Categories
ပရိုၚ် လိက်ပရေၚ်

ဝါဒဍုင်အေန်ဒဳယစၟဳသ္ၚဳရံင်ဗၟံက် Act East Policy ကေုာံ ဒေသမဏိပူရ ဟွံၜိုဟ်လလမ်

ဗညာအံင်

ဝါဒဍုင်အေန်ဒဳယစၟဳသ္ၚဳရံင်ဗၟံက် Act East Policy

ဟိုတ်နူဂွံအခေါၚ်တိုန်စိုပ် ပ္ဍဲပေဲါသဳကၠဳ အ္စာလိက်ပရိုၚ်ဍုၚ်ဗၟာ-အေန်ဒဳယ နကဵုအစဳဇန် ဂတးဂတန်ရေၚ်တၠုၚ်မဳဒဳယာ ကေုာံ အပ္ဍဲဒေသ အကြာဍုၚ်ဗၟာကဵု အေန်ဒဳယ ပွိုၚ်ၜါတ္ၚဲ “2-Day Inter-Regional Media Interaction Programme between Myanmar and India” ကၠောန်ကၠုၚ်လဝ် ပ္ဍဲဍုၚ်အေန်ဖါ တွဵုရးမဏိပူရ ကၟိန်ဍုၚ်အေန်ဒဳယဂှ် ဍုၚ်ညးတံ လးလဝ်အဘိဓဝ် မူဝါဒစၟဳသ္ၚဳရံၚ်ဗၟံက် Act East Policy ဂှ် နူမဳဒဳယာမွဲကဆံၚ် ဘိုၚ်တြးကဵုအာပညာရောၚ် သဳကၠဳလဝ်နွံရ။

ဌာနလလောၚ်ပရိုၚ်-ပရေၚ်ဆက်ဆောံညးဍုၚ်ကွာန် အလဵုအသဳမဏိပူရ ကေုာံ ကမ္မတဳမူဝါဒ Act East Policy အဆံၚ်ကၟိန်ဍုၚ်တံ ပံၚ်တုဲ သၞာံ (၂၀၁၇)၊ ဂိတုနဝ်ဝေမ်ဗာ (၂၇) ကဵု (၂၈) ဂှ် နကဵုအစဳဇန်ဌာနကမၠောန်အာတရဴ မဏိပူရ ကၠောန်ကၠုၚ် ပေဲါသဳကၠဳ အ္စာလိက်ပရိုၚ်ဍုၚ်ဗၟာ-အိန္ဒိယ ပွိုၚ်ၜါတ္ၚဲ ဒၞာဲၝောံခန် သာန်ဂါၚ် ဟိုဝ်တေဝ်အေန်ဖာ ဍုၚ်အေန်ဖါရ။

သ္ကိုပ်ဝန်ဇၞော်တွဵုရး မဏိပူရ၊ ဂကောံအလဵုအသဳ ကေုာံ အ္စာလိက်ပရိုၚ်ဍုၚ်ဗၟာ-အေန်ဒဳယတံ စၟတ်သမ္တီတက်လဝ်ဗီု (စၟတ်သမ္တီ)

ပ္ဍဲပေဲါသဳကၠဳဂှ်ဝွံ ဂကောံညးစၞးအ္စာလိက်ပရိုၚ် နူကံၚ်ဇြဳမဳဒဳယာပရိုၚ်ဍုၚ်ဗၟာ Myanmar Press Council ဗလးဏာ (၁၁) တၠ၊ ကံၚ်ဇြဳမဳဒဳယာပရိုၚ်အန္ဒိယ Press Council of India ဖျေံသဇိုၚ်နယူဒေလဳ၊ ဂကောံအ္စာလိက်ပရိုၚ် နူတွဵုရးနာနာ၊ သ္ကိုပ်ဝန်ဇၞော် တွဵုရးမဏိပူရ က္ဍိုက်ပ် ညးတာလျိုၚ်အလဵုအသဳ တွဵုရးတံ တိုန်စိုပ်ရ။

သွက်ဂွံကၠောန်အာ Car Service Center ပ္ဍဲမာန္တလေဝ် (အၚ်ဝ) ဂှ် ဂစာန်မံၚ်ဖိုဟ်တုဲ မှာဇန်ၜါဍုၚ်တံ အာကၠုၚ် ၚုဟ်ခရိတ် ညံၚ်ဂွံအိုတ်သက်သာဂှ်လေဝ် ရန်လဝ် သွက်ဂွံပံက်လာၚ်ကွဳစက် “မာန္တလေဝ်-မဏိပူရ”ကီုရောၚ် သ္ကိုပ်ဝန်ဇၞော်တွဵုရးမဏိပူရ ဗဳရန်ဇြေန် SHRI N.BIREN SINGH ဟီုဂးဏာ ပ္ဍဲဂလာန်ပံက်ပေဲါသဳကၠဳဂှ်ရ။

သ္ကိုပ်ဝန်ဇၞော်အေန်ဒဳယ မိုဝ်ဒဳ အဃောပြာပ်ကၠုၚ်ဍုၚ်ဗၟာ ပ္ဍဲဂိတုသေပ်တေမ်ဗာတုဲကၠုၚ်ဂှ် သ္ကိုပ်ဝန်ဇၞော်မဏိပူရလေဝ် ပါကၠုၚ်ကရောံဂှ်ကီုတုဲ သဳကၠဳလဝ် အစဳဇန် ဂရိပ်ကွဳစက်တရဴၜါဍုၚ် ကုအလဵုအသဳဗၟာဂးရ။

အတိုၚ် Act East Policy အေန်ဒဳယမ္ဂး AH1 ဂၠံၚ်ဇၞော်အာယှ ဆက်စၠောံလဝ် ဍုၚ်အေန်ဖါကဵု မာန္တလေဝ်ဂှ် ရန်လဝ်သွက်ဂွံဒှ်အထံက်ကဵု အရာဒက်ပ္တန် မဟာဗျူဟာပရေၚ်ဆက်ဆောံ ကေုာံ အရာဆက်စၠောံကမၠောန်ပိုန်ဂြပ် လှဲလှဲလးလး ကုဍုၚ်အာယှအဂၞဲ အာသဳယာန် ASEAN ကဵု ဍုၚ်ကြုက်တံရောၚ်။

ဒးဟီုမွဲဗီုပၠန်မ္ဂး Act East Policy ဝွံ မူဝါဒ သွက်ဂွံဒၞါဒကလဝ် အဝဵု ကေုာံ သြဇာ မဟာဗျူဟာကြုက် ညံၚ်ဟဂွံအုပ်ဓလီု ဂဝဵုဂဝိုက် အပ္ဍဲဒေသ အာသဳယာန်လေဝ် ဟီုစဂွံရ။

ဂၠံၚ်ကွဳစက်ပရေၚ်ဆာန်ကၟိန် ဗၟာ-အေန်ဒဳယ Myanmar India Friendship Road မလုပ်အဝေါၚ်ဂၠံၚ် AH1 သိုၚ်ပလေဝ်လဝ် နူဍုၚ်ကဠေ ဒဵုစိုပ် ဍုၚ်မိုဝ်ရေ ပယျဵုအေန်ဒဳယဂှ် ဒှ်ဒၟံၚ်တိဗလးတုဲ ကွဳစက်တံအာကၠုၚ် ပြေပြံၚ်မာန်ကီုလေဝ် လ္ပာ်ကရေက်အေန်ဒဳယတေံ နူဍုၚ်မိုဝ်ရေ မၞုံလ္တူနှောဝ်ဒဵု မဏိပူရကဵု လအ်ဂွံစိုပ်ဗလး ပွဳပွူအေန်ဖါဂှ် ဂၠံၚ်ဍောတ်က္ဍန် တ္ၚံက်တ္ၚေဲ တိုန်စှေ် နွံဂၠိုၚ်ကွေံကွေံတုဲ အကာဲအရာဂၠံၚ်ဂှ် ဆကွဳစက်ဍောတ်တ် (၂) မ ပဲါဂွံဟေၚ်ရ၊ ဒှ်သာ်ဂှ်ရ အန္တရာဲဂၠိုၚ်ကွေံကွေံဏောၚ်။

လၟိဟ်ဂကောံသပုန် ဒေသမဏိပူရ

ဂၠံၚ်စးနှောဝ်ဒဵုမဏိပူရဂှ် နူကဵုမုက်ဂၠးဍာ်ၜဳဇၞော် Sea Level သမၠုၚ်ဍေံနွံ ၜိုတ် (၅၀၀၀) ပေတုဲ တရဴဍေံနွံ ၜိုတ် (၃၀) တိုၚ်ရ။ တရဴဂကောံအ္စာလိက်ပရိုၚ်ဍုၚ်ဗၟာ အာတိုန်ပေဲါသဳကၠဳတံ ဂွံစိုပ်ဍုၚ်အေန်ဖာဂှ် ဒးအာအတိုၚ်ဂၠံၚ် AH1 ဏံရ။ ဒှ်သာ်ဂှ်ရ ဂွံညာတ်ကေတ်အကာဲအရာ ဂၠံၚ်ဍာန်ဏံတုဲ ကိုန်အစဳဇန် သွက်ဂွံဂရိပ်ကွဳစက် “မာန္တလေဝ်ကဵု မဏိပူရ” ဂှ် အကာဲအရာလၟုဟ်ဏံမ္ဂး ဟွံထေက်လးလးဏီ ညာတ်ရ။

ဂၠံၚ်ဇၞော် အေန်ဖါ-မာန္တလေဝ် ခုတ်ကဵုလဝ်ယၟု ဂၞန် AH1 ဂှ် မိက်ဂွံကဵုဒှ်အဆံၚ် ဂၞန် No.1 ကီုရောၚ် အ္စာလိက်ပရိုၚ်အေန်ဒဳယမွဲတၠ ဟီုဂးကၠုၚ် ပ္ဍဲပေဲါသဳကၠဳရ။ အလဵုအသဳဗဟဵု ဍုၚ်အေန်ဒဳယ ဟိုတ်နူဟွံစွံအာရီု ဟွံပလေဝ်ကဵု ဂၠံၚ်ဇၞော် AH1 ဏံဂှ်ရ ပၞောဝ်ကဵုဂၠံၚ်ဇၞော်အာယှဂလိုၚ်ဂှ် ဂၠံၚ်ဏံ ဒှ်အာဂၠံၚ်လ္ဇုဲလလုဲအိုတ်မွဲ ဣရဏောၚ် ညးတေံ ဂးရ။

သွက်ပရေၚ်ဖေါအ်ဗြေဝ် တွဵုရးမဏိပူရဂှ် အလဵုအသဳဗဟဵု သ္ပလဝ်မဇ္ဇျဟ် စွံလဝ်မဇ္ဇျဟ်ရောၚ် အ္စာလိက်ပရိုၚ်အေန်ဒဳယတံ ဟီုဂးသဳကၠဳမံၚ်ဂှ် ဂွံမိၚ်ကေတ်ရ။ ဟီုမွဲနဲပၠန်မ္ဂး ဟိုတ်နူဒှ်တွဵုးရး ဒစဵုဒစးမံၚ်ကဵု အလဵုအသဳဗဟဵုတုဲ ဒးဒုၚ်ကရောပ်ဓရပ်လဝ် ဗီုပြၚ်နာနာသာ်ရောၚ် ညာတ်ရ။

ဒေသမဏိပူရ ဟွံၜိုဟ်လလမ်

ပ္ဍဲတရဴမဏိပူရဏံ ပယျဵုအေန်ဒဳယ နူကဵုဍုၚ်မိုဝ်ရေ ဒဵုစိုပ်ဍုၚ်အေန်ဖါတေံဂှ် ဒပ်ပၞာန်အေန်ဒဳယ ကေတ်တာလျိုၚ် ပရေၚ်ဂီုကၠီု နကဵုကွဳစက်ပၞာန်တုဲ ပလံၚ်ဗ္စိုပ်ကဵု ဂကောံအ္စာလိက်ပရိုၚ်ဍုၚ်ဗၟာတံရ။ ပ္ဍဲတရဴဂၠံၚ်ဍာန်ဂှ်လေဝ် ဂွံတတ်အာ ဗ္ဒိုပ်ကၚ်ဂီုကၠီု ဗွဲမဂၠိုၚ်ကီုတုဲ ပ္ဍဲသ္ကဲဂၠံၚ်ၜါလ္ပာ်ဂှ် ကောန်ပၞာန်တံ ကေတ်ဒၞဲါဖျေံလဝ်ဂီုကၠီု အလုံဍာန်ဂှ်လေဝ် ဂွံသ္ပလဝ်သတိကီုရ။

ပ္ဍဲကွာန်တတ်ကၠုၚ်လဝ်တံဂှ်လေဝ် ဂွံညာတ်ကေတ် ကောန်ပၞာန်ဂမၠိုၚ် မၚ်ဒၟံၚ် နကဵုလွဟ် မၚ်လဝ်ဂွန်ပေၚ်ၚ်ဂှ် ဂွံဆဵုကေတ်တုဲ က္လေၚ်ချပ်စိုပ်အာ အကာဲအရာဂၠံၚ်ဍာန် ပယျဵုဍုၚ်သေံ လ္ပာ်တွဵုရးကရေၚ် ကၠာဟွံစိုပ်သၞာံ (၂၀၁၀) တေံကီုရ။

ကွဳခြပ်နွံကဵုဗ္ဒၚ်ဒၞါကမ် လ္ဇံက်ဗ္ဂပ်လဝ် လွဟ်စက်ဇၞော်ဂှ် ဇက်အာဂတတုဲ ကောန်ပၞာန်တံလေဝ် ဟိုတ်နူဗိုၚ်ဗွိုၚ် ကေတ်ကၠုၚ်ပရေၚ်ဂီုကၠီု သီုဂတကြဴကီုဂှ်ရ ဂၠံၚ်ဏံ ဂၠံၚ်ၜိုဟ်သြိုဟ် ဖျေံစိုတ်ဟွံဂွံရောၚ်ဂှ် အလဵုအလဵု ဒးဒုၚ်စသိုၚ် ပ္ဍဲဂၠံစိုတ်တေံရ။ ပ္ဍဲပွဳပွူဟိုဝ်တေဝ် ကၠောန်ပေဲါသဳကၠဳဂှ်လေဝ် ဂွံညာတ်ကေတ် ဖျေံလဝ်ပရေၚ်ဂီုကၠီု ဗ္တံတ္ၚဲ ဟွံဂွံသ္ကုတ်အာတုဲ ပရိုၚ်သဇိုၚ် စပ်ကဵုအကာဲအရာ မဏိပူရ နွံဗီုလဵုရောဂှ် ဂၠိုက်ဂၠာဲဒစုၚ်တၞုၚ် စိုပ်အာလ္တူ အေန်တာနေတ် Internet တေံရ။

ပၞောဝ်ကဵုဂကောံရပ်လွဟ် မဏိပူရ အာတ်ဒၟံၚ်အခေါၚ်သၠးပွး သွက်ဂွံပါ်တိတ် နူကၟိန်ဍုၚ်အေန်ဒဳယဂှ်မ္ဂး ဒပ်ပံၚ်ကောံဇၞော် ပြာကတ်အိုတ် မုက်ဒပ်ပရေၚ်ဗၠးၜးကောန်ဂကူ ညဳသာသၟဟ်သၟန်-UNLF နွံမံၚ်တုဲ ဒက်ပ္တန်လဝ် နကဵုဒပ်ပံၚ်ကောံ ဂကောံသပုန်ရပ်လွဟ် မဏိပူရ (ကတေဝ်) (၇) ဂကောံ မပ္တံ KCP, KYKL, PREPAK, PREPAK (Pro), RPF, UNLF ကေုာံ UPPK of Manipur (Kangleipak) တံရောၚ် ဂွံဗှ်ကေတ်ကီုရ။

ပ္ဍဲဒပ်ပံၚ်ကောံဏံ ဇြဟတ်နွံ ၜိုတ် (၇၀၀၀) ရောၚ်ဂှ် ဂွံဆဵုကေတ် ပ္ဍဲစၟတ်သမ္တီပရိုၚ်တံကီုရ။ ဆဏံသၟးဟွံသေၚ် သပုန်ဂကူနာဂ NSCN-K ကေုာံ NSCN-MI ကီု သီုဂကောံရပ်လွဟ် နာဂတၞဟ်ဟ်တံလေဝ် နွံမံၚ်ကီုရောၚ်။

ဒပ်သပုန်တံဏံ ဟိုတ်ကၠောန်ကၠုၚ်ဒၟံၚ် ပွ “ပလီုပရေၚ်အုပ်ဓုပ်အလဵုအသဳ၊ မၚ်ကၠတ်ပန် ကောန်ပၞာန်အလဵုအသဳ၊ ဖံက်ခတိုဟ်ဗုံ၊ ပလီုပလာ် စက်ယန်ကမၠောန်အလဵုအသဳ၊ ဗက်အကံက်သြန် နူကောန်ဍုၚ်ကွာန်၊ တံၚ်ရပ် ညးဒုၚ်ကာ ဂၠေၚ်ဝန် အလဵုအသဳတံတုဲ ပရိုက်ဂစိုတ်ထောံ” တံဂှ်ရ ဂွံလဝ်ယၟု ညးက္တံၚ်က္တဴဍုၚ်ကွာန်၊ ဂကောံဆီပၞာန်က္လိုက်ကၟဵု ဍုၚ်ကွာန်ဂးရ။

မွဲလပါ်ပၠန် ဒပ်အလဵုအသဳလေဝ် တီညးထံက်ဂလာန်ကဵု သပုန်တံမ္ဂး ရပ်စုတ်သ္ၚိစာတ်၊ လုပ်ထ္ပက်ပၞာန် ဗ္ဒိုပ်သပုန်၊ ဝေၚ်ပၞာန် နကဵုက္ၜၚ်ကျာတံလေဝ် နွံမံၚ်တုဲ ညံၚ်ကဵုရုသံၚ်မံၚ်လၟိုန် ဂွံဆဵု ဂွံဗှ်ကေတ် ပရိုၚ်သဇိုၚ်တံတုဲ သ္ကာတ်မြဟ် နူပေဲါပၞာန် ပဋိပက္ခလွဟ်ကောန်ဍုၚ်အရၚ် ပ္ဍဲဍုၚ်ပိုဲဏီဟာဂှ်လေဝ် သၠေဟ်ဒၟံၚ်ပ္ဍဲစိုတ်ရ။

စပ္တံနူဍုၚ်အေန်ဒဳယ က္လိဂွံပရေၚ်သၠးပွး ပ္ဍဲသၞာံ (၁၉၄၇) တေံရ လ္ပာ်တွဵုရးဗွဲဒိုဟ်ဨသာန် (ဒိုဟ်ဒကဴ ဗၟံက်သၟဝ်ကျာ) အေန်ဒဳယ ကေုာံ ဒေသပယျဵုစုက်မံၚ်ကဵု ဍုၚ်ဗၟာဂှ် ဒှ်ကၠုၚ်ဌာန်ဒတန် ဗၞိက်ကမၠတ် မပ္တံလွဟ်လက်နက်ကဵု ဂဥုဲၜူမာဲတံတုဲ မၞိဟ်ဂမၠိုၚ်တံတီဒၟံၚ် နဒဒှ်ဌာန်ဒတန် ဝဳၜံၚ်ဇြဟတ်သပုန် မွဲကီုရောၚ် ရဲလ္ၚတ်သ္ပသုတေသဳတံ ဂးလဝ်ရ။

အတိုၚ်စရၚ်လက်ကြဴအိုတ် နူဝိပ်သာ် http://www.satp.org ဓမံက်ထ္ၜးလဝ် စရၚ်သပုန်မဏိပူရ သၞာံ (၂၀၁၇)၊ ဒဵုကဵု ဂိတုနဝ်ဝေမ်ဗာ (၂၆) ဂှ်မ္ဂး ဂကောံသပုန် ကြာန်အိုတ်အစောံ နွံ (၆) ဂကောံ၊ ဂကောံက္လိုက်ကၟဵုဍုၚ်ကွာန် ကၠောန်ပွပကီုပရိုက်ဂှ် နွံ (၆) ဂကောံ၊ ဂကောံက္လိုက်ကၟဵု ပကီုပရိုက် ဟွံချဳဒရာၚ်ဂှ် နွံ (၂၅) ဂကောံ၊ ဂကောံဒိုအ်ပန်ပှော် ကေုာံ လုပ်သဳကၠဳပရေၚ်ၜိုဟ်လလမ်ဂှ် နွံ (၅) ဂကောံရောၚ် ဂွံတီကေတ်ကီုရ။

ဒေသတံဏံ ဒှ်ဒေသ ဂကောံရပ်လွဟ်တံ ချဳဒရာၚ်ဒၟံၚ် ပရေၚ်ပၞာန်တုဲ ဟိုတ်နူဒှ်ဒၟံၚ်ဒတန်ဂြိုဟ် ဗွဝ်ဖျာဒမၠု လွဟ်လက်နက် ကေုာံ ဂဥုဲၜူမာဲတံဂှ်ရ ဍုၚ်အေန်ဒဳယ စၟဳချပ်လဝ် မူဝါဒစၟဳသ္ၚဳရံၚ်ဗၟံက် Act East Policy ဂှ် တၞဟ်ခြာစှေ်စးဒၟံၚ်ကဵု အကာဲအရာတိဍာ် မက္တဵုဒှ်ဒၟံၚ်ဍာံဍာံဂှ်ရောၚ် ညာတ်ရ။

ရံၚ်လ္တူဒဒှ် အကာဲအရာဂှ်တုဲ မူဝါဒစၟဳသ္ၚဳရံၚ်ဗၟံက် အေန်ဒဳယလးလဝ်ဏံဂှ် စနူဒေသမဏိပူရဏောၚ် ဟိုတ်နူဂးလဝ်သာ်ဏံဂှ်ရ အခါရဓမံက်ရုပ်ရဴကွေံကွေံမ္ဂး လောဲသွာညိဟာဂှ်လေဝ် ဒးပ္တိတ်ဒၟံၚ်ဂလာန်သၟာန် နွံမံၚ်ဏီရောၚ်။

မူဝါဒစၟဳသ္ၚဳရံၚ်ဗၟံက်ဏံ မိက်ဂွံအံၚ်ဇၞးကီု၊ မိက်ဂွံပြံၚ်လှာဲ ဖျေံဗီု နဒဒှ်ဒေသ ဒတန်ဗြိုဟ် ပရေၚ်ပိုန်ဂြပ်မ္ဂး ဗွဲကိုပ်ကၠာ တိဍာ် ညံၚ်ဂွံၜိုဟ်လလမ်၊ ညံၚ်ဂွံဒှ်ဒေသ နွံကဵုပရေၚ်အုပ်လ္ဒမ်သၞောဝ်ဓရ် Rule of Law ဂှ် ဒးကၠောန်ကၠာရောၚ် မိက်ဂွံသ္ဂးရ။

တၚ်ပ္ညုၚ် –https://goo.gl/VaxP7p
-https://en.wikipedia.org/wiki/Insurgency_in_Northeast_India

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.