နာဲအံၚ်ဇၞး (ရုတ်တံၚ်)
အဃောကတ်ဒၟံၚ်လိက် ပ္ဍဲဘာကျာ်သြဳမန် ဍုၚ်လ္ဂုၚ်တေံ မှာထေရ်ပါလိတ ညာတ်အာခမဳသၚ်မန် မနွံပ္ဍဲဍုၚ်လ္ဂုၚ် ဟွံဒှ်မွဲလညာတ် ဟွံဒှ်မွဲဒြဟတ်တုဲ မူဟိုတ်သ္ဂောံဒှ်သာ်ဝွံ ညာတ်ကၠုၚ်ဟိုတ်ဍေံဂှ် ဟိုတ်နူဂကောံခမဳသၚ်မန်တံ ဟွံမွဲတုဲ ဟွံဒှ်ကၠုၚ်မွဲလညာတ်၊ ချပ်ကေတ်ကသပ်ညးသ္ကံဟွံဂွံ၊ ဘာညး ညးမံၚ် သၚ်ညး ညးဖန် ပြးဆာဲသာဲခြာ ဟွံကောံကလောံညးသ္ကံ ညာတ်ကၠုၚ်တုဲ သွက်ခမဳသၚ်မန်၊ ခရှ်ဂကူမန်တံ သ္ဂောံညဳသာ ဂွံဒှ်မွဲဂကောံ ဂွံချပ်ဂၞန် သွက်ဂကူဂးတုဲ မှာထေရ်ပါလိတ အာတ်အရီုဗၚ် မှာထေရ်ဇၞော်ဇၞော်ဇၟာပ်ဘာ၊ ပ္တိုန်ထ္ၜးပရောဒက်ဂကောံ ခမဳသၚ်မန်တံတုဲ အတိုၚ်မှာထေရ်ဂမၠိုၚ် ကဵုကသပ် ချပ်စကဵုသဟာဲသ္ကံရဲတံတုဲ သက္ကရာဇ်ဍုၚ် ၁၃၁၈ ၊ သက္ကရာဇ်ခရေတ် ၁၉၆၅ ၊ အခိၚ်သာသနာ စိုပ်လ္ဒောဝ်သာသနာ ၂၅၀၀ သၞာံဂှ် ဒက်ပ္တိုန်ဂကောံ ခမဳမန်ဟိတဂဝေသဳ အလုံတွဵုရးဍုၚ်မန် မွဲဂကောံရ။
ဂကောံဝွံ မဒှ်ဂကောံမှာထေရ်ပါလိတ မလုပ်ချဳဒရာၚ် ပရေၚ်ဂကူ၊ ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ကၠာအိုတ် ဟီုဂးစထေက်ရ၊ သွက်ဂွံချဳဒရာၚ် ဓမံက်အာရုပ်ရဴဂကောံဂှ် စွံလဝ်တၚ်ရန်တၟံဂကောံပန်တၚ် မတွံဂး…
၁) ခမဳမန်ဂမၠိုၚ် ညးမွဲကဵုမွဲ သ္ဒးညဳသာသၟဟ်န် သ္ဍိုက်ဆာန်ရၚ်သ္ကံ
၂) သွက်ဂွံတက်တြးပ္တိတ် လိက်ပတ်မန်တြေံတြဟ်
၃) သွက်ဂွံကဵုလာဘ်ထံက်ပၚ် ကုခမဳ သာမဏဳ ခရှ် မကတ်လ္ၚတ်ဒၟံၚ် လိက်ပတ်မန်
၄) သွက်ဂွံပလေဝ်ပလေတ် လဟဵုပ္တိုန် ကျာ်စေတဳ ဘုတ်ဘာ ကေုာံ လိက်တၟံတိုၚ်လိက်မန်တံရ။
ပ္ဍဲဂကောံဝွံ မှာထေရ်ပါလိတ မလုပ်ကေတ်လဝ်တာလျိုၚ် ပရေၚ်လိက်ပတ် ပရေၚ်ဂကူ နဒဒှ် ဒုဥက္ကဌဗဟဵုမွဲတၠရ၊ ရန်ကဵုကမၠောန်သ္ဂောံဂေတ် ရုပ်ရဴသ္ဂောံမံက်တုဲ ဖျေံလဝ်ဌာန်ဂဥုပ်-ဌာန်ဂဥုပ်ဗဟဵု၊ ဌာန်ဂဥုပ်ခရိုၚ်၊ ဌာန်ဂဥုပ်ပွိုၚ်ဍုၚ်၊ ဌာန်ဂဥုပ်ကွာန် တံတုဲ ဇၟာပ်သၚ်မန် မနွံကဵုတာလျိုၚ်တံ ချဳဒရာၚ်ကၠုၚ်အိုတ်ရ။
မှာထေရ်ပါလိတ ကေုာံကျာ်ဇၞော်အ္စာ ပညာဇောတ (ဥက္ကလာပသၠုၚ်ကျာ) ညးၜါ ပါ်နၚ်တာလျိုၚ် နူဂကောံတုဲ ကၠုၚ်စှေ်စန်ဒက် သၚ်မန် ဂကူမန် ပ္ဍဲခရိုၚ်သဓီု၊ ခရိုၚ်မတ်မလီု၊ ကျာ်ခမဳ၊ ဗၟံက်ၜဳ၊ ဗၟံက်ဒဵု၊ ပွိုၚ်ဍုၚ်ရေဝ်သၟဝ်ကျာ ဒၞါဲကွာန်မန် ဘာမန်တံရ၊ အဟိန်စှေ်စန်ဒက်ပရေၚ်ဂကောံဂှ် သ္ဂောံဒက်ဂကောံ ခရိုၚ်၊ ပွိုၚ်ဍုၚ်၊ ကွာန်ကီု၊ သီုဟီုတွံအာ ပရေၚ်မာဲအမာတ်မန်၊ ဂကူမန်တံ ညံၚ်သ္ဂောံစုတ်မာဲကဵု အမာတ်မန်တံကီုရ၊ စိုတ်ဓါတ်မှာထေရ်ပါလိတဝွံ ဒေါံဇူလိက်မ္ဂး စှေ်စန်ဒက်ဂကူ၊ စှေ်စန်ဒက် ကောန်ၚာ်မန်တံ ညံၚ်သ္ဂောံဗ္တောန်လိက်မန် လၟိုန်ရ၊ မိမဂကူမန် မကၠုၚ်စိုပ်ဒၟံၚ် ပ္ဍဲဍုၚ်ဇၞော် မပ္တံ ဍုၚ်လ္ဂုၚ် ဍုၚ်မတ်မလီု ဍုၚ်ဗဂေါတံ သ္ဂောံကၠိုဟ်ပရေၚ်ဂကူဂှ် ဓမံက်ထ္ၜး စိုတ်ဓါတ်ဂကူ အေဿရေတံတုဲ အရေဝ်မန်၊ လိက်မန်၊ ယေန်သၞာၚ်အခိုက်ကၞာမန် ညံၚ်ဟဂွံကၠေံကၠက်အာဂှ် ဂကောံခမဳမန်ဟိတဂဝေသဳ ဏံ ဂစာန်စန်ဒက်ဒၟံၚ် ခမဳသၚ် ခရှ်ဂကူမန်တံရ။
အခိၚ်ဂကောံခမဳသၚ်ဟိတဂဝေသဳတံ ဆဝ်မ္ၚုဟ် စှေ်စန်ဒက် ခမဳ ခရှ် ကောန်ဂကူမန်တေံဂှ် ကွဳစက်လေဝ် ဟွံမွဲဏီ၊ ပတှေ်ကွဳပၟတ်မွဲဂၠံၚ်ရတုဲ သွက်ဂွံစိုပ်မွဲကွာန် ကဵု မွဲကွာန်ဂှ် ဒးကွာ်ကေတ်သၟးရဂၠိုၚ်၊ နွံပိုန်ဘာလ္ၚဵုလ္ၚဵု ဒုၚ်တၠုၚ် စှေ်သၞောတ်ဗီုပြၚ်၊ နွံပိုန်ဘာလ္ၚဵုလ္ၚဵု လညာတ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဟွံဇၞော်၊ စိုတ်ဖေက်ဂၟံက်သၟးနွံတုဲ ဒၞါဲဒှ်ဒဒိုက်လေဝ် ဂကောံသၚ်မန်ဟိတဂဝေသဳတံ ဒးဆဵုဂဗကၠုၚ် ၜိုတ်ထေက်ကြိုက်ကီုရ၊ ညံၚ်ဂွိုအ်ဖေက် ဗဟေက်ညံၚ်ဂွံအိုတ်ဂှ် ဟီုတွံသောၚ်က္လးဏာ ဇၟာပ်ပ်ဒၞါဲရ၊ ကာလစိုပ် သက္ကရာဇ်ဍုၚ် ၁၃၂၁ ဂှ် ဒှ်အခိၚ် သွက်ဂွံရုဲမာဲအမာတ်မန်တံ နွံတုဲ ဂကောံခမဳမန်ဟိတဂဝေသဳတံ ပါ်ပရအ်တာလျိုၚ်ညးကဵုညး ဒးစှေ်စန်ဒက်မာဲ ကရောံအမာတ်မန် တံရောၚ် ဂးတုဲ မှာထေရ်ပါလိတ ကေုာံ ကျာ်ဇၞော်ပုဏ္ဏဝဳ ဘာကွာန်ဆက်တောဲ ဒးတာလျိုၚ် ပွိုၚ်ဍုၚ်ကအ်ကြိက်တုဲ ဂိတုမာ် (၈) မံက် ဍိုက်တိုန်အာက္ၜၚ် အခိၚ်သဝ်တ္ၚဲ (၃) နာဍဳဂှ် အာစိုပ်ဘာ မဟာဝိဟာရ ကွာန်ကအ်ဗိန် တိက်ဇူပ္ဍဲဘာဂှ်တုဲ ဟီုသောၚ်က္လးကဵု ညးနွံပိုန်ဂ္ဇအ်ဘာ ဗီုတၚ်ရန်တၟံ မကၠုၚ်စိုပ်ရ။
ဍုက်ကေဝ်ကၠောံက္ဍဒၟံၚ်ကဵု အ္စာလိက် တၠဂုဏ်အ္စာပညာဒဳပတုဲ ဂွံမံၚ်တန်တဴ ဗွဲတသိုက်စိုတ်ရ၊ နူဂှ် ညးၜါဇကုအတိုၚ်တာလျိုၚ် ယိုက်ဂၠေၚ်နၚ် နူသ္ဂုတ်သွာတ်ဂကောံဂှ် ဆက်တိတ်အာ လ္ပာ်ကွာန်ကအ်ပလိုၚ်၊ ကွာန်ကအ်မိတ်၊ ခအံၚ်ကြေဟ် သီုစိုပ်အာကွာန်ဗွဲမဂၠိုၚ်ရ၊ ဗီုဟီုဂး စန်ဒက်မာဲဝါတ်ဂါတ်ဂှ် ညးမပၠံၚ်မာဲ ပွိုၚ်ဍုၚ်ကရေၚ် သ္ကုတ်သၠုၚ်ကျာၜါတၠဂှ် ဒှ်ဒၟံၚ်ဂကူမန် သီုၜါတၠရောၚ်၊ ဟိုတ်နူဒၞါဲ အဆံၚ်ဌာနန္တရ မန်ကဵုမန် မ္ဒးပၠံၚ်မာဲကေတ်ဇၞး မာန်ကျ ညးသ္ကံရ၊ လ္ပာ်ဗော်မန်ဂှ် နာဲၚိုဲသိၚ်၊ လ္ပာ်ဗော် ဖဆပလ ဂှ် နာဲဘညောအ် ဒေံဥက္ကဌဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ နာဲယှိုဲကျေန်၊ ပၞောဝ်ညးၜါဏံ ဂကူမန်တံ ဂွံစုတ်မာဲကဵု အမာတ်မန်လဵုရော? သၟာန်ပုစ္ဆာဏံ ဒးဟီုသှ်ဒၟံၚ်စၟဟ်ကွာန်ရ၊ ဂကူမန်ဂိဟွံလေပ် ဂွဟွံလေပ်၊ ဂိုဟ်ယေန်သၞာၚ်ဂကူ ဟွံလေပ်တံဂှ် လုပ်ဗ္ဒဒယံက် ဂကူညးတၞဟ် ဂၠိုၚ်ဒၟံၚ် ဒဵုစိုပ်ခေတ်ပစ္စုပ္ပန် ဂတမတ်ဏံရ၊ ဂကူမန် မနွံကဵုစိုတ်ဓါတ် “ဂ”ပိမတံလေဝ် မလေပ်ပတှေ်ကေတ် ဂကူမန်ဇကုဟေၚ်ရ။
အနှိန်မချိၚ်ဒၟံၚ် သွက်တ္ၚဲယးဂတ သ္ဒးဆက်အာကွာန် ဂတဂတတေံပၠန်ဏောၚ်ဂှ် အဃောမဟီုဓရီု လဴထ္ၜးဒၟံၚ် ကုညးနွံပိုန် ဘာမဟာဝိဟာရ ကွာန်ကအ်ဗိန်ဂှ် ဗ္တံ (၇) နာဍဳ နူဒပ်ကၚ်ဗၟာ မနွံပ္ဍဲကွာန်ကအ်ဗိန် ညးက္ဍိုပ်ကဵုကောန်ရဲဍေံ မွဲတၠ ကၠုၚ်ဆဵုဂဗကဵု ညးတံၜါဇကုတုဲ ဟီုဂးဂလာန် ဗီုပိုဲမကၠောန်သ္ပဒၟံၚ်ရ၊ ဍေံတံဗ္ၜူဒၟံၚ် အရက်သုရာတုဲ ဟီုခိုဟ်ဒှ်ဗၠေတ် ဍေံတံဟွံကေတ်စဂလာန် မသောၚ်က္လးဂှ်တုဲ ဍေံတံ ကော်ဏာ ပ္ဍဲဒပ်ကၚ်ဍေံတံရ၊ စိုပ်ဒပ်ကၚ်ဍေံတံတုဲ ဍေံတံရပ်သၠောတ်သ္ၚာကီုလေဝ် ဟွံဒုၚ်သၠောတ်၊ ဍေံတံဗျာံပန်ဒၟံၚ်ကဵုလွဟ်ကီုလေဝ် စိုတ်ဖေက်ဟွံမံက်၊ ဍေံတံကၠေံစိုတ် သ္ပသၞကဵုမှာထေရ်ပါလိတ မွဲဇကုဓဝ်ရ၊ ဍေံတံဂၠာဲဒုဟ် သွက်ဂွံစုတ်ဒုဟ်ဒဏ် ဟွံဂွံတုဲ ဗ္တံဂၠုညိဂှ် ဍေံတံပလံၚ်ဖျဴဏာဘာ၊ ကျာ်ဇၞော်ဂ္ဇအ်ဘာ ဒးဒုၚ်လျိုၚ် တိတ်အာကၠုၚ် မ္ၚးအရှာံဘာဟွံဂွံရ၊ ဂိတုမာ်(၁၀) မံက် ဒှ်တ္ၚဲရုဲမာဲတုဲ ယှုက်ယှုဲဒၟံၚ် သွက်ဂွံအာစုတ်မာဲ အလုံညးဖၟိုတ်ရ၊ ဂိတုမာ် (၁၁) မံက် ဍေံတံကၠုၚ်ကော်ပၠန်တုဲ ဗက်အာကရောံဍေံတံ စိုပ်အာသၞေဟ်က္ၜၚ် အာကြုၚ်ဒဵုတေံရ။
ပ္ဍဲက္ၜၚ်ဝွံ ပ္ဍိုက်ဏာစေဝ်မာဲ ဂၠိုၚ်ကဵုစေဝ်တုဲ သွက်လကျာ်ၜါဇကု ဍေံဖန်လဝ် ဒၞါဲဂွံဂ္ဇအ်တုဲ ဍိုက်ဗက်အာက္ၜၚ် အာကြုၚ်ဒဵုတေံရ၊ ပ္ဍဲတ္ၚဲဂှ် ဒးအေၚ်အာ ပိဏ္ဍပါတ်မွဲဗ္ဂာပ်တုဲ မုစၞအာဟာရလေဝ် ဟဂွံသ္ပပြဘိုက်ရ၊ အခိၚ်ဗၞတ် (၄) နာဍဳ စိုပ်ကြုၚ်ဒဵုတုဲ ဍေံကော်ဏာ ပ္ဍဲဒပ်ကၚ်ကြုၚ်ဒဵုရ၊ ဒးဒုၚ်စၟဳစၟတ် ဂၠိုၚ်ကဵုဗီု၊ ဂၠိုက်ကဵုအခိုက်တုဲ ဍေံတံကၠးအာစိုတ် ဟွံဒှ်သၠေဟ်ပၟာသၚ်္ကာရ ဒှ်တုဲ ဒၞါဲဘာဒဒှေ်ဒယှ်နွံဂှ် က္ညအာတန်တဴမာန်ရ ဍေံဂးတုဲ မှာထေရ်ပါလိတတံညးၜါ အာတိက်ဒီု ပ္ဍဲဘာလကျာ်ကရေၚ် ကြုၚ်ဒဵုဂှ် မွဲဗ္တံရ၊ မှာထေရ်ပါလိတဝွံ နကဵုစိုတ်ဓါတ်ဆာန်ဂကူ သၞေံသၞဴဒၟံၚ်လိက်ပတ်မန် ဂၠိုၚ်ကဵုသၞာံတုဲ ဒးဒုၚ်ပျဲပျာံကၠုၚ်ကဵု ဗၠာဲသၟိၚ်ဗၟာ၊ ကဵုပၞာန်ဗၟာ ရိုဟ်လၟိဟ်ဟွံမာန်ရ၊ ဟိုတ်နူဆာန်ဂကူမန်တုဲ ညးဒှ်ဒဒိုက်လုပ်ဝၚ်မွဲဒၞါဲဂှ် သ္ပဟိုတ်နူ တက်တြးလိက်ဂတာပ်ခေတ်ဂှ် ညးဒးဒုၚ်ထံၚ် ဗၞတ်ၜါသၞာံရ၊ ဣဏံဂှ် ဒှ်ဝၚ်ညး မနွံကဵုစရာဲ မဆာန်လိက်ပတ်ရောၚ် ဟီုစထေက်ရ၊ ထေက်ကဵုကောန်ဂကူမန်တံ ဒးပ္တိုန်ဂုန်စရာဲ ကုညးရ၊ မှာထေရ်ပါလိတဝွံ ပ္ဍဲသက္ကရာဇ်ဍုၚ် ကၠုၚ်စိုပ် ၁၃၈၃ သၞာံ၊ ဂိတုက္ထိုန် (၄) စွေက်၊ တ္ၚဲစန် (၁၊၁၊၂၀၂၁)၊ ပယာံနူဂယး အခိၚ် ၀၆း၃၀ နာဍဳ (၆ နာဍဳကဵု ၃၀ မိနေတ်) ဂှ် စုတိက္ညစဴအာသွဝ်တုဲ ဒှ်လၞီအောန်စိုတ် ဇၞော်ကဵုဒြဟတ် သွက်ဂကူမန်တံရ၊ အစဳဇန်သွက်ညး လက်ကရဴအိုတ်ဂှ် ၁၃၈၃ ၊ဂိတုမြေက္ကသဵုအိုတ်၊ အခိၚ်ဒေါဝ်တ္ၚဲ စံၚ်ဇွဂြဇုတ်ရောၚ် ကဵုဏာသမ္တီ ကုအလုံဂကူမန်တံရ။
