်မရနုက်ကဵု (၁၁) ဂှ် နူဌာန အမျိုးသားမှတ်ပုံတၚ်နှၚ့် နိုၚ်ၚံသားဦးစီးဌာန “ကၠောန်ပ္တိတ်ကဵု စရၚ်သ္ၚိကၟိန်အိန်ထံၚ် ကုရဲဆုဲပြံၚ်ကၠုၚ်တအ်ဏောၚ်၊ စိုပ်အခိၚ်ပံက်ဘာမ္ဂး တၞးသမ္တီကောန်ဍုၚ် (မှတ်ပုံတၚ်) သွက်ကွးဘာဂမၠိုၚ်ပေၚ်အယုက် (၁၀) သၞာံဂှ်လေဝ် အာကၠောန်ကဵုပ္ဍဲဘာတအ်ဂှ်ဏောၚ်၊ အတိုၚ် ဥပဒေကောန်ဍုၚ်ဗၟာဂှ်ဟေၚ် ကၠောန်ကဵု တၞးသမ္တီကောန်ဍုၚ် (မှတ်ပုံတၚ်) ချိုတ်တ်ပၠိုတ်တ်ဏောၚ်” ဂးလဝ်ရ။ ကိုန်အစဳဇန်ကမၠောန် (၁၀၀) တ္ၚဲဝွံ အပိုၚ်အခြာဍေံ ပ္ဍဲသၞာံ ၂၀၁၆ နူဂိတုအေဗရဴ (၁) ဒဵုကဵု ဂိတုဂျူလာၚ် (၉) တေံရ။
အပ္ဍဲဏအ် ယဝ်ဒးသောၚ်က္လးကဵု အဓိပ္ပါဲ “ကၠောန်ပ္တိတ်ကဵု စရၚ်သ္ၚိကၟိန်အိန်ထံၚ် ကုရဲဆုဲပြံၚ်ကၠုၚ်တအ်ဏောၚ်” မ္ဂး သွက်ညးဂမၠိုၚ် နူဒေသမွဲသၟာၚ် မလုပ်ကၠုၚ်ကၠောန်ဒၟံၚ်ကမၠောန် အပ္ဍဲတွဵုရးမန်ဏအ်ဂှ် ကၠောန်ပ္တိတ်ကဵု စရၚ်သ္ၚိကၟိန်အိန်ထံၚ် သီုဖအိုတ်ဏောၚ် အဓိပ္ပါဲမံက်ဂတဝ် ပြာကတ်ဒၟံၚ်သာ်ဂှ်ရ။ ဒးဟီုထ္ၜး ကၠးနူဏအ်ပၠန်မ္ဂး မၞိဟ်နူဒေသ တၞဟ်ဟ် ကၠုၚ်စိုပ် လုပ်ကၠောန်စ အပ္ဍဲတွဵုရးမန်ဏအ်ဖအိုတ်ဂှ် အလဵုအသဳတွဵုရးမန် ကဵုအခေါၚ် စၟတ်သမ္တီထောံ ဒဒှ်ကောန်တွဵုရးမန် ဖအိုတ်ဏောၚ်ဂှ် ဒှ်အဓိပ္ပါဲ သာ်ဂှ်ပေၚ်ၚ်ရ။
မၞိဟ်ပြံၚ်ကၠုၚ်ကၠောန်ကမၠောန် လၟုဟ်ဏအ်သီုဖအိုတ်ဂှ် ဟိုတ်နူဒှ်ဒၟံၚ်ကောန်ဍုၚ်ဏအ်ဂှ်ရ ပ္ဍဲဌာန်ဇာတိ တံမူလ ဍေံတအ်တေံဂှ်လေဝ် တၞးသမ္တီကောန်ဍုၚ် (မှတ်ပုံတၚ်) ဍေံတအ်ကီု၊ စရၚ်သ္ၚိကၟိန်အိန်ထံၚ်ဍေံတအ်ကီု နွံတဝဵုရ။ ယဝ် “ကၠောန်ပ္တိတ်ကဵု စရၚ်သ္ၚိကၟိန်အိန်ထံၚ် ကုရဲဆုဲပြံၚ်ကၠုၚ်တအ်ဏောၚ်” မ္ဂး ပ္ဍဲဒၞါဲဍေံတအ် တန်တဴဒၟံၚ်လၟုဟ်ဏအ်ဂှ်လေဝ် ထပ်ဂွံတၟိ စရၚ်သ္ၚိကၟိန်အိန်ထံၚ် မွဲပၠန်ဏောၚ်တုဲ ပ္ဍဲဌာန်ဇာတိမူလ ဍေံတအ်တေံဂှ်လေဝ် စရၚ်သ္ၚိကၟိန်အိန်ထံၚ် ၝတြေံတေံ ဆက်နွံဒၟံၚ်အတိုၚ်ဂှ်ဏီရ။ ဒှ်သာ်ဂှ်မ္ဂး မၞိဟ်မွဲမွဲ (ဝါ) သ္ၚိကၟိန်မွဲဂြောဝ်ဂတာဂှ် ပ္ဍဲတွဵုရး/ရးဒေသဇၞော် ၜါၜါဂှ် စရၚ်သ္ၚိကၟိန် အိန်ထံၚ် နွံဒၟံၚ်သီုၜါဒၞါဲဏောၚ်တှေ် ပ္ဍဲစရၚ် လၟိဟ်မၞိဟ်ကောန်ဍုၚ်ဂှ်လေဝ် ဍေံဂၠိုၚ်တိုန်အာ နူစရၚ်လၟိဟ်မၞိဟ် ပကတိဏောၚ်ဂှ် ဟွံဒးနန်တးရ။
ဒှ်သာ်ဂှ်မ္ဂး ဟိုတ်နူ “ကၠောန်ပ္တိတ်ကဵု စရၚ်သ္ၚိကၟိန်အိန်ထံၚ် ကုရဲဆုဲပြံၚ်ကၠုၚ်တအ်ဏောၚ်” ဂှ်ရ အပ္ဍဲကၟိန်ဍုၚ် မွဲဍုၚ် စရၚ်သ္ၚိကၟိန်အိန်ထံၚ် ရဲတအ်ဏအ် နွံဒၟံၚ်သီုၜါဒၞါဲ အတိုၚ်သၞောဝ်ရဏောၚ်ဒှ်တုဲ ကိုန်အစဳဇန် အလဵုအသဳတွဵုရးမန် ကၠောန်ဒၟံၚ်ဂှ် ဍေံဒးဒၟံၚ်ကဵု ဥပဒေ (လဝက) ကၟိန်ဍုၚ်ဏအ်ကီုဟာ မိက်ဂွံသၟာန်ရ။
သဘဴရဲဆုဲပြံၚ်ဌာန်မ္ဂးဂှ်
ဥပမာ- ဂြောဝ်ဂတာ သ္ၚိကၟိန်မွဲ ပြံၚ်စိုပ်ကၠုၚ်တၟိ လုပ်ကၠောန်ဒၟံၚ်ကမၠောန် ကၠအ်ထ္ၜိုတ် ပ္ဍဲပွိုၚ်ဍုၚ်ကျာ်ထဝ် ကၠောန်ဂွံမွဲဂိတုဂှ် မိၚ်ပရိုၚ် ကမၠောန်ဝါဗ္ၚ လ္ပာ်ပွိုၚ်ဍုၚ်ၜါသွာၚ်-တ္ကအ်ခၟိုၚ်တေံ ဂွံၚုဟ်ခိုဟ်ဒၟံၚ်ဏောၚ်မ္ဂး ပြံၚ်အာကၠောန် ပ္ဍဲတ္ကအ်ခၟိုၚ် ပၠန်ဏောၚ်ဂှ် ချိုတ်ပၠိုတ်ကီုလေဝ် ကၠောန်ဂွံၜိုတ်မွဲသၞာံ ကမၠောန်ၜဵု လ္ပာ်ပွိုၚ်ဍုၚ်ဇြပ်ဂှ် ဒးဗီုဂၠိုၚ်နူဂှ်ဏီ ယဝ်မိၚ်မ္ဂး ဆက်တုဲ ပြံၚ်စိုပ်အာ ပွိုၚ်ဍုၚ်ဇြပ်ဗုပၠန်ဏောၚ်ဂှ် ဒှ်သဘဴ ရဲဂၠါဲကလောန် ဒှ်အခိုက်ရဲဆုဲပြံၚ်တအ်ရ။
ညံၚ်မဟီုစ ဂၠာဲဒၞါဲဍာ်ကေဝ် ဒၞါဲချောဲၜတ်ကီု ညးတအ်ဂှ်လေဝ် လ္တူနူဂွံၚုဟ်ကလောန်ခိုဟ်ဂှ် ဌာန်ဒေသခိုဟ်ဟ်လေဝ် ဂၠာဲသ္ၚဳတုဲ အာကၠောန်တဴကမၠောန်အိုတ်ရ။ အပ္ဍဲတွဵုရးမန် မၞုံကဵုအကာဲအရာ ဂအာၚ်သ္ၚိ ဂအာၚ်တိ က္ဍၚ်ၚ်ဏအ် ရဲဆုဲပြံၚ်ကၠုၚ်တအ် ရာန်သ္ပတၠတုဲ ဖျေံသဇိုၚ်တန်တဴ ချိုတ်တ်ပၠိုတ်တ်ဂှ် ဟွံမိၚ်ဏီရ။ သၟာၚ်နူဂှ်ပၠန် နူကဵုတွဵုရးမန်ဏအ် မွဲတဆံၚ် အာလုပ်ကၠောန်စ ပ္ဍဲဍုၚ်သေံ ဒၞာဲဂွံအနှိန်သြန်ခိုဟ်နူဏအ်ဂှ်လေဝ် နွံဗဝ်သၟဝ်ရ။
ကောန်ဍုၚ်ဗၟာ ပြံၚ်ဌာန်တုဲအာလုပ်ကၠောန်စ အပ္ဍဲဍုၚ်ဝုတ်ဒိုဟ် ဌာန်သ္ၚိရေၚ်ကၟေၚ်ဆက်ကဵု ဍုၚ်ဇကုတအ်ဂှ် အခါမွဲတ္ၚဲ ကၠောန်ဒှ်ဒြပ် ပကောံဂွံပိုန်ဟာန်မ္ဂး က္လေၚ်စဴဌာန်ဇာတိ တိုပ်သုက်ဇကု ပၠန်ဏောၚ်ဂှ် ရန်လဝ်ဗီုဂှ် ဖအိုတ်ရ။ နနဲဂှ်ကီု ရဲနူဒေသတၞဟ်ဟ် ပြံၚ်ကၠုၚ်ကၠောန်စဒၟံၚ် ပ္ဍဲတွဵုရးမန်လၟုဟ်ဏအ်ဂှ်လေဝ် အခါမွဲတ္ၚဲ ဗုၚ်ပေၚ် ဂၞဴဖဲ ပိုန်ဒြပ်ပြေပြံၚ် လှဲလးတိုန်မ္ဂး မိက်ဂွံက္လေၚ်စဴ ဌာန်ဇာတိတိုပ်သုက်ပၠန်ဏောၚ်ဂှ် ဒှ်သဘဴပိုဲမၞိဟ်တအ်ရ။
ဒှ်သာ်ဂှ်ရ ရဲဆုဲပြံၚ် ဂၠာဲဌာန်ကၠောန်ကလောန်တအ်ဏအ် ဆဵုညာတ်ဒၞါဲဝါဲခိုဟ်နူ အကာဲအရာဂတမတ်ဂှ်မ္ဂး ဆက်ပြံၚ်အာပၠန်ဏောၚ်တုဲ ရန်တၟံ ကိုန်အစဳဇန် အလဵုအသဳတွဵုရးမန် “ကၠောန်ပ္တိတ်ကဵု စရၚ်သ္ၚိကၟိန်အိန်ထံၚ် ကုရဲဆုဲပြံၚ်ကၠုၚ်တအ်ဏောၚ်” ဟီုဂှ် သွက်မုရော ပ္တိတ်ဏာ ဂလာန်သၟာန်ဏံရ။
ရဲဆုဲပြံၚ်ဗီုလဵုရော
ပ္ဍဲကၟိန်ဍုၚ်ဗၟာဝွံ ရံၚ်ကဵုအလိုက်သတီုလၟိဟ်မၞိဟ်တုဲ ပြေၚ်လၟေၚ်ဂၞန် တွဵုရးကဵု ရးဒေသဇၞော်တံမ္ဂး (၁) ရးဒေသလ္ဂုၚ်၊ (၂) ရးမာန္တလေ၊ (၃) ရးဒေသဨရာဝတဳ တုဲမ္ဂး ဒးတွဵုရးမန်ရ။
ပ္ဍဲကာလ ပေါဲရုဲမာဲ သၞာံ ၂၀၁၀ တေံ ပ္ဍဲတွဵုရးမန်ပိုဲ ညးနွံကဵုအခေါၚ်ကဵုမာဲ နွံ ၁၀ ကိုဋ် ၁ ဠက် ၆ လ္ၚီပြၚ်တုဲ အခါစိုပ် ပေါဲရုဲမာဲသၞာံ ၂၀၁၅ ဂှ် မၞိဟ်နွံကဵုအခေါၚ်ကဵုမာဲ ဒှ်ကၠုၚ်ဒဵုကဵု ၁၅ ကိုဋ်ကဵု ၁ ဠက်ပြၚ်ရ၊ ဒှ်သာ်ဂှ်ရ ညးနွံကဵုအခေါၚ်ကဵုမာဲ ဂၠိုၚ်တိုန်ကၠုၚ် ၅ ကိုဋ်ပြၚ် ဗ္ဒါဲ ၅၀% တၟံကၠံရဂှ် နူရုၚ်ကမ္မယှေန်ပေါဲရုဲမာဲတွဵုရးမန် ဟီုလဴကဵု ရဲမဳဒဳယာပရိုၚ်တအ်ရ။ ပ္ဍဲကံက်လဝ်စရၚ်မၞိဟ်သၞာံ ၂၀၁၄ ဂှ်လေဝ် ရဲဆုဲပြံၚ် လုပ်ကၠောန်ဒၟံၚ်ကမၠောန် ပၠောပ်လဝ်စရၚ် ပ္ဍဲတွဵုရးမန်ဏအ်ဂှ် နွံပိကိုဋ် ပန်ဠက် (၃၄၂,၁၈၉) တၠပြၚ်ဂှ်လေဝ် ဓမံက်ထ္ၜးလဝ် ချိုတ်တ်ပၠိုတ်တ်ရ။ ဣဏအ်ဂှ် ဒှ်လၟိဟ်စရၚ် ဆရဲဂွံပၠောပ်လဝ် တအ်ဂှ်ဟေၚ်ရ။ ညးဟွံဂွံပ္တိုန်စရၚ် နွံဂလိုၚ်လဵုဏီရောဂှ် ဟီုဟွံမာန်ရ။
ကရောံလၟိဟ်မၞိဟ် ဇက်ပြံၚ်စှေ်ကၠုၚ် ဗၞတ်ဂလိုၚ်ဂလိုၚ်ဏအ်ဂှ် အပ္ဍဲတွဵုရးမန် အမှုအရာ ဂၠိုၚ်တိုန်မံၚ်ဏောၚ်ဂှ်လေဝ် ထေက်ကဵုဒးစွံသတိရ။ ယဝ်ရံၚ်ကဵုမတ် ပရေၚ်အုပ်လ္ဒံသၞောဝ်မ္ဂး ပ္ဍဲအကြာ ရဲဆုဲပြံၚ် လိုအ်လုပ်ကၠုၚ် ဗၞတ်ကဵုကိုဋ်ဏအ်ဂှ် နူဌာန်ဇာတိတေံ သက်သဳခိုၚ်ၚ် ဟွံမွဲမွဲသာ် မၞိဟ်ခိုဟ်ဟ်ဟာ၊ ရဲဂြိပ်ဒဴဒုဟ် (ဝရမ်းပြေး) ဟာဂှ် ဟီုဂးပါ်ခြာလေဝ် ဟွံလောဲသွာ။ ဒှ်သာ်ဂှ်ရ “ကၠောန်ပ္တိတ်ကဵု စရၚ်သ္ၚိကၟိန်အိန်ထံၚ် ကုရဲဆုဲပြံၚ်ကၠုၚ်တအ်ဏောၚ်” ဟီုဂှ် နကဵုရန်တၟံသာ်လဵု သ္ကိုပ်ဇၞော်တွဵုရးမန် ၊ ဂကောံအလဵုအသဳ တွဵုရးမန်တအ် ဓမံက်မံၚ် ရုပ်ရဴရောဂှ် ညးဍုၚ်ကွာန်တအ် သ္ဂောံတီကၠးကၠးခ္ဍးခ္ဍးမာန် လဴက္လးထေက်ရ။
အစဳဇန်ဗျူဟာဏအ် ဗဒှ်ကဵုဖဵုသာ်လဵုမာန်ရော
ပဟိုတ်ကဵု အလဵုအသဳ ဓမံက်ရုပ်ရဴကဵု ကိစ္စ“ကၠောန်ပ္တိတ်ကဵု စရၚ်သ္ၚိကၟိန်အိန်ထံၚ် ကုရဲဆုဲပြံၚ်ကၠုၚ်တအ်” ဂှ်တုဲ ဗွဲအနာဂတ် ဖဵုသာ်လဵုက္တဵုဒှ်ပ္ဍဲတွဵုရးမန်မာန်ရောဂှ် ဆၜိုတ်မွဲတၚ်ဏံ ဗွဲကိုပ်ကၠာမိက်ဂွံရုဲစှ်ထံက်ထ္ၜးဏာရ။
ပ္ဍဲလက်ထက် ကၠာတွဵုရးမန် ဟွံမံက်ဏီတေံ ပ္ဍဲဒေသရးတၞၚ်သြဳ သ္ကုတ် (၁) ဏအ် ဂကူမန် ၊ဗၟာ၊ကရေၚ်၊ပအိုအ်(တံၚ်သူ)၊ ကြုက်၊ဂလာ တအ်တန်တဴကၠုၚ်တုဲ အပ္ဍဲဂကူတအ်ဏအ် တော်ကဵုတၟံကၠံမ္ဂး လၟိဟ်ဂကောန်ဂကူမန်ဂှ် ဂၠိုၚ်အိုတ်ရ ဒၟါနူဂှ်ရ ပ္ဍဲသ္ဇိုၚ်သၞောဝ်ဥပဒေဍုၚ် သၞာံ ၁၉၇၄ တေံဂှ် ဒးထ္ၜုတ်ကဵု တွဵုရးမန်ဏံရ။ ဆ္ဂးအခါကၠောန်ကဵု တၞးသမ္တီကောန်ဍုၚ် (မှတ်ပုံတၚ်) ဂှ်တၠအဝဵုဗၟာ အဆက်ဆက်တအ် လၟိဟ်ကောန်မန်ဗွဲမဂၠိုၚ် ပြံၚ်ယၟုဂကူကၠောန်သ္ပထောံဂကူဗၟာဂှ်လေဝ် ဟွံအောန်လးလးရ။ ၜိုန်ဂှ်လေဝ် ပ္ဍဲတွဵုရးမန်ဂှ် လၟိဟ်ကောန်ဂကူမန်ဂၠိုၚ်အိုတ်ဖိုဟ်ဏီ။
ဆ္ဂး လၟိဟ်ရဲဆုဲပြံၚ်ကၠုၚ် လုပ်စရၚ်ကဵုဒှ် ၊ဟွံလုပ်စရၚ်ကဵုဒှ် လၟိဟ်ဍေံနွံဒၟံၚ် ဗ္ဒါဲပန်မသုန်ကိုဋ်တုဲ ယဝ်သ္ပထောံ ဒဒှ်ကေါန်တွဵုရးမန်မ္ဂး ပ္ဍဲကာလ ကိုန်အစဳဇန် ၁၀၀ တ္ၚဲ အလဵုအသဳတၟိ NLD ဏအ်ရ လၟိဟ်ကောန်မန် နွံအပ္ဍဲတွဵုရးမန်ဏအ် တော်ကဵုတၟံကၠံမ္ဂး တဆေတ်စှေ်အာ အဆံၚ်ဂၠိုၚ်အိုတ်ကွပ်ဒုတိယမာန်မံၚ်ဏောၚ်ဂှ် စၟဳညာတ်အာဣရ။ အခါကလေၚ်ကံက်စရၚ်မၞိဟ် ဂတတေံမွဲဝါပၠန်မ္ဂး အပ္ဍဲတွဵုရးမန်ဏအ် ဂကူဗၟာဏောၚ် တန်တဴဂၠိုၚ်အိုတ်ဂှ် သွဟ်ဍေံတိတ်ကၠုၚ်ဍာံဍာံဏောၚ်။
ဍံက်ကေတ်ဆ တွဵုရးမန်ဟေၚ် လးပၠးဏာဗျူဟာ “ကၠောန်ပ္တိတ်ကဵု စရၚ်သ္ၚိကၟိန်အိန်ထံၚ် ကုရဲဆုဲပြံၚ်ကၠုၚ်တအ်ဏောၚ်” ဟီုဂှ် အလဵုအသဳပၞာန်တုဲကၠုၚ် အဆက်ဆက်တေံ ၜိုန်ဟီုစ အလဵုအသဳတၠအဝဵုပၞာန်ကီုလေဝ် ပွဗီုဗီုဏအ် ပ္တိတ်အမိၚ် ကၠောန်ကၠုၚ်လဝ် ဟွံမွဲ မွဲလှေ်ရ။ ၜိုန်ဂှ်လေဝ် စိုပ်လက်ထက် အလဵုအသဳ NLD ဇၞးလဝ်ပေါဲရုဲမာဲ ၂၀၁၅ ဂှ် ဂွံအဝဵုအုပ်ဓလီုလဝ် ကၠတ်ထဝ်တုဲ ပ္ဍဲအခိၚ်ကာလဂၠေံဂၠေံ ကၠောန်သ္ပဏာ ကိုန်အစဳဇန် ၁၀၀ ဏအ်ဂှ်ဟေၚ် ဂွန်ဗျူဟာဍေံတအ် အံၚ်ဇၞးအာ လောဲလောဲသွာသွာဣရဂှ် သၟာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်မန်တံ၊ ဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်မန်တံ၊ ပူဂဵုဆာန်ဂကူတံ စပ်ကဵုကိစ္စဏံ ကၠေံစိုတ်သ္ပဂရု စၟဳချပ်လဝ်ဂတဂတဟွံမွဲကၠုၚ်ရဂှ် မိက်ဂွံဟီုရအဴ။