ရန်ကဵုသွက်ဂွံမၚ်မွဲဝဳပရာ ကောန်ၚာ်က္ဍဟ်ဟွံပေၚ် ကော်ဂး ယဲအဝ်တေတ်ဇြေမ် Autism နွံအပ္ဍဲတွဵုရးမန်၊ တွဵုရးကရေၚ် ကေုာံရးတနၚ်သဳတံဂှ်တုဲ ပ္ဍဲဂိတုသေပ်တေမ်ဗာ ၂ မံက်ဂှ် စပံက်တိုန်ဌာနသွက်ဂွံမၚ်မွဲဝဳပရာ ပ္ဍဲဍုၚ်မတ်မလီုဣရ သာ်ဝွံ ဂွံတီကေတ် နူညးမၞုံတာလျိုၚ်ဌာနဂှ်ရ။
ဌာနဏံ ပံက်လဝ်ဗွဲယာယဳ ပ္ဍဲဘာတန်ဗ္တောန်ကောန်ၚာ် နွံပ္ဍဲမတ်မလီု တွဵုရးမန်တုဲ ကၠာတဲဏံ ဖန်ဇန်လဝ် သွက်ဂွံဒုၚ်တဲ ကောန်ၚာ် Autism ယဲက္ဍဟ်ဟွံပေၚ် ဒဵုကဵု ၁၄ တၠကၠာရောၚ် ဥူကျဝ်သွာအံၚ် ကေတ်လဝ်တာလျိုၚ် ကဏ္ဍစေဝ်ပၞောန်ကေုာံပရေၚ်ထိၚ်ဒဝ်ဘဏ္ဍာ နူဌာနမၚ်မွဲဝဳပရာကောန်ၚာ် (Autism) ဂှ် ဂးရ။
“ပြဟ်ဟ်ဏံ ဒုၚ်တဲ ၁၄ တၠဏောၚ်၊ကောန်ၚာ်ကၠုၚ်ပအပ်ဂှ်လေဝ် ဒုၚ်လဝ်တဲဏောၚ်၊ ဒုၚ်တဲဟီုကၠာလေဝ် မၚ်ကဵုမွဲလ္စုတ်ကၠာညိ တုဲတှေ် ပိုဲက္လေၚ်ကေတ်အဆက်ပၠန်ဏောၚ်ဂှ် ရန်လဝ်နွံ” သာ်ဝွံ ဥူကျဝ်သွာအံၚ် ဂးရ။
ပ္ဍဲဌာနဏံ ကောန်ၚာ်ယဲ Autism က္ဍဟ်ဟွံပေၚ် နူအယုက် ၃ သၞာံ ဒဵုကဵု ၁၀ သၞာံရ ဒုၚ်တဲဏောၚ် သ္ပလဝ်သမ္တီ ဗွဲယာယဳရ၊ ကောန်ၚာ် လ္တူ ၁၀ သၞာံ ဒုၚ်တဲဂပ်ဝ်ဟာ ဟွံဂပ်ဝ်ဟာဂှ် ချပ်သဳကၠဳကေုာံ အ္စာ အ္စာၝောံ တံတုဲမှ ဒုၚ်တဲဏောၚ်၊ သွက်ဂွံဒုၚ်တဲ ကောန်ၚာ်ဂၠိုၚ်ၚ်ဂှ်လေဝ် ချပ်လဝ်နွံမံၚ်ရ ဥူကျဝ်သွာအံၚ် ဂးရ။
“လၟုဟ်ဏံ ပ္ဍဲဒေသဇကု ဘာသွက်ကောန်ၚာ် Autism နွံကၠုၚ်ယျတှေ် ခိုဟ်ကွေံကွေံရ၊ မိပ်လေဝ် မိပ်စိုတ်ကွေံကွေံရ၊တုဲကၠုၚ်တေံ ပ္ဍဲလ္ဂုၚ်ကဵု အၚ်ဝ တေံရနွံကၠုၚ်၊ ဆ္ဂး အဲမိက်ဂွံကဵုကသပ်မွဲဂှ် လ္တူနူဗ္တောန်မံၚ်ကဵုအခိၚ်ဂှ် သ္ပမာန်တှေ် ဒဵုကဵုကၠိုဟ်တ္ၚဲထုတ် မိက်ဂွံကဵုဒှ်” သာ်ဝွံ မိယာဲ (ကောန်ၚာ် Autism အယုက် ရ သၞာံ) မွဲတၠ ဟီုရ။
ပြဟ်ဟ်ဏံ ပ္ဍဲဌာနမၚ်မွဲဝဳပရာ ကောန်ၚာ် Autism ဍုၚ်မတ်မလီုဂှ် section ဖါနူဂယး ကဵု section ဖါသဝ်တ္ၚဲ ဂးတုဲ ပါ်လဝ် ၜါ section ရ။
“ညံၚ်ဍေံဂွံကၠောန်ကေတ်တ်မာန်၊ ဇကုဍေံ ဍေံညံၚ်ဂွံတီဂှ် ဒးဗ္တောန်ကဵုရ၊ ညးမွဲကဵုညးမွဲ ညံၚ်ဂွံဆက်ဆောံညးသ္ကံမာန် (ညံၚ်ဂွံဆက်စၠောံ သ္ပ communication လေပ်) ဂှ် ဒးဗ္တောန်ကဵု၊ တုဲတှေ် ပရေၚ်ချဳဒရာၚ်ညိညိ ပရေၚ်ချဳဒရာၚ်ဂၠိုၚ်ၚ်ဂှ်လေဝ် ဒးဗ္တောန်ကဵု” သာ်ဝွံ (မဇာဇာကျော်) ညးက္ဍိုက်ပ် အ္စာ အ္စာၝောံတံဂှ် ဟီုရ။
ပြဟ်ဟ်ဏံ ဗွဲယာယဳဂှ် မၚ်မွဲဝဳပရာဒတောဲတွာ်မံၚ် ကောန်ၚာ် Autism တံ ပ္ဍဲဘာတန်ဗ္တောန်ကောန်ၚာ် အရာပ်(စမ်းကြီး) ဍုၚ်မတ်မလီုကၠာတုဲ ဘာသွက်ဍေံတံမွဲမ အဇာ ၂၄၀၀ ကိုဋ်ဒကေဝ်ဂှ် နူကဵု New Life Foundation လ္ဂုၚ်တေံသ္ကိုပ်သ္ကတုဲ သၞာံ ၂၀၁၇ ဏံအိုတ် ညံၚ်ဂွံတုဲဂှ် သိုၚ်အာ နကဵုသြန်ဒါန် ညးဍုၚ်ကွာန်တံဏောၚ်ဂးရ။
ကောန်ၚာ် Autism တံဏံ ကၠိုဟ်ကေတ်လဇုဲ သမ္တီညာဏ်ဍေံတံ အိၚ်ဇိၚ် ဍိုန်လျနူကောန်ၚာ် ဓမ္မတာတံဏီတုဲ ကောန်ၚာ် အယုက်ပေၚ် ၃ သၞာံတုဲမှ လက်သန် Autism နွံဟာ ဟွံမွဲဟာဂှ် သဝ်ဝန်တံ ကဵုသ္ဂုတ်သွာတ်မာန်ဏောၚ် ဂွံတီကေတ် နူမိမကောန်ၚာ် Autism တံရ။
အတိုၚ်စရၚ်လၟိဟ်သ္ၚိ လၟိဟ်မၞိဟ် တွဵုရးမန် သၞာံ ၂၀၁၄ တေံဂှ်မ္ဂး ပ္ဍဲတွဵုရးမန် သီုကောန်ၚာ် Autism ဏံမ္ဂး ညးအဝဲခန္ဓဟွံခံၚ်တံ နွံ ၁၀၉,၂၉၈ တၠတုဲ အပ္ဍဲဂှ် ညးအာရီုမတ်ဍိုန်လျဂှ် နွံဂၠိုၚ်အိုတ် နွံမံၚ် ၆၀,၈၅၈ တၠတုဲ ကောန်ၚာ် Autism က္ဍဟ်ဟွံပေၚ်ဂှ် နွံ ၃၅,၇၅၃ တၠရောၚ် ဂွံတီကေတ်ရ။