Categories
ဂလာန်ညးဒါန်လိက် ပရိုၚ်

ပတိုန်စရာဲ ကုအာစာဂဥုဲ ကေုာံ ညးမရံၚ်စံၚ်မၞိဟ်ယဲတံညိ

ဍုၚ်မွဲမွဲ ဂကူမွဲမွဲ ညံၚ်ဟွံဂွံဒှ်အန္တရာဲကီု ညးတၞဟ်တံ ညံၚ်ဟွံဂွံပၠံၚ်ၜးကေတ် တိဍာ်ဇကုကီု ဒြပ်ကသပ်ဇကုကီုဂှ် ဒပ်ပၞာန်တံ ဒုၚ်ကဵုလမျီုတုဲ စဵုဒၞာကဵုဍုၚ်ရ။ ဟိုတ်နူဂှ်ရ ပ္ဍဲကဵုဂၠးကဝ်ဏံမ္ဂး ဍုၚ်ဂမၠိုၚ်တံဂှ် ဗပေၚ်လဝ်ဇြဟတ် ဒပ်ပၞာန်ကီု၊ ရာန်လဝ် ကပေါတ်ကညောတ်ပၞာန် မပ္တံကဵု လွဟ်ကီု၊ မကံကီု၊ က္ၜၚ်ကျာကီု က္ၜၚ်ပၞာန်ကီုတုဲ ဒုၚ်ဖအိုတ်သြန် သွက်ပၞာန်ဂှ် ဂၠိုၚ်ကွေံရ။
ဆဂး အလဵုအသဳကၟိန်ဍုၚ်တံ ဗွဲမဂၠိုၚ် အလဵုအသဳပ္ဍဲဂၠးတိတံ ဗွဲမဂၠိုၚ် ဝိုတ်ဒၟံၚ် (ဝါ) ဟွံသ္ပကေၚ်ကာ အရာ ဂွံဖဍိုက်ဗပေၚ်ကဵု အာစာဂဥုဲတံ ညးမၚ်မွဲဲယဲ Nurse ညးတြုံ ညးဗြဴတံ၊ ညးပလံၚ်မၞိဟ်ယဲ ညးဒဳကွဳစက် သီုကဵုဂဥုဲဇဗ ဒးနွံထေက် ပ္ဍဲကဵုရုၚ်ဂဥုဲတံကီုရ။ တုဲပၠန် ကပေါတ်ကရိယျာ စမ်ၜတ်တံလေဝ် ဟွံဍိုက်ပေၚ်ရ။
ပူ္ဍဲကဵုကာလယဲကိုဝ်ဝေဒ် – ၁၉ လုက်စုက်ကၠုၚ်မ္ဂး ပေဲါဗတိုက်ကဵုယဲကပ်ဏံဂှ် စကာကောန်ပၞာန်တံတုဲ ကဵုဗတိုက်လေဝ်ဟွံဂွံ၊ စကာက္ၜၚ်ကျာပၞာန်တံတုဲ ကဵုအာပန်လေဝ် ဟွံဂွံရ။ စၟယဲကိုဝ်ဝေဒ်- ၁၉ ဂှ်လေဝ် ရံၚ်နကဵုမတ်လေဝ် ဟွံဆဵုတုဲ ပေဲါဗတိုက်ကုစၟယဲကပ်ဏံဂှ် ဝါတ်ဂါတ်တဴဗွဲမလောန်ရ။
ဆဂး သွက်ဂွံလုပ်ပေဲါဗတိုက် ကုစၟယဲကပ်ဏံဂှ် အာစာဂဥုဲတံကီု၊ ညးမရံၚ်စံၚ်မၞိဟ်ယဲတံကီု ဒုၚ်ကဵုလမျီုညးတံ ဒုၚ်ကဵုအခိၚ်ညးတံ ဒုၚ်သၠးဖဵုပူဂဵုညးတံ စွံစေတနာ လတူမၞိဟ်ယဲတံတုဲ အာစာဂဥုဲတံ ညးမၚ်ယဲမၞိ်ဟ်ယဲ Nurse တံကီု ညးပလံၚ်မၞိဟ်ယဲတံကီု ဒုၚ်ဂိကၠုၚ်ရ။
အတိုၚ်လဴထ္ၜးစလဝ်ကီုရ။ ယဲကိုဝ်ဝေဒ် – ၁၉ ဏံဂှ် ကၠောံစပ်လောဲသွာ ဗွဲမလောန်ရ။ ညးမွဲ နွံဒၟံၚ်ကဵု စၟယဲမွဲမွဲသာ် ယဝ်ရ ရပ်စုတ်လဝ် ကပေါတ်မွဲမွဲတုဲ ဇကုရပ်ဒးတှေ် စၟယဲဂှ် ကၠောံရ။ ဟိုတ်ဂှ်ရ ပ္ဍဲကဵု အခိၚ်ပရူယဲကိုဝ်ဝေဒ် – ၁၉ ဏံဂှ်တှေ် အာစာဂဥုဲတံကီု ညးမမၚ်မွဲမၞိဟ်ယဲ Nurse တံကီု ညးပလံၚ်မၞိဟ် ဒဳကွဳစက် Emergency တံကီု ညးဒရိုဟ်ကွဳခါတ် မၞိဟ်ယဲတံကီုဂှ် ဒှ်အန္တရာဲဇၞော်ကဵုဇြဟတ်ရ။
ပ္ဍဲဍုၚ်အမေရိကာန်မ္ဂး ဟိုတ်နူကဵုမၞိဟ်ယဲတံ ဒှ်ယဲဂၠိုၚ်တဴဗွဲမလောန်တုဲ အာစာဂဥုဲတံကီု Nurse တံကီု ဒးကဵုအခိၚ်ဝဳယဲဂၠိုၚ်ရ။ အခိၚ်ဂွံစဴပ္ဍဲသ္ၚိ အောန်ရ။ အပ္ဍဲကဵုဂှ် အာစာဂဥုဲ လၟိဟ်ဗၞတ် (၂၀၀၀) တၠတံဂှ် ဒးဒုၚ်ကၠောံစပ်ယဲရ။ ဟိုတ်ဍေံဂှ်တှေ် ဟိုတ်နူကဵု ကပေါတ်ဟွံဍိုက်ပေၚ်ကီု၊ မၞိဟ်ယဲဂၠိုၚ်တုဲ ရပ်စပ်ဟွံအိုတ်ကီုရ။ ပ္ဍဲကဵုလၟိဟ် ဒးအာယဲကပ်ဏံ (၂၀၀၀) တၠဂှ်တှေ် အာစာဂဥုဲ ကေုာံ Nurese ဗၞတ် (၃၀) တၠတံ ဒးကဵုဏာလမျီုရ။
အတိုၚ်အလုံမွဲဂၠးကဝ်ရောၚ်ဟီုမ္ဂး ပ္ဍဲကဵုသရုပ်ဂိတုမေအိုတ်ဂှ် အာစာဂဥုဲကီု Nurse တံကီု၊ ညးပလံၚ်မၞိဟ်ယဲ လုက်စုက်ကဵု မၞိဟ်ယဲတံကီု ဒးချိုတ်အာ ဗၞတ် (၅၆၀) တၠရောၚ် ဂွံတီကေတ်ကီုရ။

ပေဲါဗတိုက် ကုယဲကိုဝ်ဝေဒ်ဏံဂှ် ပူဂဵုဒးပတိုန်စရာဲထေက်ဂှ်တှေ် အာစာဂဥုဲကီု Nurse တံကီု၊ ညးပလံၚ်မၞိဟ်ယဲတံကီုရ။ ဟိုတ်ဂှ်ရ ပ္ဍဲကဵုကၟိန်ဍုၚ်လာတ်ဗဳယျာ (Latvia) ပ္ဍုဲကဵုဍုၚ်ဇၞော်ရဳဂါ (Riga) ဂှ် တၞဟ်နမိက်ဂွံပတိုန်စရာဲကဵု အာစာဂဥုဲတံတုဲ ညးတံကၠောန်လဝ် ရုပ်တို်ၚ်တၟအ် အာစာဂဥုဲတံ ဇၞော်ဇၞော်မွဲ အဒေါဝ်ဍုၚ်ရ။ ပ္ဍဲကဵုဍုၚ်အၚ်္ဂလိက်ပၠန်ဂှ် သ္ကိုပ်ဝန်ဇၞော်ကဵု ညးဍုၚ်ကွာန်တံ တၞဟ်န မိက်ဂွံပတိုန်စရာဲ ကုအာစာဂဥုဲတံဂှ် ညးတံတက်တဲ ကဵုဇြဟတ် အတိုၚ်အလုံဍုၚ်မွဲဂှ် ဂွံဆဵုကေတ်ကီုရ။ သွက်အာစာဂဥုဲ ညးမဒးဒုၚ်ဂိ သွက်ညးဍုၚ်ကွာန်တံ ကၠောန်ဒၟံၚ်ကမၠောန် သွက်ညးဍုၚ်ကွာန်တံ ဂွံဇြဟတ်စိုတ်ကီုရ။
ပ္ဍဲကဵုကၟိန်ဍုၚ်ပိုဲတံလေဝ် တုပ်သၟဟ်ကဵု ဍုၚ်တၞဟ်ကီုရ။ ၜိုန်ရမၞိဟ်ယဲ ဒးယဲကပ်အောန်ကီုလေဝ် အာစာဂဥုဲတံဂှ် ဒးအာရံၚ်စံၚ် မၞိဟ်ယဲတံရ။ ဟိုတ်နူကဵုယဲကၠောံဒးတုဲ အာစာဂဥုဲဇၞော်မွဲ ဒးအာယဲကပ်တုဲ နကဵုဇကုဒဝ်အံၚ်သာန်သုကျဳ အာဆဵုဂဗညး ပတိုန်စရာဲညးကီုရ။ ညးဍုၚ်ကွာန်တံလေဝ် ထေက်ကဵု ဒးပတိုန်စရာဲကီုရောၚ် ပတိုန်ထ္ၜးဏာရ။

Categories
ဂလာန်ညးဒါန်လိက် ပရိုၚ်

ညးစၞးအမာတ်မန် အစောံစရာဲဍာ်ဒကေဝ် ဒးနွံရောၚ်

ခြာဟွံလအ်ကၠုၚ်တေံ နူကဵုဗော်ညဳသၟဟ်မန် သ္ပကောံဓရီုတုဲ လလောၚ်တြးပတိတ် ဒဒှ်ရပ္ဍဲကဵုဇၟာပ်ပ်ပွိုၚ်ဍုၚ် ပ္ဍဲကဵုကောန်ဗော်တံဂှ် ယဝ်ရမိက်ဂွံလုပ်ပေဲါရုဲမာဲရောၚ်တှေ် ဒးပတိုန်ယၟုဇကု ပ္ဍဲကဵုရုၚ်ပွိုၚ်ဍုၚ်ဗော်တံရောၚ် လလောၚ်တြးပတိတ်လဝ်နွံကီုရ။ ပတိုန်ယၟု သွက်ဂွံဒှ်အလံၚ်မာတ်ရောၚ် မဒှ်တုဲ နူကဵုဗော်ဂှ် သွက်ဂွံရုဲစှ်ပတိုန် အလံၚ်အမာတ်ရောၚ်။
တ္ၚဲဏံ ဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်မန်ဂမၠိုၚ်ကီု၊ သၟာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်မန်တံ ဒှ်အာမွဲဗော် ဒှ်အာမွဲဂကောံမွဲကရောံဂှ် ခိုဟ်တဴ ဗွဲမလောန်ရ။ ဒှ်အာမွဲဗော်ဓဝ်တုဲ ဗီုကဵုသက္ကရာဇ် (၂၀၁၅) တေံ မွဲဗော်ကဵုမွဲဗော်ဂှ် သွက်ဂွံပြိုၚ်ပကာန်ညးသကအ် ဟွံမွဲရ၊ ဆဂး လၟုဟ်မ္ဂး အပ္ဍဲကဵုမွဲဗော်ဂှ်တှေ် ဇကုကဵုဇကု သွက်ဂွံပြိုၚ်ပကာန်နွံရောၚ်။ လက္ကရဴအိုတ်ဂှ် နကဵုဗော်ညဳသၟဟ်မန်ဂှ် မၞိ်ဟ်ဍာ်ဒကေဝ်နွံ၊ သြန်ဘဏ္ဍာနွံ ဗွဲမထေက်ကြိုက်၊ ကၠိုဟ်ခၠၚ် အရာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်တံဂှ် ညးတံရုဲစှ်ပတို်န် နဒဒှ်အလံၚ်မာတ်ရောၚ် ခယျကေတ်ရ။
ညးလ္ၚဵုတံ တ္ၚဲဏံ လုပ်အာပ္ဍဲကဵုဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်တံဂှ် တၚ်ရန်တၟအ်နွံ သွက်မိက်ဂွံတိုန်သ္ပအမာတ်တုဲ လုပ်ကၠောန် ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်နွံရောၚ်။ ယဝ်ရဒှ်အမာတ်မ္ဂး စရာဲနွံရောၚ်၊ သြန်ဂိတုခိုဟ်ရောၚ်၊ အခေါၚ်အရာနွံရောၚ် ညးတံ ပတှေ်ကေတ်လဝ် သာ်ဂှ်နွံရ။ ဟိုတ်ဂှ်ရ ညးမိက်ဂွံဒှ်အမာတ်ဂှ် နွံဂၠိုၚ်ရောၚ်။ ပ္ဍဲပွိုၚ်ဍုၚ်အယောၚ်အလာ သွက်ဂွံဒှ်အမာတ်ဂၠိုၚ်တံဂှ်တှေ် ညးမိက်ဂွံလုပ်ပြိုၚ်တံ ဂၠိုၚ်ရောၚ်။ ဥပမာ – ပွိုၚ်ဍုၚ်မုဟ်ဍုၚ်၊ ဇြပ်ဗုကဵု ရေဝ်တံဂှ် ညးမိက်ဂွံလုပ်ပြိုၚ် ဒှ်အမာတ်ဂှ် ဂၠိုၚ်ဒၟံၚ်ရောၚ်။
အဲဒးယိုက်ဂၠေၚ် သွက်ညးဍုၚ်ကွာန်အဲရောၚ်၊ အဲလုပ်ပေဲါဗတိုက် သွက်ဂကူရောၚ်၊ သွက်ဂွံလုပ်အာပေဲါဗတိုက် နကဵုကသပ်အဲ၊ လညာတ်အဲ၊ ပညာအဲ ပေၚ်ၚ်ရောၚ်ဂှ် ညးကၠိုဟ်ကေတ်အောန်ရ။ ဟီုတဝ်ဝ်တှေ် ညးမကၠိုဟ်ခၠၚ် ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ချိုတ်တ်ပၠိုတ်တ်တံ ယဝ်ရဟွံလုပ်ကၠောန် ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်၊ ညးမိက်ဂွံဂွံခုၚ်ဟေၚ် လုပ်ကၠောန် ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ရောၚ်ဟီုမ္ဂး ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဂကူမန်ပိုဲ သွက်ဂွံကလိဂွံ အခေါၚ်အရာ သွက်ဂကူပိုဲဂှ် ဝါတ်ရ။
ဟိုတ်ဂှ်ရ တ္ၚဲဏံ ရုဲစှ်ပတိုန် အလံၚ်မာတ် ပ္ဍဲကဵုဇၟာပ်ပ်ပွိုၚ်ဍုၚ် ရန်လဝ် သွက်ဂွံဒးလုပ်ပေဲါရုဲမာဲဂှ် အောန်အိုတ် ဍာ်ဒကေဝ် ဗွဲသၟဝ်ဏံ ဒးနွံရောၚ်။
တၚ် (၁) စပ်ကဵုဆဵုဂဗ ပရေၚ်ကမၠောန်ဂကူ ဒးနွၟံကီုရောၚ်။ သၟာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ဆဵုဂဗကၠောန်ကမၠောန် အကြာညးဂမၠိုၚ် ဒးနွံရောၚ်။ သွက်ကမၠောန်ဂကူမွဲမွဲသာ် ဒးဂံၚ်ဒုၚ်ဂိ ကၠောန်ၜိုတ်ရောၚ်တုဲ လညာတ်ပရေၚ်ဂကူ ဒးကၠးမးဒၟံၚ်ရောၚ်။ စိုတ်ဓာတ် ဒုၚ်ဂိသွက်ညးဂမၠိုၚ်ဟွံမွဲမ္ဂး ကာလဒှ်အမာတ်တှေ် လုပ်ပေဲါဗတိုက် သွက်အခေါၚ်အရာဂကူဂှ် ဟွံလေပ်သက်က် ဒှ်မာန်ရ။
တၚ် (၂) ဒးလေပ်ပညာ ဗၞတ်ထေက်ကြိုက်ရောၚ်။ လေပ်ပညာဟီုဂှ် ဂွံလဝ်တဆိပ်အကြာ နူကဵုတက္ကသိုလ်ဂှ် ဒးဒှ်ထေက်ရောၚ်။ ခေတ်တ္ၚဲဏံဂှ် ဒှ်ခေတ်ပရေၚ်ပညာရောၚ်။ အရာကၠိုဟ်ခၠၚ် ပရေၚ်ပညာသၠုၚ်မှ ကာလလုပ်အကြာ ညးဂမၠိုၚ်တှေ် မုက်မတ်ယးတၟးဂၠိုၚ်ရောၚ်။ ဒးဟီုဂး ဒးတက်ကျာ အကြာညးဂမၠိုၚ် ဒးမာန်ရောၚ်။ အတိုၚ်ဟီုလဝ်ရ ခေတ်ဝွံ ဒှ်ဒၟံၚ်ခေတ်ပညာရောၚ်တုဲ အရာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်၊ အရာပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်ကဵု အရာပရေၚ်မၞိဟ်အိုဿီုတံဂှ် ဒးကၠိုဟ်ခၠၚ်လဝ် လ္ၚတ်လဝ်ချိုတ်တ်ပၠိုတ်တ်မှ ဂွံဟီုဂးပါ်ပဲါဒးရောၚ်။ ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဟီုဂှ် ညးမွဲ ကေုာံ ညးမွဲ ဒးပတိုန်ဂလာန် ပြိုၚ်ပကာန် ပတိုန်ဖျေံညးသကအ်ဂှ် ဂၠိုၚ်ရ။ ပ္ဍဲကဵုဇကု လ္ၚတ်လဝ်ဟွံမွဲ၊ ဗဟုသုတ ဟွံဍိုက်ပေၚ်မ္ဂး သွက်ဂွံပတိုန်ဂလာန်ဂှ် ဍေံဟွံလောဲသွာ လးလးရောၚ်။
တၚ် (၃) ကြပ်ဒၟံၚ်ကဵု တၚ် (၂) ရ။ အဓိကဂှ်တှေ် ဒးကၠိုဟ်ခၠၚ် ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် အပ္ဍဲဍုၚ်ဇကုသၟးဟွံသေၚ်၊ ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် အလုံဂၠးကဝ်မွဲဂှ် ဒးကၠိုဟ်ခၠၚ်ဒၟံၚ်ကီုရောၚ်။ ကၟိန်ဍုၚ်ပိုဲ အခိၚ်တ္ၚဲဏံဂှ်တှေ် ပိုဲတံ ပတဝ်ဏာဒၟံၚ်က္ဍိုပ် သွက်ဒက်ပတန် ဍုၚ်ဒဳမဝ်ကရေဇြဳကဵု ဖေဝ်ဒရေဝ်ရောၚ်။ နူကဵုတၠအဝဵုပၞာန်တံ ဒပ်ပၞာန်ဗၟာတံ တ္ၚဲဏံ စဵုဒၞာလဝ် ဆိုအ်ဗလဝ် သၞောဝ်ဒဳမဝ်ကရေဇြဳ၊ သၞောဝ်ဖေဝ်ဒရေဝ်ဂှ် ဒးဖံက်တုဲ လုပ်ပေဲါဗတိုက် ဖျေံဗီုပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ဒးလေပ်ဟေၚ်ရောၚ်။
ပ္ဍဲကဵုဂကူမန်ပိုဲမ္ဂး ဍာ်ဒကေဝ် စပ်ကဵု တၚ် (၁) ဂှ် နွံဂၠိုၚ်ရ။ အဲဒုၚ်ဂိလဝ် သွက်ညးဍုၚ်ကွာန်ရောၚ်၊ ကၠောန်လဝ် သွက်ဂကူကီုရောၚ် ဂးတုဲ အဲမိက်ဂွံဂွံ ဒှ်အမာတ်မန်ကီုရောၚ် မိက်ဂွံလုပ်ပြိုၚ်ရ။ ဆဂး ဍာ်ဒကေဝ် တၚ် (၂) ကဵု တၚ် (၃) ဂှ် ဟွံမွဲတှေ် ဒှ်အမာတ်တုဲ စိုပ်အာကၠတ်ထဝ်မ္ဂး အာတိုန်ၚုၚ်ဝေၚ်ရဂွံရောၚ်။ ဆၜိုတ် သၟာန်ဝေၚ် ဒဒန်အတေံ ကၠောန်တုဲရဟာ၊ ဍာန်ဏံ ဆလအ် သြန်စှေ်ရော သၟာန်ဆဝွံဏံဂွံရောၚ်။ အလံၚ်မာတ် နွံဍာ်ဒကေဝ် တၚ် (၂) ကဵု တၚ် (၃) ဂှ် မိက်ဂွံကဵုဒှ်ရ။ ဂၠံၚ်တရဴ ပရေၚ်ဂကူဇကု၊ အခေါၚ်အရာ ဂကူမန် သွက်ဂွံကလိဂွံဂှ် မိက်ဂွံကဵုလုပ်ပေဲါဗတိုက်ရ။
နကဵုဗော်ညဳသၟဟ်မန်ဂှ် တၚ်ဏှ်ညးတံ သွက်ဂွံရုဲစှ်အမာတ်ဂှ် နွံမာန်ရ။ အတိုၚ်ပတိုန်ထ္ၜးလဝ် ဗွဲလတူတေံရ ဍာ်ဒကေဝ်သရုပ် တၚ် (၃) တၚ်ဏံ ပါဟေၚ်ရောၚ် ညာတ်ကေတ်တုဲ အလံၚ်မာတ်ခိုဟ်ဟ် ကဵုသ္ဂောံကလိဂွံဂှ် ရာဒနာဏာရ။

Categories
ဂလာန်ညးဒါန်လိက် ပရိုၚ်

ပေဲါရုဲမာဲ သၞာံ (၂၀၂၀) ဂှ် အတိုၚ်ချိၚ်လဝ် ဒှ်မာန်ညိဟာ?

အတိုၚ်လၟေၚ်ကမၠောန်ဓမ္မတာမ္ဂး စပ်ကဵုပေဲါရုဲမာဲ သၞာံ (၂၀၂၀) ပ္ဍဲကၟိန်ဍုၚ် (ဗၟာ) ဏံဂှ် စိုပ်အခိၚ် တံဂိတုနဝ်ဝေမ်ဗာရောၚ်မ္ဂး ဒးကၠောန်ဟေၚ်ရောၚ်။ အတိုၚ်သၞောတ်ဝ် ဒက်ပတန်ဍုၚ် သၞာံ (၂၀၀၈) ဂှ်တှေ် အခိၚ်အာယုက်သမ္မတကီု၊ အာယုက်ကၠတ်ထဝ်ကီု၊ အာယုက်အလဵုအသဳကီု၊ အခိၚ်ကမ္မယှေန်ပေဲါရုဲမာဲတံကီု ဍေံအိုတ်မာန်ရ။ အာယုက်အိုတ်အာမ္ဂး သွက်ဂွံဆက်အာယုက်ပၠန်ဂှ် ဒးကၠောန်သ္ပကဵု ပေဲါရုဲမာဲရောၚ်။ ဆဂး ပ္ဍဲကဵုအကာဲအရာတ္ၚဲဏံဂှ် သာ်လဵုဂွံဖန်ဖက်အာရော။

ပ္ဍဲကဵုပေဲါရုဲမာဲ (၂၀၂၀) သွက်ဂွံအံၚ်ဇၞး ဗွဲမကလိတ်ကလောတ်ကီု သွက်ဂွံဓရ်ယာတပ်တးကီုဂှ် ဒှ်တာလျိုၚ် ကမ္မယှေန်ပေဲါရုဲမာဲကၟိန်ဍုၚ် (ပြည်ထောၚ်စု ရွေးကောက်ပွဲကော်မရှၚ်) ရောၚ်။ စပ္တံနူကဵု သၞာံ (၂၀၂၀) မံက်တေံရ နကဵုကမ္မယှေန်ပေဲါရုဲမာဲဂှ် ညးတံ ရေၚ်တၠုၚ်ကၠုၚ် ပရေၚ်ကမၠောန်ညးတံ ညိညိညည နွံရ။ ဆဂး ပ္ဍဲကဵုဂိတုမာတ် လ္ပာ်အိုတ်ဂှ် ယဲကိုဝ်ဝေဒ် – ၁၉ ဏံ ကၠောံစပ်ကၠုၚ် အပ္ဍဲဍုၚ်ဗၟာတုဲ သွက်ညးတံ ဒှ်အခက်အခုဲ တၟာဂလိုၚ်ရောၚ်။ ဟိုတ်နူကဵုယဲကိုဝ်ဝေဒ်တုဲ ဖျေံလဝ်သၞောတ်ဝ် ကာမံက်တိုန် အတိုၚ်မွဲလုံဍုၚ်တုဲ လၟေၚ်ကမၠောန်ဒးဓမံက်ရုပ်ရဴ ပ္ဍဲကဵုပွိုၚ် (၂) ဂိတုဏံဂှ် ဒးဒေံါထောံပေၚ်ၚ်ကီုရ။ မုလေဝ် ဆက်ကၠောန်ဟွံဂွံရ။ တုပ်တဴညံၚ်ရဴ ကမ္မယှေန်ပေဲါရုဲမာဲကီု ဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် သွက်ဂွံလုပ်ပြိုၚ် အပ္ဍဲကဵုပေဲါရုဲမာဲ သၞာံ (၂၀၂၀) ဏံလေဝ် မုလၟေၚ်ကမၠောန်သာ်လဵုလေဝ် ကၠောန်သ္ပချဳဓရာၚ် ဟွံဂွံသက်က်ရောၚ်။

အတိုၚ်လၟေၚ်ကမၠောန် ပ္ဍဲကဵုပွိုၚ် (၂) ဂိတုဏံ ဂိတုအေဗရဴကဵု ဂိတုမေဏံတှေ် လၟေၚ်ကမၠောန်ညးတံနွံ ဗွဲသၟဝ်ဝွံရ။

(က) သွက်ဂွံကံက်တၚ်နၚ် စရၚ်မၞိဟ်နွံကဵုအခေါၚ် သွက်ဂွံစုတ်မာဲ ပ္ဍဲသၞာံ (၂၀၂၀) ဂှ်ရောၚ်။ အဓိကဂှ်တှေ် မၞိဟ်ပေၚ်အာယုက် (၁၈) သၞာံတုဲ သွက်ဂွံကဵုမာဲ အလန်ပထမဂှ် နွံတဴတၟာဂလိုၚ်ရောၚ်။ မၞိဟ်သၟတ် အာယုက် (၁၃) သၞာံ ပ္ဍဲကဵုပေဲါရုဲမာဲ သၞာံ (၂၀၁၅) တေံဂှ် နွံအခေါၚ်ကဵုမာဲ နွံဖအိုတ်ရောၚ်။ အကြာ မၞိ်ဟ်စုတိအာ လက္ကရဴပေဲါ ပေဲါရုဲမာဲ (၂၀၁၅) သွက်ဂွံပတိတ်နူစရၚ်တုဲ ဟွံရိုဟ်စုတ်လၟိဟ်မၞိဟ်ကဵုမာဲရ။ နကဵု ကမ္မယှေန်ပေဲါရုဲမာဲ အဆံၚ်တွဵုရး/ ရးဒေသဇၞော် (ပြည်နယ်/ တိုၚ်းဒေသကြီး ရွေးကောက်ပွဲကော်မရှၚ်) ဒးပကောံစရၚ် နူကဵုညးမအုပ်ဓုပ်ဍုၚ်ကွာန် (ရပ်ကျေးအုပ်ချုပ်ရေးမှုး) တံတုဲ ဒးပတိုန်ဏာ အဆံၚ်ကၟိန်ဍုၚ်တေံရောၚ်။ အဆံၚ်ကၟိန်ဍုၚ်တံဂှ် ဒးပကောံပကေဝ် တၚ်နၚ်တံဏံရ။ ပရေၚ်ကမၠောန်ဝွံ ဒှ်ပရေၚ်ကမၠောန်ဇၞော်ဇၞော်မွဲရောၚ်။

(ခ) နကဵုကၟိန်ဍုၚ်ဂှ် သီုကဵုစိုပ်အခိၚ် သွက်ဂွံဆက်စၠောံ ကုဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဂမၠိုၚ်တံတုဲ ဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်အလဵု သွက်ဂွံလုပ်ပေဲါရုဲမာဲဂှ် ဒးကေတ်စရၚ်ရ။ လတုဲမ္ဂး နကဵုဗော်တံဂှ် ပ္ဍဲကဵုပွိုၚ်ဍုၚ်အလဵု ဒေသအလဵု ဇကုလုပ်ရောဂှ် ဒးပတိုန်စရၚ်ကီုရောၚ်။ တုဲပၠန် သွက်ဂွံစတုဲ ရုဲစှ်လဝ် အလံၚ်အမာတ်တံဂှ်လေဝ် စၞောန်ပညုၚ်ရောၚ်။ ပ္ဍဲကဵုအတိုၚ်မွဲအလုံကၟိန်မ္ဂး ဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်လေဝ် နွံဂၠိုၚ်တဴဗွဲမလောန်၊ ဒေသပေဲါရုဲမာဲလေဝ် နွံဂၠိုၚ်တဴဗွဲမလောန်တုဲ ဒးကေတ်အခိၚ်ဗွဲမဂၠိုၚ်ရ။

စပ်ကဵုပရေၚ်ကမၠောန်ဇၞော်ဇၞော် ဗွဲလတူဝွံဂှ် ဟွံဓမံက်ရုပ်ရဴဏီတုဲ ယဝ်ရ ဂွံအခေါၚ်ကၠောန်မ္ဂးလေဝ် သွက်အလဵုအသဳဂှ် မ္ဒးဃရေက်ကၠောန်တၟာဂလိုၚ်ရောၚ်။ လဇုဲအာ ပရေၚ်ကမၠောန် ဗၞတ် (၂) ဂိတုရရောၚ်တုဲ ပေဲါရုဲမာဲလေဝ် ထေက်ကဵုဒးလ္ဇဗက် ဗၞတ် (၂) ဂိတုကီုရောၚ်။

အတိုၚ်သၞောတ်ဝ်ပေဲါရုဲမာဲမ္ဂး လၟေၚ်ပေဲါရုဲမာဲ ဒၟာနူကဵုၜါဟိုတ်ဏံတုဲ အခေါၚ်ပဆုဲနွံရောၚ်။ ဟိုတ်ပထမဝွံ ယဝ်ရ ကတဵုဒှ် ဘဲဒဏ်သဘာဝရောၚ်တှေ် အခေါၚ်ပဆုဲပေဲါရုဲမာဲနွံရ။ ဟိုတ်ဒုတိယဝွံ ယဝ်ရကတဵုဒှ်ဒၟံၚ်ပၞာန် ဇီုကပိုက်ကဵု ပရေၚ်ဂီုကၠီုညးဍုၚ်ကွာန်ရောၚ်မ္ဂး အခေါၚ်ပဆုဲပေဲါရုဲမာဲနွံရောၚ်။

ရံၚ်ကဵုဟိုတ်ပထမဂှ်မ္ဂး နကဵုကမ္မယှေန်ဂှ် အခေါၚ်ပဆုဲ ပေဲါရုဲမာဲနွံရ။ ဆဂး ဒးပတိုန်ထ္ၜးကဵု သမ္မတတုဲ နူကဵုကၠတ်ထဝ်ကၟိန်ဍုၚ်တုပ်စိုတ်မ္ဂး ပဆုဲဂွံရောၚ်တုဲ အတိုၚ်အခိၚ်ချိၚ်လဝ် ပေဲါရုဲမာဲ (၂၀၂၀) ဏံ ဒှ်မာန်ညိဟာ၊ သောၚ်ဂှ်ဟွံသေၚ် ပေဲါရုဲမာဲဂှ် ဒှ် (၂၀၂၁) တေံဟာ ဒးမၚ်ရံၚ်ဒၟံၚ်ဏီရောၚ် ပတိုန်ထ္ၜးဏာရ။

Categories
ဂလာန်ညးဒါန်လိက် ပရိုၚ်

လ္ပကြအ်ဒိုဟ်မံၚ်ကဵု ဂဥုဲၜူမာဲညိမန်

အခိၚ်အကြာဏံ ဂွံမိၚ်ပရိုၚ် ဟွံခိုဟ်မွဲရ။ နူကဵုဌာန်ပရိုၚ်မန် (Mon News Agency) ကီု၊ နူကဵုဌာန်ပရိုၚ်ကရေၚ် (Karen Information Center – KIC) တံ ပတိုန်လဝ် ပရိုၚ်မွဲပရိုၚ်မွဲ ဂကူမန် နူကဵုပွိုၚ်ဍုၚ်ဇြပ်ဗုတံ အာရာန် ဂဥုဲၜူမာဲမွဲဒၞာဲ ပ္ဍဲကဵုကွာန်ကရေၚ်မွဲဂှ်တုဲ နူကဵုဒပ်ပၞာန်ကေအေနု်ယူတံ ရပ်လဝ်လၟိဟ်မၞိဟ် (၃၇) တၠတုဲ မၞိဟ်မွဲမ္ဂး တပ်ဒန် ဗၞတ် (၅) ကိုဋ်ဒကေဝ် ကွဳလိုန်ဓာတ် မွဲဖဍိုက်တှေ် ဒးကဵုသြန် ဗၞတ် (၅) ကို်ဋ်ဒကေဝ်ရ။ အပံၚ်ထောံသြန်ဖအိုတ်မ္ဂး နူကဵုဂကူမန်တံ ဒးကဵုသြန် ကုဒပ်ပၞာန်ကေအေန်ယူတံဂှ် ဒှ်အာ ဗၞတ် (၂၀၀) ကိုဋ်ပြၚ်ၚ်ရောၚ် ဟီုစဂွံရ။

ဟိုတ်နူကဵု ကောန်ဇာတ်ဇကု ဒးတုဲ မိမမန်တံ ဂၠာဲသြန်တုဲ ဒးအာနုက်ပတိတ်နၚ် ကောန်ဇကုသ္ၚိတ်တ်ဇြဇြရ။ ပရူဏံဂှ် ဒးကၠောန်သ္ၚိတ်တ်ဇြဇြရ၊ မံက်အာတှေ် ညးတၞဟ်တံ တီစုတ် ကောန်ဇကုဂှ် ကၠောန်ဒၟံၚ်ကမၠောန် သွံရာန်ဒၟံၚ်ဂဥုဲၜူမာဲ စကာစသုၚ်ဒၟံၚ် ဂဥုဲၜူမာဲရောၚ်။ လတုဲ တ္ၚဲဏံ ပ္ဍဲကဵုဍုၚ်မန် ရးမန် ဒေသမန်တံ ပြသၞာဂဥုဲၜူမာဲ ဂွံဂၠိုၚ်ဒၟံၚ်သာ်ဏံဂှ် ဂကူဗၟာတံ ကၠုၚ်တရးကဵုလေဝ် ဟွံသေၚ်၊ ဂကူကရေၚ်တံ ကၠုၚ်တရးကဵု ဟွံသေၚ်၊ ဂကူမန်ဟေၚ်ရ က္လေၚ်တြးဒၟံၚ်ကဵု ဂကူမန်ပၠန်ရောၚ်၊ မန်တံရ သ္ပဒၟံၚ် သာ်ဏံရောၚ် ဟီုတှေ် ဂကူပိုဲ ဂွံကၠေံကၠက်အာ ဂွံယအ်ဒေက်အာ အကြာဂကူညးတၞဟ်ဂှ် ဍေံဒှ်ကၠုၚ်သိုက်က်ရောၚ်။

မၞိ်ဟ်ကၠာကၠာတေံ ညးတံ ကေၚ်ဟီုလဝ် အရေဝ်နွံမွဲပါၚ်ရ။ အရေဝ်ဂလာန်ဝွံ "ဂြအ်မန် စံၚ်မန်" ရ၊ ညးတံ ပတောံလဝ်ကဵု စကာဂြအ်ချံက်တုဲ က္လေၚ်စံၚ်ချံက် ဂွံရ။ အရေဝ်ဂလာန်ဏံဂှ် ကြပ်တုပ်ဒၟံၚ်ကဵု မအရေဝ် "တဝ်မုဲ" ရ။ ကေတ်ဆုတုဲ က္လေၚ်ပါ်တြးဆုရ။ အခိၚ်ကၠာတေံ မန်ကဵုဗၟာ ကတဵုဒှ်ပၞာန်တုဲ ကာလပၞာန်ဗၟာတံ မာန်အာတုဲ က္လေၚ်စကာပၞာန်တံ အတိုၚ်အမိၚ်ညးတံလေပ်ရ။ အခိၚ်တေံတှေ် ကောန်ပၞာန်တံ ဖေက်ဗၟာတံ ဂစိုတ်တုဲ ကွာန်ဇကု ဇကု ဒးက္လေၚ်စံၚ်ကွာန်ဇကု၊ က္လေၚ်ကပှ်ပိုန်ဒြပ် ဍုၚ်ကွာန်ဇကုတုဲ ဒးကဵုပၞာန်ဗၟာရ။ မအရေဝ် "ဂြအ်မန် စံၚ်မန်" ဂှ် ရံၚ်အာကဵု မန်တံ က္လေၚ်ပလီုကၠေံ ဂကူမန်တံတုဲ ကော်ခဴစ အရေဝ်ဏံရ။

အခိၚ်တေံ မန်တံ ကျပၞာန်ဗၟာတံ ဗၟာတံ က္လေၚ်စကာတုဲ ဂြအ်မန်ဂှ် ဒးက္လေၚ်စံၚ်မန်ဂှ် ဒုၚ်တဲမာန်ဒၟံၚ်ရ။ တ္ၚဲဏံ ဗီုပြၚ် ဂြအ်မန် စံၚ်မန်ဂှ် ပြံၚ်သၠာဲအာရ။ ဟို်တ်နူကဵု လောဘ ဂကူမန်ပိုဲ ညးလ္ၚဵုတံ၊ ဟိုတ်နူကဵု ကြအ်ဒိုဟ်ဒၟံၚ်ကဵု ဂဥုဲၜူမာဲကီု၊ ဟိုတ်နူကဵု ဂမြၚ်လညာတ်ပညာ အောန်တဴတုဲ မန် က္လေၚ်ပၠေၚ်မန်၊ ဂြအ်မန် စံၚ်မန်ဂှ် ကတဵုဒှ်ဒၟံၚ် ဇၞော်ကဵုဇြဟတ်ရ။ ညးလ္ၚဵုတံဂှ် ဆာန်ဂကူ ကၠောန်ပရေၚ်ဂကူ ချဳဒရာၚ်ဒၟံၚ် သွက်သၟတ်တံရောၚ် ဟီုဂးတဴကၠာလေဝ် ပဲါဗၠးတိတ် နူကဵုဝဲဂဥုဲၜူမာဲဏံ ဟွံမာန်ဂှ် ဒးအောန်စိုတ်ရ။

တ္ၚဲဏံ ညးမကၠောန်ပတိတ်ဒၟံၚ် ဂဥုဲၜူမာဲတံဖအိုတ်ဂှ် ဂကူမန်တံ ဟွံသေၚ်၊ တၠကမၠောန်မန်တံ ဟွံသေၚ်၊ ဂကောံရပ်လွဟ်မန်တံ ဟွံသေၚ်သက်က်ရ။ ဂကူပတိတ်ဒၟံၚ် ဂဥုဲၜူမာဲတံဂှ် ဂကူညးတၞဟ်ဟ်မွဲမွဲဂကူရောၚ်တုဲ ဍေံကေတ်သြန် ဂကူမန်ပိုဲတံရောၚ်။ ဂကူမန်ပိုဲတံ တိဝါကၠအ်သွဝ်နွံရောၚ်။ သြောံသ္ၚုနွံရောၚ်၊ သတ်ဆု ကၠအ်ထၜိုတ်နွံရောၚ်။ ကၠောန်စကြံကွေံကွေံ၊ ဟွံလၞုဟ်ဗီုဂကူညးတၞဟ်တံရ။ ဟီုတပ်ပ်တှေ် သြန်နွံရ။ မွဲအခိၚ်ဓဝ် ကောန်ဇာတ်တံ ညးဗြဴဒှ်ဒှ် ညးတြုံဒှ်ဒှ် တိတ်အာကၠောန်စ ပ္ဍဲဍုၚ်သေံ၊ ဍုၚ်မလေဝ်၊ ဍုၚ်သၚ်ကာပူ၊ ဍုၚ်ကဝ်ရဳယျာတံတုဲ ပလံၚ်ဖျဴနၚ်သြန်တံရ။

မန်တံဂှ် သြန်နွံ ပိုန်ဒြပ်နွံရ။ ဆဂး ပညာဟွံမွဲ ဂမြၚ်လညာတ် ပါ်ပဲါ ဗၠေတ်ဒး ဍိုန်လျ ဗွဲမလောန်ရ။ မာနသၠုၚ်တုဲ ပြိုၚ်ညးသကအ်ရ။

ဂကူညးတၞဟ်တံဂှ် ဍေံတံ ညာတ်ဒၟံၚ် သြန်/ ပိုန်ဒြပ် ဂကူမန်တံရ။ လတုဲ မန်တံဂှ် လောဘဇၞော်ရ။ သြန်မန်တံဂှ် သာ်လဵု ဂွံစိုပ်အာ ပ္ဍဲသကေံတဲ ဍေံတံဂှ် ဍေံတံ ချပ်ဒၟံၚ် လၟိုန်ကာလရောၚ်။ ရံၚ်အာ ပေဲါလီသြန် ပ္ဍဲကဵုကွာန်လၟိုၚ်တှေ် ဍေံဒှ်သက်သဳမွဲရ။ ဟို်တ်နူလောဘတုဲ မန်တံ ဒးအလီ မၞိုဟ်ဂၠိုၚ်ကဵုကၠံရ။

လၟုဟ်ပၠန်လေဝ် ဗီုဂှ်ပၠန်ရ။ ညးလ္ၚဵု မန်ပိုဲ ဟိုတ်နူကဵု လောဘပိုဲ ကၠောန်ၜိုတ်ဒၟံၚ် ဂြအ်မန်စံၚ်မန်ရ။ ကိစ္စသွံရာန်ဂဥုဲၜူမာဲ (ဂဥုဲချေံ) ဟီုဂှ် သြန်ဂကူမန်တံ (သြန်ညးစကာဂဥုဲတံ) ဂှ် ပကောံတုဲ အာကဵုထောံ ဂကူညးတၞဟ်ရ။ ဂကူညးတၞဟ်ဂှ် ဍေံတံရ ပတိတ်ဒၟံၚ် ဍေံတံရ က္လေၚ်ရပ်ဇကုပၠန်တုဲ အာတ်သြန်ပၠန်ရ။

သရုပ်မ္ဂး မန်ကြအ်ဒိုဟ်တှေ် မန်ဟေၚ် ဒးဒုၚ်ရ။ ဗိုၚ်မၚ်မွဲ ရံၚ်စံၚ်ညိအဴ။ အာအတိုၚ်ဏံမ္ဂး ဂြအ်မန်တံ က္လေၚ်စံၚ်မန်တုဲ မန်ဟေၚ် ဒှ်ဆောံရောၚ်။

Categories
ဂလာန်ညးဒါန်လိက် ပရိုၚ်

လ္ပပတိတ်ပရဲ ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် နကဵုယဲကပ်ကိုဝ်ဝေဒ် – ၁၉ ဏံညိ

ခြာဟွံလအ်ကၠုၚ်တေံ ပွိုၚ်မွဲဂိတုပြၚ်ၚ်ဏံဂှ် ဟိုတ်နူကဵု ယဲကပ်ပရူကိုဝ်ဝေဒ် – ၁၉ (Covid-19) ကၠောံစိုပ်ကၠုၚ် အပ္ဍဲကဵုကၟိန်ဍုၚ်ဗၟာတုဲ အလဵုအသဳကီု၊ အမာတ်ကၠတ်ထဝ်တံကီု၊ ဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်တံကီု စပ်ကဵုအရာကၠောန်ၜိုတ်မံၚ် ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်တံ အိုဿီုတံဂှ် ဒးဒေံါအာကီုရ။ ဆဂး ပ္ဍဲကဵုဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် က္ဍိုက်လဝ်က္ဍိုပ်အလဵုအသဳကီု၊ ဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်လ္ၚဵုတံကီု၊ သၟာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်လ္ၚဵုတံကီု ဒုၚ်သဇိုၚ်လတူကဲကပ်ဏံတုဲ သွက်ဂွံပတိတ်ပရဲ ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဂှ် ချပ်ဒၟံၚ်ရ။

ဗီုလဵုချပ်စ ပတိတ်ပရဲပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ရော။ ယဝ်ရ ပိုဲတံ ပါလုပ်ကၠောန် ဗိုၚ်ရီုဗၚ်ကဵု ညးဍုၚ်ကွာန်တံတှေ် ညးဍုၚ်ကွာန်တံ ထံက်ဂလာန်အလဵုအသဳပိုဲရောၚ်၊ ထံက်ဂလာန်ဗော်ပိုဲရောၚ်၊ ထံက်ဂလာန်အဲရောၚ်။ ဂတနူဏံ ပ္ဍဲကဵုပေဲါရုဲမာဲတှေ် ပိုဲတံ ဂွံစေဝ်လတူ နူကဵုဗော်တၞဟ်ဟ်တံရောၚ် ရန်လဝ်သာ်ဂှ်နွံရ။

မွဲသာ်ပၠန်ဂှ် အလဵုအသဳတံပၠန်လေဝ် ဖျေံကၠုၚ်မူဝါဒတံဂှ် သွက်ညးဍုၚ်ကွာန်တံ ဂွံထံက်ဂလာန်ဇကုတုဲ ဖျေံဏာမူဝါဒတံဂှ် ဟွံဒးရးသက်က်ရောၚ်။ တာလျိုၚ်ဗော်ဂွံလဝ်အဝဵု အလဵုအသဳဂှ် ဒးကေတ်တာလျိုၚ် အလဵုအသဳရ။ တာလျိုၚ်အလဵုအသဳဂှ် ဟွံဆေၚ်စပ်ကဵု ဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဇကုရ။ ပ္ဍဲအလဵုအသဳဟီုဂှ် အဝဵုသ္ဂုတ်သွာတ်နွံ၊ သြန်ဘဏ္ဍာနွံ၊ ဇြဟတ်မၞိဟ်နွံတုဲ ကာလဒးလုပ်ကဵု ကုညးဍုၚ်ကွာန်တံတှေ် စိုပ်တရဴ ဂၠိုၚ်ရောၚ်ဂှ် ချိုတ်ပၠိုတ်ရ။ ဆဂး စကာပရေၚ်ကမၠောန်တုဲ ပတိတ်ပရဲပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဂှ် ဟွံထေက်ရောၚ်။

ဒးထ္ၜးဥပမာမွဲမ္ဂး ခြာဟွံလအ်ကၠုၚ်တေံ အလဵုအသဳတံ ကဵုအထံက်အပၚ် ကုညးဍုၚ်ကွာန်တံ သ္ၚုညိည၊ ကၠေၚ်မြေက် လသိုန် သီုကဵုစၞစတံတုဲ ညးဍုၚ်ကွာန်ဝါတ်ဒိုက် ပ္ဍဲကဵုအဒေါဝ်ဍုၚ်လ္ဂုၚ်တံကီု ဒၞာဲပရေၚ်အုပ်ဓုပ် အလဵုအသဳတန်ကြန် ပ္ဍဲကဵုဒၞာဲဗော်အေန်အေဝ်ဒဳတံ ဂွံမာဲဂှ်ရောၚ် ညးဍုၚ်ကွာန်တံ ကလိဂွံအရီုအဗၚ် ဇွောံမဝွံရ။ ဆဂး ပ္ဍဲကဵုသ္ၚောဲခြာနူကဵုဍုၚ်ဇၞော် အဓိ်က ဒေသကောန်ဍုၚ်အရၚ် ဒၞာဲမမာဲဗော်အေန်အေဝ်ဒဳတံအောန်ဂှ် အရီုအဗၚ်တံဏံ ဟွံစိုပ်ရောၚ်။

တုဲပၠန် ပ္ဍဲကဵုဖျေံလဝ်သၞောဝ် ကဵုအရီုအဗၚ်ဂှ် ရဲတိဗ္ၚနွံတံ ကၠအ်သွဝ်နွံတံ ဟွံကလိဂွံတုဲ ကာလအရီုအဗၚ်ဏံ စိုပ်ကၠုၚ်ဍုၚ်ကွာန်မန်ဂှ်တှေ် ကောန်ကွာန်မန်တံ ဟွံကလိဂွံရ။ အရီုအဗၚ်တံဂှ် ဒှ်အာ အရီုအဗၚ် သွက်သၟာကမၠောန် ဂကူဗၟာ ညးမကၠုၚ်ကၠောန်စဒၟံၚ် ပ္ဍဲကဵုတိဍာ်ဍုၚ်မန်ရောၚ်။ တုပ်တဴညံၚ်ရဴ ပ္ဍဲတွဵုရးဍုၚ်မန်ကီု ပ္ဍဲကဵုတွဵုရးဍုၚ်ကရေၚ်တံလေဝ် စပ်ကဵုအရီုအဗၚ် အလဵုအသဳဂှ် ဂကူကရေၚ်တံ ကလိဂွံဟွံသေၚ်၊ သၟာကမၠောန်ဗၟာတံဟေၚ် ကလိဂွံရ။

အတိုၚ်အလဵုအသဳကဵု ကဝ်မယှေန်ပေဲါရုဲမာဲတံ ရန်တၟအ်လဝ်မ္ဂး သၟာကမၠောန်မံၚ်စံၚ် ပ္ဍဲကဵုတိဍာ် ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံဂှ်တှေ် ညးတံမံၚ်ပေၚ် (၉၀) တ္ၚဲတုဲမ္ဂး ညးတံ အခေါၚ်ကဵုမာဲနွံရောၚ်။ မာဲသၟာကမၠောန်တံဂှ် သွက်ဂွံဒှ် အရၚ်ဗော်ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံ ဟွံမွဲသက်က်ရောၚ်။ ဍေံတံကဵုဏာ သွက်ဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ဂွံလဝ်အဝဵု ဒှ်မံၚ်အလဵုအသဳတံရောၚ်။ ဗီုဏံဂှ်တှေ် ပတိတ်ဏာပရဲ ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ရောၚ်။

တုဲပၠန် အပ္ဍဲကဵုအကြာ ဗွိုၚ်ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံပၠန်လေဝ် အလဵုအသဳတံ စကာသ္ကိုပ်ဝန်ဇၞော် ဂကူကောန်ဍုၚ်အရၚ် နွံသၟဝ်အမိၚ်ညးတံတုဲ ကဵုစန်ဒက်မာဲ နကဵုပရေၚ်ရီုဗၚ် ယဲကပ်ဝွံရ။ သ္ကိုပ်ဝန်ဇၞော် နူကဵုဗော်ခါန်ကၞက်လဝ်တံဂှ် စှေ်ကၠုၚ်အကြာဍုၚ် အကြာကွာန် ကဵုအရီုအဗၚ် ညးဍုၚ်ကွာန်တံရ။ ဆဂး ညးတံ ဗွဲမဂၠိုၚ်ဂှ် တက်လဝ်ပဠောံ ဗော်အေန်အေဝ်ဒဳအိုတ်တုဲ တုပ်တဴစန်ဒက်ဒၟံၚ် သွက်ဗော်ညးတံရောၚ်။

မွဲအခိၚ်ဓဝ် ပ္ဍဲအရာကဵုအရီုအဗၚ် သွက်ညးဍုၚ်ကွာန်တံဂှ် ဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်တၞဟ်ဟ်တံကီု ဂကောံမဟာဇန်တၞဟ်ဟ်တံကီု ကၠောန်ၜိုတ်ဒၟံၚ် ဗွဲမဂၠိုၚ်ကီုလေဝ် နကဵုအလဵုအသဳ သွက်ဂွံပံၚ်တောဲဂှ် ကော်ဘိက်အောန်တဴ ဗွဲမလောန်ရ။ ဇေတ်တ်မ္ဂး အလဵုအသဳတံ တြးကဵုဘဏ္ဍာကီုဒှ် ကပေါတ်ကညောတ်ကီုဒှ် ထေက်ကဵု ဒးကဵုအရီုအဗၚ် ကုညးတံကီုရောၚ်။

ပရူဘဲယဲကပ်ဏံဂှ် ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဟွံသေၚ်၊ ပရေၚ်မၞိဟ်ရောၚ်။ ယဝ်ရ ကဵုအရီုအဗၚ် နကဵုဓရ်ဗစာရဏာမၞိဟ်မ္ဂး ပါ်ထောံ ကောန်သြိုဟ် ကောန်စးတံ ဟွံဂွံသက်က်ရောၚ်။ အလဵုအသဳ အခိၚ်တ္ၚဲဏံ ကၠောန်ၜိုတ်ဒၟံၚ်တံဂှ် သွက်ပရေၚ်စန်ဒက်ညးတံ နွံတၟာဂလိုၚ်ရောၚ်။ ရန်တၟအ်လဝ် သွက်ပေဲါရုဲမာဲဂတရောၚ်တုဲ ပတိတ်ဒၟံၚ်ပရဲ ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဟာဂှ် ဒးဒှ်သံသယရ။

Categories
ဂလာန်ညးဒါန်လိက် ပရိုၚ်

အတိုၚ်ဒှ်ဒဝိၚ်ကဵု ယဲကပ်ဏံဂှ် ဒှ်ဒဝိၚ်ကဵု ဂဥုဲၜူမာဲကီုညိ

တ္ၚဲဏံ ဒှ်ကၠုၚ်ပရူယဲ Covid-19 ကၠောံစပ်လောဲသွာ ဒှ်ကပ်အတိုၚ်မွဲဂၠးကဝ်တုဲ ဇၟာပ်ပ်မၞိဟ်တံ ဒှ်ဒဝိၚ်ရ။ အလဵုအသဳလေဝ်ကီု၊ ဂကောံနာနာလေဝ်ကီု၊ အမာတ်ကၠတ်ထဝ်တံလေဝ်ကီု၊ ညးဍုၚ်ကွာန်တံကီု ဗီုညးကဵုညး လုပ်ဗိုၚ်ရီုဗၚ်ညးသကအ်အိုတ်ရ။ အကာဲအရာမၞိဟ်ပိုဲတံဂမၠိုၚ်ဂှ် ဂွိၚ်ဖေက်ယဲကၠောံ ချိုတ်ညးသကအ်တုဲ ကလၚ်အမိၚ် ဝေၚ်ပဲါယဲဏံအိုတ်တုဲ ဟွံဂံၚ်တိတ်မ္ၚးရ။
ယဲကပ်ဏံဂှ် ကိုပ်ကၠာအိုတ် ပ္ဍဲကဵုသၞာံမံက် (၂၀၂၀) ဏံဂှ် ဍေံကၠောံစပ်ကၠုၚ် နူကဵုဍုၚ်ဇၞော် ဍုၚ်ဝူဟာန် ဍုၚ်ကြုက်တုဲ နူကဵုဂှ် ဍေံကၠောံဗက်အာ အတိုၚ်မွဲဂၠးကဝ်ကီုရ။ ဍုၚ်ဇိုၚ်ဝုတ်ဒို်ဟ်တံဂှ် ဒးအာဘဲယဲဏံ ကၠာအိုတ်တုဲ နူဂှ်ဍေံဆက်ကၠောံစပ်အာ ဒေသယူရပ်ဂမၠိုၚ် သီုကဵုဍုၚ်အမေရိကာန်တေံရ။ ပ္ဍဲစၟတ်တ္ၚဲ (၁၅) ဂိတုအေဗရဴဂှ်တှေ် မၞိဟ်ယဲ ဒးအာဘဲကပ်ဏံဂှ် ဒှ်အာဗၞတ် (၂) ပြကောတိကိုဋ်ရောၚ်တုဲ လၟိဟ်မၞိဟ် ဒးချိုတ်ဂၠိုၚ်အိုတ်ဂှ် ပ္ဍဲဍုၚ်အမေရိကာန်ရ။ ဒၟာနူဒှ်ယဲကပ်တုဲ မၞိဟ်တံ ဖေက်ဂၟံက်တဴ ဗွဲမလောန်ရ။
ပ္ဍဲကဵုကၟိန်ဍုၚ်ပိုဲတံကီု၊ ဍုၚ်မန်ကီု မၞိဟ်တံ ဖေက်ဂၟံက်ယဲဏံ ဗွဲမလောန်ရောၚ်။ ပ္ဍဲကဵုအခိၚ်ယဲကပ်ဏံဒှ်မံၚ်ဂှ် သၟာကမၠောန်တံ စဴကၠုၚ်နူကဵုဍုၚ်သအာၚ်တံ ဂၠိုၚ်တဴဗွဲမလောန်တုဲ ညးဍုၚ်ကွာန် အပ္ဍဲကွာန်တံ ဒှ်ဒဝိၚ် ဖေက်ယဲတံကၠောံစပ်ရ။ သၟာကမၠောန်တံ စဴကၠုၚ် ဒးဇူဒီု ပ္ဍဲကဵုဒၞာဲမ္ၚး ပွိုၚ် (၁၄) တ္ၚဲ၊ တုဲမ္ဂး ဂွံအခေါၚ် စဴအာသ္ၚိဌာန်ဇကုရ။
မွဲအခိၚ်ဓဝ် အလဵုအသဳတံကီု၊ ဂကောံမဟာဇန်တံကီု၊ ဂကောံ NGOs တံကီု ပါလုပ်ကဵုကၠုၚ်အရီုအဗၚ် သွက်ညးဍုၚ်ကွာန်တံဂၠိုၚ်ရ။ ကဵုကၠုၚ်ပရေၚ်ပညာ သွက်ဂွံဝေၚ်ပဲါယဲကပ်ကီု၊ ကဵု်ကၠုၚ်ကပေါတ်ကညောတ် သွက်အာစာဂဥုဲကီု၊ ကပေါတ်သၟးဇ္ၚး သွက်ညးဍုၚ်ကွာန်တံကီု၊ အာကဵုဒါန် ဗွဲမဂၠိုၚ်ရ။
ဆဂး ယဝ်ရရံၚ်အာဗွဲသရုပ်မ္ဂး ဟိုတ်နူကဵုယဲကိုဝ်ဝေဒ်ဝွံတုဲ မၞိဟ်ဒးအာယဲဏံ မၞိဟ်ဒးချိုတ်တံ နွံတဴတုဲ အာစာဂဥုဲတံ လုပ်ပေဲါဗတိုက် ဝဳဝတ်ယဲဏံ သွက်ဂွံဗၠးအာနွံရောၚ်။ အကြာဏံ ပွိုၚ် (၂-၃) ဂိတုဏံဟီုတှေ် ယဲကပ်ဏံ သွက်ဂွံဗၠးတိတ်အာ အပ္ဍဲဂၠးကဝ်ပိုဲတံ နွံတၟာဂလိုၚ်ရောၚ်။
ဆဂး ပ္ဍဲကဵုကၟိန်ဍုၚ်ပိုဲတံကီု ပ္ဍဲဍုၚ်မန်ပိုဲတံကီု ယဲကပ်သှေ်ဒၟံၚ် မွဲသာ်ဏီရ။ ယဲဝွံ ပရူဂဥုဲၜူမာဲရ။ ယဝ်ရ အလဵုအသဳကီု၊ အမာတ်ကီု၊ ဂကောံရပ်လွဟ်တံကီု၊ ဂကောံမဟာဇန်တံကီု ဗီုကဵုစိုတ်လုပ်စကဵု ပရူယဲကပ် ကိုဝ်ဝေဒ်-၁၉ ဏံ ဗွဲမလောန်တုဲ လုပ်ဗိုၚ်ရီုဗၚ်ဂှ် ယဝ်ရကၠောန်ၜိုတ်ကဵု ဂဥုဲၜူမာဲဏံမ္ဂး ခိုဟ်ရ။ ဆဂး ပရူယဲဂဥုဲၜူမာဲဏံဂှ် ဟိုတ်နူကဵု ဒှ်ဒၟံၚ်ယဲဍာ်ဇမၠိၚ်ကီု၊ ဆက်စပ်ဒၟံၚ်ကဵု ဂုဏ်ဖဵုညး ဂုဏ်ဖဵုအဲကီု၊ အဝဲသၟတ်တံတှေ် ဒးဆဵုဗဂကဵု ပရူဏံတွဵုရ ဂးကီုတုဲ သွက်ယဲဍာ်ဇမၠိၚ်ဏံဂှ် ညးအလဵုမွဲလေဝ် ဟွံမိက်လွဳဝတ်တုဲ စွံလဝ်အတိုၚ်တြေံရောၚ်။
ယဝ်ရ အလဵုအသဳကၟိန်ဍုၚ်ဏံကီု၊ ဒပ်ပၞာန်ဗၟာဝွံကီု စိုတ်မိက်ဂွံသောၚ်ကလးထောံ ပရူဂဥုဲၜူမာဲဏံ ကွေံကွေံ ဟွံသေၚ်ရောၚ်။ တ္ၚဲဏံ ညးကၠောန်ပတိ်တ်ဒၟံၚ် ဂဥုဲၜူမာဲတံဂှ် မၞိဟ်သဝ်ဝ်ဟွံသေၚ် မၞိဟ်အဆံၚ်လတူတေံတီဒၟံၚ်ဖအိုတ်တုဲ ဂကောံဖျေံလဝ်လွဟ် ကုဒပ်ပၞာန်ဗၟာတံ ကၠောန်ပတိတ်ဒၟံၚ် ဂဥုဲၜူမာဲတံဂှ်လေဝ် တီဒၟံၚ် ညးညးအဲအဲရောၚ်။ ဆဂး သွက်ဂွံကေတ်အရေဝ် ညးမကၠောန်ပတိတ်ဂဥုဲၜူမာဲဂှ် မွဲလှေ်လေဝ် ဟွံကေၚ်ဒှ်ကၠုၚ်တုဲ ယဝ်ရ ရပ်ဂွံဂဥုဲချေံ မွဲကွဳစက်ဇၞော်ဇၞော်လေဝ် တၠဒြပ်ဂှ် ဟွံမံက်ရ။ ဒှ်အာတၠဍေံဟွံမွဲ (ပိုၚ်ရှၚ်မဲ့) ဂှ် ဂၠိုၚ်ရ။
တုဲပၠန် လ္ပာ်အလဵုအသဳပၠန်ဂှ် အရာရပ်စပ်ဂဥုဲၜူမာဲဂှ် ဟွံစိုပ်တရဴရ။ အရာရပ်စပ်ဂဥုဲဏံဂှ် ဗၠာဲသၟိၚ်တံရ။ ဗၠာဲသၟိၚ် (ပုလိက်) တံဂှ် စဒၟံၚ်လာပ်ဗဇဴ နူကဵုညးသွံဂဥုဲၜူမာဲ (တဲဇၞော်၊ တဲအဒေါဝ်ကဵု တဲဍောတ်) တံတုဲ ပူဂဵု သွံဒၟံၚ်ဂဥုဲၜူမာဲ အကြာဍုၚ် အကြာကွာန်တံဂှ် ဆလအ်လေဝ် ဟွံဒးဒုၚ်ရပ်ရ။ မၞိဟ်စကာဂဥုဲ သၟတ်တံဟေၚ် ဒးဒုၚ်ရပ်တုဲ ကောန်ၚာ်တံဂှ် ဒးဒုၚ်စောဲဂဗုတ်၊ ဒးဒုၚ်ပတိုန်ရုၚ်ဗစာ လက္ကရဴအိုတ် ဒးဒုၚ်ဖျေံထံၚ်ရ။ ကၠာဟွံဒးဒုၚ်ဖျေံထံၚ်ဂှ်မ္ဂး ဒးတိုန်ရုၚ်ဂဗုတ်ဂှ် အခိၚ်အိုတ်ဒၟံၚ် တၟာလအ် သြန်မိမတံလေဝ် အိုတ်ရ။ လတုဲ သွက်ဂွံဝဳဝတ်အာသၟတ် ညးမဒးလဝ် ဘဲဂဥုဲၜူမာဲဏံပၠန်လေဝ် ရုၚ်ဂဥုဲမွဲဒၞာဲလေဝ် ဟွံမွဲရ။ လ္ပာ်တိဍာ်ဒေသမန်မ္ဂး သွက်ဂွံဝဳဝတ်ဂဥုဲၜူမာဲ သွက်သၟတ်တံဂှ် မိမညးဍုၚ်ကွာန်တံ အာစိုပ် ပ္ဍဲကဵုဗော်ဍုၚ်မန်တၟိရ။
ဟိုတ်ဂှ်ရ အလဵုအသဳကီု၊ ညးဍုၚ်ကွာန်ကီု၊ ဂကောံရပ်လွဟ်တံကီု ယဝ်ရ စိုတ်လုပ်စကဵု စဵုဒၞာဂဥုဲၜူမာဲကီု၊ လတူ ညးသၟတ်မစောံလာံအာဂဥုဲတံဂှ် ဟွံညာတ်ဒုဟ်မွဲသာ် ညံၚ်ဂွံဝဳဝတ်အာကီု၊ ညးနွံသြန်တံ သွက်ဂွံကဵုအထံက်အပၚ်အရီုဗၚ်ကီု၊ ဂကောံမဟာဇန်တံ သွက်ဂွံဗတောန်ကဵုကွတ် ကုညးသၟတ်တံ ဂွံလုပ်အဝေါၚ်မၞိဟ်ပၠန်ဂှ် ပၟိက်ဇၞော်ကွေံတုဲ ဗီုစိုတ်လုပ်ဒၟံၚ် ပ္ဍဲကဵုပရူယဲကိုဝ်ဝေဒ်ဏံ ယဝ်စိုတ်လုပ်စကဵု ပရူစဵုဒၞာဂဥုဲၜူမာဲမ္ဂး သွက်အနာဂတ်သၟတ်တံ ခိုဟ်တဴဗွဲမလောန်ရောၚ် ပတိုန်ထ္ၜးဏာရ။

Categories
ဂလာန်ညးဒါန်လိက် ပရိုၚ်

ဇြဟတ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် တန်တဴ ပ္ဍဲပရေၚ်ပညာ၊ ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်ကဵု ပရေၚ်ဂီုကၠီုဂကူ

ခြာဟွံလအ်ကၠုၚ်တေံ ဂကူမန်ပိုဲ အပ္ဍဲဍုၚ်မန်ကီု၊ ပ္ဍဲတိဍာ်ဗၠးၜး တိဍာ်ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိကီု၊ ပ္ဍဲဍုၚ်သေံကီု ပ္ဍဲကဵုဗွိုၚ်ဍုၚ်သအာၚ်တံကီု ကၠောန်ဗဒှ်ကၠုၚ် တ္ၚဲကောန်ဂကူမန် (ဝါ) တ္ၚဲဂကူမန် ဂြုဂြုဂြီုဂြီုကီုရ။ အလုံဂကူမန်ပိုဲတံ ပါလုပ်ကၠုၚ်တုဲ ဂွံဆဵုညာတ်ကေတ် ဇြဟတ်ဂကူမန်ရ။ ဇြဟတ်အလုံဂကူဂှ် ဟီုမွဲနဲပၠန်မ္ဂး ဒှ်ဇြဟတ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် သွက်ပေဲါဗတိုက်ဗၠးၜးဂကူ (ဝါ) သွက်ဂွံလုပ်အာပေဲါဗတိုက် ကံကုသဵုဇကု ဇကုဂွံဖန်က်ကေတ်မာန်ရောၚ်။
ဇြဟတ်အလုံဂကူပိုဲတံဂှ် သွက်ဂွံဒှ်အာ ဇြဟတ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်မန်တံဂှ် ညးမအာက္ဍိုပ်ဂကူ (ဝါ) က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်တံ ထေက်ကဵု ဒးချပ်ရောၚ်။ ယဝ်ရ ပိုဲတံ ရံၚ်အာကဵု တ္ၚဲကောန်ဂကူမ္ဂး ဇြဟတ်အလုံဂကူမန်ပိုဲတံ ဂၠိုၚ်ကွေံရောၚ် ညာတ်ကေတ်ရ။ ဆဂး ညးမတိုန်စိုပ် တ္ၚဲကောန်ဂကူမန်တံ ဗွဲမဂၠိုၚ်ဂှ်တှေ် ဟိုတ်နူကဵု "အဲဒှ်ဂကူမန်မွဲ"တုဲ ဒးတိုန်စိုပ် တ္ၚဲကောန်ဂကူမန်ဏောၚ်ဟေၚ် စှေ်စိုတ်ဗီုဏံဂၠိုၚ်ရ။ အဲဒှ်ဂကူမန်မွဲတုဲ တာလျိုၚ်ဂကူ ဒးလုပ်ယိုက်ဂၠေၚ် မွဲမွဲဒၞာဲရောၚ်၊ ဒးကဵုအထံက်အပၚ်ရောၚ်ဂှ် အောန်ဒၟံၚ်ညိရ။
တ္ၚဲဏံ ဇြဟတ်ကြက်ဂကူပိုဲတံ (ဝါ) ဇြဟတ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ပိုဲတံ တၟော်ရံၚ်ကဵု ဂကူကောန်ဍုၚ်အရၚ် တၞဟ်ဟ်တံတှေ် အောန်တဴဒၟံၚ်တၟာဂလိုၚ်တုဲ ကာလပိုဲတံ ဟီုဂး သွက်ဂွံရုန်ဂစာန် သွက်ဗၠးၜးဂကူကီု၊ ကံကုသဵု ဂကူပိုဲ ပိုဲတံ ဂွံဖန်ဖက်ကေတ် အိုဿီုတံဂှ် ဟွံဍိုက်ပေၚ်ဏီ။ ဂကူမန်ပိုဲတံဂှ် ညးမဇြိုဟ်နက်ကဵု ပရေၚ်ဂကူတံဂှ် အောန်မံၚ်ဏီ၊ ဆၜိုတ်ဝေၚ်မိပ်သၠောၚ်သ္ပဝ်ဒၟံၚ်ကဵု ပေဲါသ္ဘၚ်၊ ဖအိုတ်ဒၟံၚ်သြန်ထဝ် ဟွံဆေၚ်စပ်ကဵု ပရေၚ်ဂကူလေဝ် နွံတဴ တၟာဂလိုၚ်ရ။ တ္ၚဲဏံ အလုံဂကူမန်ပိုဲ ဂွံဒှ်အှော်မွဲစန်ဂှ် ပၟိက်ဇၞော်တုဲ ညာဏ်ပညာပိုဲ ပိုန်ဒြပ်ပိုဲ ပရေၚ်ကမၠောန်ပိုဲ ဒှ်သွက်ဂကူမှ ဇြဟတ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဂကူဂှ် နွံဍာံရောၚ်။
ဟိုတ်ဂှ်ရ တ္ၚဲဂကူမန်ဏံတုဲမ္ဂး က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ဂကူမန်ပိုဲတံ ထေက်ကဵု ဒးချပ်မွဲသာ်ဂှ် စပ်အာကဵု လၟေၚ်ကမၠောန် ဗဟာဗျူဟာ ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဂကူမန် ပွိုၚ် (၁၀) သၞာံရ။ မဟာဗျူဟာဟီုဂှ် ပရေၚ်ကမၠောန်လၟေၚ်ၚ် ပိုဲတံ ဖျေံအာတုဲ အတိုၚ်ဂှ်ဟေၚ် ညံၚ်ဟွံဂွံယောၚ်ယာ ပိုဲတံ ဓမံက်အာရုပ်ရဴ မွဲဂကောံမွဲကရောံဂှ် ကော်ခဴစရ။ ကမၠောန်ဂကူဂှ် ဂၠံၚ်တရဴဟွံမွဲ ဓမံက်ဒၟံၚ်ကြာန်န်ဓမာန်ဓမာန် ဟွံဂွံရောၚ်။ ဒးစွံလဝ်တိုၚ်ပ္ကဴတုဲ တိုၚ်ပ္ကဴတေံ ညံၚ်ဂွံစိုပ် ကၠောန်ၜိုတ်အာဂှ် ကော်ခဴစ ဒးနွံကဵု မဟာဗျူဟာဂကူရောၚ်။
လၟုဟ်မ္ဂး စပ်ကဵုမဟာဗျူဟာဂကူဂှ် အခန်ကဏ္ဍ ညးကဵုညး၊ ဗီုညးကဵုညး ချူဇန်လဝ်တုဲဒှ်ဒၟံၚ် ဗွဲဗၞတ်ထေက်ကြိုက်ရောၚ် ဟီုစဂွံရ။ အခန်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်၊ ပရေၚ်ဂီုကၠီုဂကူ၊ ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်၊ ပရေၚ်မၞိဟ် အခန်ကဏ္ဍတၟာဂလိုၚ် ပါလုပ်ဒၟံၚ်ရောၚ်။ ပ္ဍဲကဵုပရေၚ်မၞိဟ်ပၠန်ဂှ် ထပ်တုဲပါ်လဝ် ပရေၚ်ပညာ၊ ပရေၚ်ထတ်ယုက်၊ လိက်ပတ်ယေန်သၞာၚ်၊ ဂဳတသုခုမ၊ မဳဒဳယာ၊ တံရိုဟ်ဇြဟတ်မၞိဟ်တံ ပါလုပ်ဒၟံၚ်ရ။ ရန်တၟအ်လဝ် သွက်ဗၞတ် (၁၀) သၞာံတုဲ ချူလဝ်ရောၚ်။ ပူဂဵု မပါလုပ်ချူဓဇက်လဝ်ဂှ် တၠပညာတံကီု၊ ညးမချဳဒရာၚ် ပရေၚ်ဂကူတံ နွံဂၠိုၚ်ရ။ တၠပိုန်ဒြပ်တံလေဝ် ပါလုပ်ကီုရ။
ဇြဟတ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဂကူမန် ဂွံနွံဟီုဂှ် အခန်ကဏ္ဍ ပတိုန်လဝ် ဗွဲလတူတေံဂှ် ဍေံဆက်စပ်ဒၟံၚ်ရောၚ်။ တ္ၚဲဏံ ဇြဟတ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဂကူပိုဲ ဂွံတန်တဴအာ ဍာ်ဇမၠိၚ်မာန်ဂှ် (၁) ဇြဟတ်ပရေၚ်ပညာ (၂) ဇြဟတ်ပို်န်ဒြပ် (၃) ဇြဟတ်ပရေၚ်ဂီုကၠီုဂကူ ဒးနွံရောၚ်။ ဇြဟတ်ပရေၚ်ပညာဟီုဂှ် ဗတောန်လိက်ပ္ဍဲဘာဂှ် သာ်ဂှ်ဟွံသေၚ်၊ ညးမအာက္ဍိုပ်ပၠတရဴဂကူတံဂှ် လညာတ်ကေက်သကာဒးနွံ၊ ဒးလုပ်ထပါ် အကြာဂကူညး ဒးမာန်၊ ဒးက္ဍိုက်ပ်ဂကောံနာနာ သီုကဵုဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ဒးမာန်တုဲ ဂကောံတံ/ ဗော်တံဂှ် ဒးစှေ်သၞောတ်စှေ်ဗီုရောၚ်တုဲ ဇြဟတ်ဒးဇၞော်ရောၚ်။ ကာလဂှ်တှေ် ဇြဟတ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဂှ် ဇၞော်တဴရောၚ်။
မွဲသာ်ပၠန်ဂှ် ဇြဟတ်ပိုန်ဒြပ်ဟီုဂှ် ဇၟာပ်မန်တံ လောဲတုဲ သိုၚ်ခၞံသ္ၚိတိုက် ရာန်ကွဳစက်မာန် ဗီုဂှ်ဟွံသေၚ်ရောၚ်။ ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဗော်ကီုဒှ်၊ ပရေၚ်မၞိဟ် မကၠောန်ၜိုတ်ဒၟံၚ်တံကီုဒှ်၊ ပရေၚ်ဂီုကၠီုဂကူကီုဒှ် ပ္ဍဲကဵုပိုဲတံ ဇြဟတ်သြန် ဒးဍိုက်ပေၚ်ရောၚ်။ ခက်ခုဲကဵုသြန်ဘဏ္ဍာတုဲ ကၠောန်ပရေၚ်ဂကူဟွံဂွံဂှ် ဒှ်ဟွံထေက်ရောၚ်။ တၠပိုန်ဒြပ်တံ ညးသြန်နွံတံ ထေက်ကဵု ဒးထံက်ပၚ်ပရေၚ်ဂကူ ဂၠိုၚ်ၚ်ကီုရောၚ်။
လက္ကရဴအိုတ်ဝွံ စပ်ကဵုပရေၚ်ဂီုကၠီုဂကူရ။ ပ္ဍဲကဵုဂကူပိုဲတံဂှ် ၜိုန်ရဇြဟတ်ဒပ်ပၞာန် သွက်ဂွံစဵုဒၞာဂကူပိုဲတံဂှ် နွံဒၟံၚ်ကီုလေဝ် ဒၟာနူကဵုဇြဟတ်ဇကု အောန်ဒၟံၚ်တုဲ ညးဂမၠိုၚ်တံ အထေၚ်သောဲ လုပ်သီ လုပ်ဗတိုက်ဒှ်ကၠုၚ်ရ။ ပ္ဍဲအခိၚ်အခါ အကာဲအရာဍုၚ်ပိုဲတံ ကဵုဒၟံၚ်သ္ဂုတ်သွာတ် နကဵုဇြဟတ်လွဟ် ဂၠိုၚ်ကဵုဒၞာဲဂှ် ဒပ်ပၞာန်မန်ပိုဲ သွက်ဂွံစဵုဒၞာ ဂကူပိုဲတံဂှ် ပၟိက်ဇၞော်ရ။ ဒးဗိုၚ်ရီုဗၚ်ထံက်ပၚ်အာ ညးသကအ်ရောၚ်။
သရုပ်ဝွံ ဇြဟတ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ဂွံတဴတက်ဂှ် ဒးလွဳၜံၚ်ပတိတ် တၠပညာ မဆာန်ဂကူ၊ ပကောံပကေဝ် ဇြဟတ်ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်တုဲ ဒးလုပ်ရီုဗၚ်ထံက်ပၚ် ပရေၚ်ဂီုကၠီုဂကူထေက်ရောၚ် ပတိုန်ထ္ၜးဏာရ။

Categories
ဂလာန်ညးဒါန်လိက် ပရိုၚ်

ဒုၚ်တၠုၚ် တ္ၚဲကောန်ဂကူမန် မရနုက်ကဵု (၇၃) ဝါ

တၞဟ်နဂွံထ္ၜးပျးတိုန် လက်သန်ဂကူပိုဲတံ ပ္ဍဲအကြာကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံကီု၊ အကြာဂၠးကဝ်ပိုဲတံကီုတုဲ က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်မန်ပိုဲတံ စပ္တံကၠောန်ဗဒှ်ကၠုၚ် တ္ၚဲကောန်ဂကူမန်ဂှ် လၟုဟ်မ္ဂး စိုပ်ကၠုၚ် ဗၞတ် (၇၃) ဝါ၊ (၇၃) သၞာံရ။ နူကဵုအခိၚ်တေံ အလုံဂကူပိုဲကီု က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ပိုဲတံကီု ရုန်ဂစာန်ကၠောန်ဗဒှ်ကၠုၚ် တ္ၚဲကောန်ဂကူမန်၊ ထ္ၜးပျးကၠုၚ် လက်သန်ဂကူမန်ဂှ် လအ်ကၠုၚ်တၟာလအ်ရတုဲ သတ်ပၟဝ်ဇဝ်ပ္ကဴဍေံ တိတ်ကၠုၚ်တၟာဂလိုၚ်ရောၚ် တီကေတ်မာန်ရ။
အခိၚ်ကၟိန်ဍုၚ်ကၠာဟွံဂွံဗၠးၜး နူကဵုသၟဝ်တဲသၟိၚ်အၚ်္ဂလိက်ဍၚ်ၚ် ပ္ဍဲသက္ကရာဇ် (၁၉၄၇) တေံဂှ်တှေ် က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ဗၟာတံ ဟီုဂးကၠုၚ် "မန်ကဵု ဗၟာဂှ် တုပ်ပ်ရ" (မွန်နဲ႕ ဗမာ အတူတူပဲ) ဂးတုဲ သၟိၚ်ဗၟာတံ ဂစာန်သွက်ဂွံၚိတ်ကမၠက်ကၠုၚ် ဂကူမန်တံရ။ အခိၚ်ဂှ်တှေ် အကၠီက္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ဗၟာတံ ဇြိုဟ်နက်ဗွဲမလောန်ရ။ သွက်ဂွံၚိတ်ကမၠက်ထောံ ဂကူမန်တံဂှ် ဍေံတံ ဖျေံလဝ်လၟေၚ်ကမၠောန်တုဲတုဲရောၚ်။ အခိၚ်ဂှ်တှေ် လၟိဟ်ဂကူမန်ဂှ် အောန်ကွေံတုဲ ဍေံတံ ၚိတ်ကမၠက်လောဲသွာရ။ ရှေ်သှေ်သာသနာကီု၊ လိက်ပတ်ကီု၊ ယေန်သၞာၚ်ကီု၊ အခိုက်ကၞာကီု၊ စၞစသုၚ်ကီု၊ ဗွိုက်လတက်ကီု ကြပ်တုပ်သၟဟ်ဒၟံၚ် ဖအိုတ်တုဲ ဂကူဗၟာတံ သွက်ဂွံၚိတ်ကမၠက်ဂကူမန်ဂှ် လောဲသွာကွေံရောၚ် ညးတံ ခယျကေတ်ရ။ အခိၚ်တေံတှေ် ဂကူမန် နွံတဴဒၟံၚ် လတူဍုၚ်ဗွဲမဂၠိုၚ်တံဂှ် ဟီုဒၟံၚ် ပံၚ်ဖက်ဒၟံၚ်ကဵု ဂကူဗၟာတံ သၟးသၟးတုဲ ၚိတ်မန်တံတှေ် ၚိတ်လောဲလောဲရောၚ် ဍေံတံ ပတှေ်ကေတ်ရ။ ဆဂး က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ဗၟာတံ အထေၚ်သောဲ လတူဂကူမန်တံရ။
ဂကူမန်တံဂှ် ၜိုန်ရကျပၞာန် ဍုၚ်ဟံသာဝတဳလီုလာ် ပြးဇးတိတ်အာ လ္ပာ်ဍုၚ်သေံ ဗွဲမဂၠိုၚ်ကီုလေဝ် ဂကူမန် သှေ်ဇးဒၟံၚ်တံဂှ် စိုတ်ဓာတ်ဆာန်ဂကူ၊ တီကၠးဝၚ် လိက်ပတ် ယေန်သၞာၚ် အခိုက်ကၞာမန်ဇေတ်တ်တံဂှ် ဟွံမိက်ဒှ် ဂကူဗၟာ၊ ဟွံမိက်မံၚ်သၟဝ်တဲဗၟာတံရ။ ဟိုတ်ဂှ်ရ အလုံဂကူမန်တံ ဂွံတီကေတ်ဝၚ်မန်ကီု၊ ဂွံကေတ်ဂုဏ်စရာဲ ဒှ်ဂကူမန်ကီု၊ သွက်ဂွံက္လေၚ်ဗှ်ဗၞုဟ် ဘဝတၠကီုတုဲ က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်မန်တံ ကၠောန်ဗဒှ်ကၠုၚ် တ္ၚဲကောန်ဂကူမန်ရ။ ဟိုတ်နူကဵု ကၠောန်ဗဒှ်ကၠုၚ် တ္ၚဲကောန်ဂကူမန်တုဲ စိုတ်ဓာတ်ဆာန်ဂကူ အကြာဂကူမန်တံကီု၊ စိုတ်ဓာတ်မၚ်မွဲ ဂကူမန်ကီု တဴတက်ဇၞော်မောဝ်ကၠုၚ်ရ။
ပူဂဵု မိက်ဂွံဗၠးၜးတံ ရပ်လွဟ်ပၠန်ဂတးရ။ စိုတ်ဓာတ် ဆာန်ဂကူမန် ၚုဟ်တိုန်ရ။ ကွးဘာမန်တံ ပါလုပ် ဂကောံလိက်ပတ်/ ယေန်သၞာၚ်တုဲ ချဳဒရာၚ်ရ။ ပ္ဍဲကဵုလက်ထက်သၟိၚ်ဗၟာ (မဆလ) တေံတှေ် ယဝ်ရ ကၠောန်ဗဒှ်တ္ၚဲကောန်ဂကူမန်တှေ် ဒးထံၚ်ရ။ ဆဂး ညးမဆာန်ဂကူတံ ဆက်တုဲ ကၠောန်ၜိုတ်အာ ပရေၚ်ဂကူရ။ စိုတ်ဓာတ်မၚ်မွဲဂကူတံဂှ် ဆက်တုဲ ဒးပြးဇးတိတ်အာ အကြာဍုၚ် အကြာကွာန်တံရ။ ဂကူမန်တံ ဟွံဆက်မံၚ် သ္ပဍိက်ဗၟာတံရ။ "မန်ကဵု ဗၟာ တုပ်ပ်ရရောၚ်" ဟီုဂှ် ညိလေဝ် ဟွံဒုၚ်တဲရ။
စိုတ်ဓာတ်ဆာန်ဂကူမန်ဂှ် ဍေံသၠုၚ်တိုန် အရိုဟ်ဒဒှ်တ္ၚဲရောၚ်တုဲ မၚ်မွဲထိၚ်ဒဝ်ကၠုၚ် လိက်ပတ်မန် အရေဝ်မန် ယေန်သၞာၚ်မန် ဗွဲမဂၠိုၚ်ဂၠေၚ်တုဲ ထိၚ်ဒဝ်ကၠုၚ် ဂကူမန်ရ။ အခိၚ် ခမဳသၚ်ကဵု ညးမဆာန်ဂကူတံ ရုန်ဂစာန်ထိၚ်ဒဝ်မၚ်မွဲဂကူဂှ် ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ လုပ်ပေဲါဗတိုက်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် နကဵုဇြဟတ်လွဟ်တုဲ အာတ်မိက်ကၠုၚ် "ဍုၚ်မန်ဇေတ်တ်" ကေုာံ "ကံကုသဵုဂကူမန် မန်တံ သွက်ဂွံဖန်ကေတ်တ်" ရောၚ်။ ဟိုတ်နူကဵု ပၠန်ဂတးရပ်လွဟ်မန် နွံကၠုၚ်တုဲ အလဵုအသဳတံ ဟွံဂံၚ်အထေၚ်သောဲ လတူဂကူမန်တံရ။ ဂကူမန်တံလေဝ် ကေတ်ဇြဟတ်စိုတ်ဓာတ် နူကဵုပၠန်ဂတးရပ်လွဟ်တုဲ ချဳဒရာၚ် ပရူဂကူရ။
သွဟ်လက္ကရဴဝွံ သၟိၚ်ဗၟာ က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ဗၟာတံ ဍဵုဓလိုက်ထောံ စိုတ်ဓာတ်ဂကူမန်တံ ဟွံဂွံသက်က်ရ။ စိုတ်ဓာတ်မန်ဂှ် ၚုဟ်ကတဵုတိုန်တုဲ အာဲကၟာဲပရေၚ်ကမၠောန်ဂကူဂှ် ဆက်စၠောံအာ မွဲတၞောဝ်တုဲ မွဲတၞောဝ်ကီုရ။
လၟုဟ် ပ္ဍဲအခိၚ်ပေၚ် (၇၃) သၞာံ သမယတ္ၚဲကောန်ဂကူမန်ဏံဂှ်တှေ် ပရေၚ်ဂကူမန်ဂှ် သၠုၚ်တိုန်တၟာဂလိုၚ်ရောၚ်။ ကၠာအိုတ် ဂကူမန်ဟီုဂှ် ဒှ်ဂကူ ကောန်ဍုၚ်အရၚ် မွဲဂကူရောၚ်ဟီုဂှ် အတိုၚ်အလုံမွဲဂၠးကဝ်မွဲ သ္ပစၟတ်သမ္တီရ။ တ္ၚဲကောန်ဂကူမန်ဂှ် ဆၜိုတ်ကၠောန် ပ္ဍဲကဵုဍုၚ်မန်သၟးဟွံသေၚ် ကၠောန်ၜိုတ် အတိုၚ်မွဲဂၠးကဝ်တုဲ တမ္ညဝ်ဒၟံၚ်ရ။
ဂကူဗၟာတံ မိက်ဂွံကမၠက်ဂကူမန်ကီုလေဝ် ကမၠက်ဟွံဂွံရ။ စိုတ်ဓာတ်ဂကူမန်တံ တမ္ညဝ်တိုန်တုဲ ကၠောန်ၜိုတ်ကၠုၚ် ပရေၚ်ဂကူ ဂြုဂြုဂြီုဂြီုရောၚ်ဟီုမ္ဂး တိုၚ်ပ္ကဴရန်တၟအ် ဍုၚ်မန်ဂှ် ကလိဂွံဍာံပြရောၚ်။

Categories
ဂလာန်ညးဒါန်လိက်

ဘိက်ပၟိၚ် အသေအဟာန် လိက်ပရိုၚ်သၞံၚ်တိုၚ် ပေၚ် (၂၀) သၞာံ


လိက်ပရိုၚ်သၞံၚ်တိုၚ် (ဝါ) ဂျာနေဝ်ပရိုၚ်သၞံၚ်တိုၚ်ပိုဲတံဝွံ ပိုဲတံ စဒက်ပတန်ကၠုၚ် နူကဵုလက်ထက် (၁၉၉၉) ပ္ဍဲကဵုတိဍာ်ပၠန်ဂတးမွဲဒၞာဲ ဒစဵုဒစးကၠုၚ် အလဵုအသဳတၠအဝဵုပၞာန်၊ ဓမံက်ပတိုန်ကၠုၚ် ပရေၚ်ကောန်ဂကူတံနွံရ။ တ္ၚဲဒက်ပတန် လိက်ပရိုၚ်သၞံၚ်တိုၚ်ဝွံ စၟတ်တ္ၚဲ (၉)၊ ဂိတု (၉)၊ သၞာံ (၁၉၉၉) တုဲ ပိုဲတံ ပတန်လဝ် ပ္ဍဲကဵု (၉၊ ၉၊ ၉၉) ဒစိတ်ပန်မရောၚ်။

Categories
ဂလာန်ညးဒါန်လိက်

ပဋိပက္ခ အကြာမန်ကဵု ကရေၚ်ဂှ် ထေက်ကဵုဒးသောၚ်ကလး

လောန်ကၠုၚ်စၟတ်တ္ၚဲ (၁၇) ဂိတုအံက်တဝ်ဗာဂှ် ဟိုတ်နူကဵု ဒပ်ပၞာန်ကရေၚ်ကေအေန်ယူ (KNU) တံ လုပ်ပန်တုဲ ကောန်ပၞာန်မန် နူကဵုဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ ဒးချိုတ်အာမွဲတၠ၊ ပေဲါပၞာန်ဂှ် သ္ကာတ်မြဟ်တိုန်ပၠန်တုဲ ညးဍုၚ်ကွာန် နူကဵု ကွာန်ဗလးဒုန်ဖာ်၊ ကွာန်ခအဳမံၚ် နွံဒၟံၚ်ပ္ဍဲကဵုဒေသကျာ်ပိတံ ဒးဂြိပ်ဒဴရ။ ညးဍုၚ်ကွာန်မန် ဗၞတ် (၅၂) သ္ၚိဌာန် လၟိဟ်မၞိဟ် (၁၅၀) ပြၚ် သီုကဵုကောန်ၚာ်ဍောတ်သွတ်တံ ဒးဂြိပ်ဒဴရ။