Category: ဂလာန်ညးဒါန်လိက်

အတိုၚ်ကျာ်တြဲတွံလဝ် “အာရောဂျံ ပရမံ လာဘံ” မ္ဂး ပွမထတ်ယုက်ဂှ် လာဘ်ခိုဟ်မွဲရောၚ် သ္ဂးတဴရ။ ညံၚ်ဂွံထတ်ယုက်ဂှ် ညးအဲ နွံပၟိက်မံၚ်အိုတ်ရ။ ဟိုတ်နွံပၟိက်တုဲ ကေၚ်ရာဒၞာမံၚ် လၟေၚ်တ္ၚဲအိုတ်ရ။
ၜိုန်ဂှ်လေဝ် နကဵုလညာတ်ပရေၚ်ထတ်ယုက် ဂွံမၚ်မွဲလွဳပရာ ဇကုဇကုဂှ် ဝိုတ်မံၚ်အိုတ်ရ။ ညးတံကေၚ်ဟီုလဝ် နွံမံၚ်ရ။ ဂၠုၚ်ကၠာဟွံစိုပ်သြၚ် ယဲကၠာဟွံဂွံက္ဍၚ် ဒးလွဳပရာလဝ်ရောၚ်။ ကၠာဟွံဒှ် ဂွံဒစးဒုၚ် ပလေဝ်ပလေဝ်လဝ် ညံၚ်ဟွံဂွံဒှ်ဂှ် ခိုဟ်အိုတ်ရ။
အဃောကၠာပၞာန်ဟွံဂွံထိၚ်အဝဵုတေံ ပရေၚ်ယဲကပ် Covid-19 ကၠောံထၞာန် သ္ကာတ်မြဟ် ၜိုတ်ဓမ္မတာ ဟီုစဂွံကီုလေဝ် ပၞာန်ထိၚ်ထောံအဝဵုတုဲ အ္စာသဝ်တံ ထ္ၜးဆန္ဒ သ္ပဇြဳဒဳအာမ် ဟွံအာကမၠောန် ဟွံပံက်ရုၚ်ဂဥုဲရ။ ပရေၚ်လွဳလွတ် စၟဳစၟတ်တံလေဝ် အောန်စှေ် စဵုကဵုအဆံၚ်ကၟာတ်ထောံပေၚ်ၚ်ရ။
ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ရုသံၚ် ပေဲါထ္ၜးဆန္ဒတံ သ္ကာတ်ကၠုၚ်တုဲ လပါ်ယဲဂှ် ဝိုတ်အာသတိအိုတ်ရ။ ဟွံဂွံစၟဳစၟတ် ဟွံဆဵုစၟယဲ ဒှ်ကၠုၚ်လဝ်ရ။ စပ်ကဵုယဲတုဲ ညးလဵုလေဝ် ဟွံမိက်ပ္တိုန်ဒုဟ်ရ။ ယဲ ဟွံဘိက်လေဝ် ဍေံစိုပ်ကၠုၚ်မာန်မံၚ်ရ။ ညံၚ်ဍေံဟွံစိုပ်ကၠုၚ် ကရောံဇကုဂှ် ဒစးဒုၚ်မၚ်မွဲ လွဳပရာအာထေက်ရောၚ်။
လၟုဟ်ဝွံ စၟယဲကိုဝ်ဝေဒ် ယဲကပ်ဂၠးကဝ်ဏံဂှ် ကလေၚ်ယာကၠုၚ်က္ဍိုပ် ပ္ဍဲကဵုကၟိန်ဍုၚ်ပိုဲ မွဲဝါပၠန်ဂှ် ယဲကိုဝ်ဝေဒ်လပှ်တတိယ ဂးရ။ ပ္ဍဲကဵုတွဵုရးဍုၚ်မန် ဌာန်ဒေသဂကူမန်တံ တန်တဴမံၚ်ဂှ်လေဝ် ပရေၚ်ကၠောံထၞာန် တိုန်ကၠုၚ်မံၚ်မွဲအသိၚ်ရ။ ၜိုန်ဂှ်လေဝ် ပရေၚ်ရီုဗၚ်ဟံၚ်ပြာ်တံ မၞိဟ်အောန်တုဲ ခက်ခုဲမံၚ်ဇဳဒိုဟ်ဂှ် ဂွံဆဵုကေတ်ကီုရ။
ကာလလၟုဟ်ဝွံ ပ္ဍဲကဵုကၟိန်ဍုၚ်ပိုဲဏံသၟးဟွံက ပ္ဍဲကဵုဍုၚ်သေံ ပွိုၚ်ဍုၚ်လ္ၚဵုတံဂှ် ဖျေံထောံ Lockdown ကၟာတ်ထောံရုၚ်ကမၠောန်အိုတ်ရ။ ဍုၚ်မလေဝ်ယှာတံလေဝ် ရုၚ်ကမၠောန်လ္ၚဵု ဒးကၟာတ်ထောံလဝ်ရ။ ဍုၚ်သေၚ်ကာပူလေဝ် ဒၞာဲလ္ၚဵု အာကၠုၚ်ဟွံဂွံဏီရ။ ၜိုန်ရဒှ်မံၚ်ဍုၚ်သၟာၚ်ကီုလေဝ် ဒၞာဲကောန်ဂကူမန်တံ နွံမံၚ်မ္ဂး ညးတံလေဝ် စိုပ်ဒဒိုက်ကီုရ။ ညံၚ်ဂွံကဵုအရီုအဗၚ်မာန်ဂှ်လေဝ် ဒးချပ်လဝ်ဂၠံၚ်တရဴ ဒးလးလဝ်အစဳဇန်ထေက်ရောၚ်။
ပညာစှ် ဟွံသၟဟ်ကဵုသတိမွဲ အတိုၚ်တၠပညာတံ ကေၚ်ကဵုလဝ်သတိ အတိုၚ်စၞောန်ဌာနပရေၚ်ထတ်ယုက် ညံၚ်ဂွံစဵုဒၞာမၚ်မွဲ လွဳပရာအာ ဇကုဇကုကီု သ္ၚိကၟိန်ဇကုကီု ဍုၚ်ကွာန်ဇကုကီုရောၚ်။ သွက်ကောန်ဂကူမန် နွံမံၚ်လ္တူဂၠးကဝ်ဏံ ပရေၚ်ကၠောံထၞာန်ယဲ ဒှ်ကၠုၚ် ပ္ဍဲကဵုပွဳပွူဇကုမ္ဂး ညံၚ်ဂွံရီုဗၚ်ဟံၚ်ပြာ် ထံက်ပၚ်အာမွဲနဲမွဲဗီုမာန်ဂှ် ဒးပလေဝ်ပလေတ်စလဝ်ထေက်ရောၚ်ဂှ် ဆဝ်မ္ၚုဟ်ဏာရ။

ပ္ဍဲလိုက်လောကဏံ ဂကူညး ညးဆာန်၊ ဂကူညး ညးမၚ်မွဲဂှ် ဒှ်ကၠုၚ်လၟေၚ်ကမၠောန်မွဲရ။ ပရေၚ်ရီုဗၚ်ဟံၚ်ပြာ် ဒဒိုက်နာနာသာ်ဂှ်လေဝ် ဝတ်တာလျိုၚ်ကောန်ဂကူရ။ ဒးမၚ်မွဲတၞောဝ်ဒတောဝ် မသကလောဇကုဂှ် အခိုက်မွဲကီုရ။
အခိၚ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ရုသံၚ်ဂှ် ဂကောံမၞိဟ်ဗွိုၚ်ဇကု ဒးဇီုကပိုက်ကၠုၚ် ဒဒိုက်နာနာရ။ ဂကူမန် ဒးဒုၚ်ပကီုပရာပ်၊ ဒးဒုၚ်ဘပဠ၊ ဒးဒုၚ်အိုတ်မံၚ်လမျီုတံ နွံကၠုၚ်ရ။ လ္တူဒးဒုၚ်ဍဵုဍိုက်မံၚ်တံဂှ် ဗျဵုတဟၚ်မံၚ် ပရေၚ်စဵုဒၞာ ပရေၚ်ဂီုကၠီုတံရ။
ပ္ဍဲကဵုပ္ၚံက်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဏံ ဂကူမန်တံ ချဳဓရာၚ်မံၚ် ဇဳဒိုဟ်ရ။ ပ္ဍဲကဵုဂကောံအလဵုအသဳကီု ကမ္မတဳနာနာတံကီု ဂကူမန်တံ ပါလုပ်မံၚ်သၟးရ။ ဆဂး ညးမပါလုပ်မံၚ် ပ္ဍဲကဵုဂကောံအလဵုအသဳ သီုၜါလပါ်ဂှ် ပရေၚ်ကေတ်လျိုၚ် ဒုၚ်လျိုၚ် နွံဗီုပြၚ်လဵုရောဂှ် ဟွံမြော်မွဲသာ် သ္ၚိတ်ဇြမံၚ်ဍိတ်ရ။
ညးသ္ပစၞးဗော် သ္ပစၞးဂကူ သ္ပစၞးပူဂဵုလဵုဟွံဟီု နကဵုကောန်ဂကူမန်မွဲတၠ လုပ်ကေတ်မံၚ်တာလျိုၚ် ပ္ဍဲကဵုဂကောံအလဵုအသဳ၊ ဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်နာနာ၊ ဗော်ရပ်လွဟ်နာနာကီု ပ္ဍဲကဵုဂကောံနာနာ ဗွိုၚ်နာနာတံဂှ် သွက်ဂွံမၚ်မွဲစဵုဒၞာ ကောန်ဂကူမန်ဂှ် တာလျိုၚ်နွံမံၚ် ဍိုက်က်ပေၚ်ၚ်ရ။
ကောန်ဂကူမန် အလံၚ်အမာတ်ကၠတ်ထဝ်ကောန်ဂကူ ပွိုၚ်ဍုၚ်လှာဒကှ် မိဝေဒဳဖျဵု ဒးဒုၚ်ပန်ဂစိုတ်လဝ်ရ။ အဃောဒဳဒၟံၚ်ကွဳစက် အကြာဍုၚ်ကျာ်ပိကဵု ကွာန်တၟိဂှ် ညးဒးဒုၚ်ပန်အာ ပ္ဍဲကဵုဂၠံၚ်ဇၞော်ရ။ နကဵုလွဟ်သေနာတ် ပန်ဂစိုတ်ဏာဂှ် သွက်ညးဍုၚ်ကွာန်တံ ဒှ်ဗဟေက် ဖေက်လကိုတ်ကၠုၚ်ကီုရ။
အကြာဏံ ပရေၚ်ဘပဠ ပရေၚ်ဍဵုဍိုက် ပရိုက်ဘဲ လ္တူကောန်ဂကူမန်တံ ဒှ်ကၠုၚ်ဂၠိုၚ်ရ။ ဗွဲတၟေၚ်မ္ဂး ညးကေၚ်ချဳဓရာၚ်လဝ် ပ္ဍဲကဵုသွာၚ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ယၟုကေၚ်ပြာကတ်လဝ်တုဲ ပ္ဍဲကဵုအခိၚ်လၟုဟ် ကဟဳမံၚ်ကဵုဒှ် ဟွံပံၚ်ဖက်ကဵု ဂကောံဍေံတံကဵုဒှ် ဒးဒုၚ်ဘပဠ ဒးဒုၚ်ပကီုပရာပ်ဂှ် ဂၠိုၚ်တိုန်မံၚ်ရ။
ဟိုတ်ဂှ်ရ ပရေၚ်စဵုဒၞာကောန်ဂကူဂှ် ဒပ်ပၞာန်ဗၠးၜးကောန်ဂကူမန်သၟးဟွံက အလုံကောန်ဂကူမန်အိုဿီု ဒးမၚ်မွဲ ဒးစဵုဒၞာ ကောန်ဂကူဇကုရောၚ်။ အလုံကောန်ဂကူမန်တံသီုဖအိုတ် သွက်ဂွံမၚ်မွဲ စဵုဒၞာကောန်ဂကူမန်မာန်ဂှ် ဒးဖျေံဗျူဟာ ပရေၚ်စဵုဒၞာကောန်ဂကူထေက်ရောၚ်ဂှ် မိက်ဂွံဆဝ်မ္ၚုဟ်ဏာရ။

ပ္ဍဲကဵုလိုက်လောကဏံ ဇြဟတ်မၞိဟ်တံ ပၠမံၚ်တရဴ ဇၟာပ်အရာရ။ နူမွဲပေၚ်စှ် နူစှ် ဒှ်ကၠံ ပ္တန်ကၠုၚ်လဝ် အဆက်ဆက်တုဲ ဒက်ပ္တန်လဝ် ဂကောံမၞိဟ်နာနာရ။ တမ်ရိုဟ်မၞိဟ် ဂွံပၠတရဴ အဆံၚ်ကောန်ဂကူ ဗွဲမဂၠိုၚ်ဂှ် ဂကောံမဟာဇန်တံ လွဳၜံၚ်ပ္တိတ်ကဵုမံၚ်ရ။ သွက်ဂွံဒှ်ဒတုဲဖိုလ် ပရေၚ်မၞိဟ်လေဝ် ပရေၚ်သၠုၚ်လညာတ်တံ ဒှ်ကမၠောန်တိုၚ်ခဳ ဂကောံမဟာဇန်တံရ။
ဗွိုၚ်ကောန်ဂကူမန်ဂှ် ဂကောံမဟာဇန် ဟွံဂၠိုၚ်အိုတ်အစောန်ကီုလေဝ် ဟွံအောန်ကဵုလၟိဟ် နွံမံၚ်ရောၚ်။ အကြာဇွိုန်လပှ် ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဂှ် ဂကောံမဟာဇန်တံ အတိုၚ်ရန်တၟံလဝ် တိုၚ်ပ္ကဴညးတံဂှ် ဖေက်အာစိုပ်ဟွံမာန်တုဲ လဇလဝ်ဇိုၚ် ပ္ဍဲကဵုဓမံက်ရုပ်ရဴကမၠောန်ရ။
ဂကောံလ္ၚဵုတံဂှ် ဖေက်ဒးဓယံက် တၠအဝဵုဂးတုဲ ဟွံဆက်ဓမံက်ရုပ်ရဴ နွံမံၚ်ရ။ ဂကောံလ္ၚဵုတံဂှ် တိုၚ်ပ္ကဴညးဂှ် ဒးဒစဵုဒစးကဵု တၠအဝဵုတံ တိုက်ရိုက်တုဲ ဒးအောပ်မာထောံ နွံမံၚ်ရ။ ဗီုလဵုဟီုဟီုရ ဂကောံမဟာဇန်တံဂှ် ဇြဟတ် နွံမံၚ်ရောၚ်။ အတိုၚ်ဇွိုန်လပှ် ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ထတ်ဂှ် ဟွံမိက်ကဵုဗၠိုက်တၞီအာရ။ ဂိုဟ်ဇြဟတ်ဂကောံဂှ်ကွေံရ။
အတိုၚ်ဇြဟတ်ဂကောံ နွံမံၚ်လၟုဟ်ဂှ် တမ်မူလတိုၚ်ပ္ကဴဂကောံလ္ၚဵုဂှ် ဆက်ဓမံက်ရုပ်ရဴ ဟွံလောဲကီုလေဝ် ယဝ်ရ ဆက်ရေၚ်တၠုၚ်အာ ကဏ္ဍကောန်ဂကူမ္ဂး ဒှ်ဒတုဲဖဵုဂၠိုၚ်မံၚ်ဏီရ။ ကၠာမၞိဟ်ဟွံပြး ဂၠံၚ်တရဴ ပရေၚ်ကောန်ဂကူပိုဲ စပ်ကဵု လိက်ပတ် ယေန်သၞာၚ် အခိုက်ကၞာနာနာကီု ပရေၚ်ဖောအ်ဗြေဝ်၊ ပရေၚ်မၞိဟ်နာနာတံဂှ်လေဝ် ဂကောံမဟာဇန်တံ ပၠအာတရဴမာန်မံၚ်ဏီရ။
ဟိုတ်နူကဵုဓမံက်ရုပ်ရဴ အတိုၚ်ပၟိက်တၠဒါန်တံ ဟွံသၟဟ်အစောံတုဲ တၠဒါန်တံ ထပိုတ်ထောံအဆက် ဒှ်မာန်ကီုလေဝ် တမ်ရိုဟ်မၞိဟ် နွံမံၚ်အပ္ဍဲဂကောံတုဲတုဲတံဂှ် ဆက်သၠုၚ်အာလညာတ်၊ ဆက်ဓမံက်အာရုပ်ရဴ ဂၠံၚ်တရဴ ပရေၚ်ကောန်ဂကူမန်ညိ။ ဗီုကၠာတေံ နကဵုအသိၚ် ကၠောန်ဟွံမာန်စွံကၠာရ ၜိုတ်မာန်ကဵုမာန် ဘိုၚ်ကၠောန်အာ ပရေၚ်ကောန်ဂကူ၊ ပရေၚ်ပညာ၊ လိက်ပတ်ယေန်သၞာၚ် အခိုက်ကၞာ၊ ပရေၚ်မၞိဟ်နာနာတံ မာန်မံၚ်ဏီရောၚ်ဂှ် မိက်ဂွံကဵုဏာသမ္တီရ။
ဂကောံမဟာဇန်ဟီုဂှ် ဂကောံပ္တိုန်လဝ်စရၚ် ပ္ဍဲကဵုအလဵုအသဳ၊ ဂကောံပ္တိုန်လဝ်စရၚ် ပ္ဍဲကဵုတၠဒါန်တံသၟးဟွံက ဂကောံသၟတ်၊ ဂကောံလိက်ပတ်၊ ဂကောံဒုၚ်သ္ဇိုၚ်ကဵုဒေသ ဂကောံမဆေၚ်စပ်ကဵု ပရေၚ်မန်တံသီုဖအိုတ်ဂှ် ဆက်ကွာ်အာ ဂၠံၚ်တရဴ ပရေၚ်ကောန်ဂကူအိုတ်ညိဂှ် ဖတိုက်ဖအောဝ်ဏာရ။

အသိၚ်အလိုန် ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်လၟုဟ်ဂှ် ဂၠံၚ်တရဴ ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် လညာတ်ထကးကၠုၚ်ရ။ ညးလ္ၚဵုဂှ် ဖျေံဗီုပြၚ်ကမၠောန် ပစ္စုပ္ပန်ဏံ ဂးတုဲ ဒုၚ်တဲ ဂကောံတၠအဝဵုရ။ ညးလ္ၚဵု ထ္ၜးဟိုတ် ဂၠံၚ်တရဴပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် အနာဂတ် ဂးတုဲ ပံၚ်တောဲကဵု ဂကောံဇြဟတ်ဇၞော်တံရ။
ညးလ္ၚဵုပၠန် ဖံက်ဂၠံၚ်တရဴတၟိ မိက်ဂွံဒက်ပ္တန် ဂကောံ၊ ဗွိုၚ်၊ ဗော်တံကီုရောၚ် ဟီုဂးပ္တိတ်ကၠုၚ်ပရိုၚ်ရ။ ဗီုလဵုကၠောန်ကၠောန်ရ ကဏ္ဍညးကဵုညး ဗွိုၚ်ညးကဵု ထ္ၜးကမၠောန် ဓမံက်ရုပ်ရဴ ရေၚ်တၠုၚ်မံၚ်တံဂှ် ဒှ်မံၚ်ဒတုဲဖိုလ် မွဲမွဲသာ်ရောၚ် စှေ်ကေတ်စိုတ်ရ။
မွဲသာ်ပၠန် လပါ်သၟတ်တံလေဝ် ၜိုန်ရဟွံလုပ်ကေတ်လဝ် ဟွံယိုက်ဂၠေၚ်လဝ်တာလျိုၚ် ပ္ဍဲကဵုဌာနန္တရ မွဲမွဲဒၞာဲကီုလေဝ် ကဵုမံၚ်ဇြဟတ်ဓရိုဟ် ဗွိုၚ်ဇဳမာန်ကီုရောၚ်။ ပရေၚ်ချဳဓရာၚ် ကဵုဇြဟတ်ဓရိုဟ်ဂှ် မ္ၚိုဟ်မံၚ်ကီုရ။ မဗဳဇတဵုပလုံလဝ် ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ပ္ဍဲကဵုဗွိုၚ်သၟတ်ဂှ် ညံၚ်ဂွံဆက်ဏာလမျီု ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ပိုၚ်ပြဳအဝဵုမာန်ဂှ်လေဝ် ဒးထိၚ်ဒဝ်လဝ် ဇြဟတ်ပိုဲကီုရောၚ်။
ပ္ဍဲကဵုကဏ္ဍသၟတ်ဂှ်လေဝ် ဂကောံဟွံမိက်ချဳ၊ ဂကောံပၠတရဴဗော်၊ ဂကောံဗွိုၚ်သၟဝ်တိ ပၠန်ဂတးကဵုတၠအဝဵု မပ္တံသာ်ဝွံ ကဏ္ဍနာနာ ချဳဓရာၚ်မံၚ်ရ။ ဆဂး ပရေၚ်ပံၚ်တောဲ မွဲဂကောံကဵု မွဲဂကောံ ဗီုပြၚ်ဇာနှိက်ဂှ် ဟွံပြာကတ်ရ။ ဇြဟတ်ဂွံဂၠိုၚ်အိုတ်အစောန်ဂှ် ဍေံဟွံဒှ်ဏီဖိုဟ်ရ။
မွဲအဆက်ဓဝ် အကြာလပှ် ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဂှ် ဂကောံမဟာဇန်တံလေဝ် ဓမံက်ရုပ်ရဴ တၚ်ပတဝ်က္ဍိုပ်ဂကောံ ဟွံဂွံတံ ဒှ်ကၠုၚ်ရ။ ဇုတ်ဓရံၚ်ဂကောံ၊ ဇြဟတ်ဂကောံဂှ် နွံမံၚ်ပြာကတ်ဏီဖိုဟ်ရ။ လၟေၚ်ကမၠောန်နာနာတံ ယုတ်ဒေက်ကၠုၚ်နွံရ။ ဇြဟတ်နွံမံၚ်လၟုဟ်ဂှ်လေဝ် ကၠာဟွံဂွံထကးပြးအာဏီ ကဏ္ဍပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ကောန်ဂကူဂှ် ဆက်ဓမံက်အာရုပ်ရဴ ဂွံမံၚ်ဏီရ။ လိက်ပတ်ယေန်သၞာၚ်ကီု ပ္ဍဲကဵုဗွိုၚ်ကောန်ဂကူ ကဏ္ဍနာနာဂှ် ဆက်ကၠောန်အာထေက်ရောၚ်။
ဂကောံလဵုဟီုဟီု ဗော်လဵုဟီုဟီု ဒးဒက်မိတ်၊ ဒးပံၚ်တောဲ ကၠောန်ကမၠောန်ဟေၚ်ရ။ တၚ်ရန်တၟံ တၞဟ်ခြာ၊ ပရေၚ်ကမၠောန်တၞဟ်ဟ်တံလေဝ် ဍေံပါလုပ်ကၠုၚ်မာန်ရ။ ၜိုန်ဂှ်လေဝ် တၚ်ရန်တၟံ သွက်ကောန်ဂကူဂှ် ဒးစွံလဝ်ရောၚ်။
သွက်ဂကူမန်မွဲ တၚ်ရန်တၟံ သောၚ်ၚ် တုပ်ပ်မွဲဂှ် ဒးစွံပ္တန်လဝ်ကီုမှ အတိုၚ်အရေဝ်ညးဟီု “စှေ်ပိဏ္ဍပါတ် ဂၠံၚ်ညးညးအာ၊ ခၞုက်ဗြု ကဵုပိုန်မွဲစွံ” ကဵုဂွံဒှ်ညိ။ ဂကောံလဵုပံၚ်ၚ် ဇာနှိက်လဵုလုပ်ပ်၊ ဌာန်ဂအုပ်လဵုပံက်က် ပ္ၚံက်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဏံ ဒတုဲဖဵုသွက်ဂကူ တိုၚ်ပ္ကဴသွက်မန် ဒးစွံလဝ်မွဲထေက်ရောၚ်ဂှ် မိက်ဂွံဖတိုက်ဖအောဝ်ဏာရ။

ပ္ဍဲကဵုပရေၚ်ကောန်ဂကူမန် သွာၚ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဂှ် နကဵုဂကောံ၊ ကမ္မတဳ၊ ဇာနှိက်၊ ဗော် ဗီုပြၚ်ဒက်ပ္တန်နာနာတုဲ ပၠကၠုၚ်မံၚ်တရဴ ကောန်ဂကူရ။ ပရေၚ်သီထ္ၜောဝ် သ္ပစၞးကဵုဂကူ မွဲဟေၚ်ဂှ် ဍေံဟွံဒှ်တုဲ ဗီုပြၚ်ညးကဵုညး ပၠမံၚ်တရဴရ။ အဓိကဂှ် ဂကောံမွဲကဵုမွဲ ဗွိုၚ်မွဲကဵုမွဲ ပရေၚ်ဆက်စၠောံ ပရေၚ်ပံၚ်တောဲ နွံမံၚ်မ္ဂး ဇြဟတ်တဴဂၠိုၚ်ရောၚ်။

ပ္ဍဲကဵုအခိၚ်ကာလလၟုဟ်ဝွံ အသိၚ်အလိုန် ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ကၟိန်ဍုၚ် သ္ကာတ်မြဟ်ကၠုၚ်ဂှ် ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ကောန်ဂကူမန်လေဝ် ဟိုတ်နူကဵုဒုၚ်သ္ဇိုၚ်ဟွံတုပ်၊ လညာတ်ဟွံတုပ်တုဲ နူကဵုကၠောန်မံၚ် အဆံၚ်ဒေသဂှ် ကၠောံဍပံၚ်တောဲကၠုၚ်ကဵု ဂကောံဗွိုၚ်အဆံၚ်ကၟိန်ဍုၚ်တံရ။ ပ္ဍဲကဵုပရေၚ်အာပံၚ်တောဲဂှ် ပရေၚ်ဒက်မိတ် တၞဟ်ခြာ ဂၠံၚ်တရဴ တၞဟ်ခြာကၠုၚ်ရ။ ဂကောံလဵုဟွံဟီု တၚ်ရန်တၟံ ပရေၚ်ကောန်ဂကူတုဲ လုပ်ဒုၚ်ဒဒိုက်ရောၚ်ဂှ် ဟီုဂးလဝ်နွံရ။ ၜိုတ်လဵုဒှ်ကၠုၚ်မာန်ဂှ် ဒးမၚ်ရံၚ်အာမံၚ်ဏီ။

စဵုကဵုအခိၚ်လၟုဟ် ဂၠံၚ်တရဴ ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ကောန်ဂကူဂှ် သွာၚ်လဵုလေဝ် ဓမံက်ရုပ်ရဴ ဟွံပြာကတ်ဏီရ။ ပရေၚ်ပံၚ်တောဲကဵု ဂကောံဇြဟတ်ဗွိုၚ်ဇၞော် အဆံၚ်ကၟိန်ဍုၚ်တေံ နွံမံၚ်သီုၜါလပါ်ကီုလေဝ် ဂွံချပ်ပရေၚ်ကောန်ဂကူဂှ် ဂကောံမပံၚ်တောဲလဝ် အဓိကတံ စွံအာရီုလပါ်ကောန်ဂကူ ကောန်ဍုၚ်အရၚ် ဟွံမာန်ဏီရ။ ညးတံ စွံကၠုၚ်ဏောၚ် စၟဳစဂွံကီုလေဝ် ဟိုတ်ညးတံ ချပ်ကဵုဟွံမာန်ဂှ်လေဝ် ပရေၚ်တာဒၞာ နွံမံၚ်ရ။ ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဟွံၜိုဟ်သြိုဟ်တုဲ အဆံၚ်ကောန်ဂကူ ကောန်ဍုၚ်အရၚ်ဂှ် ညးတံ ပၠောပ်က္ဍဟ်ဟွံမာန်ဏီရ။ ပရေၚ်ကမၠောန်ညးတံ ဂွံအံၚ်ဇၞးဟေၚ် စွံလဝ်အာရီုအိုတ်ရ။

အိုတ်ကၞောတ် ပ္ဍဲကဵုဗွိုၚ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဂကူမန်ဂှ် ဂကောံလုပ်သၞောဝ်သၟးဟွံက၊ ဂကောံသၟဝ်တိ၊ ဂကောံတၟိပၠန်၊ ဂကောံနာနာတံ နွံလဝ်တုဲသၟးဟွံက သ္ပဟိုတ်နာနာတုဲ ဒက်ပ္တန်ကၠုၚ်မံၚ် ဂကောံ၊ ဗွိုၚ်ဏီဖိုဟ်ရ။ ပရေၚ်ဓမံက်ရုပ်ရဴ ဂၠံၚ်တရဴဟွံတုပ်တံ ဒှ်ကၠုၚ်မံၚ်ရ။
ယဝ်ရသ္ပသ္ဇိုၚ်ကဵု ပရေၚ်ကောန်ဂကူ၊ ချဳဓရာၚ်မံၚ် သွက်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ကောန်ဂကူဏီမ္ဂး ဂွံအံၚ်ဇၞးလောဲဂှ် ပရေၚ်ပံၚ်တောဲ ပ္ဍဲကဵုဂကူမန် ဒးစွံအဓိကရောၚ်။ ဟိုတ်ဂှ်ရ ဂကောံ၊ ဗွိုၚ်၊ ကမ္မတဳ၊ ဗော်၊ ဗော်သွးနာနာတံ ညံၚ်ဂွံပံၚ်တောဲချဳဓရာၚ် ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ကောန်ဂကူ ဍာ်ဇမၠိၚ်မာန်ဂှ် စွံအာဂရုတုဲ သၠုၚ်ပ္တိုန်အာ ဇြဟတ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ကောန်ဂကူညိဂှ် ဖတိုက်ဖအောဝ်ဏာရ။

စနူသၞာံ (၂၀၂၁) မံက်ဏံ ယဲကပ် COVID 19 အသိၚ်ဍိုန်စှေ်အာကီုလေဝ် အကြာပွိုၚ် (၃-၄) သတ္တဟလၟုဟ်ဏံပၠန် လပှ်တတိယ ယာတိုန်ဍိုပ်တုဲ အလုံဂၠးကဝ်မွဲ လၟိဟ်မၞိဟ်ယဲ ကလေၚ်ပဵုဂၠိုၚ်တိုန်ကၠုၚ်၊ လၟိဟ်ချိုတ်ဂၠိုၚ်တိုန်မံၚ် အရိုဟ်ဟ်တ္ၚဲ ဂွံဆဵုညာတ်မံၚ်ပရိုၚ်ရ။
အလုံဂၠးကဝ်မွဲ ၜိုန်ရမၞိဟ်ထပက်လဝ်ဂဥဵုစဵုဒၞာယဲ မၞိဟ်ပြကောဋိကိုဋ် လၟိဟ် (၇၈၀) ပြကောဋိကိုဋ်တၠ တုဲဒှ်ဟီုကီုလေဝ် ဒဒှ်ရလၟိဟ်ယဲ ပဵုတိုန်ကၠုၚ်မံၚ်ဗီုဗီုဏံဂှ် ထေက်ကဵုဒးစွံသတိဇၞော်ဇၞော်ရောၚ် ဂကောံပရေၚ်ထတ်ယုက်ဂၠးကဝ် WHO ဟီုလလောၚ်လဝ်ရ။
အပ္ဍဲဍုၚ်ပိုဲလေဝ် သၞာဲဒဴရုၚ်အလဵုအသဳတံကဵု ညးအာယုက်ဇၞော်တံကီု နူဌာနပရေၚ်ထတ်ယုက်တံ ဆက်ထပက်မံၚ်ဂဥုဲစဵုဒၞာ ပ္ဍဲဇၟာပ်ပွိုၚ်ဍုၚ်နွံမံၚ်ကီုလေဝ် အကြာပေဲါထ္ၜးဆန္ဒက္တဵုဒှ်မံၚ်ဏံ ယဲ Covid 19 ၜိုတ်လဵုဆက်ကၠောံမံၚ်ဟီုဂှ် ပရိုၚ်အဆက် ပိုတ်မံၚ်အိုတ်ရ။
ရံၚ်ကေတ်အကာဲအရာလၟုဟ်ဏံမ္ဂး မွဲလပါ်တေံ ၜိုန်ရထပက်ဂဥုဲစဵုဒၞာကီုလေဝ် မွဲလပါ်ဂှ် ယဲဆက်ကၠောံထၞာန်မံၚ်နွံတုဲ အတိုၚ်ဗီုပြၚ် ဒစးဒုၚ်စဵုဒၞာမံၚ်ဗီုတြေံတေံ မၞိဟ်ကဵုမၞိဟ် ညံၚ်ဂွံမံၚ်ဟရာခြာလဝ်ညးသ္ကံ၊ ဇၟာပ်အာမ္ၚး စုတ်လဝ်ယာတ်ကၟာတ်ပါၚ်၊ ပ္ဍဲခန္ဓဇကု စၟယဲနွံဟၟဲ မ္ဒးစမ်ၜတ်၊ ဗက်ထဍေၚ်ဒၞာဲဇိုၚ် ဂၠံၚ်ယဲကၠောံထၞာန်မံၚ် ပရိုၚ်မၞိဟ်ယဲတၟိတံ ဝိုတ်သတိဟွံထေက်ရောၚ်။
စပ်ကဵုဒၞာဲဆေၚ်ဖျာစသုၚ်စၞနာနာ ကေုာံ ဆေၚ်ဍာ်လက်ဖက်တံပၠန် အတိုၚ်သၞောဝ်ဌာနပရေၚ်ထတ်ယုက် လလောၚ်ပတိတ်လဝ်ဂှ် သွက်ညးဍုၚ်ကွာန်တံဟေၚ် ဂုန်ဖဵုဂၠိုၚ်တုဲ ထေက်ကဵုဒးဆက်မၚ်မွဲအာ ဝတ်တာလျိုၚ် ပရေၚ်စဵုဒၞာ ယဲဘဲကပ်တံထေက်ရောၚ်။

ပ္ဍဲဍုၚ်ပိုဲဏံလေဝ် စနူကာလ ဒပ်ပၞာန်ထိၚ်အဝဵု ဂိတုဖေဖဝ်ဝါရဳ (၁) တေံ မွဲတ္ၚဲမ္ဂး မၞိဟ်ယဲဆဵုကၠုၚ်မံၚ် ဗဒဲါ (၂၀၀) တၠ၊ ပရေၚ်ယဲဘဲကၠောံထၞာန်မံၚ်တံ ဆက်နွံဖိုဟ်တုဲ အန္တရာဲယဲကပ်ဂၠးကဝ် Covid 19 ဏံ အးကၠေံအိုတ်ယျ အခိၚ်လလောၚ်တြးမာန်ကၠုၚ်မှ ပိုဲညးဂမၠိုၚ်တံ ဂွံဖျေံစိုတ်ရောၚ်။
ဆဂး ကောန်ဍုၚ်ပိုဲကၠောံဍဂၠိုၚ်အိုတ် ပ္ဍဲဍုၚ်သေံဝွံ စနူဂိတုအေဗရဴမံက်ဏံ မၞိဟ်ယဲကလေၚ်မံက်တိုန် နူ (၁၀) တၠပြၚ်ၚ်ဂှ် ဇၟာပ်ပ်တ္ၚဲ နကဵုအဆတုဲ ထပ်အဆ လၟိဟ်မၞိဟ်ကၠောံထၞာန်ယဲ ထပ်ပဵုမံၚ်တုဲ လၟုဟ်စိုပ်လဒေါဝ်ဂိတု အခိၚ်အတးစှေ်ဂှ် မွဲတ္ၚဲမ္ဂး မၞိဟ်ယဲတၟိ (၉၀၀) တၠပြၚ် ဆဵုတိုန်ကၠုၚ်တုဲ ညးတာလျိုၚ်အလဵုအသဳတံ ဒးကၟာတ်ကၠုၚ် သဘၚ်ဝေၚ်အတး မွဲသၞာံပၠန်ရ။
အလုံဂၠးကဝ်မွဲ ပ္ဍဲဂိတုအေဗရဴ (၁၃) အတိုၚ် WHO လလောၚ်မ္ဂး မၞိဟ်ယဲ (၁၃၇,၂၂၁,၇၉၇) တၠ၊ မၞိဟ်ဒးချိုတ်အာ (၂,၉၅၇,၂၇၆) တၠ၊ ကလေၚ်ဗၠး (၁၁၀,၃၂၆,၃၁၉) တၠ၊ အပ္ဍဲဏံ ပ္ဍဲဍုၚ်အမေရိကာန် ဒှ်ကၠုၚ်ယဲ (၃၁၁) ကိုဋ်တုဲ ချိုတ်လဝ် (၅ လက် ရ လ္ၚီ ၆ ကၠံ) တၠ ပြၚ်အာရ။
ဟိုတ်ဂှ်ရ ပရေၚ်ယဲကၠောံထၞာန် Covid 19 နွံမံၚ်ဏီတုဲ လပှ်အလန်တတိယ ညံၚ်ဟွံဂွံလုပ်ကၠုၚ် အကြာပွဳဗွိုၚ်ပိုဲတံဂှ် ဒစးဒုၚ်မၚ်မွဲစဵုဒၞာအာညိအဴ။

သ္ပဟိုတ်ကဵု ပေဲါရုဲမာဲ ဟွံယျေလဂူတပ်တးဂးတုဲ သၞာံ (၂၀၂၁)၊ ဂိတုဖေဖဝ်ဝါရဳ (၁) ဂှ် ဒပ်ပၞာန်ထိၚ်သီထောံအဝဵုတုဲ ပေါဲထ္ၜးဆန္ဒအလုံဍုၚ် ဇၞော်ကဵုဇြဟတ် က္တဵုဒှ်ကၠုၚ် ဒဵုကဵုတ္ၚဲဏံ၊ ကောန်ဍုၚ်ကွာန် ဇၞော်ဍောတ် သီုကောန်ၚာ်တံသက်သက် လၟိဟ်မၞိဟ်ဒးလေၚ်အာလမျီု (၄၂၃) တၠနွံမံၚ် သာ်ဝွံ ဂကောံရီုဗၚ် ကောန်ထံၚ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် AAPP ပတိတ်လဝ်ပရိုၚ် စၟတ်တ္ၚဲ ၂၈-၃-၂၀၂၁ ဂှ် ဗွဲမအောန်စိုတ် ဂွံတီရ။
သၞာဲဒဴ သၟာကမၠောန် ဗါန်တိုက်သြန်ပုဂ္ဂလိကဂမၠိုၚ် စးအမိၚ်ဂလာန်တၠအဝဵုပၞာန် CDM အိုတ်တုဲ ပတိတ်/ဟပၠုပ်သြန်ဟွံဂွံဂှ်ရ ၚုဟ်မးကပေါတ်နာနာတံကီု သီုၚုဟ်မးကၠေၚ်စက် သၠုၚ်တိုန်အိုတ်ကီုဂှ် ကမၠောန်သွံရာန်ၚုဲက၊ သွံရာန်ထၜိုတ်ရာဘာ ကေုာံ ကမၠောန်သွံရာန် အန်လာၚ်နာနာသာ် အလဵုအလဵု ဇူဒေါအ်အာအိုတ်ရ။
ဒုၚ်သ္ဇိုၚ်ကဵု ပရေၚ်ထ္ၜးဆန္ဒဂမၠိုၚ် ကၠောန် CDM ဂှ်ရ ပရေၚ်ဗါန်တိုက်သြန်ပုဂ္ဂလိကတံကီု ဌာနပလံၚ်ဗစိုပ်ဂမၠိုၚ်ကီု ပရေၚ်အာတရဴပိုတ်အာ ကေုာံ အေန်တာနိတ်ပိုတ် ရဴဝွံ စက်ယာန်ကမၠောန် ညးဍုၚ်ကွာန်နာနာတံ ဂရံက်ဂရိုက်အာအိုတ်တုဲ ဇီုကပါ်ကၠုၚ်ကဵု ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ် ဗီုပြၚ်နာနာသာ်ရောၚ်။
ဟိုတ်နူပၞာန်ထိၚ်သီအဝဵု က္တဵုဒှ်အာတုဲ ပရၚ်ပိုန်ဒြပ်အလုံဍုၚ်မွဲ သွက်သၞာံဏံမ္ဂး ၜိုတ် (-10%) ဟုတ်သဝ်စှေ်အာဏောၚ် ဗါန်ဂၠးကဝ် World Bank လလောၚ်တြးလဝ် အကြာဏံရ။
ရုၚ်ကမၠောန်ဂကူကြုက်တံတူအာ၊ ရုၚ်ကမၠောန်ဂမၠိုၚ်ဒးကၟာတ်အာ၊ ကမၠောန်ပိုန်ဒြပ်ဂမၠိုၚ် ဒေါအ်ဒေၚ်အာအိုတ်တုဲ ခြာဟွံလံမ္ဂး ရုၚ်ကမၠောန်သေဌဳတၠကမၠောန်သေံ ဓလိုက်လဝ်တမ်ရိုဟ် ပ္ဍဲဍုၚ်ပိုဲဏံ ၜိုတ် (၁၀၀) တၠပြၚ်ၚ် ဒးဇူအိုတ်ဏောၚ် ဥက္ကဌ ကံၚ်သဳပရေၚ်ပိုန်ဒြပ် ဍုၚ်ဗမာ-သေံ ဟီုလဝ်ကဵု အာစာပရိုၚ်တံရ။
မွဲအဆက်ဓဝ် ပရေၚ်ဓလိုက်တမ်ရိုဟ် ဍုၚ်သအာၚ် ဘိုအ်ဂွံလုပ်ကၠုၚ်ဟၟဲကီု ဍုၚ်အမေရိကာန် ကေုာံ ဍုၚ်ယူရောပ်ဂမၠိုၚ် ဘိုအ်ဂွံကၟာတ်လဒဵုပိုန်ဒြပ် ဍုၚ်တၠအဝဵုပၞာန်လေဝ် နွံမံၚ်ပၠန်တုဲ ပရေၚ်ကြေပ်ဂြတ်ဟီုဂှ် ဗီုလဵုဆက်ဇီုကပိုက်အာမာန် ညးမွဲလေဝ် တော်ဆဟီုလဴ ဟွံမာန်ဏီရ။
အလုံတွဵုရးဍုၚ်မန်ဝွံ သၞာံ (၂၀၁၉) အခိၚ်ကသီု ဗြဲဂူၜက်လောန်ကာဲနူသၞောတ် ဒးဘဲဒဏ်ဍာ်ဇၞော် ပွိုၚ်ၜါဂိတုပြၚ်ၚ် သၟာဗ္ၚဗွဲမဂၠိုၚ် သြောံသ္ၚု မ္ဒးဆောံလေၚ်ကၠုၚ်နာနာ၊ သၞာံ (၂၀၂၀) တုဲကၠုၚ်ပၠန် ပရေၚ်ယဲကပ်ကိုဝ်ဝေဒ် (၁၉) အလုံဍုၚ် က္တဵုဒှ်တိုန်ပြးဇးတုဲ ပရေၚ်ကူသာန်သွံရာန် ပရေၚ်ပတိတ်ကပေါတ် ပရေၚ်တဵုလွဳနာနာသာ် မ္ဒးဆောံလေၚ်ကၠုၚ်ပၠန်အိုတ်ဂှ် ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ် ဍောတ်တ်ဇၞော်ဇၞော်သီုဖအိုတ် လေၚ်ဒေက်ကၠုၚ်လဝ် တၟာဂမၠိုၚ် ဂွံဆဵုရ။
အကြာဏံ ပရေၚ်စၞဇွောံမစသုၚ်နာနာတံ ဘိုအ်ဂွံအေၚ်ကၠောဝ် ဒှ်တၞောဝ်ဝါတ်ကျာတ်ကၠုၚ် မာန်ဏောၚ် နကဵုဂကောံဇွောံမ ကုလသမဂ္ဂ WFP လေဝ် ကဵုလဝ်သတိ နွံမံၚ်ကီုရောၚ်ဒှ်တုဲ ယဝ်ရ ပေါဲထ္ၜးဆန္ဒတံဏံ သ္ၚိတ်ဇြအာဒှ်ကၠာ ဘဲကၞောဝ်မွဲထပ်ပၠန် ပြသၞာပဋိပက္ခတၟိ က္တဵုဒှ်ကၠုၚ်မာန်ရောၚ်။
ဟိုတ်ဂှ်တုဲ နကဵုညးဍုၚ်ကွာန်မန်တံ ကေုာံ ကောန်တွဵုရးမန်တံဝွံ ဥတုပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ဟွံတၟးဇးဏီ ဗီုအခိၚ်လၟုဟ်ဏံဂှ် စပ်ကဵုပရေၚ်ဇွောံမ စၞစသုၚ်နာနာ ညံၚ်ဂွံပကောံပကေဝ် ဒေပ်စွံလဝ် မွဲကသီုမာန် ညးညးအဲအဲ သတိနွံနွံ ၜိုတ်ထေက်ကြိုက် ညံၚ်ဂွံပလေဝ်ပလေတ်လဝ်မာန် နကဵုစေတနာ မိက်ဂွံဖတိုက်ဖအောဝ်ဏာရအဴ။

ပေဲါထ္ၜးဆန္ဒဗတိုက်သရိုဟ် သၞောတ်တၠအဝဵုပၞာန် ပေၚ်စိုပ်ကၠုၚ်ပွိုၚ် (၄၀) တ္ၚဲ ကာလပတိတ်လဝ် အမိၚ်ပၞာန် Martial law အလုံဍုၚ်မွဲ ဟွံသေၚ်ကီုလေဝ် ပ္ဍဲကဵုဂိတုမာတ် (၁၅) အခိၚ်သဝ်တ္ၚဲ သ္ပဟိုတ်နူကဵု ပရေၚ်ထ္ၜးဆန္ဒတုဲ လၟိဟ်မၞိဟ်ဒးဒုၚ်ချိုတ် (၁၇၀) တၠပြၚ်အာယျဂှ် ဗွဲမအောန်စိုတ် ဂွံဆဵုမံၚ် ပ္ဍဲပရိုၚ်နာနာတံရ။
သ္ပဟိုတ်ကဵု ပၞာန်သီအဝဵုလၟုဟ်ဏံတုဲ ပူဂဵုဒးဒုၚ်ရပ်ထိၚ်၊ ဒးဒုၚ်စောဲအမှု၊ ဒးဒုၚ်ဖျေံထံၚ် ၜိုတ် (၁၈၀၀) တၠနွံမံၚ်၊ ဗွဲမဂၠိုၚ် ပူဂဵုဒးဂြိပ်ပါဲဒဴမံၚ်တံဂှ် နွံမံၚ်ဘောနဘောနံၚ် ရိုဟ်လၟိဟ်ဟွံမာန်ဏီ၊ တၠုၚ်လအာ ဘိုအ်ဂွံဆက်ရပ်အာလေဝ် နွံမံၚ်ဏီ။ ထံၚ်လၟုဟ်ဏံ စွံဟွံရုံဂပ်မ္ဂး သွက်ဂွံအာစွံပ္ဍဲ “ကအ်ကိုဝ်ဝ်”ဏောၚ် နူကဵုလိက်ပရိုၚ်အလဵုအသီ ချူဘပ ဠလဝ် ဂွံဆဵုရ။
အလုံဍုၚ် ပွိုၚ်ဍုၚ် (၃၃၀) နွံမံၚ်ဂှ် ၜိုတ် (၃၀၀) ပွိုၚ်ဍုၚ် အရိုဟ်တ္ၚဲဆက်ဆက် မၞိဟ်ကဵုကၠံလ္ၚီလက်ကိုဋ် နဲကဲဗီုပြၚ်ထ္ၜးဆန္ဒဇဳဂၠံၚ် မွဲတ္ၚဲတုဲမွဲတ္ၚဲ ထ္ၜးမံၚ်တံဂှ်မ္ဂး ပ္ဍဲစၟတ်သမ္တီတ္ၚဲညးဗြဴထ္ၜးဆန္ဒဂှ် ဂၞိန်သ္ပအလာံ စိုပ်အာအဆံၚ် ဗီုဏံယျ။
အကြာရဲထ္ၜးဆန္ဒကဵု ရဲဒးတာလျိုၚ်ဂီုကၠီုတံ ထေဲထုတ်ပၞောတ်စိုတ် အသိၚ်သၠုၚ်တိုန်အိုတ်တုဲ မွဲလပါ်ကဵုမွဲလပါ် ၜက်ၜေတ်သေက်ဇဵု လက်ဆဴကြံကြ ပွမပပ်ပဳနာနာသာ် သကာတ်မြဟ်တိုန်အိုတ် ကၞောတ် စိုပ်အာပရေၚ်ဆီပါ်ဍာ်ဇွောဝ် မွဲမွဲသာ်မှ မၞိဟ်ဒကးဝိုၚ်ပြးအာ ဆဵုကၠုၚ်မံၚ် အရိုဟ်ဟ်တ္ၚဲဆက်ဆက်ရ။
အသိၚ်အလိုန် ထ္ၜးဆန္ဒသၠုၚ်တိုန်က္ဍၚ် ရဲဂီုကၠီု ကောန်ပၞာန် ကေုာံ ဒပ်ဗၠာဲသၟိၚ်တံ ရပ်စပ်ကေတ်အရေဝ် ဒဵုကဵုပန်ဖျေံမၞိဟ်တပ်တပ် သီုကဵုလွဟ်ပၞုက် Sniper ၊ ဟီုတဝ်တဝ်မ္ဂး နကဵုလွဟ်လက်နက် စကာပ္ဍဲမုက်ပၞာန်ဂှ် စကာဒၞာဲထ္ၜးဆန္ဒဗီုဗီုဏံ ဟွံထေက်ဂှ်လေဝ် ညးတာလျိုၚ်ကုလသမဂ္ဂတံ ထံက်ထ္ၜးလဝ်နွံရ။
ၜိုန်ဂှ်လေဝ် ညးတာလျိုၚ်အလဵုအသဳပၞာန် ဒုဝန်ဇၞော် ဌာနပရေၚ်လလောၚ်ပရိုၚ် သ္ကိုပ်ပၞာန်ဇြဝ်မေန်ထောန် အတိုၚ်ဟီုလဝ်ကဵု အာစာပရိုၚ်တံ “ဗီုပြၚ်ရပ်စပ်မံၚ်လၟုဟ်ဏံဂှ် နကဵုသၞောတ် ပရေၚ်အုပ်ဓုပ်အမိၚ်ပၞာန် ပတိတ်လဝ်ဟွံသေၚ်ဏီ” သ္ဂးရ။
ဟိုတ်ဂှ်ရ အသိၚ်ထ္ၜးဆန္ဒ ဟွံအောန်စှေ် အသိၚ်ထပ်သၠုၚ်တိုန်ပၠန်မ္ဂး နကဵုအလဵုအသဳပၞာန် ဘိုအ်ဂွံထပ်ပတိတ်အမိၚ်ပၞာန် Martial law နွံမံၚ်ဏီရောၚ်ညာတ်တုဲ ညးဍုၚ်ကွာန်ဂမၠိုၚ် နကဲနဲကဲဍိုဟ်ကေက် ညံၚ်ဂွံမံၚ်စံၚ်အာ အကြာသၞောတ်တၠအဝဵုပၞာန်ညိဂှ် မ္ဒးဖတိုက်ဖအောဝ် ကဵုဏာသတိညိရအဴ။

စနူသၞာံအခါ ကောန်ဍုၚ်အရၚ်ဂမၠိုၚ် ချုက်ကၠုၚ်လိက်ကသုက် ပေန်လုၚ် (၁၉၄၇) တေံကီု၊ မွဲအခိၚ်ဓဝ် သွက်ဂွံဒက်ပတန်အာ ကၟိန်ဍုၚ်ဖေဝ်ဒရေဝ်ဇေတ်တ်မာန် က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်မန်တံ ခၞံဗဒှ် တ္ၚဲကောန်ဂကူမန်တုဲ ဖျေံကၠုၚ်လဝ်အဓိဌာန်မ္ဂး လၟုဟ် ပေၚ်စိုပ်ကၠုၚ် မရနုက်ကဵု (၇၄) ဝါရ။
အသေအဟာန်တ္ၚဲကောန်ဂကူမန် အဆက်ဆက်တုဲကၠုၚ်တေံမ္ဂး သ္ပစၞးကုအလုံဂကူမန်တုဲ ဗွဲမဂၠိုၚ် သ္ဂောံဆဵုညာတ်ကၠုၚ် ရမျှာၚ်ကညာၚ်ကရေဲ အတိုၚ်ဗွဲသၟဝ်ဏံရ။

*အလုံဂကူမန်တံ —– ညဳသာအိုတ်ညိ
*ကံကုသဵုမန် —- မန်ဒးဖန်ဖက်ကေတ်ရောၚ်
*ကၟိန်ဍုၚ်ပံၚ်ကောံဇေတ်တ် —– ဒးမံက်ဂတဝ်ရောၚ်
ဂကောံမွဲမွဲ၊ ဂကူမွဲမွဲ၊ ကၟိန်ဍုၚ်မွဲမွဲ ဂွံဆက်တန်ကြန်အာ အနာဂတ်အဓါန်ဂတ ခိုဟ်ဟ်မာန်ဟီုဂှ် ပရေၚ်ညဳသာ ဒှ်မံၚ်အဓိကတုဲ အကြာအခိၚ်ကာလ အကြာမွဲ အဃောပၞာန်ထိၚ်သီလဝ်အဝဵုဍုၚ်ပိုဲဏံ ဗီုလၟုဟ်ဟီုမ္ဂး အကြာဂကူမန်၊ ဗော်မန်၊ ဂကောံမှာဇန်နာနာတံ နကဵုတိုၚ်ပကဴ ပရေၚ်ညဳသာမွဲဂှ် သာတုဲဒးနွံထေက်ရောၚ်။
ဍုၚ်မန်နွံကဵုအဝဵု (၃) အဝဵုချူခၞံသၞောဝ်၊ အဝဵုပရေၚ်အုပ်ဓုပ်၊ အဝဵုပြုပြေၚ်စဳရေၚ်သၞောဝ်ဓရ် မတွံဂး ကံကုသဵုမန် မန်ညံၚ်ဂွံဖန်ဖက်ကေတ်တ်မာန်ဂှ် ညးညးအဲအဲ ဒးလွီဂစာန်အာရောၚ် မိက်ဂွံဟီု သောၚ်သောၚ်ကၠးကၠးရ။
ဟိုတ်ဂှ်ရ ရံၚ်ကဵုအကာဲအရာ ဇိုၚ်ဟယာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် အခိၚ်လၟုဟ်ဏံတုဲ အခေါၚ်အရာကောန်ဂကူတံ ဂွံမံက်တိုန်မာန်ကၠုၚ်ဂှ်ကီု ညံၚ်သ္ဂောံမံက်တိုန်ကၠုၚ်ကီုဟီုဂှ် သ္ၚဳဂၠိပ်ပလေဝ်ပလေတ်စ ဗွဲမဍိုဟ်ကေက်တုဲ တန်တဴကဵုအကာဲအရာ ညံၚ်ဂွံကေမ်္ၚှာပ်ကေတ်မာန် ဒၞာဲညးကဵုညး လွဳဂစာန်အာညိဂှ် ပ္ဍဲကဵုတ္ၚဲကောန်ဂကူမန် မရနုက်ကဵု (၇၄) ဝါဏံ သ္ပဏာအဓိဌာန် ဗွဲမအဲပရဲ ရှေ်သှေ်ဏာရအဴ။

ပ္ဍဲအခိုက်ကၞာ ယေန်သၞာၚ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဍုၚ်ဗၟာဏံ အခိုက်ဆဵုဂဗသဳကၠဳ သ္ဂောံဗဗွဲဗက်ညးသ္ကံ ဒးဒးရးရးဂှ် ဍိုန်လျမံၚ်ဏီတုဲ ကိစ္စကလေၚ်ပ္တန် ဓဝ်သၟဟ်သၟန်ကောန်ဂကူဂှ်လေဝ် လက်ထက်အလဵုအသဳ NLD ဟိုတ်နူပ္တန်ကၠုၚ်ဟွံမာန်ဂှ်ရ သီုဟွံထေၚ်ခယျလဝ်မွဲသာ် ဒးကလေၚ်စိုပ်အာ ပ္ဍဲဝဲခၞံၚ်သံသာ ပၞာန်သီအဝဵုဂှ်ပၠန်ရ။
ပေါဲရုဲမာဲ (၂၀၂၀) ဂှ် မာဲဟွံသမ္မာ နွံမံၚ်ဏောၚ် ဒပ်ပၞာန်ဗၟာ မဒှ်ဒပ် အပါဒဝ်အံၚ်သာန်သုကျဳ သ္ကိုပ်ပၞာန်အံၚ်သာန် ဒက်ပ္တန်ကၠုၚ်လဝ်ဂှ် ထ္ၜးဟိုတ်သာ်ဂှ်တုဲ သီကေတ်ထောံ အဝဵုအလဵုအသဳ NLD ရောၚ် မိက်ဂွံသ္ဂးတဝ်ဝ်ရ။
ပ္ဍဲကဵုပၞာန်သီကေတ်အဝဵုလၟုဟ်ဏံ ဗော် NLD ဆောံအာအဝဵုဣရ ဒှ်သာ်ဂှ်တုဲ အတိုၚ်လၟေၚ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် လုပ်ပေါဲဗတိုက် ဒတဴလိုၚ်အာ မွဲကရောံညးတံဂှ် ခိုဟ်ဟာ ဟွံသေၚ်မ္ဂး အလဵုအသဳလဵုတိုန်န် ပ္ဍဲကဵုအလဵုအသဳ နွံကဵုအဝဵုဂတမတ်ဂှ်ရ အာတ်မိက် ပရေၚ်ဖေဝ်ဒရေဝ်ကဵု ပရေၚ်ဒဳမဝ်ကရေဇြဳတုဲ အရာထေက်ကဵု ဒးကၠောန်တံဂှ် နဘာသာဇကုဇကု ဆက်ကၠောန်အာတၞဟ်ခြာဂှ် ခိုဟ်ဟာ သာ်ဏံ က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်မန်တံ ကသပ်ဂြက်မံၚ် ပ္ဍဲကရေပ်ဂါပ်ဂၠံၚ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ဂတမတ်ဏံရ။
ရံၚ်အာမွဲလ္ပာ်တေံပၠန်မ္ဂး လစွံစိုတ်ဗော် NLD မစွံကၠုၚ်လဝ် လ္တူကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံဂှ်ကီု ပ္ဍဲအာယုက်အလဵုအသဳ NLD ဗ္ဒါဲပွိုၚ် (၅) သၞာံဏံ ဗီုကၠောန်သ္ပကၠုၚ် နကဵုဆန္ဒဇကုမွဲလ္ပာ်သက်က်ဂှ်ကီု ကောန်ဂကူမန်တံ ဒးဆဵုဂဗ ဒးဒုၚ်စသိုၚ် ဂၠိုၚ်ကဵုခန်လ္ၚတ်တုဲ ပ္ဍဲကဵုအစဳဇန် ဒ္စဵုဒ္စးတၠအဝဵုပၞာန် Civil Disobedience Campaign ကေုာံ ပရေၚ်ချဳဒရာၚ်တက်စေဝ် ဇၟာပ်ဗ္တံ ပ္ဍဲအရာပ်၊ ဍုၚ်၊ ကွာန် ဗီုလၟုဟ်ဏံဂှ်မ္ဂး ကောန်ဂကူမန်တံ သ္ဂောံပါလုပ်ဂှ် ဇြိုၚ်မံၚ်စိုတ်ကီုရ။
သာ်လဵုကဵုဒှ်ကၠာရလေဝ် ပွပၞာန်သီအဝဵုလၟုဟ်ဏံ ညံၚ်မဖ္ဍိုန်ကၠေံအသိၚ် ဖအိၚ်ဖျေံ တရဴတိုၚ်ပကဴ ဒဳမဝ်ကရေဇြဳဍုၚ်ဗၟာကီု ရုပ်ရဴကၟိန်ဍုၚ်လေဝ် ပရေံစှေ်ကၠုၚ်မံၚ်တုဲ ထံက်ဂလာန်ဟွံထေက် ညာတ်ရ။
အကြာတၠအဝဵုပၞာန် ကေုာံ တၠအဝဵုဒဳမဝ်ကရေဇြဳ (၂) လပါ် အခိၚ်ညးတံ ရုန်မဵုပၠံၚ်မံၚ်အဝဵုသာ်ဏံ ဗက်တံၚ်ဂြဲမိတ်သဟာဲ ကုကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံတုဲ အသိၚ်လလိုန်ဇီုကပိုက်ကၠုၚ် ဇၞော်ကဵုဇြဟတ်ရောၚ် ညာတ်ရ။
ဒှ်သာ်ဂှ်ရ လဟီုလဂး ချူချာဲ ကဆော်ကဆဳဒၟံၚ် ဒဵုကဵုဓဝ်ညဳသာကောန်ဂကူမန် ညံၚ်ဂွံလီုဂှ်ကီု၊ ကမၠောန် ဒှ်ဟိုတ်ဓဝ်ညဳသာ ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံ ညံၚ်ဂွံလီုဂှ်ကီု အခိၚ်ပစ္စုပ္ပန်ဏံ ညးညးအဲအဲ စွံသတိဗွဲတၟေၚ် ဝေၚ်ပဲါအာအိုတ်ညိဂှ် ဖတိုက်ဖအောဝ်ဏာ ဇြိုဟ်ဟ်နက်က်ရအဴ။