Categories
ပရိုင်ပတောံ: Fact-Checking ပရိုၚ်

ဖုၚ်ပွမထိၚ်ဒဝ်ကဵုစိုတ် (Tesla Pi Smartphone) ကၠောန်ပ္တိတ်မံၚ်ယျဂးတုဲ ပရိုၚ်ကောလဟာလမံက်ကၠုၚ်

ညးမပ္တိတ်မံၚ် ကွဳစက်ကာဓါတ်လလဳပွမ ကွတ်ပညာသၠုၚ် သေဌဳသိုက်ဘိုက်ကဵု ပြကောဋိကိုတ် (Millionaire) အဳလောန်မာတ် (Elon Musk) ဂှ် ဖန်ဗဒှ်ထောံ ဖုၚ်ပွမထိၚ်ဒဝ်ကဵုစိုတ် (Tesla Pi Smartphone) ယျရောၚ်ဂးတုဲ နူကဵု facebook account “Tin Nyein Oo” ပ္တိုန်ထ္ၜးလဝ် ပ္ဍဲကဵုဂိတုဂျောန်၊ စၟတ်တ္ၚဲ ၉၊ ၂၀၂၂ ဂှ် ပရိုၚ်ကောလဟလမွဲ ပြတိတ်ကၠုၚ် ဗွဲမေဇၞာ်ကဵုဇြဟာတ်ရ။

ပ္ဍဲကဵုမုက်လိက် မၞိဟ်ပရိုၚ်ဏအ်ဂှ် မၞိဟ်ကဵုလဝ် Like ဂှ် ၆၄၀ တၠပြၚ်၊မၞိဟ်ကဵုလဝ် Comment ရ တၠ၊ မၞိဟ်ကလေၚ် တြးပနတိတ်ဂှ် ၃၀၀ တၠပြၚ်ရ။ သီုကဵုမၞိဟ်ဂွံလဝ် Blue Mark တအ်လေဝ် တြးပတိတ်ဏာလဝ် ပရိုၚ်ဏအ်ဂှ်ဂွံဆဵုကေတ်ရ။

ဗီုပြၚ်ချူလဝ် စရာဲဖုန်ဏအ်ဂှ်‌တှေ် “တၠကုမ္ပဏဳ Tesla ဂှ် ဖန်ဗဒှ်ထောံဖုၚ် စရာဲခိုဟ်နူကဵု Iphone 13 X ဏီ၊ တုဲ‌တှေ် ဒေသလဵုဟွံရုဲ ဆက်စၠောံကဵု Star Link တုဲ သုၚ်စောဲ Internet မာန်ရ။ ဒၞာဲဟွံမွဲကဵု ဓါတ်လလဳတအ်လေဝ် သုၚ်စောဲကဵုဇြဟတ်တ္ၚဲဂွံရ။ ၝပိုဲမိက်ဂွံဂွံဒှ်တအ်ဂှ် ချပ်ကဵုစိုတ်တုဲ ပိုဲထိၚ်ဒှ်မာန်ရ။ ဟိုတ်နူဆက်စၠောံလဝ်ကဵု က္ဍဟ်ပိုဲဂှ်ရ ပိုဲသုၚ်စောဲဗီုဏအ်မာန်ရ။ သွက်မၞိဟ်မတ်ဟွံညာတ်၊ ကတောဝ်ဟွံမိၚ်တအ်လေဝ် သုၚ်စောဲခိုဟ်ရ။” သာ်ဝွံချူလဝ်ရ။

စပ်ကဵုပရိုၚ်ဏအ်တုဲ နူကဵုဌာန်ပရိုၚ်မန် ဒး၊ ဟွံဒးတုဲ ချပ်ပိုဲတအ် စၟဳစၟတ်လဝ် သာ်ဏအ်ရ။ ပရိုၚ်ဏအ်ဂှ် ၜိုန်ရပိုဲအာဂၠဂၠာဲပ္ဍဲကဵု Website “Tesla”တအ်ကီုလေဝ် ထမံက်ထ္ၜးလဝ်ဂှ် ဟွံဆဵုရ။ တုဲပၠန် ပ္ဍဲကဵု Twitter, Instagram တၠကုမ္ပဏဳ အဳလောန်မာတ် (Elon Musk) လေဝ် ထမံက်ထ္ၜးလဝ်ဂှ် ဟွံဂွံဆဵုရ။

အခိၚ်လၟုဟ်ဏအ် ပရိုၚ်ကုမ္ပဏဳ Tesla တအ် ပတိတ်မံၚ် ဖုန်ကွတ်ပညာသၠုၚ် ဖုန်ထိၚ်ကဵုစိတ်ဏအ်ဂှ် ဒှ်ပရုၚ်ကောလဟာလမွဲဟေၚ်ရ။

ဟိုတ်နူကဵု ပရိုၚ်ဗီုတအ်ဏအ်ဂှ်ရ ပရိုၚ်ဒးဒးဒှ် ဒးဒုၚ်အုပ်ဓလီုကု ပရိုၚ်ပတောံတအ်အိုတ်ရ။ ဟိုတ်ဒှ်သာ်ဂှ်ရ ပူရိတ်သာတ်ပိုဲတအ်လေဝ် ဗှ်ပရိုၚ်မွဲမွဲပိုဒ်တုဲမ္ဂး ချပ်ချိုတ်ချိုတ်ပၠိုတ်တ်တုဲမှ ထပ်တြးပတိတ်ညိဂှ် မိက်ဂွံဖတိုက်ဖအောဝ်ဏာရ။

Categories
ပရိုင်ပတောံ: Fact-Checking ပရိုၚ်

အကြာပွိုင်ဍုင် ရေဝ်-လမိုင်ဂှ် ဗော်ဍုင်မန်တၟိတအ် ကံက်ဒၟံင်အခေါန်ဂးတုဲ ပရိုင်ပတောံမွဲမံက်ကၠုင်

ပ္ဍဲကဵုဂိတု ဂျောန်၊ စၟတ်တ္ၚဲ ၂၂၊ ၂၀၂၂ ဂှ် နူကဵုမုက်လိက် “Special Underground Movement Forces – Mawlamyine” တအ်ပ္တိုန်လဝ် “ဂကောံဗော်ဍုင်မန်တၟိတအ် ဂၠာဲဗက်ဒၟံၚ် အကံက်အခေါန် အကြာပွိုင်ဍုင်ရေဝ် ကေုာံ လမိုၚ်ရောၚ်” ဂးတုဲ ပရိုၚ်ကောလဟာလမွဲ မံက်တိတ်ကၠုၚ်ရ။

ပရိုၚ်ဏအ်ဂှ် မၞိဟ်ကဵုလဝ် Like ဂှ် ၉၆ တၠပြၚ်၊ မၞိဟ်ကဵုလဝ် Comment ဂှ် ၄၃ တၠပြၚ်တုဲ မၞိဟ်ထပ်တြးလဝ် ၃၅ တၠပြၚ်ရောၚ် ဂွံတီကေတ်ရ။

ဗီုပြၚ်ချူလဝ်ပ္ဍဲမုက်လိက်ဂှ်တှ်ေ “ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိတအ် ဂၠာဲဗက်မံၚ် အခေါန် ပ္ဍဲညးဍုၚ်ကွာန်ပိုၚ်ပြဳလဝ် ကပေါတ်စက်တအ်တုဲ စက်ထောဲတိမ္ဂး (၅၀၀၀၀)ဒကေဝ်၊ စက်ပၟတ်မ္ဂး (၁၀၀၀၀)ဒကေဝ်၊ စက်ဇိုၚ်ပလောံတအ်မ္ဂး (၅၀၀၀)ဒကေဝ် သာ်ဝွံ ဂွံတီကေတ် ပ္ဍဲညးဒေသမွဲတၠရ။ ညးဟွံကဵု အခေါန်တအ်ဂှ် ဒးသောၚ်ပြဿနာပ္ဍဲကဵု ဒပ်ဗၠာဲသၟိၚ်၊ ရုၚ်ညးဇၞော်ကွာန် ကေုာံ ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိတအ်ရ။ တုဲပၠန် သီုကဵုဒးဒုၚ်သီထောံကပေါတ်တအ်တုဲ၊ သီုကဵုဒးဒုၚ် ဘကမၠဒၟံၚ်ရောၚ်” သာ်ဝွံ ချူလဝ်ပ္ဍဲမုက်လိက်ညးတအ် သာ်ဝွံရ။

စပ်ကဵုပရိုၚ်ဏအ်တုဲ နူကဵုဂကောံ ဒး၊ ဟွံဒး တုဲ ချပ် ပိုဲတအ် စၟဳစၟတ်လဝ်သာ်ဏအ်ရ။ ကိုပ်ကၠာအိုတ် ပိုဲဂွံဆဵုကေတ် နူကဵုမုက်လိက်ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ “NMSP’s bud 4.0” သောၚ်ကလးလဝ်နွံရ။ ဗီုပြၚ်သောၚ်ကလးလဝ်ဂှ်တှ်ေ “ဗီုပြၚ်မုက်လိက် Special Underground Movement Force – Mawlamyine တအ်ပ္တိုန်လဝ်ဂှ်တှ်ေ ဖျေံဂုဏ်သိက္ခာဗော်တုဲ ညံၚ်ကဵု ပရေၚ်ညဳသၟတ်ကောန်ဂကူမန်တအ် ဂွံလီုလာ်အာဟေၚ်ရ။ ပရိုၚ်ဗီုတအ်ဏအ်ဂှ် လ္ပာ်ပိုဲတအ်ညိဓဝ် ဒုၚ်တောဲဟွံမာန်ရ။ ကောန်ဂကူမန်တအ်လေဝ် ပရိုၚ်ပြးဝါဒဗီုတအ်ဏအ်ဂှ် ချပ်ချိုတ်တ်ပၠိတ်တ်တုဲမှ ပတှ်ညေိ” ချူလဝ်သာ်ဝွံရ။ တုဲပၠန် စပ်ကဵု ပရိုၚ်ဏအ်တုဲ နူကဵုဌာန်ပရိုၚ် လုပ်ကဵုသၞောဝ်တအ် ပ္တိုန်ထ္ၜးလဝ်တအ်လေဝ် ဟွံဆဵုကေတ်ရ။ ဟိုတ်ဒှ်သာ်ဂှ်ရ ပရိုၚ်ဏအ်ဂှ် ပရိုၚ်ပတောံမွဲရောၚ် ဟီုဂးစဂွံရ။

ပူရိသာတ်ဗှ်လ္ၚတ်မံၚ်ပရိုၚ်တအ်လေဝ် ပရိုၚ်မွဲပိုတ်တိုန်စိုပ်ကၠုၚ်လ္တူလာၚ်ဏောၚ်မ္ဂး ပရိုၚ်ဍာံရောၚ် သ္ပဒတန်တုဲမှ ကလေၚ်တြးပ္တိတ်ညိဂှ် မိက်ဂွံ ဗတိုက်ဖအောဝ်ဏာရ။

Categories
ကဗျ ပရိုၚ်

မွဲတ္ၚဲမ္ဂး —-

ဒုၚ်ပၠိုတ်ထောံရဟာ –?
ပုစ္ဆာထေက်ကဵုဒးဂၠာဲသွဟ်
ရှ်သာထေက်ကဵုဒးတီ
ညးမွဲဟွံက္လေၚ်ခပ်သီမ္ဂး —-

ပၟတ်ချံက်လေဝ် ဟွံမိက်ၜံၚ်
ဂံၚ်ကြီုမံၚ်ဂှ် – ကေတ်ဍုၚ်ဗၠးၜး
ထ္ၜးမံၚ်ဆီ ဇြဟတ်ပ္ဍဲသွပ်လ္ပံ
ဆလအ်မှ ဂွံဒှ်မာန်ရော —?

ဟွံမၚ်မွဲမှ – ဗဳဇကၠက်
ဟွံမၚ်မွဲဂှ် – ဒှ်ဍိက်ဇမၠိၚ်
ဟွံၜိၚ်ကၠောံမ္ဂး ဗၠးၜးဂှ်လ္ပဟီုဏီ
ဆက်တုဲ ဗၠိုက်တၞီကၠက်စှေ်အာဏောၚ် —?

ယွံဂကူဟံသာ
ပမာညံၚ်ရဴ စှေ်ဍာ်ကျာံသ္ၚာဲ
ဗ္ဒာဲဒဵုကၠကိတ်
ဒးဒုၚ်ၚိတ်အာ အတိုၚ်ဏံရဟာ —?

ရမျာၚ်ကဴဝဴက္ညာၚ်မံၚ်အကြာ”က္ညၚ်”ဂှ်
ပြဟ်ယဝ်ဟွံချပ်ဗ္စာ ဟွံဂွံသတိမ္ဂး
ဘဝဟံသာကဵုဗၠးၜး ဆက်တုဲဒးသ္ၚောဲခြာ
မွဲတ္ၚဲမ္ဂး တုပ်ပၟာညံၚ်ရဴ ” ဂကူပျူ “ဏောၚ်ဂှ် —

ရာမည သ္ဂံၚ်နန် ကလအ်

Categories
ပရိုၚ် သၟာန်သွဟ်

စပ်ကဵုအကာဲအရာ ပရေၚ်ဗ္တောန်လိက်ကောန်ဍုၚ်အရၚ် ပ္ဍဲဘာတန်အလဵုအသဳ သၞာံဗ္တောန်ပညာ (၂၀၂၂-၂၀၂၃) ဏံတုဲ သ္ပသၟာန်သွဟ်လဝ် ညးရေၚ်တၠုၚ်ဖဵု ဂကောံဗ္တောန်လိက်ပတ်မန် ကေုာံ ယေန်သၞာၚ်ဗုဒ္ဓဘာသာ အလုံဒေသရးမန် “နာဲမန်ရာဇာ”

ဝဏ္ဏမာန် ပ္တိုန်ထ္ၜးရ။

သၟာန် ။ ။ လ္တူနူကဵုရုၚ်ဌာနကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံ ပလံၚ်ဗစိုပ်လဝ်လိက် ကိစ္စဗ္တောန်လိက်ဘာသာ ကောန်ဍုၚ်အရၚ် ပ္ဍဲတွဵုရးဍုၚ်မန်ဂှ် အကာဲအရာဗီုလဵုနွံ အ္စာလဴကဵုညိ?
သွဟ် ။ ။ စနူဂိတုဂျောန် (၉) ဂှ်ရ နူဌာနဝန်ဇၞော် ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံ ပ္တိတ်လိက် ဍေံပတဝ်က္ဍိုပ်ကဵု ဥက္ကဌဂကောံလိက်ပတ်ယေန်သၞာၚ်မန်ဗဟဵု ဍေံတံပတဝ်တုဲတှေ် ဍေံတံ ပလံၚ်ဗစိုပ်လဝ်လိက်နွံမံၚ်။ ကိစ္စဏံ ပိုဲတံဂှ် လလောၚ်သမ္တီကဵု ဂကောံလိက်ပတ်ယေန်သၞာၚ်မန်တံရ။ ပ္ဍဲကဵုသမ္တီဂှ်တှေ် ဗီုဍေံတံစၞောန်လဝ်၊ ဗီုဍေံတံပတိတ်လဝ်လိက်ဂှ်ရ၊ ဥပမာဍေံ သၞာံဗ္တောန်လိက် (၂၀၂၂ – ၂၀၂၃) ဏံဂှ် ဘာဟွံဂွံစဗ္တောန်ဏီ စပ်ကဵုဘာသာကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံကီု၊ ပ္ဍဲကဵုဘာဂှ် လၟိဟ်ကွးဘာ နွံလၟိဟ်ၜိုတ်မူစိ၊ ကွာန်လဵု၊ ဘာလဵု၊ ပွို်ၚ်ဍုၚ်လဵု ဂိတုဂျောန် (၂၃) ဏံ စွံအလန်လက္ကရဴအိုတ်တုဲ ပလံၚ်ဗစိုပ်ဏာကဵုရုၚ်ညိ။
သၟာန် ။ ။ ဒှ်သာ်ဂှ်တှေ် နူကဵုဒေသ ကွာန်တံ ဘာတံ ပလံၚ်ဗစိုပ်ကဵုလဝ်ပရိုၚ် သွက်ဂွံဗ္တောန်လိက်မန် ပရိုၚ်စိုပ်ကၠုၚ်နွံကီုဟာအ္စာ?
သွဟ် ။ ။ ဒဵုကဵုလၟုဟ်ဏံဂှ်တှေ် ပွိုၚ်ဍုၚ်လဵု၊ ဘာလဵု သှေ်မံၚ် ကဵုလဝ်ပရိုၚ်ကုပိုဲဂှ် ဟွံမွဲဏီ၊ ဆဂး ညးတံ ပလံၚ်ဗစိုပ်ဏာရုၚ်ယျဟာဂှ် ပိုဲဟွံတီဏီ အေဒှ်ဟဂှ်။
သၟာန် ။ ။ ယဝ်ရ ကွာန် ဘာ မိက်ဂွံဗ္တောန်လိက်ကောန်ဍုၚ်အရၚ် ပ္ဍဲမန်တှေ် လိက်မန် ပ္ဍဲဘာတန်အလဵုအသဳ ဏောၚ်ဒှ်တှေ် ဗီုလဵုဒးရေၚ်တၠုၚ်ကေတ်အဆက်ဗီုလဵုအ္စာ?
သွဟ် ။ ။ ကိစ္စဏံ ပိုဲညာတ်ဂှ် စပ်ကဵုဌာနကောန်ဍုၚ်အရၚ်ဏောၚ်၊ နူဍေံဗစိုပ်လိက်ဟီုဂှ်တှေ် ဗစိုပ်လဝ်ကဵု ဂကောံလိက်ပတ်ယေန်သၞာၚ်မန်ဏောၚ်၊ အေဒှ်ကိစ္စဂှ်တှေ် ဂကောံလိက်ပတ်ယေန်သၞာၚ်မန် နကဵုအဆံၚ် ပွိုၚ်ဍုၚ်၊ အရာဂွံ (မှတ်ပုံတၚ်) ဟွံမွဲကီုကၠာရ ပ္ဍဲပိုဲဂှ် ဂကောံလိက်ပတ်ယေန်သၞာၚ်မန် ကေုာံ ယေန်သၞာၚ်ဗုဒ္ဓ ဘာသာ ပွိုၚ်ဍုၚ်ညးကဵုညးဖအိုတ်ဂှ် နွံမံၚ်ရ။ ကိစ္စဏံဂှ် ဒှ်တာလျိုၚ် ပိုဲတံဏောၚ်ဂှ် ပိုဲဒုၚ်ကေတ်လဝ် တုဲတုဲမံၚ်ရ။ ဟိုတ်ဒှ်သာ်ဂှ်ရ ပိုဲညာတ်ကေတ် စပ်ကဵုပွိုၚ်ဍုၚ်ဖအိုတ်ဂှ် ဘာတန်မူလ၊ ဘာတန်မူလလောန်၊ ဘာတန်မူလပါ်တိတ်နွံဏောၚ်၊ အေဍေံနွံဗီုဏံတှေ် ဘာလဵု ဘာလဵု ဗ္တောန်မံၚ်ယျဂှ် ဂကောံလိက်ပတ်ပိုဲ က္ဍဟွံစိုပ်ပုဟ်တှေ် ဆောံလေၚ်အာ ပရေၚ်ပညာမာန်ဏောၚ်၊ ဟိုတ်ဂှ်ရ ညးတံကဵုပိုဲ ပံၚ်ဗစိုပ်တုဲ အာစိုပ် ကတ်လ္ၚတ် ချဳဓရာၚ်မှ ပရောနာနာ ဍေံမံက်ကၠုၚ်မာန်ဏောၚ်။ ဟိုတ်ဒှ်သာ်ဂှ်ရ ဘာလဵု ဟွံဂွံဗ္တောန်ဏီ၊ ဘာလဵု သှ်ၜေက်မံၚ်၊ လၟိဟ်ကွးဘာဂှ် ဗီုလဵုနွံ၊ ကိစ္စစရၚ်ဂှ်ဖအိုတ် ဂွံသမ္တီတုဲမှ ဂွံဓမံက်ရုပ်ရဴမာန်ညိ။ ဣညအ် ပိုဲတံ ဂွံအာစိုပ် ဂအုပ်ရုၚ်ပရေၚ်ပညာ၊ ပိုဲအာတ်မိက်ပွိုၚ်ဍုၚ်တံ ဂွံလောဲလောဲဏောၚ် ပိုဲဒုၚ်စဗီုဂှ်ရ။
သၟာန် ။ ။ လၟိဟ်အ္စာဗ္တောန်လိက်မန် ပ္ဍဲဘာတန်အလဵုအသဳ TA, LA ဗၞတ်ၜိုတ်မုစိတၠနွံအ္စာ?
သွဟ် ။ ။ အ္စာ TA ကီု LA ကီု ဍေံဒှ်မံၚ်ၜါဂကူရ။ တုဲကၠုၚ်တေံဂှ် အ္စာဘာနွံ (၅၅၀ – ၆၀၀) တၠနွံ၊ လက္ကရဴဏံ လ္ၚဵုဂှ် နုက်တိတ်ထောံလေဝ်နွံ၊ ပဵုတိုန်လေဝ်နွံ စရၚ်လက္ကရဴအိုတ် တ္ၚဲဏံဂှ် ပိုဲအာတ်မိက်လဝ်ဖိုဟ်ရ၊ ဆဟွံစိုပ်တဲပိုဲဏီ အေဒှ်မံၚ်ဟဂှ်။
သၟာန် ။ ။ ဗီုပြၚ်ဗ္တောန်ဂှ် ဘာမွဲကဵုမွဲ ဟွံတုပ်နွံ၊ လ္ၚဵုပ္ဍဲအခိၚ် လ္ၚဵုမ္ၚးအခိၚ်နွံ၊ လ္ၚဵုဂွံအခိၚ်ဂၠိုၚ် လ္ၚဵုဂွံအခိၚ်အောန်နွံ၊ လ္တူဏံရော အ္စာလဴကဵုညိ။
သွဟ် ။ ။ လိက်ဘာသာကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံဂှ် ညံၚ်ဂွံဒှ်ပ္ဍဲအခိၚ်၊ ဍေံဂွံဒှ်မာန်ဂှ် အာတ်မိက်လဝ်နွံရ။ ဘာလ္ၚဵု ၜိုတ်တီဂှ် ဗ္တောန်မံၚ်ပ္ဍဲအခိၚ်လေဝ် နွံမံၚ်ရ။ ဘာလ္ၚဵုပၠန်ဂှ် နူ (၈) နာဍဳ ဒဵုကဵုစိုပ် (၉) နာဍဳ ဗီုဂှ်လေဝ်နွံ၊ ဘာလ္ၚဵုပၠန် ဂှ် နူကဵု (၃) နာဍဳ၊ ဒဵုစိုပ် (၄) နာဍဳ ဍေံနွံဍာံဍာံဂှ်တှေ် ပ္ဍဲအခိၚ်ဘာ (၇) အခိၚ်ဂှ်ရ၊ တုဲပၠန် စပ်ကဵုဗ္တောန်လိက် ဘာသာကောန်ဍုၚ်အရၚ်လေဝ် ပိုဲတံ အာတ်မိက်လဝ်ရ။ ဘာလ္ၚဵုလ္ၚဵုဂှ်လေဝ် နွံမံၚ်ရ။ မွဲတၚ်ပၠန်ဂှ်တှေ် အ္စာ TA, LA တံဏံဂှ် ညးတံရန်တၟံကဵု သြန်ဂိတုဟွံသေၚ်ပုဟ် ရန်တၟံ စွံစိုတ်ကဵု အရေဝ်ဘာသာ၊ လိက်ပတ်၊ ယေန်သၞာၚ် အခိုက်ကၞာညး၊ ဂွံဓမံက်၊ ဂွံထိၚ်ဒဝ်၊ ဂွံပြာကတ်အာဏောၚ်။ စွံစိုတ်ဗီုဏံတုဲမှ ဒုၚ်ဂိတုဲဗ္တောန်မံၚ်၊ နူယိုက်ဝန် အ္စာ/အ္စာၝောံတံဂှ် လ္တုအ္စာၝောံကောန်ဍုၚ်အရၚ် ဏံဂှ် နူယိုက်ဝန် သွက်ကၟိန်ဍုၚ်၊ သွက်ဂကူဏောၚ်ဂှ် စွံစိုတ်တပ်ပ်ဏောၚ်၊ ညးတံဂှ် ဒှ်မံၚ် အ္စာ/အ္စာၝောံ ဗ္တောန်လိက်ကောန်ဍုၚ်အရၚ်ဏောၚ်၊ နကဵုအ္စာၝောံဇၞော်ကီု၊ အ္စာ/ အ္စာၝောံ နွံမံၚ်ပ္ဍဲဘာဂှ်သီုဖအိုတ် ကောန်သြိုဟ်၊ ကောန်စး ပါ်တရးဟွံထေက်ပုဟ်၊ အဓိပ္ပဲါဍေံ စပ်ကဵုအခိၚ်ဗ္တောန်လိက်ဂှ်ဖအိုတ် မပ္တံကဵု ကပေါတ်ကိရိယာကီု၊ ကိစ္စကပေါတ်ဖအိုတ်ဂှ်တှေ် တပ်ပ် ဍေံဒးဒှ် ဒးဒုၚ်ကေတ်ဗီုဂှ်ဏောၚ်။ မွဲတၚ်ပၠန် အ္စာ/ အ္စာၝောံ ဗ္တောန်လိက်ကောန်ဍုၚ်အရၚ်ဏံဂှ် မပ္တံကဵု ကယျိုၚ်ကောန်ဂကူ၊ ကယျိုၚ်ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံ ကျိုၚ်ဟွံဂွံပုဟ်ဂှ်လေဝ် လိက်စၞောန်ပ္တိတ်လဝ်ဂှ်လေဝ် ပိုဲဟွံဆဵုပုဟ်၊ ပွိုၚ်ဍုၚ်လ္ၚဵုလ္ၚဵုတံဂှ် အာကဵုကယျိုၚ် ကောန်ဂကူညးကဵုညးဂှ်လေဝ် နွံမံၚ်ဏောၚ်။ လ္ၚဵုပၠန်ဂှ်လေဝ် ကျိုၚ်စဍေံအောန်မံၚ်ဂှ်လေဝ် ပိုဲမိၚ်မံၚ်ကီုရ၊ ဇေတ်တ်တေံ ကျိုၚ်ကယျိုၚ်ဂကူညးကဵုညး ဂွံမံၚ်ဏောၚ်ရ။
သၟာန် ။ ။ တုဲနွံမွဲတၚ်ပၠန်ဂှ် သၞောတ်ဗ္တောန်လေဝ်ဂွံ / ဟွံဗ္တောန်လေဝ်မံၚ်ဂွံ ဟွံဒးသွဟ်မွဲသာ် ဗီုဏံရောအ္စာ ဗီုလဵုဍေံဒးဒှ်ထေက်။
သွဟ် ။ ။ စပ်ကဵုဗ္တောန်လိက်ကောန်ဍုၚ်အရၚ်ဏံဂှ် နကဵုအဆံၚ်တွဵုရး ကမ္မတဳကောပ်ကာဲဟီုဟီု၊ ကမ္မတဳဓမံက်ရုပ်ရဴ စပ်ကဵုဗ္တောန်လိက်ကောန်ဍုၚ်အရၚ် ဘာအလဵုအသဳဏံဂှ် တန်န်ကြန်န် ဒးပံက်ကမ္မတဳမွဲ ထေက်ဏောၚ်၊ ဗ္တောန်လိက်ကောန်ဍုၚ်အရၚ်ဏံဂှ် နကဵုဘာသာပဵုမွဲ၊ ပၟိက်နွံတှေ် ဗ္တောန်၊ ပၟိက်ဟွံမွဲတှေ် ဟွံဗ္တောန် ဗီုဏံဂှ် ဍေံဒှ်ဟွံထေက်ပုဟ်၊ လိက်ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံ ဒးသွဟ်လိက် ပ္ဍဲဘာအလဵုအသဳဂှ် ဒးဒှ်ထေက်ဏောၚ်။ စပ်ကဵုကိစ္စဏံတုဲတှေ် ထေက်ကဵုဒးကၠောန်၊ ဌာနမွဲကဵုမွဲ ဒးဆက်စိုပ်၊ ဒးပ္ညဳဂှ်တှေ် အၝေဏံဂှ် လၟိဟ်ကမၠောန်ဂှ် ဍေံနွံဗွဲမဂၠိုၚ်ရ။ ဗီုလဵုနွံနွံရ ဗီုသွဟ်လိက် ဗီုပ္ဍဲဘာအလဵုအသဳဏံဂှ် ကိစ္စပေဲါသွဟ် လိက်ဂှ် ဒးကၠောန်တွဵုဏောၚ်၊ သၠုၚ်အိုတ်ဂှ်တှေ် လိက်ကောန်ဍုၚ်အရၚ်အံၚ်မှ ဒးတိုန်တန်ဏောၚ် အေဗီုဂှ် ဍေံဒးဒှ်ထေက်ဏောၚ် ပိုဲတံညာတ်ဗီုဂှ်ရ။
သၟာန် ။ ။ ဗ္တောန်မံၚ်ဘာသာကောန်ဍုၚ်အရၚ် ဗီုကဵုလိက်မန်တှေ် လၟုဟ်ဗ္တောန်မံၚ် စိုပ်တန်လဵုရရော?
သွဟ် ။ ။ လၟုဟ်ဂှ်တှေ် ဗ္တောန်မံၚ်တန်မူလ၊ ၜက်စိုပ်အာမူလလောန် တန်ပဥ္စမဂှ်၊ ဍေံခက်ခုဲနွံမွဲဂှ် လိက်တန်ဗ္တောန်ဂှ် ဇၟာပ်ကွးဘာကဵုဟွံမာန်ပုဟ်၊ ကိစ္စဣညအ် ဍေံဒှ်ခက်ခုဲဇၞော်ကဵုဇြဟတ်ရ။ ပ္ဍဲကဵုဌာနဝန်ဇၞော်ပရေၚ်ပညာဂှ် ဒးဒှ်ရဲယိုက်ဝန်မွဲဂှ်တှေ် အာယုက် (၂၅) သၞာံ ညးတံဖျေံလဝ် ဗီုဂှ်နွံမံၚ်။ တုဲပၠန် စပ်ကဵုဗ္တောန်လိက်ကောန်ဍုၚ်အရၚ်ဏံဂှ်တှေ် ဟိုတ်နူကဵု ဒှ်လိက်ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တုဲတှေ် လိက်ကောန်ဍုၚ်အရၚ်ဏံ ချိုတ်ပၠိုတ်ကေက်သကာမှ သ္ပအ္စာဂွံဏောၚ်။ ဟိုတ်ဂှ်ရ ဍေံတံသ္ပလဝ် အာယုက် (၃၅) လ္ပာ်သၟဝ် ဒးဒှ်ဏောၚ်၊ လက္ကရဴဏံ ပိုဲဂွံပရိုၚ်မွဲဂှ် ဟိုတ်နူယဲကပ်ကီု၊ ပြသၞာအကာဲအရာနာနာသာ် အ္စာၝောံ ဗ္တောန်လိက်ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံဂှ် အာယုက် (၃၅) ၜက်အာနွံမံၚ်။ ဟိုတ်ဂှ်ရ အခိၚ်ခါန်ကၞက်အ္စာၝောံဂှ် ဌာနဝန်ဇၞော်ကောန်ဍုၚ်အရၚ် ခါန်ကၞက်ဟွံသေၚ်ပုဟ်၊ ဌာနဝန်ဇၞော်ပရေၚ်ပညာဏောၚ် မၞိဟ်ခါန်ကၞက်၊ ကိစ္စတံဏံ အ္စာၝောံ အာယုက်ၜက်အာ (၃၅) သၞာံတံဂှ် ညးတံလေဝ် တိုန်လဝ်တက္ကသဵုသဇိုၚ်တေံ ဂွံလဝ်စၟတ်တဲ ဒးဒှ်အ္စာ၊ (ကျောၚ်းဆၚ်းသၚ်တန်းလက်မှတ်) ညးတံဂွံလဝ်တုဲယျ၊ အာယုက်ညးတံ (၃၅) ၜက်အာ၊ အေတံဏံဂှ် ဗီုလဵုဒှ်ဒှ်ရ ဠညးတံ လုပ်ကမၠောန်ဂှ် အာယုက်ညးတံ ဟွံပေၚ်ပုဟ်၊ ကိစ္စဏံလေဝ် နဒဒှ်ကၟိန်ဍုၚ် စုၚ်ၚ်လေၚ်ၚ် ချပ်တုဲတှေ် ရန်တၟံကဵု ဓဝ်ညှာစိုတ် ပ္ဍဲခါန်ကၞက် TA, LA ဏံဂှ်တှေ် ဒးချပ်ဗ္စာ ဒးခါန်ကၞက်အာထေက်ဏောၚ် အေဣညအ်မွဲတၚ် အာတ်မိက်ပေၚ်ၚ်ရ။
သၟာန် ။ ။ ဂွံမိၚ်မံၚ်မွဲတၚ်ပၠန်ဂှ် အ္စာဘာဗ္တောန်လိက်မန် ပ္ဍဲဘာတန်အလဵုအသဳတံဂှ် တာလျိုၚ် TA, LA မုမုဗီုလဵု အ္စာလဴစညိ?
သွဟ် ။ ။ ပ္ဍဲကဵုဘာသာကောန်ဍုၚ်အရၚ်ဏံဂှ် LA တှေ် မွဲတ္ၚဲမှ ဗ္တောန်ပွိုၚ်မွဲနာဍဳရ။ သြန်ဂိတုဍေံတံ မွဲဂိတုမှ ဂွံ (၆) ဠက်ဓဝ်ရ။ မန်တှေ် ဗ္တောန်လိက်မန်ရ။ ကရေၚ်တှေ် ဗ္တောန်လိက်ကရေၚ်၊ ဂကူတၞဟ်ဟ်တံလေဝ် လိက်ညးကဵုညး ဗ္တောန်ပွိုၚ်မွဲနာဍဳဖအိုတ်ရ။ TA ဟီုဂှ် အခိၚ်ဗ္တောန်လိက်ဟီုဂှ် ဂွံထံက်ရီု၊ ဥပမာ ကွးဘာမန်မွဲ အ္စာၝောံဗၟာဂှ် ဗ္တောန်ဗီုဗၟာတှေ် ဍေံဟွံကၠးပုဟ်၊ အေဂှ်တှေ် အ္စာၝောံ TA တံဂှ် ဒးထပ်ပသောၚ်ကဵု ဗီုမန်ပၠန်ဏောၚ် တာလျိုၚ်ညးတံနွံဗီုဂှ်ရ။
သၟာန် ။ ။ တၚ်လက္ကရဴအိုတ် မုအ္စာမိက်ဂွံဟီုဗပေၚ်နွံမံၚ်ဏီ ဟီုမာန်ရ။
သွဟ် ။ ။ ကိစ္စဏံဂှ် ရန်တၟံကဵု လိက်ပတ်ဂကူ ဂွံတဴတက်ဂှ်တှေ် လၟုဟ် ဗီုလိက်စၞောန်ဍေံ တိတ်မံၚ်ဂှ် ဗီုဗ္တောန်မံၚ်ပ္ဍဲဘာဂှ်ရ။ တုဲပၠန် ကွးဘာဂၠိုၚ်လောန်အာ အ္စာဘာအောန်မံၚ်၊ ဒးထပ်ခါန်ကၞက်ပၠန် ကိစ္စကမၠောန်ဗီု တံဏံ ရုပ်ရဴဍေံ ညံၚ်ဂွံမံက် ပိုဲဂှ် ဂကောံဗ္တောန်လိက်ပတ်ယေန်သၞာၚ်မန် ကေုာံ ဗုဒ္ဓဘာသာ ပွိုၚ်ဍုၚ်ညးကဵုညး ကိစ္စလၟေၚ်ကမၠောန်ဏံဂှ် လ္ၚတ်ချိုတ်တ်ပၠိုတ်တ်ညိ။ ဟိုတ်ဒှ်သာ်ဂှ်ရ ဂကောံလိက်ပတ်ယေန်သၞာၚ်ပိုဲ၊ ဂကောံသၚ်တံကီု၊ ညးတာလျိုၚ်ခရှ်တံဖအိုတ် နွံပၟိက်၊ စွံစိုတ်ဇြိုဟ်ဟ်နက်က်တုဲတှေ် မိက်ဂွံဖတိုက်ဖအောဝ်ဏာရ။

Categories
တဵုလွဳ ပရိုၚ်

ဟိုတ်ဒးဒှ်အာယှတ် Shock ပ္ဍဲတၞံဂမၠိုၚ်

မာံရဲထဝ်

တၞံဂမၠိုၚ်ဝွံ အတိုၚ်သဘဴဓရ်ပရေၚ်ဖောအ်ဗြေဝ်ဍေံဂှ် ဍေံဂျိုၚ်တဴဒၟံၚ် ပ္ဍဲသဘာဝပွဳပွူဂှ်ရ။ တၞံဂမၠိုၚ်ဝွံ ဟိုတ်နူအကာဲအရာဥတုရာသဳကီု၊ ဟိုတ်နူပယောဂမၞိဟ်ဂမၠိုၚ်ကီု အခါရဆဵုဂဗဒး ပရေၚ်ပြံၚ်သၠာဲမွဲမွဲ၊ ပ္ဍဲမွဲချိုန်ခဏဟေၚ်ဂှ် တၞံဂမၠိုၚ် ဒးဒုၚ်ဇီုကပိုက်အာ (ဟွံသေၚ်မ္ဂး) တၞံဂမၠိုၚ် ဂိအာဒှ်ယှတ် (Shock) ဂှ် လေပ်ကတဵုဒှ်အိုတ်ရ။ သၟာၚ်နူဂှ် ဟိုတ်နူတၞံဂမၠိုၚ်ဂိအာတုဲ မွဲအဆက်ဂှ် ကတဵုဒှ်ကၠုၚ် ပရေၚ်လီုလာ် (ဟွံသေၚ်မ္ဂး) ကတဵုဒှ်ကၠုၚ် ပရေၚ်ဖောအ်ဗြေဝ်တဴတက်ကီုရ။ စပ်ကဵုပရေၚ်လီုလာ် ကေုာံ ပရေၚ်ဖောအ်ဗြေဝ်တဴတက်ဏံဂှ် ဍေံတန်တဴဒၟံၚ် လ္တူဂမ္တဴ၊ လ္တူသၟုဟ်ဍာ်ဍုက်ဍေက်၊ လ္တူပယျးတ္ၚဲ၊ လ္တူဍာ် ကေုာံ လ္တူဂွံအဟာရအိုတ်ရ။ ဟိုတ်နူတန်တဴ လ္တူတၚ်နၚ်ဂမၠိုၚ်ဏံဒှ်တုဲ ပရေၚ်ကတဵုဒှ်တၞံဂိ (Shock) လေဝ် လေပ်တၞဟ်ခြာဒၟံၚ်ကီုရ။
စပ်ကဵုဒဒှ်တၞံဂိ (Shock) တုဲ လက္ချန်ကတဵုဒှ်တၞံဂိဂှ် နွံတဴရ။ ပရေၚ်ကတဵုဒှ် (Shock) ဏံဂှ် ဂွံဆဵုကေတ်မံက်မံက်ဂတဝ်ဂတဝ်မာန်တုဲ ဗွဲမလောဲသွာ ဂွံပါ်ခြာပ္တိတ်လေဝ်မာန်ကီုရ။ ဓမ္မတာမ္ဂး (ယေဘူယျမ္ဂး) အခါရတၞံဂမၠိုၚ်ဂိအာဒှ်မ္ဂး တၞးဂမၠိုၚ်ကတဵုဒှ်ဒၟံၚ် အရံၚ်သာ်မိတ် ဟွံသေၚ်မ္ဂး ဒှ်ဒၟံၚ်အရံၚ်သာ်ဗိုၚ်ရ။ တၞးဂမၠိုၚ်အေဲကှ်အာသိုက်သိုက်တုဲ ကၞောတ်တဲမ္ဂး ဒှ်အာအရံၚ်သာ်ဗစံက်အိုတ်ရ။ တၞးဂမၠိုၚ်လုက်စုက်ဒးမ္ဂး ပြဟ်ဒတုံစှေ်အာအိုတ်ရ။ ဟိုတ်ဒဒှ်တၞံဂိ (Shock) ဂှ် နွံတဴ (၄) သာ်တုဲ စပ်ကဵုလက္ချန်ပရူပရာတၞံဂိဂမၠိုၚ်ဂှ် ပ္တိုန်ထ္ၜးကဵုဏာရောၚ်။
(၁) အခါပဆုဲပြံၚ်တဵုတၞံဂှ် တၞံမ္ဒးဂိအာ (Transplant shock)
စပ်ကဵုစကာဒၟံၚ် သၞောတ်ပဆုဲပြံၚ်တဵုတၞံ (နူမဗွဝ်ဂှ်ပိုက်တၞံတုဲ ကလေၚ်ပဆုဲပြံၚ်တဵု) တုဲ လက္ချန်တၞံဂမၠိုၚ် ဒးဂိအာဍာံဍာံဂှ် ဇၟာပ်ညးဂမၠိုၚ် သ္ဂောံဆဵုကေတ်ကၠးကၠးအိုတ်ရ။ အကာဲအရာဏံဝွံ အခါပဆုဲပြံၚ်တဵုတၞံဂမၠိုၚ်ဂှ် ဟိုတ်နူစကာသၞေတ်ဟွံဒး (ဟွံဍာံ)၊ သၞောတ်လံၚ်ဍာ်ဗၠေတ်မှာအာ၊ ဟွံကိတ်ညဳကဵု ဥတုရာသဳကဵု ပ္ဍဲပွဳပွူ (ဟွံဒှ်မွဲစွံကဵု ဥတုရာသဳပွဳပွူ) လေဝ် လေပ်ကတဵုဒှ်မာန်ရ။ ပဆုဲပြံၚ်တၞံတုဲ ပ္ဍဲပွိုၚ်မွဲသတ္တဟဂှ် လုက်စုက်ဒးပယျးတ္ၚဲ၊ ကျာ၊ တုဲ တၞံဂှ်ဂိဒၟံၚ်ရ။ ဒးလံၚ်ကဵုဍာ် ဗၞတ်ဗ္ၜတ်ဒးရးရ။ ရံၚ်အကာဲအရာတိတုဲ လံၚ်ကဵုဍာ်ထေက်ရ။ ပရေၚ်ကမၠောန်ဂမၠိုၚ်ဝွံ သွက်တၞံဂမၠိုၚ် သ္ဂောံဂျိုၚ်တဴ ဇၞော်ပၟဝ်အာမာန် ပ္ဍဲအကာဲအရာပွဳပွူကီုဂှ် သ္ဒးကၠောန်လဝ်ကဵုဒှ်ရ။ သၟာၚ်နူဂှ် အခါပဆုဲပြံၚ် တဵုအာတၞံဂမၠိုၚ်မ္ဂး ရိုဟ်ဂမၠိုၚ်ညံၚ်ဟွံဂိအာဂှ်လေဝ် ဒးပဆုဲပြံၚ်တဵုအာထေက်ရ။
လက္ချန်တၞံဂမၠိုၚ် ဒးဒုၚ်ဇီုကပို်က်လဝ် (ထိခိုက်မှုလက္ခဏာ)
ပ္ဍဲတၞံဂမၠိုၚ် သ္ဂောံညာတ်ကေတ် ဗီုသဏ္ဍာန်တုပ်တဴညံၚ်ရဴ တူလဝ်ပၟတ်တုဲ လ္တူတၞးဂှ် ဒှ်ဒၟံၚ်အရံၚ်သာ်မိတ်၊ အရံၚ်သာ်ဗိုၚ်ကီုရ။ သၟာၚ်နူဂှ် တၞးဂမၠိုၚ်ကဝေန်ကဝံက်ဒၟံၚ်၊ တၞးဂမၠိုၚ်အေဲဇြဒၟံၚ်တုဲ လအ်ညိ မ္ဒးပြဟ်ဒတုံစှေ်အာရ။
သွက်ဂွံလွဳလွတ်ဂှ် ………
စပ်ကဵုအကာဲအရာတၞံဂိလဝ်ဂှ် တၞံဂမၠိုၚ်သ္ဂောံၚုဟ်ကတဵုတိုန် သ္ဂောံထတ်ယုက်တိုန်ပၠန်ဂှ် ဒးစကာအာ နဲလံၚ်စုတ်ကဵု ဍာ်သဂြာရ။ နဲလံၚ်စုတ်ကဵုဍာ်သဂြာဏံဝွံ ၜိုန်ဒှ်ဖဵုလၟိုန်ရဟွံသေၚ်ကီုလေဝ် ဟိုတ်နူဟွံဒှ်ဘဲ လ္တူတၞံဂိဂမၠိုၚ်တုဲ နဲလံၚ်စုတ်ကဵုဍာ်သဂြာဏံဝွံ ယဝ်စကာလေပ်မ္ဂး ဒှ်နဲခိုဟ်မွဲကီုရ။ သၟာၚ်နူဂှ် ကၞာၚ် ကေုာံ တၞးဟွံဒှ်ဖဵု သွက်တၞံဂမၠိုၚ်ဂှ် ကုတ်ထောံ၊ ပဲါထောံထေက်ရ။ သၟာၚ်နူဂှ် သွက်ဂွံပညဳကဵုဂမ္တဴမာန်ဂှ်လေဝ် စကာအာနဲဗွဝ်ကဵုတိ၊ အုပ်ကဵုတိဂှ် ကၠောန်ကဵုမာန်ကီုရ။ တၞံဂမၠိုၚ်ညံၚ်သ္ဂောံကြံၚ်မ္ၚိုဟ်ခိုဟ်၊ ညံၚ်သ္ဂောံဒုၚ်ဒဏ်ဘဲမာန်ဂှ် ကၠာနူဟွံပဆုဲၚ်္ပြၚ်တဵုတၞံဏီဂှ် မ္ဒးထပိုတ်လဝ်ဍာ် (ဟွံလံၚ်ဍာ်မွဲသာ်)၊ မ္ဒးဖအောန်လဝ်ဍာ်ဂှ် ကၠောန်ထေက်ရ။ တၞံပဆုဲပြံၚ်တဵုလဝ်တုဲ လအ်ဂွံပွိုၚ်ၜါတ္ၚဲ၊ အခါလံၚ်ကဵုဍာ်မ္ဂး တန်တဴလ္တူအကာဲအရာ ဓါတ်ဍာ်ဍုက်ဍေက်တုဲ ဒးလံၚ်ကဵုဍာ် ဗၞတ်ဒးရးထေက်ကြိုက်ရ။
(၂) ဟိုတ်နူဂမ္တဴတုဲ တၞံမ္ဒးဂိအာ (Temperature shock)
ဟိုတ်နူဂမ္တဴပြံၚ်သၠာဲအာ ဗွဲမပြဟ်ပြေဟ်ပ္ဍဲပွဳပွူဂှ်တုဲ တၞံဂမၠိုၚ် ဒးဒုၚ်ဇီုကပိုက် ဒးဘဲဂမၠိုၚ်နွံကီုရ။ ဟိုတ်နူဂမ္တဴက တဵုဒှ်အာ ပရေၚ်ပြံၚ်သၠာဲတုဲ တၞံဂမၠိုၚ်ဂိအာမာန်ရ။ လၟေၚ်ကမၠောန်ဇဳဝကမ္မ အပ္ဍဲတၞံဂမၠိုၚ် ဒးဒုၚ်ဇီုကပို်က်ဒးဘဲဂမၠိုၚ်ဂှ်တုဲ ကၞောတ်တဲမ္ဂး တၞံဂမၠိုၚ်ဒးချိုတ်အာဒှ်မာန်ရ။ ဟိုတ်နူဂမ္တဴ ကတဵုဒှ်အာ ပရေၚ်ပြံၚ်သၠာဲတုဲ တၞံဂမၠိုၚ် ဗွဲမပြဟ် လေပ်ကလေၚ်ပလန်ဂမ္တဴ (အပူလျှၚ်မြန်စွာတုံ႕ပြန်တတ်) နွံရ။ တၞံဂမၠိုၚ်ညံၚ်ဟွံဇီုကပိုက်ဒးဘဲဂှ်တုဲ ဗွဲကိုပ်ကၠာ တၞံဂှ် ပ္တိတ်ကဵုဓါတ်အေန်ဇြိုၚ် (Enzyme) ကေုာံ ဓါတ်ပရဝ်တိန်ရ။ ၜို်န်ဂှ်လေဝ် အခါရဓါတ်ဂမ္တဴဂၠိုၚ်တဴဒၟံၚ် ဗွဲမလအ်လ ကတဵုဒှ်ဒၟံၚ်မ္ဂး စပ်ကဵုပရေၚ်လ္ၚတ်လာဲလေၚ်ကၠေံစၞ (အစာချက်လုပ်မှု) ဂှ် ဒေါံအာမာန်ဒှ်တုဲ တၞံဂမၠိုၚ်လေဝ် မ္ဒးအေဲဇြအာသိုက်သိုက်ရ။ တုပ်တဴနနဲသာ်ဂှ်ကီု အခိၚ်မုဟ်ကျာ ဒှ်အခိၚ်ဂံက်ပၠန် နကဵုသဘဴဓရ်ဍေံ တၞံဂမၠိုၚ်ပ္တိတ်ကဵုအေန်ဇြိုၚ် (Enzyme) ဂှ် ဇြိုၚ်ဇြုဲအာ (နှေးကွေးစွာ) ကီုရ။ အခိၚ်ဂှ် ယဝ်ရဓါတ်ဂမ္တဴဂှ် အောန်စှေ်အာပၠန်မ္ဂး တၞံဂမၠိုၚ် ဒးဒုၚ်ဇီုကပိုက်ဘဲတၞံဂိ (Shock) ဂှ်ပၠန်ရ။
လက္ချန်တၞံဂမၠိုၚ် ဒးဒုၚ်ဇီုကပို်က်လဝ် ……..
ဟိုတ်နူဂမ္တဴဂၠိုၚ်တုဲ လက္ချန်တၞံဂမၠိုၚ် မ္ဒးဂိအာဂမၠိုၚ်ဂှ် တၞးဂမၠိုၚ်သၟူကၠုၚ် (အရွက်လိပ်လာ) ဒှ်အာဗီုသဏ္ဍာန် တူလဝ်ပၟတ်ရဂှ် သ္ဂောံဆဵုကေတ်ရ။ သၟာၚ်နူဂှ် ဟရီုတၞး၊ ဟမောန်တၞး (အရွက်ရဲ႕ဘေးအနားသတ်) ဂမၠိုၚ်ကှ်အာ၊ ပ္ကဴကဴအခိ်ၚ်ပြဟ်တိုန်၊ ကၠာနူသတ်ဟွံကြံၚ်ဍုဟ်ဏီဂှ် မ္ဒးပြဟ်လလုဲစှေ်အာ၊ သတ်ဂမၠိုၚ် ဒှ်အာညံၚ်ရဴတူလဝ်ပၟတ်ကီုရ။ ယဝ်ရဓါတ်ဂံက်ဂှ် ဂံက်လောန်က္ဍၚ်မ္ဂး ပရေၚ်ဖောအ်ဗြေဝ်တၞံဂှ် ဒေါံဇူအာဒှ်တုဲ တၞးဂမၠိုၚ် ပြဟ်ဒတုံစှေ်အာရ။ တၞးဂမၠိုၚ် အရံၚ်သာ်ပြံၚ်သၠာဲအာ (အရံၚ်အးအာ)၊ တၞးကြံၚ်ကြံၚ်ဂှ် ပြံၚ်သၠာဲအာ အရံၚ်သာ်ဗိုၚ် ကေုာံ တၞးဂမၠိုၚ်ဍိုန်လျအ်စှေ်အာဂှ် သ္ဂောံဆဵုကေတ်မာန်ရ။
သွက်ဂွံလွဳလွတ်အာဂှ် ……….
အခိၚ်ဂမ္တဴဂၠိုၚ်တိုန်မ္ဂး ပယျာံနူဂယး ကေုာံ ပယျာံသဝ်တ္ၚဲဂှ် ထေက်ကဵုဒးလံၚ်ကဵုဍာ်ရ။ သၟာၚ်နူဂှ် စပ်ကဵုကမၠောန် ပရေၚ်အုပ်ကဵုတိဂှ်လေဝ် ဍေံဖအောန်ဖျေံကဵုဂမ္တဴ ဗၞတ်ဒးရး ပ္ဍဲဂတှေ်ရှ်တိဂှ်မာန်တုဲ သီုထိၚ်ဒဝ်ကဵု ဓါတ်ဍာ် ပ္ဍဲတိဂှ်ဒှ်ကီုရ။ အခိၚ်ကာလဓါတ်ဂံက်လောန်ၜက်ဒၟံၚ်ဂှ် ဓါတ်ဍာ်ပ္ဍဲတၞံ ဒးဟောံလေၚ်ဒၟံၚ်ဒှ်တုဲ ၜိုန်ရဒှ်အခိၚ်ဂံက်ကီုလေဝ် သီုဒးလံၚ်ကဵုဍာ်လၟေၚ်ဍာံကီုရ။ မွဲတၚ်ပၠန်ဂှ် အခိၚ်ဂံက်ဏံဂှ် ထေက်ကဵုဒးဝေၚ်ပါဲကၠေံ စပ်ကဵုကမၠောန်ကုတ်ထပိုတ်ထောံတၞံ၊ ကုတ်ထောံကၞာၚ်ဂမၠိုၚ် (လ္ပကုတ်ထောံတၞံ ကေုာံ ကၞာၚ်) ညိ။ ယဝ်ကၠောန်ဒးကမၠောန်သာ်ဏံ (ကမၠောန်ကုတ်တၞံ ကေုာံ ကၞာၚ်) မ္ဂး တၞံ၊ ကၞာၚ်ဂမၠိုၚ် ဒးဝပ်ဂိအာတုဲ ညံၚ်ရဴမ္ၚုဟ်ကတဵုကဵု ပရေၚ်တၞံသ္ဂောံဖောအ်ဗြေဝ်တိုန်တၟိကီုရ။ တၞံဂှ်ပဵုတုဲဒးစကာအာ အစောံဇြဟတ်ဂၠိုၚ်တိုန်တုဲ တၞံဂမၠိုၚ် ဒးဒုၚ်ဇီုကပိုက် ဘဲဒဏ်ဂၠိုၚ်အာရ။
(၃) ဟိုတ်နူပယျးတ္ၚဲတုဲ တၞံဂမၠိုၚ်မ္ဒးဂိအာ (Light changes)
တၞံဂမၠိုၚ်ဝွံ နွံကဵုသဘဴဓဝ် ပွကလေၚ်ပၠန်ကဵုအစောံစရာဲ (တုန်႕ပြန်နိုၚ်တဲ့စွမ်းရည်ရှိ) ရ။ တန်တဴလ္တူဂကူတၞံ တုဲ တၞံဂမၠိုၚ် ပရေၚ်နွံပၟိက်ကဵု ပမာဏပယျးတ္ၚဲလေဝ် နာနာသာ်နွံကီုရ။ ဗွဲထေက်ကြိုက်ကဵု ပမာဏပယျးတ္ၚဲ ဟွံဂွံမ္ဂး အာဇီုကပိုက်ဒးအာ ပရေၚ်ဖောအ်ဗြေဝ်တဴတက်တၞံမာန်ကီုရ။ အခါရ ပဆုဲပြံၚ်တဵုအာတၞံမ္ဂး ဒးစွံလဝ်သတိ စပ်ကဵုပရေၚ်ပြံၚ်သၠာဲပယျးတ္ၚဲ ကေုာံ သီုအကာဲအရာဒေသပွဳပွူတၟိဂှ် ညံၚ်ဂွံဒှ်သဟဇာတ (ဂွံသၟဟ်တးကဵု အကာဲအရာဂမၠိုၚ်) ဂွံဒှ်မာန်ဂှ် ဒးကေတ်အခိၚ် မွဲအခိၚ်ဏီရ။ ပ္ဍဲပွဳပွူတၟိဏံ စပ်ကဵုပမာဏပယျးတ္ၚဲ ဟွံညဳသၟဟ်ကီု ကေုာံ ဟိုတ်နူပရေၚ်ပြံၚ်သၠာဲပြဟ်ပြေဟ် ကတဵုဒှ်ဒၟံၚ်ကီုတုဲ တၞံဂမၠိုၚ် ဒးဒှ်ကၠုၚ်ပရေၚ်ဘဲဒဏ်ပ္ဍဵုပ္ဍိုက် (ဖိစီးမှုဒဏ်=stress) ကေုာံ ပရေၚ်တၞံဂိ (shock) ကီုရ။
လက္ချန်တၞံဂမၠိုၚ် ဒးဒုၚ်ဇီုကပိုက်ဒးအာ ………
ဟိုတ်နူပရေၚ်ပြ ံၚ်သၠာဲပယျးတ္ၚဲတုဲ တၞံဂမၠိုၚ် လက္ချန်ဒးဂိအာဂမၠိုၚ်ဂှ် အရံၚ်သာ်တၞးဒးလီုအာ၊ တၞးဂမၠိုၚ်က ဝေန်ကဝံက်အာ ကေုာံ တၞးဂမၠိုၚ် ဒးပြဟ်ဒတုံစှေ်အာဒှ်ရ။ အခါရဆဵုဂဗဒးပယျးတ္ၚဲ သကာတ်မြဟ်ကီု သီုအခိၚ်လအ်လအ်ကီုမ္ဂး တၞးဂမၠိုၚ်ပြံၚ်သၠာဲအာ အရံၚ်သာ်ဗိုၚ်တုဲ တၞးဂမၠိုၚ်ကတဵုဒှ်တဴ ညံၚ်ရဴဗီုသဏ္ဍာန် တူလဝ်ပၟတ်ကီု ဒှ်အာရ။
သွက်ဂွံလွဳလွတ်အာဂှ် ………..
တၞံတဵုစုတ်လဝ်ပ္ဍဲထၟာဲမ္ဂး ဗွဲကြဴပဆုှြဲပံၚ်တဵုလဝ်တုဲ လအ်ဂွံအခိၚ်ညိညဂှ် တၞးဂမၠိုၚ်အရံၚ်သာ် လီုလာ်ဒၟံၚ်ဂှ် သ္ဂောံဆဵုကေတ်မာန်ရ။ ယဝ်အခါရ အေဲဇြဒၟံၚ်မ္ဂး ကလေၚ်စွံလေဝ်စွံမာန်ရ။ ဟွံသေၚ်မ္ဂး ဖန်ဗဒှ်ကဵု ဒၞာဲပွဳပွူဗီုထေက်ကြိုက်ကဵုတၞံဂှ် ဒးဒှ်ကီုရ။ အကာဲအရာတၞံဇကုမတဵုလဝ်ဂှ် ဂလိုၚ်လဵုဒးဂၞပ်ကဵု ပယျးတ္ၚဲရောဂှ် လ္ၚတ်ကေတ်တုဲ ကၠောန်ကဵုဓယံက်ဟာ ဟွံသေၚ်မ္ဂး နကဵုပယျးတ္ၚဲသဘာဝဂှ်ရ ထေက်ကြိုက်ဟာ၊ ပယျးတ္ၚဲဟွံရီုဂပ်မ္ဂး သွက်ဂွံကၠောန်ဗဒှ်ကဵု Grow light ဂှ်လေဝ် ဒးစကာအာကီုရ။ သၟာၚ်နူဂှ် တၞးအရံၚ်သာ်လီုဒၟံၚ်ဂှ်ကီု တၞးကှ်ကှ်ဂမၠိုၚ်ကီု သၟးဇ္ၚးထောံမ္ဂး ဒှ်အထံက်အပၚ် သွက်တၞံဂမၠိုၚ် ၚုဟ်ကတဵုတိုန်ပြဟ် ဒှ်မာန်ကီုရ။
(၄) ဟိုတ်နူရိုဟ်အုဲအာတုဲ တၞံဂိအာ (Root Rot)
ရိုဟ်အုဲအာဂှ်လေဝ် ဒှ်လက္ချန်တၞံ ဒးဒုၚ်ဇီုကပိုက်မွဲသာ်ကီုရ။ ဟိုတ်နူအကာဲအရာဏံတုဲ သွက်တၞံ သ္ဂောံဇၞော် မောဝ်တဴတက်တိုန်ဂှ် ဒှ်ပရေၚ်ဆိုအ်မွဲသာ်ကီုတုဲ တၞံဂမၠိုၚ် ပရေၚ်ထတ်ယုက် ဒးယုတ်သဝ်စှေ်အာတုဲ ဒုၚ်ဒဏ်ဘဲစၟစၟန်၊ ဘဲယဲဟွံမာန် ဒးဒှ်အာရ။ ဟိုတ်ရိုဟ်ဒးအုဲအာဂှ် ဗွဲမဂၠိုၚ်ဟိုတ်နူယဲပတိုဟ်နွံပ္ဍဲတိ (နွံပ္ဍဲဂတှေ်ရှ်တိ) ဂှ်ရ။ ဒၟာနူလံၚ်စဝ်ဍာ်ဂၠိုၚ်ကီု၊ ဒၟာနူလံၚ်စဝ်စုတ်ဍာ်အောန်ကီု၊ သၟာၚ်နူဂှ် ဟိုတ်နူဍာ်ဇိမ်လုပ်ပ္ဍဲတိအောန်ကီု ဒှ်မာန်ရ။ ဟိုတ်နူအကာဲအရာဏံ သ္ဂောံကတဵုဒှ်မာန်ဂှ် ပဟိုတ်နူဂတှေ်ရှ်တိပရေအ်ကီု၊ ပဟိုတ်နူဒှ်ဒၟံၚ်တိဍာ် မၚ်တုဲ ဍာ်ဂွံဇိမ်တိတ်အာအောန်လေဝ် ဒှ်ကီုရ။ ပ္ဍဲတိဂှ် ဟိုတ်နူဍာ်မၚ်ဒၟံၚ်ဒှ်တုဲ ရိုဟ်ဂမၠိုၚ် သ္ဂောံဂွံဓါတ်အံက် ဇြဳဂျေန် ကေုာံ ဓါတ်အဟာရဂမၠိုၚ်ဂှ် ညံၚ်ရဴတာဒၞာလဝ်ကီုဒှ်တုဲ ရိုဟ်ဂမၠိုၚ်သ္ဂောံဖောအ်ဗြေဝ်တဴတက်တိုန်ဂှ် တုပ်ညံၚ်ရဴဗဒေါံထောံလဝ်ကီုဒှ်ရ။ ပ္ဍဲဂတှေ်ရှ်တိ ဓါတ်ဍုက်ဍေက်ဂၠိုၚ်ဒၟံၚ်ဂှ် ပတိုဟ် (ယဲပတိုဟ်) ဂမၠိုၚ် ဗွဲမပြဟ်ကၠုတ်ပါ်တိတ်ဂၠိုၚ်တုဲ ဆက်ကၠောံအာတၞံဂမၠိုၚ်ရ။ တၞံဂမၠိုၚ်ဟိုတ်နူဒးဘဲယဲပတိုဟ်ဂှ်တုဲ တၞံဂမၠိုၚ် ဒးချိုတ်အာကီုရ။
လက္ချန်ဒးဒုၚ်ဇီုကပိုက်ဒးအာ …………
တၞံဂှ် ဟိုတ်နူဒးဘဲရိုက်အုဲတုဲ ပရေၚ်တၞံဖောအ်ဗြေဝ်လေဝ် ဒးကဒေၚ်အာ (နှေးကွေးသွား)၊ တၞံဂမၠိုၚ်အေဲဇြ အာ၊ တၞးဂမၠိုၚ်ဒှ်အာအရံၚ်သာ်မိတ်တုဲ လ္တူတၞးဂှ် ဍံက်ဍေန်ဒၟံၚ် အရံၚ်သာ်ဗ္စံက်ဗ္စံက်ရောၚ်ဂှ် သ္ဂောံဆဵုကေတ် မာန်ရ။ သၟာၚ်နူဂှ် ရိုဟ်ဂမၠိုၚ်ပြံၚ်သၠာဲအာ အရံၚ်သာ်ဗိုၚ်တုဲ ရိုဟ်ဂမၠိုၚ်ကြံၚ်မ္ၚိုဟ်ဟွံမာန် ဍိုန်ဍောတ်ဒၟံၚ်ရောၚ်ဂှ် သ္ဂောံဆဵုကေတ်မာန်ရ။
သွက်ဂွံလွဳလွတ်အာဂှ် …………
အခါရပိုက်တၞံ၊ တဵုတၞံမ္ဂး ရိုဟ်ဍေံညံၚ်ဟွံဒးဝပ်ဂှ် စွံသတိတုဲ ပ္ဍဲရိုဟ်ဂှ် သရနွံဟာ၊ ပဏေတ်နွံဟာ အုဲဒၟံၚ်ဟာဂှ် စၟဳစၟတ်ကေတ်ချိုတ်ချိုတ်ပၠိုတ်ပၠိုတ်တုဲမှ တၞံဂှ်တဵုထေက်ရ။ ပ္ဍဲကဵုရိုဟ်ဂှ် ယဲမွဲမွဲကၠောံထၞာန်တုဲ ပါကၠုၚ်မ္ဂး သွက်တၞံဂွံဂျိုၚ်တဴဂှ် ဇြိုၚ်သန်ရ။ အခါရလံၚ်ဍာ်ကဵုတၞံမ္ဂး တၞံဂှ် နွံပၟိက်ကဵုဍာ်ဂလိုၚ်လဵုတီလဝ်တုဲမှ ဆိၚ်ဆတုဲ လံၚ်ကဵုဍာ်ဂှ်ထေက်ရ။ ပ္ဍဲပွဳပွူရိုဟ်ဂှ် ဗွဲတၟေၚ်ဓါတ်ဍာ်ဍုက်ဍေက်ဂၠိုၚ်ဒၟံၚ်တုဲ ညံၚ်ဍာ်ဟွံမၚ်အာဂှ် ဒးစွံသတိထေက်ရ။ ပွဳပွူရိုဟ်ဂှ် ဓါတ်ဍာ်ဍုက်ဍေက်ဂၠိုၚ်ဒၟံၚ်မ္ဂး ရိုဟ်ဂှ်အုဲအာတုဲ အလုံတၞံမွဲတၞံဂှ် ဒးချိုတ်အာမာန်ရ။

Categories
ပရိုၚ် လိက်ပရေၚ်

နူညးသအာၚ်ဂှ် လ္ပစၟဳဒၟံၚ် ၜံၚ်ဇကုဂှ် ဇကုဒကေက်

အံက်သာ (တံၚ်ပရၚ်)

23/5/2022 ဂှ် ညးစၞးဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ ဆဵုဂဗကဵု သ္ကိုပ်ပၞာန်ဗၟာလေဝ်ဒှ်၊ သ္ကိုပ်ဝန်ဇၞော်အလဵုအသဳပၞာန်လေဝ်ဒှ်၊ ဥက္ကဌကံၚ်ဇြဳပၞာန်မေန်အံၚ်လှာၚ်တံ ပ္ဍဲကဵုဍုၚ်ဇၞော်နေပျဳဒဝ်တေံတုဲ ဂကူမန်ပိုဲတံ ဟီုဂရိုဟ်ပျုတ်ဗ္ဒေက်လေဝ်နွံ၊ ဟီုထိုၚ်သးထံက်ဂလာန်လေဝ်နွံ သ္ကာတ်မြဟ်ကၠုၚ် လ္တူလပှ်ကျာရ၊ ဒုၚ်သ္ဇိုၚ်ကဵုဟိုတ်ဂှ်တုဲ ဒှ်ချူကၠုၚ်လိက်ပရေၚ်ဝွံရ။
လ္တူဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ အာဆဵုဂဗကဵု မေန်အံၚ်လှာၚ်ဂှ် ပ္ဍဲဂကူမန်ပိုဲ ရမျာၚ်ဗြုတိတ်ကၠုၚ်ပိဗီုရောၚ် သ္ၚဳဂၠိပ်တုဲ ဂွံဆဵုကေတ်ရ၊ ဂကူမန်မၞုံဓဝ်ပတှေ် လ္တူဗော်ဍုၚ်မန်တၟိဂှ် စၟဳစအခေါၚ်အရာဂကူရ၊ လ္တူညးဓဝ်ပတှေ်ဟၟဲ လ္တူပၞာန်ဗၟာမေန်အံၚ်လှာၚ်ဂှ် ဟီုဂးပျုတ်ဗ္ဒေက် မုပဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ ဂွံအာဆဵုကဵု မေန်အံၚ်လှာၚ်ရောဂှ် ဒှ်မနောဒေါသရ၊ ရမျာၚ်မွဲပၠန်ဂှ် ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိဂှ် ကမၠောန်ညးညးတီ စၟဳလေဝ်ဟွံစၟဳစမွဲသာ်ရ၊ ပျုတ်လေဝ်ဟွံပျုတ်ဗ္ဒေက်ရ၊ ဂွံနၚ်မွဲမွဲသာ်မ္ဂး ဂွံပရဲမွဲသာ်ရ၊ မုဟွံဂွံလေဝ် မံၜိုတ်ဂှ်ပၠန် ကျဟၟဲ ဟီုဂးတဴရ။
ပၠန်ဂတးဂကူမန်ပိုဲ လုပ်ကၠုၚ်ပေါဲဗတိုက်အဆက်က်ဂှ် တတ်ကၠုၚ်ဇၟောဝ်ဍာ် ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ဂၠိုၚ်ကဵုခေတ်ရ၊ ပေါဲအံၚ်ဇၞးဂှ် ညံၚ်ကဵုကြပ် ညံၚ်ကဵုကြပ် သ္ၚောဲတိတ်အာ ညံၚ်ရဴသွးဟဳမံၚ်လ္ဒောဝ်ၜဳ ဟၟဲကဵုလဗိုတ်ကျာကီုရ၊ သွးဟဳမံၚ်လ္ဒောဝ်မှာသၟိတ်တေံဂှ် အခိၚ်ကညၚ် ဍေံဟွံဟဳလုပ်သၚ်ရ၊ အခိၚ်ညးချူလိက်တံဍောတ်မံၚ်တေံ ဝါနွံဇိုၚ်ပြၚ်ၜဳတုဲ အခိၚ်ကသီု လဗိုတ်ဗြဲကျာထတ်သ္ကာတ်ကၠုၚ်မ္ဂး စၟဳသွးမဟဳလုပ်ကၠုၚ် နူၜဳမှာသၟိတ်တေံရ၊ ညးနွံတန်တဴဒၟံၚ် ဇိုၚ်ပြၚ်ၜဳတံ လဗိုတ်ကျာဒေါံ သ္ၚိတ်အာမ္ဂး ကောံတိတ်ကၠုၚ်ပြၚ် ဂၠာဲကပှ်သွးနူၜဳမဟဳလုပ်တံဂှ်ရ။
ခေတ်ကာလပြံၚ်လှာဲအာတုဲ ခေတ်ဏံ အခိၚ်ကသီု လဗိုတ်ကျာထတ်လေဝ် သွးဟၟဲဗီုခေတ်ကၠာတေံရ၊ မုဟိုတ်ရော နကဵုညးချူလိက်ဏံ ချပ်ပါ်ပါဲရံၚ်မ္ဂး ဟိုတ်နူမၞိဟ်ခေတ်လၟုဟ်ဏံ ညးတံဟွံကၠဟ်ထောံစုတ် ထၟိက်အကြာၜဳကြုၚ်တုဲ သွးတံအောန်ကၠုၚ်ရောၚ် ထေၚ်ကေတ်ရ၊ ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်မန်ပိုဲ ညံၚ်ရဴသာ်ဂှ်ကီုရ၊ စၟဳကေတ်အခေါၚ်အရာ ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ညံၚ်ရဴညးမံၚ်ဒၟံၚ်ဇိုၚ်ပြၚ်ၜဳတံ စၟဳမံၚ်သွးဟွံဂွံရ၊ သွးဂွံလုပ်ကၠုၚ်ဂှ် သွးဟၟဲရ၊ ၝပိုဲနွံပၟိက်ဂှ် ပိုဲသၟိက်မိက်သ္ဂောံဂွံမ္ဂး ပိုဲသ္ဒးကၠောန်ကေတ်ဟေၚ်ရောၚ်။
က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိတံဂှ် ပရေၚ်ဆဵုဂဗကြံၚ်ကၠုၚ်ဒၟံၚ်တုဲ အတိုၚ်ဇၟောဝ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် မဇွောဝ်ဒၟံၚ်ဂှ် ဂၠုၚ်ညံၚ်ဟွံဂွံဗြမ် ကသုညံၚ်ဟွံဂွံကဝ် ပတဝ်ဏာမံၚ်သၠနှေဝ် အိုတ်အစောန်ရ၊ ဟိုတ်ဂှ်ရ လ္တူသ္ကိုပ်ပၞာန်ဗၟာ မေန်အံၚ်လှာၚ်ကော်ဘိက်ဂှ် အာဂှ် အာရ၊ ၜိုန်ရအာကီုလေဝ် တၚ်စၟဳစလ္တူပၞာန်ဗၟာမေန်အံၚ်လှာၚ် မုလေဝ်ဟၟဲမံၚ်ရရရောၚ်ဂှ် ညးချူလိက်ဏံ လ္ၚတ်တုဲ ဂွံတီကေတ်ရ၊ ဇၟောဝ်ဍာ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်တ္ၚဲဏံဂှ် ရပ်နှေဝ်ဟွံချိုတ်ပၠိုတ်မ္ဂး ကသုကဝ်ဂၠုၚ်ဗြမ်တုဲ ညးဍိုက်ဂၠုၚ်တံ စိုပ်ဒဒိုက်ဇၞော်ကဵုဇြဟတ်မာန်ရောၚ် ညာတ်ကေတ်ရ။
ပၠန်ဂတးရပ်လွဟ်ဂွံမံက်ကၠုၚ်ဟီုဂှ် ယဝ်ဒးဂၠာဲသွဟ်ဍေံမ္ဂး ဟီုသဳကၠဳကေတ်ဟွံဂွံ အခေါၚ်ဟီုသဳကၠဳဟၟဲတုဲ ပၠန်ဂတးရပ်လွဟ်မံက်ကၠုၚ်ရ၊ အခေါၚ်သဳကၠဳနွံဏောၚ်ဟီုမ္ဂး ဒးသဳကၠဳရ၊ ရပ်လဝ်လွဟ်ဂှ် နကဵုလ္ဂာံပထမ သွက်သ္ဂောံက္လိဂွံ အခေါၚ်သဳကၠဳတက်ကျာရ၊ တုဲမှ တိုန်အာလ္ဂာံဒုတိယ သတ်အရေဝ်သွက်ဂွံသဳကၠဳ မုဟိုတ်ပိုဲဂွံရပ်လွဟ် ဂွံဗတိုက်မံၚ်ကဵုဇကုတံ သွက်ဍေံဂွံတီ မ္ဒးဟီုကဵုဍေံရ၊ တုဲမှ ဆက်တိုန်လ္ဂာံတတိယ လ္တူဇကုဟီုကဵုဍေံဂှ် မုဍေံက္လေၚ်ဟီု ဗီုဗီုဏံ လၟေၚ်ၚ် မ္ဒးသဳကၠဳတက်အာကျာ ပရေၚ်ပရောနာနာရ၊ အဓိက တက်ကျာအရေဝ်သ္ဂောံပေၚ်ပါၚ် ဟီုအရေဝ်ဒှ်အရေဝ်ဂှ် တန်တဴမံၚ်ကဵု ဇြဟတ်ဒပ်ပၞာန်ဇကုရ၊ အဓိကဇြဟတ်ပၞာန်ညံၚ်သ္ဂောံနွံဂှ် တန်တဴကဵုညး(ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ)တံ သၟးဟွံသေၚ် တန်တဴကဵုညးဍုၚ်ကွာန်မန်တံ ၜိုတ်လဵုဗပေၚ်ဇြဟတ်ကဵုညး(ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ)တံမာန်ရော ပၟိက်ဇၞော်ဒၟံၚ်ရောၚ်။
အတိုၚ်ပၟိက်ဆန္ဒဇကု မိက်ဂွံဒှ်ဂှ်သၟး ဟီုမံၚ်ဗြုမံၚ်သၟးဂှ် ရုမ်ဂပ်ဟွံသေၚ် နဇိုၚ်နတဲ ၜိုတ်လဵုပိုဲတံကၠောန်မာန်ဂှ် တန်တဴကဵုကေမၠာန်ပိုဲတံရ၊ မၚ်စၟဳစဒၟံၚ်သတ်ပၟဝ်ဇဝ်ပ္ကဴ လ္တူဖုန်ဂၞဳရမ္ဂး တၚ်ပိုဲနွံပၟိက်ဂှ် စိုပ်ကၠုၚ်သ္ကေံတဲပိုဲမာန်ဟွံသေၚ်ဂှ် ထေက်ကဵုပိုဲသ္ဒးကၠးကေတ်ကီုရ၊ ဂလာန်ညးတမၠာ ဟီုလဝ်နွံမံၚ် “ၜံၚ်ညး ညးဟကေက်” ဂှ် ဒှ်ကြက်ဂလာန်ရ၊ ဂလာန်ဗုဒ္ဓဘာသာမ္ဂး “ကံညး ကဵုညး” ကမၠောန်ဇကုကၠောန်လဝ်ဂှ်ဟေၚ် ဇကုဂွံဒုၚ်စသိုၚ်ဖဵုဍေံရ၊ ကၠောန်လဝ်ခိုဟ်မ္ဂး ဂွံခိုဟ်၊ ကၠောန်လဝ်ပရေံမ္ဂး ဂွံပရေံရ၊ အတိုၚ်ပၟိက်ဆန္ဒဇကုနွံပၟိက် နကဵုအလဵုဇကုကၠောန်မ္ဂး ဇကုသ္ဒးက္လိဂွံဟေၚ်ရောၚ်။
အခိၚ်တက်ကျာကဵု မေန်အံၚ်လှာၚ်ဂှ် ဒု-ဥက္ကဌဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ နာဲအံၚ်မေန်ဟီုကဵုဍေံ “ဟိုတ်ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ ဂွံရပ် လွဟ်ပၠန်ဂတးဂှ် မန်ပိုဲသၟိက်မိက်သ္ဂောံက္လိဂွံ အခေါၚ်အရာတုပ်သၟဟ် ကေုာံ ကံကုသဵုဂကူမန် ဂကူမန် ညံၚ်ဂွံဖန်ဖက်ကေတ်တ်ရ” ဟိုတ်ဂှ်ရ ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တန်တဴမံၚ်ပ္ဍဲဍုၚ်ဏံ သီုဖအိုတ် ညံၚ်ရဴသ္ဂောံက္လိဂွံ အခေါၚ်အရာတုပ်သၟဟ်မာန်ဂှ် မ္ဒးဒက်ပတန်ကၟိန်ဍုၚ်ဖေဝ်ဒရာဏောၚ် ညးဆက်ဟီုလဝ်သာ်ဏံရ၊ သအာၚ်နူဂှ်လေဝ် ဟီုဂးလဝ်ဟွံအောန်လးလးရ၊ လ္တူသဳကၠဳ တက်လဝ်ကျာဖအိုတ်တံဂှ် ဂွံတၚ်တုပ်စိုတ်ညးသ္ကံ(၇)တၚ်တုဲ ထ္ပက်လဝ်စၟတ်တဲ သီုၜါလ္ပာ်နွံရ၊ တၚ်တုပ်လဝ်စိုတ်တံဂှ် တုပ်စိုတ်လၟုဟ် ဓမံက်ရုပ်ရဴဂွံလၟုဟ်ရဟွံသေၚ် မ္ဒးသဳကၠဳအာအဆံၚ်အဆံၚ် မ္ဒးအာမွဲအဆံၚ်တုဲမွဲအဆံၚ်ရောၚ်။
လ္တူဂကောံပၠန်ဂတးရပ်လွဟ်(၁၀)ဂကောံတံ တက်လဝ်ကျာ ဂွံလဝ်တၚ်တုပ်စိုတ်တံဂှ် ညးမဒှ်သ္ကိုပ်လလောၚ်ပရိုၚ် အလဵုအသဳပၞာန်ဗၟာ သ္ကိုပ်ဗိုလ်ဇြဝ်မေန်ထောန် သောၚ်က္လးပရိုၚ်တုဲ ညးမသ္ၚဳဂၠိပ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ပ္ဍဲဂကူမန်ပိုဲ Dr.ပညာမန် သ္ၚဳဂၠိပ်ချူပတိုန်လဝ် လ္တူမုက်လိက်လပှ်ကျာညး နကဵုဘာသာဗၟာ ဂွံဆဵုကေတ်တုဲ ညးချူလိက်လေဝ် လ္တူလညာတ်ညး ဒှ်လေဝ်ဒှ်စမာန်ရောၚ် စှေ်စိုတ်ဒုၚ်တဲတုဲ ပါပရအ်ဏာကဵု ညးဗှ်လိက်တံရ။
သွက်ဂွံဒက်ပတန်ကၟိန်ဍုၚ်ဖေဝ်ဒရာ ဂၠံၚ်တရဴ ၜိုဟ်လလမ် ဒပ်ပၞာန်ဗၟာ (ဒှ်စမာန်၊ ဒှ်ရဟွံသေၚ်)
(၁) ဒပ်ပၞာန်ဗၟာဂှ် ပ္ကောံပ္ကေဝ်ကေတ်တၚ်နၚ် နူတၚ်အာတ်မိက် ပၠန်ဂတးရပ်လွဟ် (၁၀) ဂကောံ မသဳကၠဳလဝ်တံဂှ်ရောၚ်။
(၂) ပ္ကောံတၚ်နၚ်တံဂှ်တုဲ သီုၜါလ္ပာ်တုပ်လဝ်စိုတ်တုဲတံဂှ် ဒပ်ပၞာန်ဗၟာတံ ပတိုန်ထ္ၜးရ၊ ဒပ်ပၞာန်တံက္လေၚ်သ္ၚဳဂၠိပ် တုပ်စိုတ်မ္ဂး ပ္လေဝ်သ္ဇိုၚ်သၞောဝ်ဥပဒေ (၂၀၀၈) ရောၚ်၊ ပ္လေဝ်အာ အတိုၚ်ဂကောံပၠန်ဂတးရပ်လွဟ်တံ အာတ်မိက်လဝ်ဖအိုတ်တံဂှ် ဟွံသေၚ်ရောၚ်။
(၃) သွက်သ္ဂောံပ္လေဝ်သၞောဝ် (၂၀၀၈) ဂှ် ဒပ်ပၞာန်ဗၟာတံ ကၠောန်ဗဒှ်အာ ပေါဲရုဲမာဲရောၚ်။
(၄) အလဵုအသဳဇၞးမာဲ ဂွံအဝဵုတုဲ အတိုၚ်ဒပ်ပၞာန်ဗၟာတံ က္လိလဝ်ဂွံတၚ်တုပ်စိုတ် ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်တုဲတံဂှ် ဒပ်ပၞာန်ဗၟာတံ ပတိုန်ထ္ၜးအာ ပ္ဍဲကၠတ်ထဝ်ကၟိန်ဍုၚ်ရောၚ်၊ သ္ကိုပ်ဗိုလ်ဇြဝ်မေန်ထောန်ဂှ် “သ္ဇိုၚ်သၞောဝ်ဥပဒေ (၂၀၀၈) ဂှ် ယဝ်ပၞာန်တံတုပ်စိုတ်မ္ဂး ပ္လေဝ်ဂွံမံၚ်ရောၚ်” မွဲဏှေံ မွဲဏှေံ ကေၚ်ဟီုမံၚ်လၟိုန်တုဲ ပၞာန်တုပ်စိုတ်မ္ဂး ပ္လေဝ်ဂွံရောၚ် ညးတေံစှေ်စိုတ်ရ။
(၅) သ္ဇိုၚ်သၞောဝ်ဥပဒေ (၂၀၀၈) ဂှ် ပ္လေဝ်ပ္ဍဲကၠတ်ထဝ်တုဲ သွက်သ္ဂောံက္လိဂွံတၚ်တုပ်စိုတ် နူညးဍုၚ်ကွာန်ဂှ် ကၠောန်ဗဒှ် ပေါဲဒုၚ်ကေတ်ဆန္ဒ အလုံဍုၚ်မွဲရောၚ်။
(၆) ပ္လေဝ်သၞောဝ် (၂၀၀၈) တုဲ ဒပ်ပၞာန်ဗၟာတံ ကဵုဇြဟတ်ဂရိုဟ်ကဵု ဂကောံပၠန်ဂတးရပ်လွဟ် (၁၀) ဂကောံတံ ညံၚ်သ္ဂောံသၠးကၠေံလွဟ် ဟွံသေၚ်မ္ဂး ညံၚ်ရဴသ္ဂောံပြံၚ်အာ နဒဒှ်ဒပ်မၚ်ပယျဵု ဟွံသေၚ်မ္ဂး ပရေၚ်ပံၚ်ကောံဒပ်တၟိမွဲမွဲ ဒှ်မာန်ရ၊ ပ္ဍဲကဵုဂကောံပၠန်ဂတး (၁၀) ဂကောံဂှ် ဂကောံလဵုဟွံဒုၚ်တဲ လ္တူဂကောံဟွံဒုၚ်တဲဂှ် ဒပ်ပၞာန်ဗၟာတံ ဍိုက်ဗတိုက် ဒှ်ကၠုၚ်မာန်ရ။
(၇) ဒပ်ပၞာန်ဗၟာဂှ် အခေါၚ်အရာ ကောန်ဍုၚ်အရၚ်လ္ၚဵု ကေုာံ အခေါၚ်ဖန်ဖက်ကေတ်တ်လ္ၚဵု မပ္လေဝ်နၚ်နူကဵု သ္ဇိုၚ်သၞောဝ်ဥပဒေ (၂၀၀၈) တံဂှ် ကဵုကၠုၚ်အခေါၚ်တုဲ အခေါၚ်ပါ်တိတ်ဟွံဂွံဂှ် ဆက်သှေ်အာ ပ္ဍဲသ္ဇိုၚ်သၞောဝ် (၂၀၀၈) ဂှ်ပၠန်ရောၚ်။
(၈) ဒပ်ပၞာန်ဗၟာဂှ် ပ္ဍဲကၠတ်ထဝ်ကၟိန်ဍုၚ်ကီု ပ္ဍဲကၠတ်ထဝ်တွဵုရးကီု ဆက်ကေတ်အာဒၞါဲ (၂၅) က္ဍိုပ်ကၠံပၠန်ရောၚ်။
(၉) ဒပ်ပၞာန်ဗၟာဂှ် ဂကောံရပ်လွဟ်ကောန်ဍုၚ်အရၚ် ဟွံပါလုပ်လဝ် ပ္ဍဲကဵုပေါဲသဳကၠဳလၟုဟ်ဏံဏီဂှ် ဆက်ကၠောန်အာပေါဲသဳကၠဳ ပရေၚ်ၜိုဟ်လလမ်ပၠန်ရောၚ်။
(၁၀) ဒပ်ပၞာန်ဗၟာဂှ် ဆက်လုပ်အာပေါဲဗတိုက်ကဵု ဂကောံရပ်လွဟ်ဟွံပါလုပ် ပ္ဍဲပေါဲသဳကၠဳတံဂှ်ရောၚ်။
သရုပ်ကၠေံမ္ဂး ပရေၚ်တက်ကျာ အကြာအလဵုအသဳကဵု ဂကောံရပ်လွဟ် (၁၀) ဂကောံ သီုကဵုဗော်ဍုၚ်မန်တၟိတံဂှ် ဂွံတၟေၚ်တၟဟ်ကွေံကွေံဟၟဲရ၊ အဓိက ဒပ်ပၞာန်ဗၟာတံ ဂၠာဲပၞော်တိတ် သွက်ဂွံထ္ၜးစကဵု ညးဂၠးတိတံရ၊ စေတနာလ္တူကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံ ဟၟဲတုပ်မံၚ်ကဵုဂကောံမြာ်တံရ၊ ဂကောံမြာ်တံလေဝ် ၜိုန်ရကြေပ် မံၚ်ဂလိုၚ်ဂှ်ကီုလေဝ် အခေါၚ်အရာ ကောန်ဂကူကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံ ၜိုတ်အဆံၚ်တုပ်(တန်းတူရေး)ဂှ်လေဝ် ဍေံတံ ကဵုဟွံမာန်ဏီဖိုဟ်ရ၊ ဒပ်ပၞာန်ဗၟာတံ ကၠောန်ကဵုပေါဲရုဲမာဲတုဲ တၚ်တုပ်လဝ်စိုတ်တံဂှ် ပကဵုဒတန်ပ္ဍဲကၠတ်ထဝ်ဏောၚ် ဟီုဂှ်လေဝ် လ္ပစၟဳစညိ၊ ပၞာန် (၂၅) က္ဍိုပ်ကၠံ ဟိုတ်နူတုပ်လဝ်စိုတ်တုဲ ဟွံဒစဵုဒ္စးဂးကၠာလေဝ် ဍေံကၠတ်ကဆော်ထောံ ကဵုဇာဒိသိုၚ်တံညိတှေ် မုလေဝ်ပလေဝ်ဂွံဟွံသေၚ်ရ၊ နကဵုလညာတ်ညးချူလိက်ဏံမ္ဂး ခိုဟ်အိုတ်ဂှ် ၜံၚ်ညး ညးဒကေက်မ္ဂး ခိုဟ်အိုတ်ရ၊ အတိုၚ်သ္ဂုတ်သွာတ် ကောံဓရီုပရေၚ်ဂကူမန် (၂၀၂၂) ဖျေံလဝ်ဂှ် ဆက်ဓမံက်အာရုပ်ရဴ ပ္ဍဲတိဍာ်ဒေသဇကုဂှ် မန်ဇကုကဵုဇကု ပသမ္တီညးသ္ကံရောၚ်ဟီုမ္ဂး ကံကုသဵုမန် မန်ဖန်ဖက်ကေတ်တ်ဂှ် ဒှ်ကၠုၚ်ရောၚ်။

Categories
ပရိုၚ် လိက်ပရေၚ်

အဆံၚ်ဗၠးၜးဂကူ ကေတ်ဗၞတ်အလဵုရော?

နာဲတိုၚ်ပ္ကဴဍုၚ်

အပ္ဍဲကဵုဂကူမန်ပိုဲတံဂှ် တိုၚ်ပ္ကဴရန်တၟအ်ဂကူ ဟွံကၠးမးညးသကအ်ကီုရ။ လ္ၚဵုဂှ် ဂွံၜိုတ်အခေါၚ်ဗတောန်ဓ မံက်ပတိုန် လိက်ပတ်ယေန်သၞာၚ်ညိညမ္ဂး ပြေပြံၚ်ရ။ လ္ၚဵုပၠန်ဂှ် ဇကုလေဝ် ဟွံမာန်မံၚ်ဍေံရ ၜိုတ်ဍေံကဵုဂှ် ကေတ်ရ ဟီုဗီုဂှ်လေဝ် နွံရ။ လ္ၚဵုပၠန်ဂှ် သၟဝ်သၞောတ်ဝ် (၂၀၀၈) ဂှ် မံၚ်ဟွံဂွံ ဒးဗတိုက်ကေတ်ဟေၚ်ရောၚ် ညာတ်ကီုရ။ ပရေၚ်ညဳသၟဟ်ဟီုဂှ် လောဲမံၚ်။ ဂၠံၚ်တရဴဟွံတုပ်မ္ဂး ပရေၚ်ညဳသၟဟ်ဂှ် ဖန်က်ဝါတ်ဂါတ်ရ။

ပၞာန်ဗၟာတံ ပ္လေဝ်ကဵုသၞောဝ် (၂၀၀၈) ညိည

ရံၚ်အာ ပရေၚ်သ္ၚဳဂၠိပ် နာဲပညာမန် တက်လဝ်ကျာ ကုဌာန်ပရိုၚ် DVB မ္ဂး ကံၚ်ဇြဳပၞာန်တံ တ္ၚဲဏံဂှ် ဍေံတံ မိက်ဂွံကၠောန်မံၚ် ပေဲါရဲုဲမာဲ ဇၞော်ကဵုဒြဟတ်တုဲ ကၠောန်ပေဲါရုဲမာဲတုဲ ဒက်ပတန်ပတိုန် အလဵုအသဳဍေံတံ ဒးအဂၞပ်စိုတ်တုဲမ္ဂး ပ္လေဝ်ကဵုသၞောဝ်ညိညတုဲ အခေါၚ်အရာ ပ္ဍဲကဵုတွဵုရးတံဂှ်လေဝ် ဂလိုၚ်ကဵုရောၚ် ဂးလဝ်ရ။ အရေဝ်ဏံဂှ် သ္ကိုပ်ပၞာန်ဇြဝ်မေန်ထောန် ဟီုလဝ်နွံရ။ ပ္ဍဲကဵုလက်ထက်ပၞာန်ဍေံတံ တ္ၚဲဏံမ္ဂး ဍေံတံမွဲဟေၚ် ပလေဝ်ကဵုသၞောတ်ဝ် (၂၀၀၈) ဏံ လောဲသွာရောၚ် ဂးသာ်ဏံတုဲ ညးထံက်ဂလာန်ပၞာန် ရဲဂၠာဲမံၚ်အဝဵု အကြာပၞာန်ဗၟာတံဂှ် မိပ်စိုတ်တက်တဲရ။ အခေါၚ်ပိုဲဂွံဇေတ်တ်ရ ဂးသာ်ဂှ် နွံရ။

အတိုၚ်ညးတာလျိုၚ်ကံၚ်ဇြဳပၞာန်တံ ဟီုဂးဂှ်မ္ဂး တွဵုရးညးကဵုညးဂှ် ချူကေတ်သၞောတ်ဝ်ညးကဵုညး ဂွံရောၚ် ဂးရ။ အတိုၚ်ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ အာတ်နၚ်မ္ဂး သီုဂွံနၚ်တၚ်တုပ်စို်တ် ချူသၞောတ်ဝ်ဖေဝ်ဒရာရောၚ် ဂးရ။ ဍေံကဵုအခေါၚ် ချူသၞောတ်ဝ် ဂွံဖအိုတ်ရ။ ဆဂး ဍေံကေတ်/ဟွံကေတ်ဂှ် ဟွံကၠးမးရ။ ချူမ္ဂး ချူဂွံရ၊ ဆဂး ဍေံဟွံကဵုၜက်အာ သၞောတ်ဝ် (၂၀၀၈) လေဝ် ဒှ်ဂွံမာန်မံၚ်ကီုရ။

ဆဂး အတိုၚ်ပၞာန်တံ ဟီုလဝ်မ္ဂး ဍေံတံ ဟွံဗလးသၞောတ်ဝ် (၂၀၀၈) ရ။ သၞောတ်ဝ်ဏံ ၝဟွံဇီုကပိုက် ကုဍေံတံဂှ် ဍေံတံကဵုအခေါၚ်ပ္လေဝ်ရောၚ်။ ဆဂး ဍေံတံ ဆက်ထိၚ်လဝ် ခုၚ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ပ္ဍဲကဵုကၠတ်ထဝ်ကၟိန်ဍုၚ်ကီု သီုကဵုတွဵုရးတံဂှ် ချိုတ်ပၠိုတ်ရ။ ဍေံသွက်ဂွံကဵု ဒက်ပတန်ကၟိန်ဍုၚ်ဖေဝ်ဒရာဇေတ်တ်ဂှ် ဒှ်ဝါတ်ကီုရ။

ဆဂး အတိုၚ်ပၞာန်ဗၟာတံ စၟဳလဝ် ပေဲါရုဲမာဲ (၂၀၂၃) ဂှ် သာ်လဵု ဂွံကၠောန်ရော။ ဟိုတ်နူပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ပရေၚ်ပၞာန် ယှုက်ထုဲမံၚ် အခိၚ်တ္ၚဲဏံတုဲ ပေဲါရုဲမာဲဂှ် ကၠောန်ဂွံဗၞတ်ၜိုတ်လဵုရောဂှ် ဟွံကၠးဏီရ။

အခေါၚ်အရာ လိက်ပတ်/ယေန်သၞာၚ် ဂွံဟေၚ်

ဂကူမန်ပိုဲတံဝွံ မွဲအခိ်ၚ်တေံ ဒှ်ကၠုၚ်ဂကူဇၞော်တုဲ လိက်ပတ်ယေန်သၞာၚ်ဂကူပိုဲ ဇၞော်မောဝ်တဴတက် ဗွဲမလောန်ရ။ လိက်မန် အရေဝ်မန်ဂှ် စကာ ပ္ဍဲကဵုဝၚ်နန် ဘာလကျာ် ဘာပရိယတ္တိ သီုကဵု အရာပရေၚ်ပညာကောန်ၚာ်တံတုဲ ကြဴနူကဵု ဂကူမန် ဍုၚ်ကၠေံအာ ဗၞတ် (၂၆၅) သၞာံပြၚ်တုဲ လိက်မန်ဂှ် ဟွံလုပ်အသုၚ် ကြပ်တုဲညောန်ကၠေံအာရ။ လၟုဟ်မ္ဂး ခမဳသၚ်တံကီု အလုံညးဍုၚ်ကွာန် ဂစာန်တုဲ ဗတောန်မံၚ်လိက်မန် ပ္ဍဲကဵုအခိၚ်ဥတုကညၚ်တုဲ နကဵုသြန်ဇကုဇကု ဂစာန်ကၠောန်ကဵုစှော်သၞာံရ။

လက္ကရဴ (၂၀၁၀) ဏံဂှ် အခေါၚ်အရာဒဳမဝ်ကရေဇြဳ မံက်တိုန်ညိညတုဲ ကာလက္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ဂကူမန်ပိုဲ ဆဵုဂဗကုအလဵုအသဳ မဆေၚ်စပ်တံမ္ဂး အာတ်မိက် သွက်ဂွံဗ္တောန်လိက်မန်ရ။ ပ္ဍဲလက်ထက် အလဵုအသဳ ဥုတိၚ်သိၚ်ဂှ် စတုဲ ဂွံတိုန်အခေါၚ်တုဲ ချူလိက်ဗွဟ် သွက်ဂွံဗ္တောန်လိက်မန် ပ္ဍဲဘာအလဵုအသဳကီုရ။ လက္ကရဴဏံ လက်ထက်အလဵုအသဳအေန်အေဝ်ဒဳဂှ် ဂွံအခေါၚ်ဗတောန်လိက်မန် ပ္ဍဲကဵုဘာအလဵုအသဳတုဲ အာစာဘာတံဂှ် ဂွံသီုကဵုသြန်ဂိတုကီုရ။

ဟိုတ်ဂှ်ရ ဂတနူဏံ စပ်ကဵုဗ္တောန်လိက်ပတ်မန်ဂှ် အာတ်မိက် ပ္ဍဲကဵုကံၚ်ဇြဳပၞာန်ကီုဒှ် အလဵုအသဳဂတတေံကီုဒှ် သွက်ဍေံတံ ဂွံကဵုအာဂှ် ဗွဲမလောဲသွာရ။ ပ္ဍဲကဵုသၟဝ် (၂၀၀၈) ဂှ်လေဝ် ဍေံတံ ကဵုဂွံ ဗွဲမလောဲသွာရ။ ဟွံဇီုကပိုက်ကဵု အဝဵုပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ဍေံတံရ။ ဟိုတ်ဂှ်ရ ပ္ဍဲကဵုသၞောတ်ဝ် (၂၀၀၈) ဏံ ဂွံအာအခေါၚ် ဆၜိုတ်ဗတောန်လိက်လိက်မန်ဓဝ် ပိုဲတံ ထံက်ဂလာန်ပၞာန်၊ ထံက်ဂလာန် (၂၀၀၈) ဂှ် ဒှ်ဟွံထေက်ရ။

ပတန်ဍုၚ်မန် ဒးဗၠးၜးတိတ် နူကဵု (၂၀၀၈)

သၞောတ်ဝ် (၂၀၀၈) ဏံဂှ် ညးဂမၠိုၚ်တီမံၚ်ရ။ ဒှ်သၞောတ်ဝ် ကောန်ပၞာန်ဗၟာတံ သွက်ဂွံတန်တဴအာ အဆံၚ်လတူ ပ္ဍဲကဵုကၠတ်ထဝ်ကၟိန်ဍုၚ်ကီု ပ္ဍဲကဵုကၠတ်ထဝ်တွဵုရးကီု သီုအပ္ဍဲအလဵုအသဳတံဂှ်ရ။ ဟွံဒးလုပ် ပ္ဍဲကဵုပေဲါရုဲမာဲဏံမွဲသာ် ဍေံတံ ဂွံလဝ် အခေါၚ်အဝဵုဝွံရောၚ်။ အတိုၚ်သၞောတ်ဝ် (၂၀၀၈) ဂှ်မ္ဂး ဍုၚ်မန်ဇေတ်တ် ကံကုသဵုမန် မန်ဖန်က်ကေတ်ဂှ် ဟွံလောဲသွာရ။ သၞောတ်ဝ်တွဵုရးဍုၚ်မန်ဂှ် ပိုဲတံ စကာဟွံဂွံ ဒှ်မာန်ရ။

အခေါၚ်အရာ ကံကုသဵုဇကု ဇကုဂွံဖန်က်ကေတ် (Rights to Self-determination) ဟီုဂှ် ဍေံဒှ် တို်ၚ်ပ္ကဴရန်တၟအ် ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ရောၚ်တုဲ ဍေံသၠုၚ်နူကဵု အခေါၚ်အရာ လိက်ပတ်ယေန်သၞာၚ်တံ နွံရ။ ဂကူမန်တံ အခေါၚ်ပတန် အလဵုအသဳဍုၚ်မန် နွံတုဲ ဒပ်ပၞာန်ဗၟာတံ ယှုက်ထုဲ ဟွံဂွံကီုရ။

လိက်မန်ဂှ် ဆၜိုတ်ဗတောန်လဝ် ဟွံသေၚ် ဒးဒှ်လိက်ရုၚ်တိုၚ် ပ္ဍဲကဵုတွဵုရးဍုၚ်မန်ရ။ ဗီုအခိၚ်အခါလၟုဟ် ဗတောန်လဝ်လိက်မန်တုဲ ဟွံဂွံစကာမ္ဂး လိက်မန်ဂှ် ၚုဟ်မးဟွံမွဲရ။ လိက်မန်ဂှ် ဒးဒှ်လိက်ရုၚ် ပ္ဍဲကဵုဒေသဂကူမန်တုဲ ညးဒုၚ်ကာသၟိၚ်တံဂှ် ဒးဒှ်ဂကူမန်ရောၚ်။ အရေဝ်မန် လိက်မန်ဂှ် ဒှ်စကာ လိက်ရုၚ်ရောၚ်မ္ဂး ညးဂမၠိုၚ်တံ စွံဇြိုဟ်နက် လတူလိက်မန်ရောၚ်။ ပ္ဍဲကဵုကၠတ်ထဝ်တွဵုရးဍုၚ်မန်ဂှ်လေဝ် ဒးစကာအရေဝ်မန် လိက်မန်ရောၚ်တုဲ သၟာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်တံ ဒးကၠိုဟ်ခၠၚ် အရေဝ်မန် လိက်မန်ရောၚ်။ ပ္ဍဲကဵုကၠတ်ထဝ်တွဵုရးဍုၚ်မန်ဂှ် အတိုၚ်သၞောတ်ဝ် (၂၀၀၈) ပၞာန်ဗၟာတံ လုပ်မံၚ် ဟွံဂွံကီုရ။

အတိုၚ်သၞောတ်ဝ် (၂၀၀၈) ဂှ်မ္ဂး ဗော်ပၠန်ဂတး ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိဂှ် ဒးလုပ်ပေဲါရုဲမာဲရောၚ်။ ဒပ်ပၞာန်ဗၠးၜးကောန်ဂကူမန်ဂှ် ဒှ်အာ ပရေၚ်ပြံၚ်သၠာဲမွဲမွဲတုဲ ဒးဒှ်ဒပ်မၚ်ပယျဵုရောၚ်။ ဒးစွံသၟဝ်အမိၚ် ဒပ်ပၞာန်ဗၟာရောၚ်။ ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ ဒှ်ဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်တိုၚ် ပ္ဍဲဂကူမန်တုဲ လုပ်အာသၟဝ် (၂၀၀၈) ဂှ် ဟွံသေၚ်ရောၚ်။ ယဝ်ရ တွဵုရးဍုၚ်ဇကုဇေတ်တ်မ္ဂး ဒပ်ပၞာန်ဗၠးၜးကောန်ဂကူမန်ဂှ် ဒှ်ဒပ်မၚ်မွဲစဵုဒၞာဍုၚ်မန်တုဲ ဒးနွံသၟဝ်အမိၚ် အလဵုအသဳဍုၚ်မန် ကၠတ်ထဝ်ဍုၚ်မန်ရောၚ်။

မ္ၚးနူကဵု အခေါၚ်အရာ ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်တုဲ ပ္ဍဲကဵုကၟိ်န်ဍုၚ်ဖေဝ်ဒရာ ဇေတ်တ်ဂှ်မ္ဂး အခေါၚ်အရာ အကံက်အခေါန် ပါ်ပရအ်တိဍာ်/သယံဇာတ ကေုာံ ကူသာန်သွံရာန် ဒေသပယျဵုတံအိုဿီုဂှ် နွံပ္ဍဲတဲတွဵုရးရောၚ်။

လုပ်သၟဝ်သၞောတ်ဝ် (၂၀၀၈) ဟာ? ဒစဵုဒစးဟာ?

အတိုၚ်အရေဝ်ဂကူပိုဲ ဂွံမိၚ်ကေတ် မွဲသာ်ဂှ်မ္ဂး ‘ဗၟာကဵုဗၟာရ မုဟွံဆေၚ်ကုပိုဲ’ ဟီုဂးသာ်ဝွံရ။ ဇေတ်တ် ယဝ်ရ ပၞာန်ဗၟာကဵု ဂကူဗၟာတံ ဗတိုက်ညးသကအ် ပၞာန်ဗၟာတံ ဇၞးအာရောၚ်ဟီုမ္ဂး သ္ကိုပ်ပၞာန်ဗၟာတံ စကာသၞောတ်ဝ် (၂၀၀၈) တုဲ ကလေၚ်အုပ်ဓုပ် ဂကူပိုဲမ္ဂး အခေါၚ်အရာ ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ပိုဲတံ ဟွံမွဲတုဲ လက္ကရဴအိုတ် စဵုကဵုဂကူမန် ကၠေံကၠက်အာ ဒှ်မာန်ရောၚ်။

ဂကောံပၠန်ဂတး ကောန်ဍုၚ်အရၚ် ဗွဲမဂၠိုၚ်တံဂှ် တ္ၚဲဏံ ညးတံ ဟွံဒုၚ်တဲ သၞောတ်ဝ် (၂၀၀၈) ရ။ ဒက်ပတန်ကၟိန်ဍုၚ်ဖေဝ်ဒရာကီုဒှ် ဒက်ပတန်ပတိုန် တွဵုရးကောန်ဍုၚ်အရၚ် ညးကဵုညးမ္ဂး အာပ္ဍဲကဵုသၟဝ်သၞောဝ် (၂၀၀၈) ဟွံဂွံရောၚ်။ အခိၚ်ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တၞဟ်ဟ်တံ ဗတိုက်မံၚ် (၂၀၀၈) ဂှ် ဂကူမန်ပိုဲ လုပ်သၟဝ် (၂၀၀၈) ဟာ? ဂကူမန်သၟး သ္ပဍိက်ပၞာန်ဗၟာဟာ? ထေက်ကဵုဒးဒှ်ဒဝိၚ်ရ။

အခိၚ်ဗၟာကဵုဗၟာ ဗတိုက်မံၚ်ညးသကအ် ကောန်ဍုၚ်အရၚ်ဗွဲမဂၠိုၚ် ဗတိုက်မံၚ် ဒပ်ပၞာန်ဗၟာဟီုဂှ် ညးတံ ဗတိုက်မံၚ် သွက်ဗၟာဟွံသေၚ်၊ ညးတံဗတိုက်မံၚ် သွက်တိဍာ်ညးတံဟေၚ်ရ။ ညးဗတိုက်တှေ် ညးဂွံရ။ မန်ပိုဲတ္ၚဲဏံ ချပ်မံၚ်ဍာဍာ မၚ်မံၚ်ဍာ်သာတုဲ ဒးဒှ်ဒဝိၚ်ကဵု ဍုၚ်မန်၊ ဂကူမန် အပ္ဍဲအနာဂတ်တေံရ။

Categories
ပရိုၚ် လိက်ပရေၚ်

ဆက်စပ်ပရေၚ်ကမၠောန်အလုံဂကူမ္ဂး ဂကောံပံၚ်ကောံဂကူမန် ဒးဖန်ရေၚ်တၠုၚ်

ဝဏ္ဏမာန်

တုဲကၠုၚ်ဂိတုမေ (၃၀) ဂှ် က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ ဒုဥက္ကဌ နာဲအံၚ်မေန် က္ဍိုက်က္ဍိုပ်တုဲ ကၠောန်သ္ပပေဲါသောၚ်ကလး လ္တူဆဵုဂဗတက်လဝ်ကျာ ကုကံၚ်ဇြဳပၞာန် ပ္ဍဲကဵုရုၚ်ပညာ ဍုၚ်မတ်မလီုရ။
ပရေၚ်ကမၠောန်သဳကၠဳ တက်လဝ်ကျာအိုတ်သီုဂှ် စပ်ကဵုပရေၚ်ဒက်ပ္တန် ကၟိန်ဍုၚ်ဖေဝ်ဒရာကီု၊ သွက်ဂွံချူဓဇက်မူသ္ဇိုၚ် သၞောဝ်ဒက်ပ္တန်ဥပဒေဍုၚ်မန်ကီု (တွဵုရးဍုၚ်မန်ကီု) တၚ်တၞဟ်တၞဟ်ဂှ်ကီု ဆေၚ်စပ်ကဵု အလုံဂကူတုဲ နကဵုဗော်မွဲဓဝ် မုဟွံကၠောန်ရောၚ် ချပ်စကဵု ဗွိုၚ်ဇဳတုဲ တန်တဴကဵု ညးတိုန်စိုပ်ဗွိုၚ်ဇဳတံရရောၚ် ဖက်ဆောညးအုပ်ကာ နာဲဝေန်လှ ဟီုကလးရ။
အဓိပ္ပဲါ ဖက်ဆောညးအုပ်ကာ ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ နာဲဝေန်လှ ဟီုဂှ် ပရေၚ်ကမၠောန်ထေက်ဒးကၠောန် ဒးဗၟံက်ရုပ်ရဴဆေၚ် စပ်ကဵုပရေၚ်ဂကူမ္ဂး “ဂကောံပံၚ်ကောံဂကူမန်” ဂှ် ဒးဆန်ၜန်ရေၚ်တၠုၚ်အာရောၚ် ဂွံအဓိပ္ပဲါသာ်ဝွံရ။
က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ ဟီုဏာသာ်ဏံဂှ် မတုပ်တဴကဵု ပၠောပ်လမျီုကဵု “ဂကောံပံၚ်ကောံဂကူမန်” ရ။ စပ်ကဵုဂကောံ ပံၚ်ကောံဂကူမန်ဂှ် ဗွိုၚ်ဂကောံမဟာဇန်တံကီု၊ ဗွိုၚ်မန်ပယျဵု ကေုာံ ဍုၚ်သေံတံကီု၊ ဗွိုၚ်မန်ဍုၚ်သၟာၚ်တံကီု အာတ် မိက်ပ္တိုန်ထ္ၜးကၠုၚ်ဒၟံၚ် သွက်ဂွံဒက်ပ္တန် ဂကောံပံၚ်ကောံဂကူမန်ဂှ်တုဲ ပ္ဍဲအရာပရေၚ်ဂကူမ္ဂး ဂကောံပံၚ်ကောံဂကူမန် ဏံရ ဒးရေၚ်တၠုၚ်ဖန်ဇန်အာ ရဴသာ်ဝွံ သဳကၠဳပ္တိုန်ထ္ၜးကၠုၚ်သၞာံလအ်လရ။
သွက်ဂွံဒက်ပ္တန် “ဂကောံပံၚ်ကောံဂကူမန်” ဂှ် တုဲကၠုၚ်ကောံဓရီုပရေၚ်ဂကူမန် (သၞာံ ၂၀၂၂) မေ (၂-၅) ဂှ် သ္ပဏာဒတန် သၞောဝ်သ္ဇိုၚ်ဗီုပြၚ်ဒက်ပ္တန် “ဂကောံပံၚ်ကောံဂကူမန်” (ယာယဳ) တုဲ လလအ်ဂွံဒက်ပ္တန် “ဂကောံပံၚ်ကောံဂကူမန်” ဂှ် ဒက်ပ္တန်လဝ် ဂကောံဆက်စၠောံ(ပညဳပညပ်) မွဲဂကောံတုဲ ပ္ဍဲဂှ်မ္ဂး ညးစၞးဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ (၃) တၠ၊ ညးစၞးဗော်ညဳသၟဟ်မန် (၃) တၠ၊ ညးစၞးဗွိုၚ်ဂကောံမဟာဇန် (၅) တၠ ပံၚ် (၁၁) တၠ ဒက်ပ္တန်လဝ်ရ။
ဒုၚ်သ္ဇိုၚ်နူကဵုသ္ဂုတ်သွာတ် ကောံဓရီုပရေၚ်ဂကူမန် (သၞာံ ၂၀၂၂) ဂှ်တုဲ ဂိတုမေ (၃၀) ဂှ် ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ ကော်နိမန် ဗွိုၚ်ခမဳသၚ်၊ ညးစၞးဗော်ညဳသၟဟ်မန်၊ ညးစၞးဗွိုၚ်ဂကောံမဟာဇန် သီုသၚ်-ခရှ် လၟိဟ်ဗၞတ် (၅၀) ဇကု-တၠ တိုန်စိုပ်ပေဲါ သောၚ်ကလးဗော်ဍုၚ်မန်တၟိဂှ်ရ။
အခါဂှ် နာဲဟံသာဗိုန်ခိုၚ် (ကမ္မတဳဗဟဵု) လေဝ် ဟီုတိုန်သာ်ဝွံရ “သွက်ဂွံဗ္ဂေတ်အာ လၟေၚ်ကမၠောန်ဂကောံပံၚ်ကောံ ဂှ် ညးစၞးဗွိုၚ်ညးကဵုညး ပလံၚ်လဝ်တုဲဒှ်အိုတ်ရ၊ နကဵုညးစၞးဂကောံပံၚ်ကောံ (ဂကောံဆက်စၠောံ-ပညဳပညပ်) ဂှ် စချပ် သဳကၠဳဂွံမံၚ်ဣရ” ညးဟီုတိုန်ကီုရ။
ရံၚ်ကေတ်တၠုၚ်လအာ စပ်ကဵုပရေၚ်ဂကူမန်အနာဂတ်မ္ဂး ဂကောံဆက်စၠောံ(ပညဳပညပ်) သွက်ဂွံဒက်ပ္တန်ဂကောံပံၚ် ကောံဂကူမန် ဒက်ပ္တန်လဝ် နူကောံဓရီုပရေၚ်ဂကူမန် (သၞာံ ၂၀၂၂) ဂှ် ဒးပြုပြေၚ်သဳကၠဳ ပညဳပညပ်အာ လၟေၚ်က မၠောန် လ္တူအကာဲအရာတ္ၚဲဏံဂှ်ရ။
ပဲါနူဂကောံဆက်စၠောံ(ပညဳပညပ်) သွက်ဂွံဒက်ပ္တန် “ဂကောံပံၚ်ကောံဂကူမန်” ဂှ် ဂကောံချူခၞံဇန်တပ် သ္ဇိုၚ်သၞောဝ် ဥပဒေဒက်ပ္တန်ကၟိန်ဍုၚ်ဖေဝ်ဒရာ ကေုာံ သ္ဇိုၚ်သၞောဝ်ဥပဒေဒက်ပ္တန်ဍုၚ်မန် (တွဵုရးဍုၚ်မန်) လေဝ် ဗော်ဇဳ၊ ဂကောံဇဳ ပံၚ်ကောံဒက်ပ္တန်လဝ် နွံမွဲသွာၚ်ဏီရ။
ပ္ဍဲကဵုဂကောံချူခၞံဇန်တပ်သၞောဝ်ဂှ်မ္ဂး ညးစၞးဗွိုၚ်ဂကောံခမဳသၚ် (၃) ဇကု၊ ညးစၞးဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ (၃) တၠ၊ ညးစၞးဗော်ညဳသၟဟ်မန် (၃) တၠ၊ ညးစၞးဗွိုၚ်ဂကောံမဟာဇန် (၃) တၠ၊ ညးစၞးဘိက်ထေက်/ပူဂဵုဘိက်ထေက် (၅) တၠ ပံၚ် (၁၇) တၠလေဝ် ဒက်ပ္တန်လဝ်နွံရ။
ဂကောံပံၚ်ကောံပရေၚ်ဂကူမန်ဂှ် သွက်ဂွံချပ်ဖန်ဇန် ပြုပြေၚ်အာ ပရေၚ်ဂကူမန်မာန်ဂှ် ကောံဓရီုဇၞော်ပရေၚ်ဂကူမန် လၟေၚ်အဆက်ဆက်ဂှ် ဗွိုၚ်မန်ဍုၚ်သေံ ကေုာံ ပယျဵုတံကီု၊ ဗွိုၚ်မန်ဍုၚ်သၟာၚ်တံကီု ပ္တိုန်ထ္ၜးသဳကၠဳကၠုၚ်နွံရ။
လ္တူဏံ က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ စွံဇြိုဟ်နက်တုဲ (၂၀၁၈) ဂှ် ဒက်ပ္တန်ကၠုၚ် “ဂကောံပံၚ်ကောံပရေၚ်ဂကူမန်” မာန် ကၠုၚ်ရ။ ဆဂးဂှ် ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် ဗွိုၚ်ပ္ဍဲဍုၚ်ဂှ် ဟိုတ်နူဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ဒှ်ဒၟံၚ်ၜါဗော်ကီု၊ က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ဗော်ပ္ဍဲဍုၚ်တံဟွံစှေ်စိုတ် လ္တူပရေၚ်ဒက်ပ္တန်ဂှ်ကီုတုဲ ညးစၞးဗော်ပ္ဍဲဍုၚ်တံ ဟွံပါလုပ်ရ။
ဗွဲကြဴဏံ ဗော်ဒဳမဝ်ကရေသဳမန်-ဗော်ကောန်ဂကူမန် က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ဗော်တံချပ်သဳကၠဳကၠုၚ် ကိစ္စပရေၚ်ဒက်ပ္တန် ဂကောံပံၚ်ကောံဂကူမန် ဗီုပြၚ်တၟိရ။ ပ္ဍဲကဵုဒက်ပ္တန် “ဂကောံပံၚ်ကောံဂကူမန်” ဗီုပြၚ်တၟိဏံဂှ် ညးစၞးဗော်ပရေၚ်ဍုၚ် ကွာန်အာက္ဍိုပ်ရ။
ဒၞာဲတာလျိုၚ်ဥက္ကဌဇၞော်ကီု၊ ဒုဥက္ကဌ (၁) ကဵု ညးအုပ်ကာနာနာဂှ် နူဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် (ရပ်လွဟ်-ပ္ဍဲသၞောဝ်) ဂှ် ကေတ်လဝ်ဒၞာဲတုဲ သှေ်ဒုဥက္ကဌ (၂) ကဵု ဖက်ဆောညးအုပ်ကာတံဂှ် ဗွိုၚ်နူဂကောံမဟာဇန်ပံၚ်တောဲ ကေတ်တာလျိုၚ်ရောၚ် ဓမံက်ထ္ၜးလဝ် ပ္ဍဲကဵုသၞောဝ်ဒက်ပ္တန် ဂကောံပံၚ်ကောံမသ္ပလဝ်ဒတန် ပ္ဍဲကောံဓရီုပရေၚ် ဂကူကူမန် (သၞာံ ၂၀၂၂) တုဲကၠုၚ်ဂှ်ရ။
လ္တူပ္ၚံက်အကာဲအရာ ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်မွဲမွဲပ္ၚံက်ဂှ် ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ ဖန်ဇန်ကော်ကၠုၚ် ကောံဓရီုဇၞော်ပရေၚ်ဂကူမန်တုဲ လ္တူပ္ၚံက်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဂှ် ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ ချပ်သဳကၠဳပတိုန်ထ္ၜးကၠုၚ်၊ ကေတ်ကၠုၚ်ကသပ်လညာတ်လၟေၚ်လၟေၚ် ဂွံဆဵု ကေတ်နွံရ။
ဆေၚ်စပ်ကဵု ပရေၚ်ကမၠောန်အလုံဂကူမ္ဂး ဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဆက်စပ်မွဲဗော်ဓဝ်-မွဲဂကောံဓဝ် ဟွံရုမ်ဂပ်ဍာံဍာံရ။ လ္တူတၚ်ဏံဂှ် အဆက်ဆက် ဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဗွိုၚ်ပ္ဍဲဍုၚ်တံ တးပဲါကၠုၚ်ဂှ် တ္ၚဲဏံမ္ဂး ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိကီု၊ ဗော်ညဳ သၟဟ်မန်ကီု ဒုၚ်ကၠုၚ်တဲ “ဂကောံကောံဂကူမန်” ရ။
ဂကောံဗၟံက်ရုပ်ရဴ သွက်ဂွံဒက်ပ္တန် ဂကောံပံၚ်ကောံဂကူမန် လၟုဟ်ဒက်ပ္တန်လဝ် ဂကောံဆက်စၠောံ(ပညဳပညပ်)ဏံဂှ် ၜိုန်ရဟွံဒှ်အဝဵုသၠုၚ်အိုတ်မွဲ ပ္ဍဲဂကူမန်ကၠာလေဝ် ပ္ဍဲကဵုပရေၚ်ချပ်သဳကၠဳပညဳပညပ် လၟေၚ်ကမၠောန်ပရေၚ် ဍုၚ်ကွာန်န်ဂကူ တ္ၚဲဏံမ္ဂး ဂကောံဆက်စၠောံ (ပညဳပညပ်) ပိဗွိုၚ် (ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ၊ ဗော်ညဳသၟဟ်မန်၊ ဗွိုၚ်ဂကောံ မဟာဇန်မန်) ဝွံဟေၚ် သၠဲလးတုဲ သ္ဒးရေၚ်တၠုၚ်ဆန်ၜန်အာရောၚ်။
“ရံၚ်ကေတ်အကာဲအရာ ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ တ္ၚဲဏံကီု၊ အခါတ်အကာဲကေတ်ဗော်ပ္ဍဲဏံကီုဟီုတှေ် အလန်ဏံ လမျီု “ဂကောံပံၚ်ကောံပရေၚ်ဂကူမန်” လုပ်ဍာံဍာံရ” ညးကေၚ်ကေတ်တာလျိုၚ်သဘာပတိ ဂကောံပံၚ်ကောံပရေၚ်ဂကူ မန် (အေမ်အေယူ) တုဲကၠုၚ်တေံ နာဲဗညာဂ္ဇံ ဟီုရ။
ဆက်တုဲ ညးဟီုဂှ် ကမၠောန်ပရေၚ်ဂကူ ဆေၚ်စပ်အလုံဂကူမ္ဂး နကဵုဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်မွဲမွဲ ကၠောန်ကေတ်ဖန် ကေတ်ဟွံဂွံရောၚ်၊ ဆက်စပ်ကဵုအလုံဂကူမ္ဂး ဂကောံသ္ပစၞးဂကူ ဗီုကဵု “ဂကောံပံၚ်ကောံပရေၚ်ဂကူ” ဂှ် ဒးဖန်ဇန် ဒး ရေၚ်တၠုၚ်အာထေက် ညးဆက်ဟီုရ။

Categories
ပရိုၚ် လိက်ပရေၚ်

လညာတ်ပူဂဵုဒစေၚ် ဝၚ်ဂကောံဍံက်

စေတနာ လှာၜိုပ် (၂၉/၅/၂၀၂၂)

ပ္ဍဲကာလပစ္စုပ္ပန်ဏံ ဇၟာပ်သတ်တအ်အိုဿီု ဂွံဒှ် မၞိဟ်ဖအိုတ် စိုတ်မွဲ၊ ဂွံဒှ်မွဲကွပ် မွဲလညာတ်၊ ဂွံအာ မွဲဂၠံၚ် မွဲတရဴ ဂွံကၠိုဟ်တဴစေတနာ ညးသ္ကံဂှ် ဇြိုၚ်ဂွံဆဵုကေတ်ရ။
ပ္ဍဲအရာတဵုပယျေဝ်ဘဝဂှ်လေဝ် ဗီုညးကဵုညး တဵုပယျေဝ်မံၚ်အိုတ်တုဲ ဘဝဂှ် လဆောဝ်တှေ် ကဵုဖဵုသွက်ဂွံယးတၟး လဆောဝ်တှေ် သွက်သိက္ခာဇကု ဒးဂြုဲစှေ်နွံတုဲ လညာတ်ဇကု ဂွံဒှ်ဒတုဲဖဵု အရၚ်ညးဂလိုၚ် ဂွံအာဍာ်ဇမၠိၚ် ကရောံညးဂွံဂှ် ပ္ဍဲကဵုစိုတ် ကၠေၚ်က္ဍဟ် ဒးဇွိတ်သပေါတ်မံၚ် အရိုဟ်ဒဒှ်အခိၚ် အိုတ်ရ။
မုအရာချပ်ပ် သွက်ရိုဟ်ကၞက်ဘဝဇကုကဵု ဂကောံဂကူဇကု ဂွံအာဍာ်ဇမၠိၚ် ဂွံကၟောန်ခိုၚ်အာ အဓာန်ဂတဂှ် ဇကုကဵုစိုတ်ဇကုဟေၚ်ရ ဒှ်အဓိကတုဲ ပ္ဍဲအခိၚ်ဇကုမဂျိုၚ်မံၚ်ဏံ ဝၚ်ဇကုဂွံဂဵုတၟး ပ္ဍဲအကြာဂကူဇကုကီု အလုံဂကောံဇကု ဂွံဒှ်အထိုၚ်အသး သွက်ညးဂလိုၚ် နကဵုဇကုဇကု ဒးဖန်ဗဒှ်တိုန် စိုတ်ပြဲထေက်ရ။
ဒၟါနူဇကုဇကု ဟွံဂၠာဲလညာတ် ဟွံပံၚ်ဗ္စပ် ပ္ဍဲအကြာညးဂလိုၚ်ဂှ်ကီု ညးဂလိုၚ်ပၠောပ်စိုတ် လ္ပာ်ခိုဟ်ဂှ် သ္ပပရေံ၊ ကသပ်လ္ပာ်ပရေံဂှ် သ္ပခိုဟ်၊ အေ လညာတ်ဗီုဏံ နွံကၠုၚ်အဆက်က်ဂှ်ရ ကါလဒးပံၚ်ကၠောန် ကမၠောန်မမိက်ကဵုမွဲမွဲ ကေုာံညးလညာတ်ခိုဟ် ကသပ်ပြဲဂှ်မ္ဂး စိုတ်ဇကု ဒှ်ကၠုၚ်သံသယ ကမၠောန်ဂကောံဏံ အာဍာ်ဇမၠိၚ်ဂွံဟာ။
စိုတ်ဇကုမွဲဓဝ် က္လေၚ်သာကၠုၚ်၊စိုတ်ဇကုဖေက်ဂှ် က္လေၚ်ဗှ်သၞာဂွံ၊ ပံၚ်ဒးလဝ်ကဵု မၞိဟ်လညာတ် ပရေံပရေံတုဲ အလဵုအလဵုစိုတ်ဂှ် ဂွိၚ်တဴအိုတ်ရ။ ၜိုန်ဂှ်လေဝ် တၚ်ရန်တၟံဇကု အာဂွံဂှ် ဗလးဏာ “ဆ္ဂး” သွက်ဘဝဇကုမွဲ ယးတၟးခိုဟ်ဂှ် ဍာံမံၚ်ရ၊ သွက်ညးဂလိုၚ် ဂကောံပြဝါ စနူသ္ၚိကၟိန်မိမ ကောဒေံဇကု ဟွံသ္ဍိုက်မၠိုက် ဟွံယးတၟးမ္ဂး အရၚ်ပရဲသွက်ဇကု မိဿဟာဲစိုတ်ခိုဟ် သွက်ဇကုဂှ် အောန်ကၠုၚ်၊ ပ္ဍဲလောကဏံ ဇကုၜိုန်ဂျိုၚ်မံၚ် နကဵုခန္ဓရုပ်ပကတိမၞိဟ်ကီုလေဝ် ကၠေၚ်က္ဍဟ်ဇကုဂှ် ဂၠုဓီုမံၚ်ရောၚ် မိက်ဂွံဂးရ။
ပ္တုဲလဝ်ဝတ် ပ္ဍဲလိုက်လောက ဂွံဏာအတ္တ ပရဲစေတနာ သွက်ညးဂလိုၚ် ဟၟဲပၟိက်ဂၠိုၚ်ဂှ်ရ ဇကုမွဲဓဝ် ဒးဒုၚ်ကျဘဝ နယၟုသိက္ခာသဝ်ဝ်၊ ဂွံဒှ်ညးယၟုခိုဟ် ဒးကၠိုဟ်စေတနာညးဂလိုၚ်၊ ဟီုအရေဝ်လုပ်ဝိုၚ် ညးဂမၠိုၚ်ဒးဂိုၚ်စၟတ်သမ္တီ ဒှ်မၞိဟ်ခိုဟ် လညာတ်ပြဲမွဲရောၚ်။
မိက်ဂွံကဵုဝၚ်ဇကုခိုဟ် ဂကောံဇကုခိုဟ် ကၠိုဟ်ကေတ်စေတနာ လ္တူညးဂလိုၚ်တုဲ အေၚ်ဒုၚ် ယဵုယိုက်ကေတ်စိုတ်ညိ၊ သတ်ကၟဝ်ဇဝ်ပကဴဂကောံဂှ် နွံပ္ဍဲကြက်စေတနာစိုတ်ဇကုရ၊ စၟဳညာတ်ကေတ် ပရေၚ်အံၚ်ဇၞး ဇၞော်မောဝ်ဂတတေံ ဆဵုမံၚ်အရိုဟ်ဟ်တ္ၚဲမှ ကမၠောန်ဇကု ရန်ချပ်လဝ်ဂှ် အံၚ်ဇၞးရ။
မူရဴကမၠောန်လဵုမွဲဟွံဟီု ဒးဝဳၜံၚ်ကေတ် နကဵုစိုတ်ဓါတ်ကၠာရ၊ ကမၠောန်ညးတၞဟ်ဇၞော်မောဝ်ပြဟ်ဂှ် ကေတ်ခန်လ္ၚတ်တုဲ ကမၠောန်ဇကု ဒက်ပ္တန်လဝ်တံဂှ် ညံၚ်ဂွံဗြေဝ်ကၟဝ်ကဴပြဟ်ဟ် ဒးချပ်အရိုဟ်ဟ်တ္ၚဲရောၚ်။
ညာတ်ကမၠောန်ညးဇၞော်မောဝ်တုဲ ကမၠောန်ဇကု ဇကုထေၚ်သောဲဂှ် ဒှ်လလေၚ်ဖဵုကဵု သိက္ခာဂကောံဇကုရ။ အခါရကၠောန်ကမၠောန် ဇကုဇြိုၚ်စိုတ်ကဵု ကမၠောန်ဂှ်မ္ဂး ဇြိုၚ်ဂွံဇၞးကေတ်ရ။ ဇကုယဝ်ချပ်ကမၠောန်ဏံဒှ်ဟာ ယဝ်သာသ္ပအ်ဂၠိုၚ်က္ဍၚ်တှေ် ဇကုဂှ် ဒှ်မၞိဟ်တဵုပယျေဝ်ဘဝဂကောံ ပ္ဍဲလိုက်လောကဏံဟွံသေၚ်၊ ဒှ်ညးလညာတ်လ္ဇုဲ ဒှ်မၞိဟ်ခ္ဍန်တိ၊ ပ္ဍဲဇကုဇကု ဒှ်မၞိဟ်ဟွံတၟးကဵု ပရေၚ်ဘဝမွဲ ကမၠောန်ဂကောံဇကု ချပ်လဝ် အရၚ်ဂွံခိုဟ်စ သွက်ညးဂလိုၚ်ဂှ် ဂြုဲစှေ် ဗျဟ်စှေ် ဒဵုကဵုစိုတ်ဂကောံဇကုလီုလာ် ညးပ္ဍဲဝိုၚ်ဇကုလေဝ် ဒးချပ်မံၚ်လညာတ်ပြး ဒှ်မာန်ရ။
ဂွံက္လေၚ်ဒက်ပ္တန်ဂကောံတၟိမွဲဝါပၠန်ဂှ်လေဝ် ဇြိုၚ်သန်တုဲ ဒးကေတ်အခိၚ်လအ်ကဵုဂိတု သၞာံ ဒှ်မာန်ရ၊ ယဝ်ရံၚ်ကဵုဖဵုသွက်ဂကူမ္ဂး ဗီုလက္ချှန်လညာတ်ဏံ ယဝ်ဒှ်မ္ဂး သွက်ဘဝဂကူလေဝ် အယုက်ဍိက်ဂၠိၚ်အာပၠန်တုဲ ဒးက္လေၚ်ပၠုပ်လညာတ် မ္ၚုဟ်က္တဵုစိုတ်ဓါတ် ညးဍုၚ်ကွာန်၊ မၞိဟ်မွဲ စိုတ်ညံၚ်ဂွံလုပ်စကဵုဂကောံပၠန်ဂှ် ဒးပံၚ်ကဵုလညာတ် ညးအဲရ။
ကသပ်ၜိုန်တုပ်ကၠာလေဝ် လညာတ်ဂှ် ညာတ်ဒၟံၚ် ဗီုညးကဵုညးရ၊ ပ္ဍဲကဵုလညာတ်ဇကု ချပ်လဝ်မွဲမွဲ ဂကောံစှေ်စိုတ်မှ ချူစၟတ်သမ္တီဂွံရောၚ်၊ ပ္ဍဲလညာတ်ညးဂမၠိုၚ်ဂှ် ဒၞါဲစကာ ဒၞါဲဂပ်ဝ်ကဵုလၟေၚ်ကမၠောန် အဓိကဂှ်ဟေၚ် လးဖျေံထေက်ရောၚ်၊ လညာတ်သှေ်မံၚ်တအ်ဂှ် ဒးက္လေၚ်စၟတ်လဝ် ပ္ဍဲလိက်စၟတ်သမ္တီမွဲမွဲ ခိုဟ်ရ၊ အခိၚ်အခါ ဂပ်ဝ်ကဵုကမၠောန်ဇကုမံက်ကၠုၚ်မ္ဂး က္လေၚ်လးဖျေံ က္လေၚ်စကာထေက်ရ။
ပ္ဍဲအရာဒက်ဂကောံမွဲမွဲဂှ် အကာဲအရာ တၠုၚ်လအာ ဍေံကဵုဖဵုသွက်အနာဂတ် နွံၜိုတ်လဵုရော ချိၚ်ၜတ် ကေဝ်ကၞာတ်တုဲ ထေက်ဟွံထေက်ဂှ် တန်တဴကဵုဓဝ်ညဳသာမၞိဟ်ဇကုရ။
ညဳသာ စိုတ်ဓါတ်မြဟ်မြာ က္တိုၚ်ကၟဟ် မိပ်သၠောၚ်ကဵုဂကောံဇကုမ္ဂး ခြာဟွံလအ် ဂကောံဂှ် ဇၞော်မောဝ်တောတက်ရ၊ လအ်ဂကောံဇကု ဂွံဇၞော်မောဝ်ဂှ်ရ ဇကုကဵုဇကု ဇြိုၚ်မံၚ် စိုတ်ဍောၚ် စိုတ်သာမံၚ်ရောၚ် ဒှ်စလေပ်ရ၊ “ဥပမာ” ဒက်ဂကောံမွဲမ္ဂး ဂကောံဇကု ဂွံအာဍာ်ဇမၠိၚ်ဂွံဂှ် တမ်ရိုဟ်ဂုဏ်ဖဵု သွက်ဂကောံ ဒးဒက်ပ္တန်လဝ်ထေက်ရ၊ ဆ္ဂး သြန်ဂကောံဂှ် အောန်မံၚ်ဏီမ္ဂး မုပြသၞာ ဟွံမံက်ဏီရ၊ သြန်ဂကောံဂှ် ဗွဝ်ဍေံယဝ်ဂၠိုၚ်ကၠုၚ်မ္ဂး လညာတ်ကီု ကသပ်ကီု မံက်ကၠုၚ်အလဵုလဵုဍေံရ၊ ပ္ဍဲအခိၚ်ဏံဂှ် ပရေၚ်ထိၚ်ဒဝ်သြန် ဒးကၟောန်ပခိုၚ်၊ လညာတ်ဗၠေၚ်ဒစေၚ် လ္တူညးမွဲ ကေုာံညးမွဲ ဒှ်စလေပ်ရ။
အဓိကဂှ် ဂကောံဘုံလ္တူ (EC) တံ ဖျေံလဝ် ပ္ဍဲဝိုၚ်တုဲ အခိၚ်ညးဗှ်လိက်သ္ပဒ္တန်ဂှ် ဇကုလုပ်ကဵုကသပ်မာန် (ပၠုပ်လညာတ်မာန်)၊ ဆ္ဂး ဇကုဂွံနၚ်ကသပ် နူမ္ၚး နဲဍာ်ပလာဲ မွဲနဲမွဲဗီုတုဲ လ္တူလညာတ်ဂှ် ဇကုကၠိုဟ်ညိ ဟွံကၠိုဟ်ညိ ဒှ်မာန် ဟွံမာန်ဂှ် ဇကုယိုက်ပၠုပ်နၚ် ပ္ဍဲဝိုၚ်ဇကုတုဲ ကၠုၚ်ကိုဟ်ဆာဲ ပ္ဍဲလ္ဒောဝ်ဝိုၚ်ဂကောံဇကု ဟီုပၠုပ်နၚ်မအရေဝ် သီုစိုတ် သီုစရိုတ် အတ္တပါလေဝ် ဟွံတီတုဲ လိုန်ဖျဝ်ဂကောံ၊ ဝါဒပူဂဵုဂှ် သာဲပရး လညာတ်ညးဂလိုၚ် လ္ပကၠောန်စုတ်အိုတ်ညိ။
ကမၠောန်ဟီုဂှ် ကၠောန်မံၚ်ဍေံမှ တၚ်စၟဳစဂတတေံ ဆဵုသွဟ်ဍေံဗွဲစၟတ်ရောၚ်၊ မိက်ဂွံကဵုဂကောံဇကုခိုဟ် ဇကုကဵုဇကု ကၠိုဟ်ကေတ်စေတနာတုဲ ကွာ်အာဗွဲမမိပ်မြဟ်စိုတ်ညိ၊ သတ်ကၟဝ် ဇဝ်ပကဴဂကောံဂှ် တန်တဴကဵု လညာတ်ပူဂဵုဂကောံဇကု ပရေၚ်ညဳသၟဟ်ရ။
ပရေၚ်ညဳသၟဟ်ဏံ ဟွံခိုၚ် ဇြိုၚ်မံၚ်စိုတ်ဟာ သွဟ်ဍာံက္လေၚ်သၟာန်ကၠုၚ်မ္ဂး ဗုဂှ်လ္ပပလမ္စံက်၊ လမ္စံက်ဂှ် လ္ပပဗု၊ ဗုလမ္စံက်ၜါ ပြံက်နှဴ ဒှ်တဴတၚ်ကော်ဆောမွဲ၊ ပၟိက်ဇကု မၞိဟ်မွဲ တက်ပရဲ လ္တူဂကောံတုဲ ကွာ်အာဂတဂှ် ထာဝရပရေၚ်ညဳသၟဟ်ဟွံသေၚ်၊ ဗွဲတၟေၚ် လးဖျေံလၟေၚ်ကမၠောန် စၞောန်ကၠောန် ကေၚ်ကာမွဲမွဲ ညးမွဲရပ်ကၞောတ် ညးမွဲရပ်တမ် ဖန်ယိုက်ဏာ ညဳညဳသာသာမ္ဂး ပရေၚ်ညဳသၟဟ်ဂကောံဂှ် ဂၠေၚ်ၜှ်ကေတ် တိုၚ်ပကဴမာန်ရ။
ပိုဲမၞိဟ်တံ ကမၠောန်ဇြိုၚ်စိုတ်ဂှ် ဆာန်လေပ်ဂၠိုၚ်တုဲ ဒှ်မံၚ်ညံၚ်ရဴမတ်သိုၚ်မကသောဝ် ချပ်တိုန်ကမၠောန် ကေၚ်ကာမွဲမ္ဂး ဗီုကဵုဍေံကသောဝ်ဟီုမံၚ်ဂှ် ဒှ်ကၠုၚ်ပ္ဍဲစိုတ်ဇကုရ၊ ပရေၚ်ပါ်ပါဲဇြိုၚ်စိုတ်ဂှ် အဓိက တန်တဴကဵုစိုတ်ဇကုမွဲဟေၚ် မိက်ဂွံဂးရ။
ရံၚ်အာကဵုခန်လ္ၚတ် ညးတဵုတၞံဆုတံ မုဟိုတ်ရော တၚ်ရန်တၟံညးတံ ဂွံဒှ်ဂုဏ်ဖဵု အရၚ်မၞိဟ်လက္ကရဴတေံ- ဟီုဍာံဍာံမ္ဂး အာဲကၟာဲစၟတ်သမ္တီမွဲသၟးဟွံက သွက်ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ် ဗုၚ်ဂၞဴဂွံပေၚ်အာ ဘဝဂတအဆက်က်ဂှ် ဂုဏ်ဖဵုညးကၠောန်လဝ် ဒှ်အရၚ်ညးဂမၠိုၚ်ရောၚ် စှေ်စိုတ်တုဲ ကလုတ်တဵုလွဳလဝ် တၞံဆုရ။
ပိုဲမၞိဟ်တံ လၟုဟ်ဗီုဂှ်ဟွံသေၚ် ချပ်လဝ်အောန်ကွေံကွေံရ၊ တၞံဆုမွဲမွဲတၞံဏံ နူဍေံဂွံဇၞော်ဂေါဝ်တိုန် အယျဲဍေံ ဂွံဒုၚ်စဂုဏ်ဖဵုဂှ် အယုက်ပိုဲဏံ စဟွံဂတာပ် စိုတ်ဂှ်သာကၠုၚ်တုဲ တၞံဒှ်ဂုဏ်ဖဵု သွက်မၞိဟ်လက္ကရဴတေံ ဂွံကျိုၚ်ပယျေဝ်တိုန် ဘဝဍေံတံမာန် ဟွံရန်ချပ်လဝ် မွဲမွဲသာ်မ္ဂး ဒဒိုက်လ္တူဒဒိုက် ဂၠိုၚ်သာ်ခတ်က္ဍန် ဒးဆဵုကၠုၚ် ပ္ဍဲဘဝကောန်ဂကူပိုဲတံပၠန်ရ။
လညာတ်ညးကၠောန်လဝ်ဂတ ထာဝရခိုဟ်ဆာဲ ဒၞါဲလုပ်လဝ်အဝေါၚ်ဂှ်ကေတ် ဒၞါဲဗၠေတ်ဂှ်ပဠေဝ် ဒုၚ်ယၟုဂကူတုဲ ဂကူဂွံကျေဝ်ပ္ဍဲဂၠးကဝ် ဂစာန်ဂၠာဲနဲ၊ ပ္ဍဲဂကူမွဲမွဲ တၚ်ခက်ခုဲဂှ် နွံတွဵုရ၊ တၚ်ခက်ခုဲဟွံမွဲမ္ဂး ပရေၚ်အံၚ်ဇၞးဂှ် ဂွံၜှ်ပလှ်ကေတ်လောဲလောဲလ္ပထေၚ်၊ ပ္ဍဲဗွိုၚ်ဂကူဇကုလေဝ် ဒးပသောၚ်မံၚ်ပြသၞာ နွံတွဵုရ။
ဆ္ဂး လ္တူစေတနာဏံ ညးညးအဲအဲ ကၠိုဟ်ကေတ်စိုတ်တုဲ ကမၠောန်ဂှ် အံၚ်ဇၞးရ၊ ပြသၞာ ပ္ဍဲဗွိုၚ်ဂကူလေဝ် ယဝ်ဒးပသောၚ်မ္ဂး ဒးကေတ်ကသပ်လညာတ်ညးဂလိုၚ် ဟီုမာန်ရ၊ နအလဵုလဵုစိုတ်ဇကု ကသပ်ဇကု ညးမွဲဓဝ်ဂှ် ၜိုန်ခိုဟ်ကီုလေဝ် ဂကောံဇကုဟွံတီ ဗီုပၟိက်ဇကုရ ဒှ်ခိုဟ်၊ ကဵုညးဂလိုၚ် ညိလေဝ် ဟွံပ္ညဳ ဟွံချပ်သဳကၠဳမွဲသာ် ဇကုဇကု သ္ဂုတ်သွာတ်ဒးဂှ် ကမၠောန်ဂကောံဂှ် ဒှ်အာကသပ်လညာတ်အတ္တ မိက်ဂွံဂးရ။
ဆ္ဂး လ္တူကသပ်ညးမွဲဏံ ဗၠေတ်ဖအိုတ်ဟွံသေၚ် ဒၞါဲခိုဟ်ညးဂလိုၚ်စှေ်စိုတ်လေဝ်နွံ၊ အလဵုလဵုကသပ်ခိုဟ် ဗီုဏံဂှ် ညးဂလိုၚ်လေဝ် ယွံသွံရှေ်သှေ် ထ္ၜပ္တိုန်ကဵုအဝဵုဒှ်မာန်ရ။
လညာတ်ဗၠေတ်ဟီုမွဲနဲပၠန်မ္ဂး ပ္ဍဲဝိုၚ်ဂကောံဇကု ဇကုဗၠေတ်မံၚ်ဖိုဟ် ညးဂမၠိုၚ်တီတုဲ ဇကုဟွံဒုၚ်ယၟုဗၠေတ်-ဒးတွဵုယဝ်ဒှ်မ္ဂး ညးဂမၠိုၚ်ဂှ် က္လေၚ်သ္ဂုတ်သွာတ်- ကဵုအခိၚ် ပေါဲဆဵုဂဗ ကေတ်ကသပ် ကဵုကသပ်ဂတတေံ က္လေၚ်သဳကၠဳညိ မိက်ဂွံကဵုဒှ်၊ ဒၟါနူလဵုဂွံဗၠေတ် ယဝ်က္လေၚ်ဇွိတ်သပေါတ်ရံၚ်မ္ဂး ကမၠောန်မွဲမွဲ ဟိုတ်နူဟွံမွဲကဵု ပရေၚ်ပရဟ်ဒုၚ်-ဒ္စးဒုၚ် ဟွံမွဲဂှ်ရ လညာတ်ဇကုချပ်လဝ်ဂှ် ဟွံဂွံပါ်ပါဲကီု ဖျုန်သတ်အရေဝ်ဇကု ထေၚ်ခယျကေတ်ဒှ်ကြက်၊ အရၚ်ညးဂလိုၚ်စှေ်စိုတ် ပတှေ်ပြဟ် ဒှ်အာတုဲ ကသပ်ဇကုဗၠေတ်ဂှ် က္လေၚ်ချပ်ဂွံတုဲ သိၚ်သာအာဒှ်မာန်ရ။
သ္ပအဓိကကဵု ကသပ်ညးဂလိုၚ်တုပ်စိုတ် စှေ်စိုတ်မ္ဂး ဂကောံဇကုဇၞော်မောဝ်တွဵုရ၊ ဗၠေတ်မ္ဂး သီုဂကောံ ဒးမ္ဂးသီုဂကောံ ကုပူဂဵုဗၠေတ်မွဲဓဝ်ဂှ် လ္ပကဵုဒှ်ညိ၊ ယဝ်ဗၠေတ်အာ ဟွံဆက်ပဠေဝ်မ္ဂး လၟေၚ်ကမၠောန်ဂကောံဇကု ချပ်လဝ်တံဂှ် ဒှ်အာကမၠောန်လ္ဇုဲ၊ အလဵုလဵုစိုတ်ဓါတ်ညးမွဲဓဝ်ဂှ် ဂွတိုန်တုဲ ဒဵုကဵုသာဲတိတ် မံၚ်ထောံမ္ၚးဂကောံဒှ်မာန်၊ အတ္တပူဂဵုဂှ် ဟွံဒုၚ်ဖျဝ်မာနတုဲ က္လေၚ်ဒက်ဂကောံတၞဟ်လေဝ် ဒှ်မာန်ရ။
ယွံသၟတ် မိမညးဍုၚ်ကွာန်တံ ယဝ်လွဳစိုတ်ဓါတ် လညာတ်သာ်ဏံမ္ဂး ဂစာန်ပဠေဝ်အိုတ်ညိ၊ တၚ်ခိုဟ် သွက်ဘဝ သွက်ဂကောံ သွက်ဂကူဍာံဍာံဂှ် လွဳလညာတ်တၟိတုဲ လုပ်အာပေါဲဗ္တိုက် ဇၟာပ်လညာတ်ပူဂဵုဒစေၚ် ဝၚ်ဂကောံလ္ပကဵုဍံက် ယၟုဂကူလ္ပကဵုလီု ဒုၚ်ယၟုသၟာစိုတ်ခိုဟ်မွဲတုဲ သွက်ပရေၚ်ဇၞော်မောဝ် ပ္ဍဲဂကူ ဂိုတ်ကၟောန်အိုတ်စိုအ်။ ။

Categories
ပရိုၚ်

သွက်ဂွံဖန်ဇန်ရေၚ်တၠုၚ်အာ ပရေၚ်ဗ္တောန်လိက်ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံဂှ် ဒးပံက်ကမ္မတဳရေၚ်တၠုၚ်မွဲထေက်

ဝဏ္ဏမာန်၊ ဂိတုဂျောန် ၁၃၊ ၂၀၂၂

သွက်ဂွံဖန်ဇန်ပြုပြေၚ်ကောပ်ကာဲအာ စပ်ကဵုလၟေၚ်ကမၠောန် ပရေၚ်ဗ္တောန်လိက်ကောန်ဍုၚ်အရၚ် ပ္ဍဲတွဵုရးဍုၚ်မန်ဂှ် ဒးပံက်ကမ္မတဳရေၚ်တၠုၚ်မွဲထေက်ရောၚ် ညးရေၚ်တၠုၚ်ဖဵု ဂကောံဗ္တောန်လိက်ပတ်မန် ကေုာံ ယေန်သၞာၚ်ဗုဒ္ဓဘာသာ အလုံဒေသရးမန် နာဲမန်ရာဇာ ဟီုရ။
“စပ်ကဵုကိစ္စဗ္တောန်လိက်ကောန်ဍုၚ်အရၚ်ဏံဂှ် နကဵုကဆံၚ်တွဵုရး ကမ္မတဳကောပ်ကာဲဟီုဟီု ကမ္မတဳဓမံက်ရုပ်ရဴ စပ်ကဵုဗ္တောန်လိက်ကောန်ဍုၚ်အရၚ် ပ္ဍဲဘာတန်အလဵုအသဳဏံမွဲဂှ် တန်တန်ကြန်ကြန် ဒးပံက်ကမ္မတဳဏံထေက် ဏောၚ်” နာဲမန်ရာဇာ ဟီုရ။
စပ်ကဵုကိစ္စပရေၚ်ဗ္တောန်လိက် ဘာသာကောန်ဍုၚ်အရၚ် ပ္ဍဲဘာတန်အလဵုအသဳဝွံ တုဲကၠုၚ်ဂိတုဂျောန် (၉) ဂှ် ဘာနွံပၟိက် မိက်ဂွံဗ္တောန်လိက်ဘာသာကောန်ဍုၚ်အရၚ် ယဝ်ရနွံမ္ဂး စၟတ်တ္ၚဲဂိတုဂျောန် (၂၃) ညံၚ်ဂွံပ္တိုန်စိုပ် ရုၚ်ကမ္မတဳကေၚ်ကာကောန်ဍုၚ်အရၚ် တွဵုရးဍုၚ်မန်ညိဂှ် နူကဵုသ္ကိုပ်စၞောန်ပညုၚ် ဌာနက္ဍိုက်က္ဍိုပ်လိက်ပတ်ယေန်သၞာၚ်ကောန်ဍုၚ်အရၚ် လစှေ်နူဌာနဝန်ဇၞော် ပရေၚ်ကေၚ်ကာကောန်ဍုၚ်အရၚ်ဂှ် ပလံၚ်ဗစိုပ်လဝ်လိက် ကုဂကောံလိက်ပတ် ယေန်သၞာၚ်ကောန်ဍုၚ်အရၚ် မဆေၚ်စပ်တံရ။
ပ္ဍဲကဵုတွဵုရးဍုၚ်မန်ဂှ် ကွာန်ဒေသဂကူကောန်ဍုၚ်အရၚ်တန်တဴ ကွာန်လ္ၚဵု ဒေသလ္ၚဵုဂှ် ဗ္တောန်ဒၟံၚ်လိက်ကောန်ဍု ၚ်အရၚ်ပ္ဍဲဘာအလဵုအသဳ မပ္တံကဵု ဘာသာမန်၊ ဘာသာကရေၚ်၊ ဘာသာပအိုဝ် သၞောတ်ဗ္ၜတ်ညးကဵုညးဗ္တောန်ဒၟံၚ်ရ။

“ဗ္တောန်လိက်ကောန်ဍုၚ်အရၚ်ဂှ် ဘာသာအပဵုမွဲ ပၟိက်နွံတှေ် ဗ္တောန်၊ ပၟိက်ဟွံမွဲတှေ် ဟွံဗ္တောန် ဗီုဏံဂှ် ဒှ်ဟွံထေက်ပုဟ်၊ လိက်ကောန်ဍုၚ်အရၚ်ဏံဂှ် အံၚ်မှ ကွးဘာတံ ကဵုတိုန်တန် ဒးဒှ်ထေက်ရောၚ်” ဂှ်လေဝ် နာဲမန်ရာဇာ ဆက်ဟီုရ။
ကိစ္စဗ္တောန်လိက်ဘာသာကောန်ဍုၚ်အရၚ် ပ္ဍဲတွဵုရးဍုၚ်မန် မပ္တံကဵု မန်၊ ကရေၚ်၊ ပအိုဝ်ဂှ် နူလက်ထက်အလဵုအသဳ သမ္မတဥုတိၚ်သိၚ်တေံ ရေၚ်တၠုၚ်ဗၟံက်ကၠုၚ်ရုပ်ရဴနွံတုဲ ဗ္တောန်ဒၟံၚ်နဲကဲဟွံဒးသွဟ်၊ ညးစိုတ်လုပ်စဗ္တောန်၊ ညးဟွံ မိက်ဗ္တောန်မံၚ်ဂွံ သၞောတ်ဏံ ရေၚ်တၠုၚ်ဒၟံၚ်ဂှ် ဟွံဒးရးရောၚ်တုဲ ညံၚ်ဂွံဗ္တောန်လုပ်သွဟ်တိုန်တန် ဗီုလိက်ပ္ဍဲဘာ မွဲ ဘာသာကီုဂှ် ဂကောံလိက်ပတ်ယေန်သၞာၚ်ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံ ဟီုထံက်ထ္ၜးကၠုၚ်နွံရ။
ပ္ဍဲကဵုပရေၚ်ဗ္တောန်လိက် ဘာသာကောန်ဍုၚ်အရၚ်ဂကူညးကဵုညးဂှ် နူကဵုအလဵုအသဳ ဌာနဝန်ဇၞော်ပရေၚ်ကေၚ်ကာ ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံ ခါန်ကၞက်လဝ်အ္စာတန်ဗ္တောန် ဘာသာကောန်ဍုၚ်အရၚ် နွံၜါဗီုရ။
အ္စာဗ္တောန်လိက်ဘာသာကောန်ဍုၚ်အရၚ်ၜါဗီုမ္ဂးဂှ် အ္စာဘာကေတ်တာလျိုၚ်ဗ္တောန် မွဲတ္ၚဲ အခိၚ်ပ္ဍဲပွိုၚ်မွဲဘာသာဂှ် အ္စာဗ္တောန်လိက်ဘာသာကောန်ဍုၚ်အရၚ် ကော် (Language Teacher – LT) နွံ၊ မွဲပၠန်ဂှ် အ္စာရေၚ် တၠုၚ်ကောပ်ကာဲ စပ်ကဵုဘာသာကောန်ဍုၚ်အရၚ် (Teaching Assistant – TA) သွက်ပွိုၚ်မွဲတ္ၚဲ (အခိၚ်ပေၚ်ပေၚ်) ဂှ်နွံရ။
ပ္ဍဲတွဵုရးဍုၚ်မန်ဝွံ အတိုၚ်စရၚ်သၞာံဗ္တောန်ပညာ သၞာံ (၂၀၂၁-၂၀၂၂) တုဲကၠုၚ်ဂှ်မ္ဂး ဘာဗ္တောန်လိက်ဘာသာမန်ဂှ် နွံ (၂၇၀) ဘာ၊ ဘာဗ္တောန်လိက်ဘာသာကရေၚ်ဂှ် နွံ (၂၇၃) ဘာ၊ ဘာဗ္တောန်လိက်ဘာသာပအိုဝ်ဂှ် နွံ (၃၀) ဘာ၊ အ္စာဘာဗ္တောန်ဒၟံၚ် လိက်ဘာသာကောန်ဍုၚ်အရၚ်ဂမၠိုၚ်တအ်ဂှ် နွံလၟိဟ် (၁၂၀၀) တၠပြၚ်တုဲ ပ္ဍဲဂှ်မ္ဂး အ္စာဘာ ဗ္တောန်ဒၟံၚ်လိက်ဘာသာမန် ဗၞတ် (၅၀၀) တၠပြၚ်နွံရ။