နဒဒှ်စၞးဂကူမန် ဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်မန် (ဗွိုၚ်ပ္ဍဲသၞောဝ်) ဒှ်မွဲဗော်မ္ဂး ဂွံဇၞးပ္ဍဲပေဲါရုဲမာဲ သၟးဟွံက- မန်တအ်ကလိဂွံ ဓဝ် ညဳသာရောၚ်။ နကဵုဓဝ်ညဳသာဏအ်ဟေၚ် ကလေၚ်သၠုၚ်ပ္တိုန်သိက္ခာ ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် စရာဲကျာ်သြဳဂကူမန်တအ် မွဲ ဝါပၠန်မာန်ရောၚ်။ ဒှ်ဒၟံၚ်ၜါဗော် (ဗော်ကောန်ဂကူမန်၊ ဗော်ဒဳမဵုကရေဇြဳအလုံရးမန်) လၟုဟ်ဏအ်ဂှ် ညံၚ်ဂွံပံၚ်ကောံ နဒဒှ်မွဲဗော်ညိ ရန်တၟံတုဲ ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ ကေုာံ ခမဳသၚ်မန်တအ် ပံက်ဂကောံပညဳပညပ်မွဲဂကောံတုဲ ကေတ်တာ လျိုၚ်ဂစာန်လွဳရေၚ်တၠုၚ်ကၠုၚ်ရ။ ဂကောံပညဳပညပ်တအ် ၜိုန်ရဂစာန်လွဳရေၚ်တၠုၚ်ကၠုၚ်ကီုလေဝ် ဗီုရန်တၟံလဝ် ၜါဗော်ပံၚ်ကောံ ညံၚ်ဂွံဒှ်မွဲဗော်ဂှ် ဒၟာနူဟိုတ်နာနာသာ် ဟွံဒှ်ကၠုၚ်ဏီသၟးဟွံက ကၞောတ်တဲ သီုကဵုပတဝ်ဏာမုက် လ္ပါ်ဒှ်ပိဗော် တၠုၚ်လအာဍေံမံက်ဂတဝ်ကၠးကၠုၚ်ဒၟံၚ် သိုက်က်ရ။
ဂကူမန်ပိုဲတအ်ဂွိၚ်အိုတ် ဖေက်အိုတ်ဂှ် ဗော်မန်ဒှ်ပိဗော်ရ။ အခိၚ်ခိၚ်ဂွိၚ်၊ အခိၚ်ခိၚ်ဖေက်ဒၟံၚ် “ဗော်တၟိ” မတွံဂး ဗော်လၟိဟ်ပိ မွဲဗော်ပၠန်ညံၚ်ဂွံဒှ်ကၠုၚ်မာန်ဂးတုဲ ရဲကၠောန်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်မန် ပူဂဵုလ္ၚဵု (၃/၄) တၠတအ် တိတ်တရဴ စှေ် ပရေၚ်စန္ဒက် သောၚ်က္လးကၠုၚ် ဒၞဲါဒၞဲါကၠးကၠးမးမးဂှ် ဂွံဆဵုဂွံမိၚ်ကၠုၚ်ရ။
၁။ ဝၚ်ဒဒှ်ဂကောံပညဳပညပ်
ပေဲါရုဲမာဲအလန်ဒုတိယ (၂၀၁၅) တုဲကၠုၚ်တေံဂှ် ဗော်ကောန်ဂကူမန် (၃) ဒၞာဲ ဗော်ဒဳမဵုကရေဇြဳအလုံရးမန် (၁) ဒၞဲါ သီုၜါဗော်ပံၚ် ဂွံဇၞး (၄) ဒၞဲါဓဝ်ရ။ ပၞောဝ်ကဵုဂကူရခေၚ် ဂကူသေံတအ်မ္ဂး ထေက်ကဵုဒးဂွဂၠေံသိၚ်သာအောန်စိုတ်ကွေံ ရ။ ထေက်ကဵုဒးကေတ်သံဝေဂဇၞော်ဇၞော်ရ။ ဣဓိဗလသိက္ခာ စရာဲကျာ်သြဳဂကူမန်ပိုဲဂှ် သဝ်ပၠိုတ်စှေ်အာညံၚ်ရဴ တ္ၚဲဒ တုံၜဳရ။ လလေၚ်ဖဵုတအ်ဏအ်ဝွံ ဒၟာနူဒှ်ၜါဗော် မန်ဒှ်ၜါကရေက်တုဲ ကတဵုဒှ်ကၠုၚ်ရောၚ် ဇၟာပ်ဂကူမန်တံ ကၠိုဟ် ကေတ်စိုတ်တုဲ ဇၟာပ်ဂကူမန်ဒှ်လၞီ ဒှ်သံဝေဂသေဲသေဲရ။
ဟိုတ်ဂွံဒှ်ကၠုၚ်အကာဲအရာ လလေၚ်ဖဵုကျကံ ဗီုဗီုဏအ်ဂှ် ဒၟာနူဗော်ဒှ်ၜါရ။ ဗော်ဒှ်ၜါမ္ဂး ညးဍုၚ်ကွာန်ခမဳသၚ် ညး ဆာန် ဂကူမန်တအ် လညာတ်ဒှ်ၜါဟေၚ်ရ။ လညာတ်ဒှ်ၜါမ္ဂး ဂကူမန်တအ်ဒှ်ၜါကရေက်ရ။ ဒှ်ၜါကရေက်မ္ဂး စၞးဂွံ ဇၞး လ္တူညးသၟာၚ်ဂှ် ဒးဒုၚ်ကျကဵု ညးသၟာၚ်ဟေၚ်ရ။ ဣဝွံဒှ်သဘဴဓရ်ဍာံပြ ပ္ဍဲလောက ဏအ်ရ။
နူအကာဲအရာဘဝဒးဒုၚ်ကျဂှ် ညံၚ်ဂွံဟံၚ်ယိုက် သၠုၚ်ပ္တိုန်စရာဲကျာ်သြဳဂကူမန် မွဲဝါပၠန်မာန်ညိ လဝ်စိုတ်တုဲ ဒှ်ဒၟံၚ်ၜါ ဗော်ဂှ် ညံၚ်ဂွံပံၚ်ကောံ နဒဒှ်မွဲဗော်ဟီုတုဲ ဂကောံကဵုကသပ် (သၚ်+ခရှ်) ကဵု ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ (၆) တၠတအ် ပ္တိုန်ထ္ၜး ကဵုကၠုၚ်ကသပ် ကုဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ ဗွဲကိုပ်ကၠာရ။ ဒုၚ်သဇိုၚ်ကဵု တၚ်ကဵုကသပ် နူကဵုဂကောံကဵုကသပ်တအ်ဂှ်တုဲ ပ္ဍဲ သ္ဘၚ်သဳကၠဳဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ အလန် (နဝမ) ဂှ် သဳကၠဳ ချပ်ဂၞန်သၠဲသၠဲလးလး လညာတ်တုပ်သၟဟ်တုဲ ဖျေံကၠုၚ်သ္ဂုတ် သွာတ်ရ။ အတိုၚ်ဖျေံလဝ်သ္ဂုတ်သွာတ်ဂှ်ဟေၚ် အခိၚ်စိုပ်ကောံဓရီုဇၞော် ပရေၚ်ဂကူမန် (ဒဵုထောၚ်) ၂၂-၂၄-/၈/ ၂၀၁၆ လောန်ကၠုၚ်တအ်ဂှ်လေဝ် ဆက်ပ္တိုန်ထ္ၜး သၠာဲဂတးလညာတ် သၠဲသၠဲလးလးပၠန်တုဲ ကေတ်ကၠုၚ်ဆန္ဒညးစၞး တိုန်စိုပ်တအ်ကီုရ။
ညးတၠခန္ဓက္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ၜါဗော် မတိုန်စိုပ်ဒၟံၚ်ကောံဓရီုဇၞော်တအ်လေဝ် ဒဒှ်ရနွံပၟိက်ကဵုဓဝ်ညဳသာ်ကီု ဒဒှ်ရဒုၚ်ပံၚ် ဒုၚ် ကောံတွဵုရောၚ်ကီု ဟီုဂးကဵုကၠုၚ်လဝ်ဂတိပါၚ် ဂတမုက်ညးစၞးတအ်ပြာပြာကတ်တ်ရ။
ဒုၚ်သဇိုၚ်ကဵုကောံဓရီုဇၞော်ပရေၚ်ဂကူမန် (ဒဵုထောၚ်) ဂှ်တုဲ ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိကေုာံ ခမဳသၚ်မန်တအ် ယဵုဒုၚ်ကေတ် တာလျိုၚ်ပံက်ပ္တန်ကၠုၚ်ဂကောံပညဳပညပ်ရ။ ဂကောံပညဳပညပ်ဝွံ ဗော်ၜါပံၚ်ကောံညံၚ်ဂွံဒှ်မွဲဗော်ဟေၚ် စွံလဝ်တိုၚ် ပ္ကဴ အဓိကရ။ ဗွဲကိုပ်ကၠာက္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ဗော်ၜါတအ် ညံၚ်ဂွံဆဵုညာတ်ရေၚ်သ္ကအ်မာန် သ္ပပ္တံကော်ဘိက်ကၠုၚ်ရ။ ပ္ဍဲကော်ဘိက် အလန်ပထမဂှ်ဟေၚ် ဒှ်တံခက်ကၠုၚ်ရ။ ဟိုတ်ဍေံဂှ် လ္ပါ်ဗော်ကောန်ဂကူမန်တအ်ဂှ် အတိုၚ်အစဳဇန်လၟေၚ်ကမၠောန် ဂကောံပညဳပညပ်တအ်ဂှ် စှေ်စိုတ်ကဵုဗော်ၜါပံၚ် ညံၚ်ဂွံဒှ်ဗော်မွဲတုဲ မၚ်မွဲယိုက်ဒိုက်ပါလုပ် ကၠောန်ၜိုတ်ဗက်ကၠုၚ်ကီု လေဝ် က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ဗော်ဒဳမဵုကရေဇြဳအလုံရးမန်တအ်ဂှ် ဟွံကၠုၚ်ဒုၚ်ဆဵု ဟွံကၠုၚ်တက်ကျာဒှ်ကၠုၚ်ရ။ ဟိုတ်ဏအ်ဒှ်တံ ခက်ခိုအ်ဗကၠုၚ် ပ္ဍဲကမၠောန်ဂကောံပညဳပညပ်တအ်ရ။ (နူဗော်ဒဳမဵုကရေဇြဳ အလုံရးမန်ဂှ် က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်လ္ပါ်တိုန်ကောံ ဓရီုဇၞော် ပရေၚ်ဂကူမန် (ဒဵုထောၚ်) ဂှ်မွဲလ္ပါ် လ္ပါ်ဟွံတိုန်ကောံဓရီုဇၞော်ဂှ်မွဲလ္ပါ် ဒှ်ကၠုၚ်ၜါလွးရ။ လ္ပါ်က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်တိုန်ကောံ ဓရီုဇၞော်တံဂှ် သ္ပစၞးဗော် (AMDP) ညးတအ်တုဲ တိုန်ကၠုၚ်ကောံဓရီုရောၚ်ဂှ် အတိုၚ်ညးတအ်အာတ်မိက်လဝ် နကဵု ကောံဓရီုဇၞော် သ္ပလဝ်စၟတ်သမ္တီနွံကၠုၚ်ရ။ အတိုၚ်ကောံဓရီုဇၞော်ဖျေံဏာ ပရေၚ်ကမၠောန်ဂှ် ညးတအ်ယိုက်ဖျဴပလံၚ် ဗစိုပ်ကဵု က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ဟွံတိုန်ကောံဓရီုတအ်ဂှ်ရောၚ်၊ သ္ဂုတ်သွာတ်ပရေၚ်ကမၠောန် နူကောံဓရီုဇၞော်ဏအ်ဂှ် ယဝ်ရ က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ဟွံတိုန်ကောံဓရီုတအ်ဟွံဒုၚ်တဲမ္ဂး ပိုဲရဲတိုန်ကောံဓရီုတအ် ဒုၚ်ကေတ်လျိုၚ် ရေၚ်တၠုၚ်ကၠောန်ၜိုတ်အာရောၚ်။ ညးတအ်ဒုၚ်လဝ်ဂတိပါၚ် ဂတညးစၞးကောံဓရီုဇၞော်တအ် နွံကၠုၚ်သောၚ်ၚ်ကၠးကၠး ဗွဲမဗိုန်ဇၟအ်ရ။
လ္တူဒဒှ်တၟေၚ်ကတဵုဒှ်ဒၟံၚ် ပ္ဍဲ (ဗော်ဒဳမဵုကရေဇြဳအလုံရးမန်) ဂှ် ဂကောံပညဳပညပ်တံ စွံစိုတ်ဇြိုဟ်နက်ကဵု ပရေၚ်ညဳ သၟဟ် ဂကူဖိုဟ် ဟွံသ္ပဇြိုဟ်နက် ဝိုတ်တၠိၚ်ဒးပရေၚ်ဒဒှ်အပ္ဍဲ ဗော်ဒဳမဵုကရေဇြဳအလုံရးမန် က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ဟွံတိုန်ကောံဓရီု ဇၞော်ကီုတုဲ စွံစိုတ်မွဲပလိုဟ် မွဲဗီုဓဝ်နှဴရဴကော်ဘိက်ကၠုၚ်ရ။ ဟိုတ်နူနှဴရဴကော်ဘိက်ကၠုၚ်သာ်ဏအ်ဂှ်ရ ဒးဒုၚ်ခက်ကၠုၚ် ရောၚ်။
လက္ကရဴအိုတ် နူဗော်ဒဳမဵုကရေဇြဳအလုံရးမန် (က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်လ္ပါ်ဟွံ တိုန်ကောံဓရီုဇၞော် (ဒဵုထောၚ်) တအ်ပၠန် ပ္တိတ်လိက် လလောၚ်တြး “ဒဒှ်ရဟွံသ္ပသမ္တီကဵု ဂကောံပညဳပညပ်တအ်” ရရောၚ် ဒှ်ကၠုၚ်တုဲ ဂကောံပညဳပညပ်တအ် ဒးလ္ၚိုပ် လ္ၚာ ဒးဒှ်ကၠုၚ်တၚ်ဝါတ်ဂါတ်ဇၞော်ဇၞော်ရ။ ပရေၚ်ကမၠောန်ဂကောံပညဳပညပ်တအ် အခိၚ်ခက်ဂၚ်လၞၚ်ဒၟံၚ် လ္ဒောဝ်ဂၠံၚ် ဂှ် ရဲဟွံပေၚ်စိုတ် (ဝါ) ရဲကလှ်လဖှ်သာဲခြာဒၟံၚ် နူဗော်ညးကဵုညး လ္ၚဵုလ္ၚဵုတအ်သ္ပအစာံ ကေတ်အခေါၚ်ခိုဟ်ကဵု ဂကောံပညဳပညပ်တအ်တုဲ ဂၠာဲနဲထ္ၜုတ်ပ္တိုန်စၚ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် မွဲစၚ်ရ။ စၚ်ဏအ်ဝွံ ဒှ်ဒၞာဲပကောံဇြဟတ်လ္ဒောဝ် ရောၚ် ဂးကၠုၚ်ရ။ အတိုၚ်ရမျာၚ်ဏအ်ပၠန် ဂကောံပညဳပညပ်တအ်လေဝ် ဗၟံက်ပ္တိတ်ဒးပ္ဍဲလိက်ဂရပ်ဗ္တီလၟိဟ် (၅) ဂှ် ကီုတုဲ ပရေၚ်ပရောဏံ မံက်ကၠးကၠုၚ်ရ။ ဍာ်ဒးကျာဒး ဂွံကၠုၚ်အသိၚ်အလိုန် ဂကောံပညဳပညပ်သာ်ဏံနွံတုဲ ရမျာၚ် ဇြဟတ်လ္ဒောဝ်တအ် ပဵုတုဲဗြုထတ်ကၠုၚ်ခ္ဍၚ်ရ။
၂။ ဇွိတ်သပေါတ်ရံၚ် လိက်ဂရၚ်ပ္တီလၟိဟ် (၅) မ္ဂး
လိက်ဂရၚ်ပ္တီလၟိဟ် (၅) ဝွံ နစၟတ်တ္ၚဲ (၁၃/၃/၂၀၁၇) ဂကောံပညဳပညပ်တအ် လလောၚ်ပ္တိတ်လဝ်ရ။ လ္တူလိက်ဂရၚ် ပ္တီဏအ်ဂှ် ဇွိတ်သပေါတ်ထံက်ရံၚ်ရောၚ်မ္ဂး-
(၁) (ဗော်ကောန်ဂကူမန်ဂှ် ဒုၚ်တဲသ္ပသမ္တီဂကောံ ဂကောံပညဳပညပ်ဝွံတုဲ ပံၚ်တောဲပါလုပ်ကၠုၚ် အပ္ဍဲလၟေၚ် ကမၠောန်ဒက်ပ္တန်ဓဝ်ညဳသာဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်မန် အဆက်က်ရ။ ဟိုတ်ဒၟာနူကဵု ပရေၚ်အပ္ဍဲဗော်ညးတုဲ ညးတာ လျိုၚ်ကောန်ဗော် MNP ဗွဲလ္ၚဵုတအ်ဂှ် ဒုၚ်ကေတ်ယၟုဗော် MNP (ညးမိက်ဂွံပံၚ်) တုဲ ၜိုန်ရဟွံနုက်တိတ်နူ ဗော်ညး ကီုလေဝ် ဗော်ညးကော်လေဝ်ဟွံအာရ။ ကမၠောန်ဗော်ညးလေဝ် ညးဟွံကၠောန်ဗက်ရ။ နနဲသာ်ဝွံ ဒတူလိုၚ်အာဗွဲ တၞဟ်ခြာရောၚ်ဂှ် ကၠုၚ်စိုပ်ဆဵုဂဗကဵုလဝ်သမ္တီကု ဂကောံပညဳပညပ်မၞုံရဴသာ်ဝွံဂှ် နူဂကောံပညဳပညပ်လေဝ် ဒုၚ်တဲသ္ပ ဏာသမ္တီရ။ ဟိုတ်ဂှ်တုဲ ပ္ဍဲလၟေၚ်ကမၠောန် ဒက်ပ္တန်ဓဝ်ညဳသာ ဗော်ပ္တန်ဓဝ်ညဳသာ ဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဂကူမန်ဂှ် ဘိက်ပၟိၚ်အာညးတအ် နဇြဟတ်မွဲသွာၚ်ကီုရောၚ်။) သာ်ဝွံ ချူလဝ်ဂှ်ဂွံဆဵုကေတ်ရ။
ပိုဒ်လိက်ဗွဲလ္တူဏအ်ဂှ် ထံက်ရံၚ်မ္ဂး ပရေၚ်ကမၠောန်ဂကောံပညဳပညပ်တအ် ဒးခက်ကၠုၚ်ဂှ် ဒၟာနူဟိုတ်ဗော်ကောန် ဂကူမန် (MNP) ညံၚ်ၚ် ဂြဲပၠောပ်အဓိပ္ပဲါဍေံမာန်ရ။ တၚ်ခက်ဍေံဍာံဍာံဂှ် နွံမံၚ်ဒၞဲါလဵု ဂၠုက်မံၚ်ဒၞဲါလဵု ထေက်ကဵုဒးဗၟံက် တအ်ဂှ် ဗၟံက်ထ္ၜးကီုဟေၚ် ဂကူမန်တအ် ကၠိုဟ်ကၠးအာမာန်ရောၚ် မိက်ဂွံဟီုရ။
မွဲသာ်ပၠန်ဂှ် ပ္ဍဲလိက်ဂရၚ်ပ္တီသုၚ်စောဲလဝ် ဝေါဟာ “ဗော် MNP (ညးမိက်ဂွံပံၚ်)” ဂှ် ထံက်ရံၚ်မ္ဂး ၜိုန်ရစိုတ်စေတနာ ဟၟဲဒှ်ကၠာရလေဝ် လုပ်ဇီုကပိုက်ဟ ဍိုက်ဓရိုက်ဒးအာ ဗော် MNP တဝ်ဝ်ရ။ မူဟိုတ်ရောဟီုမ္ဂး “ဗော် MNP (ညးမိက် ဂွံပံၚ်)” သာ်ဂှ်ဟီုတှေ် ဗော် MNP သၟေဟ်နူဂှ်တအ် မိက်ဂွံပံၚ်ဟွံသေၚ် မဒှ်အာအဓိပ္ပဲါဗီုဂှ်ရောၚ်။ ဒုၚ်စအရေဝ်ဏအ် ရမ္ဂး ပဵုတုဲသ္ၚောဲတိတ်အာ နူဒဒှ်ဍာံတုဲကၠုၚ်ဂှ်ရောၚ် ညာတ်ရ။ မခက်ဇၞော်အိုတ်ဂှ် စပ်ကဵုအရာ ညးသ္ပသမ္တီ (ဟွံသ္ပ သမ္တီ) ဂကောံပညဳပညပ်တအ်ရောၚ် ဟွံသေၚ်ပုဟ်ဟာ?
(၂) ပ္ဍဲဗော်ကောန်ဂကူမန် (MNP) ဂှ် ရဲညးကလှ်ကဖှ်သာဲခြာဒၟံၚ်ကဵု ဗော်ညးတအ်ဂှ် နွံဗွဲမအောန်ရ။ နွံပၠန်လေဝ် နူကဵုဗော်ညးတအ် ဗွဲလုပ်သၞောဝ် ပ္တိတ်လလောၚ်ကေတ် အရေဝ် ဟွံမွဲကၠုၚ်ဏီရ။ လ္တူအကာဲအရာဗော်မွဲမွဲ ကတဵု ဒှ်ဒၟံၚ်သာ်ဏအ်ဂှ် ဂကောံပညဳပညပ်တံ လုပ်အကြာတုဲ ထေက်ကဵုဒးပညဳပညပ်ဂှ် ဟွံပညဳတုဲ စွံထောံစိုတ်ၜါဗီု ၜါက ရေက်တုဲ သ္ပဏာသမ္တီဂှ် ဒှ်အရာလုပ်ပလာပ်ပထုဲ ၜက်ၜေတ်အပ္ဍဲဗော် MNP ဟွံသေၚ်ပုဟ်ဟာ? “ယဝ်ရဗော် ကောန်ဂကူမန် MNP ပ္တိတ်လိက်ဟွံသ္ပသမ္တီကဵုဂကောံပညဳပညပ်နွံကၠုၚ်ကီု” ဟေၚ် စွံစိုတ်ၜါဗီုၜါကရေက် ဗီုဗီုသာ် ဏအ် ဒှ်ထေက်ရောၚ် မိက်ဂွံသ္ဂးရ။
(၃) “ဗော်ညးသ္ပစၞးကဵုဂကူမန်မွဲ မံက်ကၠုၚ်မ္ဂး” သာ်ဝွံသုၚ်စောဲလဝ် ဝေါဟာနွံကၠုၚ်ပၠန်ရ။ ဒှ်သာ်ဂှ်မ္ဂး ဗော်ၜါနွံကၠုၚ်တုဲ ဂှ် ဗော်သ္ပစၞးကဵု ဂကူမန်ဟွံသေၚ်ညံၚ်ၚ် ခၞံဗဒှ်လဝ်အဓိပ္ပဲါဍေံ နွံမံၚ်ပၠန်ရ။ ဆအရာဏအ်သၟးဟွံသေၚ် “ဗော်သ္ပစၞးကဵု ဂကူမန် မံက်ကၠုၚ်မ္ဂး” ဂှ် ထံက်ရံၚ်တှေ် သၟာၚ်နူဗော်ၜါနွံမံၚ်လၟုဟ်ဏအ် ဗော်တၟိ (ဗော်သ္ပစၞးကဵုဂကူမန်) မွဲဗော်ပၠန် (ဗော်လၟိဟ် (၃)) ညံၚ်ဂွံဒှ်ရန်တၟံလဝ် နွံဒၟံၚ်ပေၚ်ၚ်ရောၚ် ဟီုမာန်ရ။
(၄) (ဗော်သ္ပစၞးကဵုဂကူမန်မွဲ မံက်တိတ်ကၠုၚ်တုဲမ္ဂး ဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်မန် ကလၚ်စရမျာၚ်ဂကူမန်တအ်ဂှ် သွက် ဂွံသီရုပ်အာဗော်ၜါညးတံရ။) သာ်ဏအ်ဟီုလဝ်နွံပၠန်ဂှ် ယဝ်ရဒးပလးအရေဝ် ညးတံကၠးကၠးမ္ဂး (ဗော်တၟိ = ဗော် လၟိဟ်ပိဏအ် မံက်ကၠုၚ်တုဲမ္ဂး ဗော်ၜါနွံမံၚ်လၟုဟ် (MNP+AMDP) ကလၚ်စရမျာၚ်ဂကူမန်တအ်ဂှ် သွက်ဂွံသီရုပ် အာဗော်ညးတအ်ရောၚ်။ ဗော်ၜါဂှ်သီရုပ်တုဲမ္ဂး သှေ်ဆဗော်တၟိ ဗော်လၟိဟ်ပိ မွဲဗော်ဓဝ်ရောၚ်။ ဗော်သှေ်မွဲဓဝ်မ္ဂး ဂကူ မန်ဂွံဓဝ်ညဳသာရောၚ်။) ဗီုသာ်တအ်ဏအ် တော်တၟော်လဝ်လောဲတုဲ ဟီုလဝ်ချူလဝ်ပ္ဍဲလိက်ဂရၚ်ပ္တီဂှ် လောဲလောဲရ။ ကိစ္စဏအ်ဒှ်မာန် ဒှ်ဟွံမာန် မိက်ဂွံချပ်မ္ဂး မၞိဟ်တှေ်တုဲချပ်ဒးဖအိုတ်ရ။ ဗော်တၟိမံက်တုဲမ္ဂး ညးတအ်သီရုပ်ထောံ ဗော် ညးတအ်ဟာ? ဟွံရုပ်ဟာ? ဂှ် အာသၟာန်ရံၚ် က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ဗော်ၜါတအ်ဂှ်မ္ဂး ကၠးစဴကၠုၚ်ဒတုဲရောၚ် ချိုတ်ပၠိုတ်ရ။ ကၠးစဴကၠုၚ်ဗီုလဵုဂှ် ညးဗှ်လိက်တအ် ချပ်ဒးရောၚ် စှေ်စိုတ်ရ။)
ပရေၚ်ဏအ်ဗျိက္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ဗော်ၜါတအ် ဟွံထေက် မူဟိုတ်ရောမ္ဂး ပညဳပညပ်ဂွံလဝ် တၚ်တုပ်စိုတ်ဟၟဲမွဲသာ် ဇၟာပ်ဗော် တၟိမံက်တိုန်မွဲမွဲ ညးတအ်ဒးမၚ်ရုပ်ဒၟံၚ် ဗော်ညးတံဟီုဂှ် အဓိပ္ပဲါဟၟဲရ ဟိုတ်လဵု ကာလလဵုလေဝ် ဒှ်ဟွံထေက် ဒှ်ဟွံ မာန်ရ။
ဒှ်ဟွံထေက်ဖိုဟ် ဒှ်ဟွံမာန်ဖိုဟ် ဟီုဖိုဟ်ချူဖိုဟ်ဏအ်ဂှ် ယဝ်ဒးပါ်ရံၚ်ဓါတ်ဍေံမ္ဂး (ပ္ဍဲစိုတ်စေတနာတေံ စိန်ဝုန်ဟီသ္ပဝ် ဒၟံၚ်ကဵုဗော်တၟိသၟးတုဲ မိက်ဂွံထောံ ဗော်ၜါမိက်ဂွံထ္ၜုတ်ပ္တိုန်ဗော်တၟိ မိက်ဂွံယိုက်ဗၟံက်ပ္တိုန် ဗော်လၟိဟ်ပိဂှ် သဒ္ဓါလောန် ကာဲအာတုဲထၜေက်မတ်ဂိုတ်ယိုက်ဓရိုဟ်ဏာ ပၠောထပၠောပ်ဏာ ညးဆာန်ဂကူတအ် ညံၚ်ဂွံလိုန်လုပ်အာ ပ္ဍဲဗော် တၟိ (ဗော်လၟိဟ်ပိ) မာန်ဂှ်ရောၚ်။ သွဟ်ဍေံ ဒၞဲါပါ်ဓါတ်တေံ တိတ်ကၠုၚ်သောၚ်ၚ်ကၠးကၠး ချိုတ်ပၠိုတ်ရ။
ဒှ်သာ်ဂှ်မ္ဂး ပရေၚ်ပရောဏအ် ညးလဵုဟွံကေတ်လျိုၚ် အသိၚ်ဍေံကဵုဍေံ ဗလးဏာဖဳဏာ အတိုၚ်ဏံရောၚ်မ္ဂး ပ္ဍဲဂကူ မန်တအ် သွက်ဂွံဒှ်ဗော်ပိဂှ် ပဲါဟွံဗၠးဒးရေၚ်ကာန် ဆဵုဂဗအာရောၚ်။ အကာဲအရာဗော်ၜါတုဲကၠုၚ်ဏအ်ဂှ် လလေၚ်ဖဵု ဂကူ ဗီုလဵုနွံကၠုၚ် ဆဵုညာတ်တီကၠးမံၚ်ဖိုဟ် ထ္ၜုတ်ပ္တိုန်ဗော်တၟိ ထပ်ပံက်ပ္တန်ဗော်လၟိဟ်ပိ ဂကူမန်ညံၚ်ဂွံဒှ်ဗော်ပိ ပူဂဵု ညးမချပ်ဇန် ဖန်ဖက်မံၚ်တံဂှ် ရံၚ်မုက်ဂကူတုဲ ကေတ်အခိၚ်ဂၠိၚ်ၚ် ချပ်ဗ္စာဇြိုဟ်ဟ်တုဲ လ္ပဗၟံက်ရုပ်ရဴဏီ အေၚ်လဇ လဝ်ကၠာခိုဟ်ရောၚ် မိက်ဂွံဟီုရ။
၃။ ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ ကဵုဂကောံပညဳပညပ်
လ္တူလိက်ဂရၚ်ဗ္တီလၟိဟ် (၅) ဂကောံပညဳပညပ်တအ် ပ္တိတ်လဝ်ဂှ် ထံက်ရံၚ်နကဵုသၞောဝ်ကမၠောန်မ္ဂး လောန်ၜက် တိတ်အာ နူဗွိုၚ်စေဝ် (ဗော်ၜါပံၚ်ကောံညံၚ်ဂွံဒှ်မွဲဗော်) ကမၠောန်ရ။ လောန်ၜက်တိတ်အာ နူဗွိုၚ်စေဝ်ကမၠောန်တုဲ ယဝ်ရစိုပ်အာကဆံၚ် ပံက်ဗော်တၟိ မွဲဗော်ပၠန်ဒှ်အာမ္ဂး ဒှ်တာလျိုၚ်ဂကောံ ပညဳပညပ်တအ် တိုက်ရိုက်ရ။ မွဲအဆက် ဓဝ် ဒှ်တာလျိုၚ်သီုဗော်ဍုၚ်မန်တၟိတအ်ကီုရောၚ်။ ဟိုတ်နူဒှ်အာသာ်ဏအ်ဂှ်ရ ဂကောံပညဳပညပ်တံ နူကၠာဟွံၜက်တ ရဴသ္ၚောဲသ္ၚောဲဏီ သ္ဂောံကလေၚ်ဆုတ်ကျေဝ်ဝ်သိက္ခာနွံနွံ သ္ဂောံဒှ်မာန်ညိ၊ ရန်တၟအ်တုဲ ပ္ဍဲကောံဓရီုကမ္မဗဟဵု ဗော် ဍုၚ်မန်တၟိ အလန် (———) ဂှ် ဗွဲမဂတာပ်တဲ ရုပ်ကၠေံဂကောံ ပညဳပညပ် ညးစၞးနူဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ (၅) တၠတံ ရောၚ်။ သ္ဂောံတီကေတ် နူကမ္မတဳဗဟဵုညးတအ်ရ။
ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ ရုပ်ကၠေံထောံဂကောံပညဳပညပ် နူဗော် (၅) တၠဂှ် ဒှ်အရာစဵုဒၞာထောံ ကိစ္စပံက်ဗော်တၟိတိုက်က် ရိုက်က်ဟွံသေၚ် ဒှ်ကၠာရလေဝ် ရန်တၟအ်စဵုဒၞါထောံ အရာပံက်ဗော်တၟိနွံဒၟံၚ်ပေၚ်ၚ်ကီုရောၚ် ကၠိုဟ်ကေတ်စိုတ်ရ။ ဒၟါ နူဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ ရုပ်ထောံညးစၞးဂကောံ ပညဳပညပ်ဂှ် ပူဂဵုလ္ၚဵုတအ် ဟွံပေၚ်စိုတ်တုဲ ချူမံၚ်ဟီုမံၚ် စောဒနာမံၚ်နာနာ သာ်ကီုရ။ ဗီုလဵုဟီုဟီု ဗီုလဵုညာတ်တ် ပ္ဍဲအရာပံက်ဗော်တၟိဏအ်ဂှ် ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိဟွံမွဲပၟိက် ဟွံဆေၚ်စပ် ဟွံပါလုပ် တုဲ တာလျိုၚ်ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိလေဝ် ဟၟဲရောၚ်။ သာ်ဏအ်ဂှ် ခမဳသၚ်ညးဍုၚ်ကွာန် ဂကူမန်တအ် သ္ဂောံသောၚ်ၜးကၠး စိုတ်ကီု ရန်တၟံတုဲ ညးတအ်ဒးၜးတိတ်နူ ဂကောံပညဳပညပ် ပိုတ်တ်သောၚ်ၚ်ရောၚ် ကၠိုဟ်ကေတ်စိုတ်လ္တူညးတအ် ရ။
ပရေၚ်ပရောဗွဲလ္တူတံဂှ် မိက်ဂွံသရောပ်နိဂီုဍေံ ဗီုဗွဲသၟဝ်ဏအ်ရ။
(၁) ဥက္ကဌဗဟဵုဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ ဥက္ကဌနာဲထေန် (ညးမစုတိ) ပိုဲတအ်ဂှ် ကဵုလဝ်အာဲကု ဂကူမန်တအ်ဂလာန်နွံမွဲပိုဒ်ရ။ “မန်တအ်ညဳဂှ် သၞဖေက်အိုတ်ရ” ဂလာန်ညးဂှ် အဲညးချူလိက်ဏအ် မိက်ဂွံထပ်ဖဍိုက်ဗပေၚ် “မန်တအ်ထကးပြး ဂှ် သၞမိပ်သၠောၚ်အိုတ်ရ” သာ်ဝွံရ။
(၂) ဗော်ၜါပကောံညံၚ်ဂွံဒှ်မွဲဗော် တ္ၚဲဏအ်ဒှ်ဟွံမာန်ဏီမ္ဂး တ္ၚဲယးညံၚ်ဂွံပကောံပၠန် တ္ၚဲယးလေဝ်ပကောံဟွံမာန်ဏီ ဒှ်ကၠာရလေဝ် သွက်ဂွံဆက်ပကောံအာ နနဲနာသာ်ပၠန်ဂှ် စွံစိုတ်ဂၠိၚ်ၚ်သ္ၚောဲသ္ၚောဲထေက်ရောၚ်။ ပကောံဟွံဂွံဏီမ္ဂး ဆက်စွံလဝ်ဗီုတြေံသီုၜါဗော်ပၠန်ဂှ် ခိုဟ်နူကဵု “ဒှ်အာပိဗော်ဏီ” ရောၚ်။
(၃) ညးကလှ်လဖှ်ဒၟံၚ်ကဵု ဗော်ညးကုညးတအ်ဝွံ ညးတအ်စိုတ်စေတနာ မိက်ဂွံပံၚ်နွံဍာံရောၚ် ဟီုမာန်ကၠာရလေဝ် ညးက္ဍိုပ်သ္ကိုပ် ကေုာံ ကောန်ဗော်ညးတအ် ပ္ဍဲဗော်ၜါတအ်လေဝ် ညးမိက်ဂွံပံၚ်နွံမံၚ်ကီုရောၚ် ဒှ်ဍာံကၠာရလေဝ် ထောံလသာဗော်ညးတံမာန် ဖအိုတ်ဟွံသေၚ်ရောၚ်ဂှ် ဝိုတ်ထောံဟွံဂွံရ။ ညးကလှ်ပဖှ်ဒၟံၚ်တအ်ဂှ် ဒၟာနူမိက်ဂွံပံၚ် မွဲ သာ်ဓဝ်တုဲ ဒးဒုၚ်ကလှ်လဖှ်ဒၟံၚ်ဟာ? (သာ်ဂှ်ဟွံသေၚ်) သၟာၚ်နူမိက်ဂွံပံၚ်ဏအ်မွဲသာ်တုဲ သာ်တၞဟ်ဟ်တအ် မူစိနွံ မံၚ်ဏီရော? ဟိုတ်ဒှ်သာ်ဂှ်ရ ရဲကလှ်လဖှ်တအ် ရပ်ပစူအလာံမိက်ဂွံပံၚ်မွဲသာ်ဓဝ်ဏအ်တုဲ ညးမိက်ဂွံပံၚ်ကီု နူဗော်ၜါ တအ် ၜိုတ်မနွံထၜေက်မတ် ဂၠောဲလုပ်အာသၟဝ်အလာံဏံဖအိုတ်ဟီုဂှ် ကာလလဵုလေဝ် ဒှ်ဟွံမာန်ရောၚ် ဂံၚ်ဟီုလဝ် နူလၟုဟ်ဏအ်ရ။
(၄) ပ္ဍဲကွာန်ညးမချူလိက်တအ်ဂှ် လၟုဟ်ပြဟ်ဟ်ဏအ် ဒှ်မံၚ်ၜါကရေက်ရ။ မွဲကရေက်ဂှ် ကရေက်ဗော်ကောန်ဂကူ (MNP) ဒှ်တုဲသှေ်ဒၟံၚ်မွဲကရေက်ဂှ် ဒှ်ကရေက်ဗော်ဒဳမဵုကရေဇြဳအလုံရးမန် (AMDP)ရ။ ၜိုန်ဒှ်မွဲကွာန်ကၠာရလေဝ် ၜိုန် ဆာန်ဂကူတုပ်ကၠာရလေဝ် မွဲကရေက်ကုမွဲကရေက် ချပ်စပရေၚ်ဂကူမွဲစွံဟွံဂွံ ဒှ်ဒၟံၚ်ရ။ အခိၚ်ၚ်ဝဳဒၟံၚ် ယဲၜါကရေက် ဏအ်ဂှ် ရဲညးမိက်ဂွံပံၚ်တအ် လ္ပထ္ၜုတ်ခၞံပ္တိုန် ဗော်တၟိဗော်လၟိဟ်ပိဏီညိ၊ ဗော်ဒှ်ပိမ္ဂး ကွာန်ပိုဲဒှ်ပိကရေက်တီကၠးရ။
(၅) မန်တအ်ညဳဂှ် သၞဖေက်အိုတ်ရ၊ မန်တအ်ထကးပြးဂှ် သၞတအ်မိပ်သၠောၚ်အိုတ်ရ။
ပကောံဟွံဂွံဏီ ပကောံဟွံမာန်ဏီမ္ဂး ဆက်စွံလဝ်ဗီုတြေံ သီုၜါဗော်ပၠန်ဂှ် ခိုဟ်နူကဵုဒှ်အာပိဗော်ဏီရောၚ်။
ရဲကလှ်လဖှ်တအ် “ရပ်ပစူအလာံညးမိက်ဂွံပံၚ်” မွဲသာ်ဏအ်သၟး ညးမိက်ဂွံပံၚ်ကီု နူဗော်ၜါတအ်ၜိုတ်မနွံ ထၜေက် မတ်ဂၠောဲလုပ်အာဗော်တၟိ (ဗော်လၟိဟ်ပိ) ဟီုဂှ် ကာလလဵုလေဝ်ဒှ်ဟွံမာန်ရ။
အခိၚ်ခိၚ် လွဳဒၟံၚ်ယဲၜါကရေက်ဏအ်ဂှ် ရဲညးမိက်ဂွံပံၚ် ဟီုမံၚ်တအ် လ္ပထ္ၜုတ်ဗဒှ်ဗော်တၟိ ဗော်လၟိဟ်ပိဏီညိ “ဗော်ဒှ် ပိမ္ဂးကွာန်ပိုဲဒှ်ပိကရေက် တီကၠးရ။”
ဒၟာနူဟိုတ်လဵုဟီုဟီု မန်တအ် ဒှ်အာပိဗော် ပိကရေက်မ္ဂး ဒှ်ဒုဟ် ညးပံက်ဗော်တၟိတအ်ဟေၚ်ရ။
နူဘဝၜါဗော် ယဝ်ရဒှ်အာပိဗော်မ္ဂး မန်တအ်ဒးဒုၚ်ဒှ်ပိကရေက်တီကၠးရ။