Download Guiding star Vol.10, No.17, September.1, 2022
Category: ပရိုၚ်
ပ္ဍဲတိဍာ်ပယျဵုအကြာအိန္ဒယကဵုကၟိန်ဍုၚ်ဗၟာဂှ် အာစာၝောံနူဘာသၟဝ်တဲ NUGနူကဵုဍုၚ်တမူ(တမူးမြို့)မွဲတၠ မၞုံယၟုဒဝ်မိုဝ်မိုဝ်ဨဂှ် ဟိုတ်နူကဵုညးဒဒုၚ်ပလီုပလာ်ထောံဂှ်ရ ဇကုညး ညးဂွကဵုညးတၞဟ်တုဲ ညးစဳရေၚ်ဂစိုတ်ထောံဇကုညးဂးတုဲ ပရိုၚ်ပတောံမွဲပိုဒ်ဂှ် ဗွဲမဒှ်လၞီအောန်စိုတ် မံက်ပြးတိတ်ကၠုၚ်ဒၟံၚ် အကြာညးသုၚ်စောဲ Social Media တအ်ရ။
Post ပတိုန်လဝ်တအ်ဂှ် ဒဒှ်ရ ကၠာညးဟွံဂွံစဳရေၚ်ထောံဟကုညးဂှ် သီုချူစွံလဝ်ကဵုလိက်မွဲတၞးနွံမံၚ်ဂှ်လေဝ် သီုကဵုဗီုဂှ် တောဲတြးပတိတ်မံၚ်ကဵုပရိုၚ်ပတောံဂှ် ဂွံဆဵုကေတ်မာန်ရ။ အတိုၚ်ချူပတိုန်လဝ်ဂှ် ပိုဲတအ်ကံက်ကေတ်တၚ်နၚ်ပရိုၚ်ဇဂှ်တုဲ ပတိုန်ထ္ၜးဏာကဵုကီုရ။
ဗီုပြၚ်ပတိုန်ထ္ၜးလဝ်အတိုၚ် post ဂှ်တှေ် “တုဲကၠုၚ်ဂိတု အဝ်ဂါတ် စၟတ်တ္ရဲ ၂၆ ဂှ် အ္စာၝောံ CDM နူကဵုဘာသၟဝ်တဲ NUG မွဲတၠ အ္စာၝောံ “ဒဝ်မိုဝ်မိုဝ်ဨ”ဂှ် ဟိုတ်နူကဵဵု ညးဒဒုၚ်အဓမ္မထောံတုဲ ဇကုညး ညးဂွကဵဵုညးတၞဟ်တုဲ ညးစဳရေၚ်ဒက်ဂစိုတ်ထောံကံညးကဵုဇုက်တုဲ ဒဒုၚ်ချိုတ်အာကီုရ။ တုဲပၠန် ကၠာညးဟွံဂွံစဳရေၚ်ထောံဟကုညးဂှ် သီုကဵုညးချူစွံလဝ်လိက်မွဲတၞး” ဂးတုဲ နူကဵုအကံက် “Ko Kyaw Naing”ဂှ်မွဲကဆံၚ် ပတိုန်ထ္ၜးလဝ်ပရိုၚ်ဂှ်ရ။ ပရိုၚ်ဂှ် တိုန်အာတုဲ မၞိဟ်မွဲကဵုမွဲ ကလေၚ်ပါ်ပရအ်မံၚ်ညးသ္ကအ်ဂှ်လေဝ် ဂွံဆဵဵုကေတ်မာန်ရ။
ပရိုၚ်ဂှ် နူကဵုဂကောံစၟဳစၟတ်ပရိုၚ် ဒး၊ ဟွံဒး၊ ဒးချပ်ပိုဲတအ် ကလေၚ်စၟဳစၟတ်ရံၚ်တုဲ ပရိုၚ်ပြးတိတ်ကၠုၚ်မံၚ်ဏံဂှ် ဒှ်မံၚ်ပရိုၚ်တြးသြဝါဒ၊ ပရိုၚ်ပတောံမွဲဂှ် ပိုဲစၟတ်သ္တီလဝ်ရ။ မုဟိုတ်ဂွံစၟတ်သ္တီလဝ်ပရိုၚ်တြးသြဝါဒ၊ ပရိုၚ်ပတောံမွဲဂှ်တှေ် ကလေၚ်ဂၠိုက်ဂၠာဲစၟဳစၟတ်ရံၚ်တုဲ အ္စာၝောံCDM ညးမယိုက်မံၚ်တာလျိုၚ်သၟဝ်တဲ NUGမွဲတၠ ဒဝ်မိုဝ်မိုဝ်ဨဂှ် အခိၚ်ၜိုတ် ၄ နာဍဳဂှ် ညးစဳရေၚ်ဒက်ဂစိုတ်ထောံကံညးကဵုဇုက်ပ္ဍဲသ္ရိညးဂှ် နူကဵုမဳဒဳယာတအ်ချူပတိုန်ထ္ၜးလဝ်နွံရ။ စပ်ကဵုဒဒှ်ရ ညးဒဒုၚ်ပလီုပလာ်အဓမ္မလဝ်ဟီုဂှ် မဳဒဳယာလုပ်ကဵုသၞောဝ်မွဲလဵုလေဝ် ဟွံဂွံပတိုန်ထ္ၜးလဝ်ဏီရ။
အ္စာၝောံဒဝ်မိုဝ်မိုဝ်ဨဏံဂှ် ဒဒှ်ရ မုလေဝ်ဒုဟ်ဒန်ညးဟွံမွဲမွဲသာ် ဒှ်မၞိဟ်တပ်တးမွဲ ညးမံၚ်ၜိုဟ်ဟ်သြိုဟ်ဟ်မွဲဏောၚ်ဂှ် ဒၞာဲညးကေတ်လဝ်တာလျိုၚ်ဘာ “Federal Education School Tamu” မွဲတၠဂှ် ညးလဴထ္ၜးလဝ်ကဵုဌာနပရိုၚ် “မြေလတ်”ဂှ် နွံရ။ တုဲတှေ် စပ်ကဵဵုလိက်မွဲတၞးဂှ်ပၠန် နူကဵုမဳဒဳယာလုပ်ကဵုသၞောဝ်တအ် ပတိုန်ထ္ၜးလဝ်မွဲသာ်ဟွံသေၚ်တုဲ လိက်တၞးဂှ် စပြးတိတ်ကၠုၚ်လဝ် နူကဵုဂကောံညးထံက်ဂလာန်ကဵုပၞာန်တအ်ဂှ်လေဝ် ဂွံတီကေတ်ရ။ ဟိုတ်ဂှ်ရ ပရိုၚ်တြးသြဝါဒမွဲဂှ် ဂွံတီကေတ်မာန်ရ။
ပရိုၚ်ပြးတိတ်ကၠုၚ်မံၚ်ဏံဂှ် တၚ်နၚ်ပရိုၚ်လေဝ်ဟွံဍိုက်ပေၚ်မွဲသာ် ဗီုဍေံတအ်မိက်ဂွံဒှ်ဂှ် ဖန်ဇန်ပတောံပတိုန်၊ တြးမံၚ်သြဝါဒဂှ်ရ ပရိုၚ်ဏံဂှ် ဒှ်မံၚ်ပရိုၚ်ဗၠေတ်တ်မွဲဂှ် ပိုဲစၟတ်သ္တီလဝ်ရ။ ဟိုတ်ဒှ်သာ်ရ ညးမဗှ်မံၚ်လိက်ပရိုၚ်တအ်လေဝ် ဆဵုတမ်ရိုဟ်ပရိုၚ်မွဲမွဲမ္ဂး လ္ပပတှေ်စှေ်စိုတ်ပြဟ်ဏီတုဲ ဗက်စၟဳစၟတ်ရံၚ် နူဌာနပရိုၚ်လုပ်ကဵုသၞောဝ်တုဲ ချိုတ်တ်ဗၠိုတ်တ်ကၠာတုဲမှ ပတှေ်စှေ်စိုတ်ပါ်ပရအ်ညိဂှ်လေဝ် မိက်ဂွံဗတိုက်ဖ္အောဝ်ဏာကီုရ။
ညးပ္တိုန်ထ္ၜး – သ္ဍဴညာဏ်
သၟာန် ။ ။ ဂကောံနာနာပ္ဍဲဗွိုၚ်ဂကူမန်ပိုဲ စပ်ကဵုအုပ်ဓုပ်ကောပ်ကာဲ ဂကောံဏံ တၚ်ဂွံဇြဟတ် တၚ်ဍိုန်လျ ပ္ဍဲဂကောံ အကာဲအရာဗီုလဵုနွံမံၚ်ရော?
သွဟ် ။ ။ ယဝ်ဒးရံၚ်တှေ် ဗွဲတၟေၚ် ပ္ဍဲဂကောံမှာဇန်မန်ပိုဲဂှ် ဂကောံဂှ်ဂၠိုၚ်မံၚ်၊ ဂကောံဂှ်ဂၠိုၚ်မံၚ်တှေ် ရန်တၟံညးကဵုညး ဍေံနွံမံၚ်ဖအိုတ်ဏး၊ ပ္တဝ်က္ဍိုပ်ဂှ်တှေ် ကၠောန်သွက်ဂကူဖအိုတ်ရ၊ ဠဒးကၠောန်နတဲဂှ် ဂၠံၚ်တရဴဂကောံညးကဵုညး အာမံၚ်ဖအိုတ်တုဲတှေ် ပ္ဍဲကဵုဒးပံၚ်ဗ္စိုပ်မွဲဂှ် ဍေံနွံဟီုကၠာလေဝ် ဍေံဟွံစိုပ်တရဴပုဟ်၊ အသိၚ်ဍေံဍိုန်မံၚ်ဇှ်ဂှ်မွဲ၊ တုဲညိ ရံၚ်ပ္ဍဲဂကောံမွဲမွဲ ၜိုတ်အဲညာတ်တှေ် သီုဖအိုတ်လေဝ် ဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်တှေ် ဗီုဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ဂကောံမှာဇန်တှေ် ဗီုဂကောံမှာဇန် အေပ္ဍဲဂှ် မုပြဿနာဇၞော်အိုတ်ရောတှေ် မၞိဟ်ကဵု ဍာ်ဒ္ကေဝ်၊ ဂကောံလဵုရံၚ်ရံၚ် ဆဵုမွဲဂှ်တှေ် ဗ္တောန်ဏောၚ် ပဠေဝ်လဝ်ကဵုဏောၚ်၊ ပဠေဝ်ပဠေတ်လဝ်ကဵုတုဲ ကၠောန်ဂှ်မွဲအံၚ် ဍေံဟွံမွဲရပ္ဍဲဂကောံ ဍေံကၠေံအာပ္ဍဲဂကောံ၊ ဍေံကၠေံအာနူဂကောံတှေ် ဇကုဒးကလေၚ်စတၟိ ဗ္တောန်တၟိပၠန် လက္ကရဴကၠေံပၠန်၊ ရံၚ်ကဵုဒးအာဍာ်ဇမၠိၚ်မ္ဂး ဒှ်မံၚ်ဒးပဠေဝ်မံၚ်တၟိတွဵု ညအ်ဂှ် ဂကောံမှာဇန်ဗွဲမဂၠိုၚ်ဏး ပ္ဍဲဗော်လေဝ်ဗီုဂှ်ရ၊ ဗော်ဟီုဂှ် ဗော်နာနသာ် ဗ္တောန်လဝ်ကဵု ပဠေဝ်လဝ်ကဵုတုဲ ဟွံလအ် ဟွံလအ်ကၠေံ ညာတ်မံၚ်ဗီုဂှ်ဂၠိုၚ်ရ။
သၟာန် ။ ။ လ္တူအကာဲအရာဏံ ကောန်ဂကောံတအ် ဟွံသေၚ်မ္ဂး ကောန်ဗော်တအ် ညံၚ်ဂွံညိၚ်မံၚ် ပ္ဍဲဂကောံ ပ္ဍဲဗော်ဂှ် နဲလဵုဒးကၠောန်သ္ပရော?
သွဟ် ။ ။ ဍေံဂွံနွံပ္ဍဲပိုဲဍာ်ဇမၠိၚ်ဏံတှေ် ဂကောံဒှ်ဒှ် ဗော်ဒှ်ဒှ် ဒးချပ်လ္ပာ်ဍေံတအ် တၟာဟလိုၚ်ဏောၚ်၊ ဗွဲတၟေၚ် ဗီုလဵုဒးချပ်ရောတှေ် ဥပမာ ဍေံနွံပ္ဍဲဇကု ဍာ်ဒ္ကေဝ်ဍေံနွံမံၚ် ဇကုဗ္တောန်ဍေံဒှ်ဖဵုယျဟီုတှေ် ပရေၚ်ဒုၚ်စသိုၚ်ဍေံ ဗီုအခိုက်ဂကောံဍုၚ်သအာၚ်အာမံၚ်ဂှ် ဥပမာ ကဵုလာဘ်မွဲမွဲဟာ သ္ပစၟတ်သမ္တီမွဲမွဲဟာ ဟွံဟေၚ်တှေ် သၠုၚ်ကဵုခရိတ်ဂိတုတအ်ဟာ ဒးအာထေက်ဏောၚ်ဏး၊ မံၚ်ကဵုကိုန်ဂစိုတ်တွဵုတှေ် ညးနွံကဵုကွတ်တအ်ဂှ် ဍေံဟွံမွဲရပ္ဍဲဇကု၊ မၞိဟ်တအ်ဏံ ယအ်အာဟီုတှေ် ပရေၚ်ကောပ်ကာဲ ဂကောံဂှ် ဍာ်ဒ္ကေဝ်စှေ်ဏောၚ်၊ ပရေၚ်ကောပ်ကာဲဂှ် ဍေံဒးဗ္ဒဗ္ဒာဲမံၚ်ကဵုမၞိဟ်ဏောၚ်၊ မၞိဟ်ဂှ် ဒးနွံကဵုဍာ်ဒ္ကေဝ်ဏောၚ်၊ မၞိဟ်နွံကဵုဍာ်ဒ္ကေဝ်တအ်ဂှ် အိုတ်အာတှေ် ပရေၚ်ကောပ်ကာဲဂှ်စှေ်ဏောၚ်၊ ထိၚ် ဗီုလဵုထိၚ်ထိၚ် ထိၚ်ဟွံဂွံပုဟ်၊ အေလၟိဟ်မၞိဟ်နွံကဵုဍာ်ဒ္ကေဝ်တအ်ဏအ် ညံၚ်ဍေံဂွံညိၚ်ပ္ဍဲဂကောံ ညံၚ်ဍေံဂွံညိၚ်ပ္ဍဲဗော်ဂှ် ဗီုလဵုညးအာက္ဍိုပ်တအ် ဖန်ဇန်ရောဂှ် ထေက်ကဵုဒးချပ်ဏောၚ်၊ ယဝ်ရပိုဲဟွံချပ်ဗီုဏံပုဟ်တှေ် အာဍာ်ဇမၠိၚ်ဟွံဂွံပုဟ်၊ မွဲလ္ပာ်ဂှ် ဒးမံၚ်ရ ဒုၚ်သ္ဇိုၚ်ကဵုဆန္ဒ ကၠောန်သွက်ဂကောံ ကၠောန်သွက်ဂကူ ဒးဒုၚ်ဂိဏောၚ်ဂှ်ဒး၊ ဆမွဲလ္ပာ်ဂှ် ဍေံဆက်စပ်မံၚ်ၚ်ကဵု ပရေၚ်စသုၚ်မံၚ်စံၚ်ဏောၚ်၊ ပရေၚ်စသုၚ်မံၚ်စံၚ်ဍေံဂှ် ဟွံပြေပြံၚ်တှေ် ဗီုလဵုမှ ဍေံမံၚ်ဍာ်ဇမၠိၚ်ဟွံဂွံပုဟ်၊ ဍေံဗပေၚ်ဍာ်ဒ္ကေဝ်ဍေံတုဲ ဍေံပဝ်ရ၊ ဍေံပဝ်တှေ် ဒၞာဲဏံဂှ် သၠးအာယျ၊ သၠးအာတှေ် ဍေံအာဇီုကပိုက်ကဵု ပရေၚ်ကောပ်ကာဲဂကောံဟဂှ် ဂေတ်ဟွံဂွံ၊ အန္တရာယ်ဗီုဏံ ဗီုလဵုဂွံဒၞာဲရောဟီုတှေ် ညးအာက္ဍိုပ်ဂကောံတအ်ပၟိက်ဇၞော်မံၚ်၊ ညးဏအ်မွဲ ဍာ်ဒ္ကေဝ်ဍေံနွံ ညံၚ်ဍေံဂွံညိၚ် ဗီုအဲဟီုနူကၠၚ်ဏံရ သ္ပစၟတ်သမ္တီကဵုဍေံမွဲမွဲဟာ ကဵုလာဘ်ကုဍေံမွဲမွဲဟာ ညအ်ဂှ်မွဲ၊ မွဲသာ်ပၠန် အဲဆဵုကၠုၚ်ပ္ဍဲဗွိုၚ်မန်ပိုဲဂှ် မၞိဟ်ပိုဲဗ္တောန်လဝ်နွံကဵုဍာ်ဒ္ကေဝ်တုဲ ဍာ်ဒ္ကေဝ်ဍေံပေၚ်ကၠုၚ်တှေ် ဍေံဗကကၠုၚ်ကဵု ညးအာက္ဍိုပ်ဏောၚ်၊ ဥပမာ သဳကၠဳမွဲမွဲ ဍေံဟွံပြေပြံၚ်ကၠုၚ်ဟာ၊ လညာတ်ဍေံလ္ၚတ်လဝ်သၠုၚ်အာတုဲတှေ် လညာတ်ညးအာက္ဍိုပ်တံဂှ်ဟွံပေၚ်တုဲ သဳကၠဳဟွံဂွံဟာ ဍေံဒှ်ကၠုၚ်၊ ပရေၚ်ဏံ အဲမိက်ဂွံကဵုကသပ်မွဲဂှ်တှေ် ညးနွံကဵုဍာ်ဒ္ကေဝ်တအ် ယဝ်ရပိုဲမိက်ဂွံထိၚ်တှေ် ပ္ဍဲသဳကၠဳမွဲဂှ်လေဝ်ပၟိက်ဇၞော်မံၚ်၊ ဥပမာ လ္တူဂကောံ ဍေံလေပ်မံၚ် ဍေံညာတ်မံၚ် မၞိဟ်အာက္ဍိုပ်ဂကောံဂှ် ဒးကလၚ်ကီုဏောၚ်၊ ဒးကေတ်ခန်လ္ၚတ်ကီုဏောၚ်၊ လညာတ်ဗှေ် ယဝ်ရခိုဟ်မံၚ်တှေ် နွံကဵုဖန်ဇန်ပဠေဝ်ထေက်တှေ် ဒးပဠေဝ်ဏောၚ်၊ ဍေံမၞိဟ်လေပ်မွဲ ဍေံလေပ်လဝ်တုဲ ညံၚ်ဍေံဟွံဂွံတိတ်နူဇကု ဍေံသဳကၠဳကဵုဇကု ဇကုဒုၚ်ကလၚ်ကဵုဍေံဏောၚ်၊ နကဵုဂကောံလေဝ် ဂံၚ်ဒုၚ်ပဠေဝ်ဏောၚ်တှေ် ပရေၚ်အုပ်ဓုပ်ကောပ်ကာဲကဵု ညးနွံကဵုစရာဲဍာ်ဒ္ကေဝ် ပ္ဍဲဂကောံကီု ဍေံဟွံယအ်အာပုဟ် အဲညာတ်ဗီုဂှ်။
သၟာန် ။ ။ ဒုၚ်သ္ဇိုၚ်ကဵုလ္တူအ္စာဟီုဏာဂှ်တှေ် ပရေၚ်အုပ်ဓုပ်ကောပ်ကာဲပ္ဍဲဗော်ဍုၚ်မန်တၟိပိုဲဂှ် အတိုၚ်မူဝါဒဗော်ဍုၚ်မန်တၟိတှေ် ဒုၚ်သ္ဇိုၚ်ကဵုစိုတ်ဓါတ်တုဲ လုပ်ယိုက်ဂၠေၚ်တာလျိုၚ်ဂှ်ရ ပ္ဍဲအခန်အုပ်ဓုပ်ကောပ်ကာဲဏံ ဗီုလဵုခက်ခုဲနွံမာန်ရော?
သွဟ် ။ ။ ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိဂှ်တှေ် ဗွဲတၟေၚ် ဒးကျောဝ်မူဗော်ကၠာ၊ မူဗော်တှေ် ဗီုဂှ်ရ၊ ဒုၚ်သ္ဇိုၚ်ကဵုဆန္ဒ ဒးလုပ်အတေၚ်လေဝ် ဗော်ညးဟွံဟီုပုဟ်၊ ဒးယိုက်ဂၠေၚ်အတေၚ်လေဝ် ညးဟွံဟီုပုဟ်၊ ဆာန်ဂကူ ဂွိၚ်ကဵုဂကူ ဆန္ဒပါဏောၚ် မိက်ဂွံလုပ်ကၠောန်တှေ် ညးပံက်လဝ်တြၚ်ရ၊ ညအ်ဂှ် မူညး၊ မူဏံ နကဵုဗော် ညးဟွံဂွံပဠေဝ်ဏီတှေ် ပိုဲဒးအာအတိုၚ်မူဏံ၊ ဆ္ဂး မိက်ဂွံကသပ်ကဵု ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိမွဲဂှ် မုရောတှေ် ပိုဲဗ္တောန်ယျ ဘာကမ်ပျူတာဟီုဟီု ဘာပ္ကတ်ပ္ကေၚ်မွဲမွဲဟီုဟီု ဘာဍာ်ဒ္ကေဝ်မွဲမွဲဟီုဟီု ပိုဲဗ္တောန်ဏာယျ၊ သၟတ်ဏံမွဲ ဘာတုဲၜိုတ်ထေက်ကြိုက် ဍေံလေပ်တုဲ ပ္ဍဲဏံပၟိက်ဇၞော်မံၚ် ပိုဲဗ္တောန်ဏာဍေံတုဲယျတှေ် ဗီုလဵုဂွံသုၚ်စောဲ ဇြဟတ်ဍာ်ဒ္ကေဝ်သၟတ်တအ်ဏအ်ဂှ်ရော? ဍေံဘာတုဲတှေ် ဒးသုၚ်စောဲဏောၚ်၊ ဒးပၠောပ်ကမၠောန်ဏောၚ်၊ ညအ်ဂှ် ညာတ်ဒုဟ်ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိဟွံသေၚ်ပုဟ်၊ ကဵုကသပ်ရ၊ ပိုဲဗ္တောန်ဏာတုဲ ညံၚ်ပိုဲဂွံသုၚ်စောဲရ၊ ဠသုၚ်စောဲလေဝ် ဗ္ၜတ်ဍေံ ဗ္ၜတ်ဍေံ သုၚ်စောဲမံၚ်တှေ် ဘာဍေံလ္ၚတ်လဝ် ဍေံဂွံဒှ်မံၚ်နတဲတှေ် ဍေံမိပ်မံၚ်ဏောၚ်၊ ဗီုလဵုသုၚ်စောဲရော? သၟတ်တအ်ဏအ် ဍေံလ္ၚတ်ဗီုဏံ ပိုဲသုၚ်စောဲပ္ဍဲရုၚ်ဒၞာဲဏံ ဗီုဏံ ဂွံဏောၚ်တှေ် ပိုဲကဵုဒၞာဲကဵုဍေံ၊ မိက်ဂွံဟီုဂှ် ဒှ်မာန်တှေ် သၟတ်တအ်ဏံ သွာၚ်ပၞာန်ဟီုဟီု သွာၚ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဟီုဟီု သွာၚ်အုပ်ဓုပ်ဟီုဟီု ကမၠောန်ပ္ဍဲရုၚ်နာနာ ဒၞာဲဍေံဒၞာဲဍေံ ဗ္ဂပ်လဝ်ကဵုသၟတ်တအ်ဏအ်တုဲတှေ် ညးအာက္ဍိုပ်ပ္ဍဲဋ္ဌာနဂှ် သိုက်သိုက်တုဲ ပိုဲ သုၚ်စောဲဍေံတအ်ဗီုဏံမာန်ဏောၚ်တှေ် ပ္ဍဲဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ သၟတ်နွံကဵုဍာ်ဒ္ကေဝ်ဂှ် ဍေံဟွံယအ်ပုဟ်၊ မူဗော်ဍုၚ်မန်တၟိလးလဝ် ဒုၚ်သ္ဇိုၚ်ကဵုစိုတ်ဓါတ်ဂှ်လေဝ် ဍေံဟွံယောၚ်ပုဟ် အာဂွံမံၚ်အတိုၚ်ဂှ်ရ၊
သၟာန် ။ ။ လ္ပာ်ဗွိုၚ်ဂကောံမှာဇန်မန်ပိုဲရော ပ္ဍဲကဵုပရေၚ်လးဖျေံကမၠောန်မွဲမွဲ ဟွံသေၚ်တှေ် ပ္ဍဲကဵုဒးကဵုဘာလညာတ် ကုညးဍုၚ်ကွာန်မန်ပိုဲမွဲမွဲဂှ် ညာတ်မံၚ် ညံၚ်ကဵုဒှ်မံၚ်ၜိုတ်ဝတ်ပြေဓဝ်၊ လ္တူဏံရော ဗီုလဵုအ္စာညာတ်လဝ်နွံကီုရော?
သွဟ် ။ ။ ဒးမံၚ်ရ မၞိဟ်ဂှ်ဍေံလေပ်အာတုဲတှေ် ကမၠောန်ပ္ဍဲဂကောံဂှ် ယဝ်ရဍေံဍန်ကၠုၚ်ဏောၚ်တှေ် ဍေံစိုတ်ပြးဏောၚ်၊ ဍာ်ဒ္ကေဝ်ဍေံဒုၚ်လေပ်လဝ် စရာဲဍေံဒုၚ်လေပ်လဝ်ဂှ် ဍေံဟွံဒုၚ်ဆောံပုဟ်၊ ဍေံဟွံဒုၚ်ဆောံတှေ် ဍေံဂၠာဲပၞော်ဏောၚ်၊ ညအ်ဂှ် ဒဒိုက်မွဲ၊ မွဲပၠန်ဂှ် ဖျေံဏာကဵု တာလျိုၚ်ကမၠောန်တုဲတှေ် ဍေံဟွံစိုပ်တရဴပုဟ် ပြဿနာဏံလေဝ် နကဵုအဲတှေ် သီုဟီု သီုကၠောန်၊ သက်သက်ဂွံကဵုဘာကုဍေံတအ်ဂှ် ကဵုဟွံမာန်ပုဟ် ကဵုဟွံဂတာပ် အခိၚ်ဟွံမွဲပုဟ်တှေ် ဗ္တောန်လေဝ်ဗ္တောန် ကၠောန်လေဝ်ကၠောန် ညအ်ဂှ် အခန်ကဏ္ဍညးအာက္ဍိုပ်ပၟိက်ဇၞော်မံၚ်၊ ညးအာက္ဍိုပ်ဂှ် မုဒှ်ပၟိက်ဇၞော်တှေ် ဥပမာ ဍေံစိုပ်ပ္ဍဲဂကောံတုဲတှေ် ဇကုဖျေံလဝ်ကဵုဍေံတုဲယျဂၠံၚ်တရဴ မၞိဟ်ဏံဂှ် ဗီုဏံ မၞိဟ်ဏံဂှ် ကေတ်တာလျိုၚ်သွာၚ်ဏံ ပိုဲပြေၚ်လဝ်ဍေံတုဲယျတှေ် စကာကဵုကၠောန်ဏောၚ်၊ ယဝ်ရပိုဲဟွံဂွံဗ္တောန်ဖျောန်ဍေံ ဘာဍာ်ဇေမၠံ ဍာ်ဇမၠိၚ် မွဲမွဲတှေ် ဍေံကၠောန်ပ္ဍဲတေံဝါတ်၊ ဍေံဂွံလဝ်ဘာဒှ်ဒှ် ဠဍေံဒးဗ္တောန်တှေ် ဍေံခက်တွဵုရ၊ အတိုၚ်တေံဂှ် ဍေံဟွံပေၚ်ပုဟ်ဖအိုတ်၊ ဍေံဟွံပေၚ်ဖအိုတ်တှေ် မၞိဟ်အာက္ဍိုပ်ဂှ် ဒးဗဵုလေပ်ဏောၚ်၊ ဍေံနွံကၠုၚ်ဗီုဏံဏောၚ်ဟီုတှေ် ကောန်ဂကောံဇကုဂှ် ဥပမာ ကဏ္ဍကဵုဘာတှေ်ကဵုဘာ၊ ကဏ္ဍစရၚ်တှေ်စရၚ်၊ မုဍေံနွံပၟိက်မံၚ်ရော ဇကုဒးဗပေၚ်မံၚ်ကဵုဍေံဏောၚ်၊ ဍေံကၠောန်ဗၠေၚ်တိတ်အာဟာ မုဟာတှေ် ဇကုဒးပတပ်ဗက်မံၚ်ဍေံဏောၚ်၊ ပ္တပ်ဗက်ဗပေၚ်ဗက်မံၚ်ဏောၚ်တှေ် ဠဇကုလးဖျေံဏာ ပ္ဍဲကဵုဒေသမွဲမွဲ ကဵုဘာဒှ်ဒှ် အကြာညးဍုၚ်ကွာန်ဟီုတွံမွဲဒှ်ဒှ် ဍေံဓဝ်ပတှေ်နွံကၠုၚ်ဏောၚ်၊ ဗွဲတၟေၚ် ဆဵုဂၠိုၚ်တှေ် ရဲကဵုဘာဂးတုဲ ဗှေ်တေအ်စှေ်ဒေသမွဲဒၞာဲ က္ဍိုပ်ပရူဏံ ဇကုဇကုညးကဵုဘာဂှ်ပၠန် ဗီုလဵုဂွံချူဓဇက်ဇုတ်ဓရံၚ်တန်ဗ္တောန်ဂှ်ရော ဂွံအခိၚ်ပွိုၚ်ပိတ္ၚဲရ၊ ပိတ္ၚဲဏံ ဗှေ်ဓဇက်ညံၚ်ဂွံတုဲ ချူညံၚ်ဂွံဒှ်၊ မၞိဟ်အာက္ဍိုပ်ဂှ်ဒးလေပ်နူကဵုမၞိဟ်ကၠောန်ဏောၚ်၊ ဗ္ၜတ်ညးကွာန်ကဵု ဗ္ၜတ်ဇကုကဵု ဇှ်ပေၚ်မှ ဇကုစကာကဵုဍေံကဵု ဗီုဏံ ဇကုဟွံဂွံကျောဝ်လဝ်တှေ် ဠစိုပ်သၟဝ်တေံ ဍေံကဵုဏာဘာမွဲမွဲတှေ် နူဇကုဍေံဂှ်လေဝ် ဟွံပေၚ်မံၚ်ရ ဍေံကဵုလေဝ်ဟွံပေၚ်ပုဟ်၊ အဓိကဂှ် ညးအာက္ဍိုပ်တအ် ဗီုလဵုဗပေၚ်ကဵုမာန်။
သၟာန် ။ ။ ယွံအ္စာ စပ်ကဵုပရေၚ်အုပ်ဓုပ်ကောပ်ကာဲဏံတုဲ သွက်ဂကောံမန်နာနာ မုအ္စာမိက်ဂွံထပ်ဟီုဗပေၚ်နွံဏီရော ထပ်ဗပေၚ်ကဵုညိ။
သွဟ် ။ ။ မိက်ဂွံထပ်ဗပေၚ်မွဲဂှ်တှေ် ဂကောံမှာဇန်ဟီုဟီု ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိဟီုဟီု ဗော်ညဳသၟဟ်မန်ပိုဲဟီုဟီု ကၠောန်သွက်ဂကူဖအိုတ်ရ၊ ညးတံလေဝ်ဍိုပ်ပေၚ်ဖအိုတ်ဟွံသေၚ်ပုဟ်၊ ဗ္ၜတ်ညးတအ်ကဵုညးတအ် တၚ်နွံပၟိက် နွံတွဵုရ၊ ဥပမာ နွံပၟိက်ကဵုကွတ် မၞိဟ်ဏံဍေံစောန်လ္တူလဵု စပ်ကဵုသ္ဇိုၚ်သၞောဝ်ဥပဒေဟာ မၞိဟ်ဏံစောန်လ္တူလဵု ဆက်ဆောံဍုၚ်သအာၚ်ဟာ နာနာဂှ် ဗီုဏံနွံကၠုၚ်ပၟိက်တှေ် မၞိဟ်အကြာဂကူဇကုနွံမံၚ်ကၠးကၠး ပိုဲဒးဂံၚ်ဘိက်ဍေံတအ်ဏောၚ်၊ နာဗီုဏံ ပိုဲမိက်ဂွံတီ ထ္ၜးကဵုပိုဲ လးကဵုပိုဲ ညအ်လေဝ်ဂွံ၊ ဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိလေဝ်ဘိက်ဂွံ ဂကောံမှာဇန်တၞဟ်တၞဟ်လေဝ်ဘိက်ဂွံ အာဗီုသဳကၠဳညးသ္ကံရ၊ တၚ်ရန်တၟအ်ညးတအ်ဂှ် ညးတအ်လဴပ္တိတ် ရဲလေပ်ကွတ်တအ် ဗီုလဵုဗပေၚ်ကဵုညးတအ်ဂှ် သဳကၠဳလ္တူဂှ်တှေ် အာဂတဏံ ရဲလေပ်ကွတ်တအ်ဏအ် ဟွံဒှ်ကောန်ဗော်ညးတအ်ကီုလေဝ် ဘိုၚ်ဗပေၚ်ကဵုကမၠောန်ဗော်ဂွံ၊ အခန်ကဏ္ဍရဲလေပ်ကွတ်တအ်ဂှ် ဗီုလဵုဂွံပါလုပ်ပံၚ်တောဲဂွံ ဒးကေတ်ဏောၚ်၊ ညအ်ဂှ် ပိုဲဟီုစဇြဟတ်မ္ၚး၊ အ္စာလေပ်ကွတ် နူဗွိုၚ်ကောန်ဂကူမန်ဗွိုၚ်မ္ၚးဏံ ပံၚ်ဗ္စပ်ကဵု သၞောတ်ပရေၚ်အုပ်ဓုပ်ကောပ်ကာဲညးတအ်၊ အေဗီုဏံ ယဝ်ရဗော်ဍုၚ်မန်တၟိကၠောန်မာန် ဗော်ညဳသၟဟ်မန်ကၠောန်မာန် ဂကောံမှာဇန်မန်ကၠောန်မာန်တှေ် အကြာပိုဲကဵုပိုဲဂှ် ပရေၚ်ညဳသၟဟ်ဟီုဂှ် ဍေံဒှ်အာကေတ်ကေတ်ဟဂှ်ရ၊ ဗီုဏံ ညးတအ်သုၚ်စောဲလေပ်ဏောၚ် ဒုၚ်တၠုၚ်ဏောၚ် ဘိက်ဏောၚ် ကေတ်ကသပ်ဏောၚ် လ္ပာ်ညးတအ် ညးတအ်ပံက်လဝ်တြၚ်ဗီုဏအ်ဏောၚ်ဟီုတှေ် အ္စာကွတ်တအ်ဏအ် ဍေံကၠုၚ်တွဵုရ၊ ဟိုတ်နူကဵုကမၠောန်ဂကူ ဍေံလေဝ်လေပ် မိက်ဂွံပ္တုဲဖဵုဂကူရ၊ ညးကၠောန်မံၚ်နတဲ ဗော်ပၠန်ဂတး ဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ဂကောံမှာဇန်တအ်လေဝ် ကၠောန်မံၚ်သွက်ဂကူရ ဍေံဒှ်အာသီုၜါဏောၚ် ဒဒန်ဒုၚ်တၠုၚ်ပံက်တြၚ်ဏံဂှ် ခၞံဗဒှ်ကဵုမာန်တှေ် ဍေံစိုပ်တရဴဏောၚ် ညာတ်ဗီုဏံလေဝ်။
မာံရဲထဝ်
တန်တဴလ္တူအခိၚ်ပလှ်ကေတ် ကၟဝ်တၞးလက်ဖက်တုဲ တၠကၠအ်တံသ္ဂုတ်ပ္တန်လဝ် ကၟဝ်လက်ဖက် ပၟဝ်တိတ် တဲကၠာအိုတ်၊ နကဵုဘာသာဗၟာဂှ် ကော်ဒၟံၚ် “ရေႊဖီ၊ ခါးကန်႕၊ နှၚ်းတက်” ယၟုနာနာသာ်ရ။
ပ္ဍဲကၟိန်ဍုၚ်ဗၟာဏံဂှ် ဂိတုနဝ်ဝေမ်ဗာ၊ ဂိတုဒဳဇြေမ်ဗာ၊ ဂိတုဂျာန္နဝါရဳ၊ ဂိတုဖေဖဝ်ဝါရဳ မပ္တံဂိတုဂမၠိုၚ်ဂှ် ဒှ်ဂိတုဒေါံဇူပလှ် ကၟဝ်တၞးလက်ဖက်ရ။ စိုပ်ကၠုၚ်ဂိတုမာတ်မ္ဂး သၟာကၠအ်တံ စပလှ်တိုန် ကၟဝ်တၞးလက်ဖက်အိုတ်ရ။ ဒေသလ္ၚဵုဂှ် စနူဂိတုဖေဖဝ်ဝါရဳ (၁၅) ဂှ် စပလှ်တိုနှ် ကၟဝ်တၞးလက်ဖက်လေဝ်နွံကီုရ။ ပ္ဍဲပွိုၚ်မွဲသၞာံဂှ် အခိၚ်ကၠာအိုတ် စပလှ်ကၟဝ်တၞးလက်ဖက် တဲကၠာအိုတ်ဂှ် ဒှ်ဂကူလက်ဖက် “ရေႊဖီဦး” ရောၚ်ဂှ် သၟာကၠအ်တံ သ္ဂုတ်ပ္တန် လဝ်အိုတ်ရ။ စနူအခိၚ်ပလှ် ကၟဝ်တၞးလက်ဖက်တဲကၠာအိုတ်ဂှ်တုဲ စဵုကဵုစိုပ်အခိၚ်ဗြဲဟွံဂူဏီဂှ် ကၟဝ်တၞးလက်ဖက် မပလှ်လဝ်ဂှ် ဒှ်ဂကူကၟဝ်တၞးလက်ဖက် “ရေႊဖီ” ဖအိုတ်ရောၚ်ဂှ် တၠကၠအ်တံ သ္ဂုတ်ပ္တန်လဝ်အိုတ်ရ။ ပ္ဍဲဍုၚ် ဂျပါန်တေံမ္ဂး အခိၚ်ပလှ်ဂွံလဝ် ကၟဝ်တၞးလက်ဖက်တဲကၠာအိုတ်ဂှ် ဂကူဂျပါန်တံ ကော်လဝ်ယှေန်ချ (ကၟဝ်တၞး လက်ဖက်သၞာံတၟိ) အိုတ်ရောၚ်။
ဂကူကၟဝ်တၞးလက်ဖက် (ရေႊဖီ) ဟီုဂှ် တၞံလက်ဖက်ဝွံ စဒၟံၚ်အဟာရရှ်တိ ပ္ဍဲဂတှေ်ရှ်တိတုဲ ဗပေၚ်ဒၟံၚ်ဇြဟတ် လွဳဒၟံၚ်တၞံ ပွိုၚ်မွဲဥတုရာသဳမုဟ်ကျာတုဲ စိုပ်ကၠုၚ်ဥတုက္ညၚ်မံက် (ဂိတုမာတ်၊ ဖဝ်ရဂိုန်) ဂှ် နူတၞံလက်ဖက် ပ္တိတ်ကဵုကၟဝ်တၞးလက်ဖက်ၜတ်ၜတ်ရ။ တၞံလက်ဖက်ဝွံ ပ္ဍဲဥတုရာသဳမုဟ်ကျာဂှ် စသုၚ်ဒၟံၚ်အဟာရရှ်တိ၊ သုၚ်ဒၟံၚ် ဍာ်ပ္ဍဲတိ၊ ဒုၚ်စသိုၚ်ဒၟံၚ် ပယျးတ္ၚဲဂီုဂီု၊ သီုဒုၚ်စသိုၚ်ဒၟံၚ်ဓါတ်ဂံက် ပ္ဍဲဥတုမုဟ်ကျာဂှ်ကီုတုဲ ဇၞော်ပၟဝ်ဒၟံၚ်ကဵု ကၟဝ်တၞး လက်ဖက်ဂှ်ရ။ ကၟဝ်တၞးလက်ဖက် ကၟဝ်တိတ်ကၠုၚ်လဝ် ပ္ဍဲအခိၚ်က္ညၚ်မံက် (နွေဦး) ဏံဂှ် ဍေံတၞဟ်ခြာဒၟံၚ်ကဵု ဂကူကၟဝ်တၞးလက်ဖက်တၞဟ်တၞဟ်ဂှ် ဒှ်သဘဴဓဝ် ကၟဝ်တၞးလက်ဖက် (ရေႊဖီ) မွဲသာ်ကီုရောၚ်ဂှ် ဟီုစမာန်ရ။
စပ်ကဵုသၞောတ် ကၠောန်ပ္တိတ်လက်ဖက်မ္ဂး ညးကၠောန်ပ္တိတ်လက်ဖက်တံ ကၠောန်ပ္တိတ်ကဵု ဂကူလက်ဖက် ၜါဂကူရ။ ကၠောန်ပ္တိတ်ကဵု ဂကူလက်ဖက်ကှ်ကှ် ကေုာံ ဂကူလက်ဖက်ဍုက်ဍုက်ရ။ စပ်ကဵုစရာဲဍာ်ဒကေဝ် လက်ဖက် ကေုာံ အဟာရရှ်သာလက်ဖက် သ္ဂောံခိုဟ်ကီု ကေုာံ သ္ဂောံပရေအ်စှေ်အာကီုတံဂှ် ဍေံတန်တဴ ဒၟံၚ် လ္တူဂကူတၞံလက်ဖက်မတဵုလဝ် ဍေံဆက်စပ်ဒၟံၚ်ကဵု အကာဲအရာပွဳပွူတိဍာ်ဂြိုပ်ဒဵုကီု၊ သၟာၚ်နူဂှ် ဒၞာဲတဵု လဝ်လက်ဖက်ကဵု ဗ္လးဍာ်ၜဳ နွံဒၟံၚ်သၠုၚ်ဂလိုၚ်လဵု၊ ကၠောန်ပ္တိတ်လက်ဖက်ဂှ် စကာလဝ်သၞောတ်လဵု၊ တုဲပၠန် တန်တဴလ္တူအခိၚ်ပလှ် ကၟဝ်တၞးလက်ဖက်ဂှ်တုဲ အဟာရရှ်သာလက်ဖက်၊ စရာဲဍာ်ဒကေဝ်လက်ဖက်ဂှ် ဍေံတုပ်ညဳဟွံမာန်၊ ဍေံတၞဟ်ခြာအာအိုတ်ရ။
ယၟုလက်ဖက်မေက်ချ (Matcha) ပ္တိတ်နူဍုၚ်ဂျပါန်ဂှ် ဒှ်ဂကူလက်ဖက် ဒယှ်တှ်ဒၟံၚ်မွဲတုဲ ညးတံကၠောန်ပ္တိတ် နူကၟဝ်တၞးလက်ဖက်ယှိုဲဖဳ (ရေႊဖီ) ရ။ ညးသုၚ်ဍာ်လက်ဖက်တံ စောဲလာံဒၟံၚ် ရှ်သာလက်ဖက်ဏံအိုတ်တုဲ ဍုၚ်သၟာၚ်ဗွဲမဂၠိုၚ်သွံရာန်ဒၟံၚ်ရောၚ် သ္ဂောံတီကေတ်ရ။ နူတၞံလက်ဖက် ပလှ်ဂွံလဝ်ကၟဝ်တၞးလက်ဖက် ယှိုဲဖဳ ဂှ် သွက်သ္ပအစာံ (စံနှုန်း) ကဵု ကၟဝ်တၞးလက်ဖက်ဇေတ်ဇေတ်ဂှ်လေဝ် ညးတံစွံလဝ်ရ။ လက်ဖက်ယှိုဲဖဳဂှ် ထိၚ်ဒဝ်လဝ် အဟာရရှ်သာ ကေုာံ ထိၚ်ဒဝ်လဝ် စရာဲဍာ်ဒကေဝ်ခိုဟ်ဂမၠိုၚ်ရ။ ကၟဝ်တၞးလက်ဖက်ဍာ်ဒကေဝ်ခိုဟ်ဂှ် ကလေၚ်ကၠောန်လဝ် သၞောတ်ထုပ်ဂွဳ (package) နကဵု သၞောတ်ပရေၚ်ဂီုကၠီုစၞစ (Food security) တုဲ သွံအာပ္ဍဲဂအာၚ်ဗွဝ်ဖျာဂမၠိုၚ်ရ။ စရာဲဍာ်ဒကေဝ်ခိုဟ်တုဲ ၚုဟ်လေဝ်တန် (ၚုဟ်အောန်) ကီုရောၚ် သ္ဂောံတီကေတ်ရ။
လက်ဖက်ယှိုဲဖဳဂှ် တၚ်တၟေၚ်ဂမၠိုၚ် နွံဂၠိုၚ်နူဂကူလက်ဖက်တၞဟ်တၞဟ်ဂမၠိုၚ် (ဂကူလက်ဖက်ဓမ္မတာ) ဏီဂှ် တၠပညာလက်ဖက်တံ ဓမံက်လဝ်နွံရ။
ပ္ဍဲကၟဝ်တၞးလက်ဖက်ယှိုဲဖဳဂှ် အဟာရနွံဂၠိုၚ်နူကၟဝ်တၞးလက်ဖက် တၞဟ်တၞဟ်သၟာၚ် (ဂကူလက်ဖက်ဓမ္မတာ) ဏီရ။ အခိၚ်ပလှ် ဂကူလက်ဖက်ယှိုဲဖဳတုဲ မ္ၚးနူဂှ် ဂကူလက်ဖက်တၞဟ်တၞဟ် ပလှ်ဂွံလဝ်ကၟဝ်တၞးလက်ဖက် သ္ဂုတ်ပ္တန်လဝ် အခိၚ်ဟွံမွဲဂှ် ပါ်ခြာတုဲ ဒးစွံလဝ်တၞဟ်ရ။ ကၟဝ်တၞးလက်ဖက်ယှိုဲဖဳကဵု ကၟဝ်တၞးလက်ဖက်တၞဟ်တၞဟ် ယဝ်ရညးဓမ္မတာမွဲ ဂွံပါ်ခြာအာ ဣဏံဂကူလက်ဖက်ယှိုဲဖဳ ကေုာံ ဣဏံဂကူလက်ဖက်တၞဟ်တၞဟ်ရဂှ် ပါ်ဟွံလောဲရ။ တၠကၠအ်လက်ဖက် ကေုာံ ညးသွံရာန်ဒၟံၚ် လက်ဖက်တံဂှ် ဗွဲမလောဲသွာ ပါ်ခြာတုဲ တီမာန်ရ။ ကၟဝ်တၞးလက်ဖက်ယှိုဲဖဳဂှ် ဟိုတ်နူပလှ်ဂွံလဝ်အခိၚ်ဍာံ၊ ကၟဝ်တၞးဍာံဒၟံၚ်တုဲ အဟာရပါလုပ်ဒၟံၚ် ပ္ဍဲကၟဝ်တၞးဍေံဂှ်လေဝ် ပါလုပ်ဂၠိုၚ်ရ။ ကၟဝ်တၞးလက်ဖက်ယှိုဲဖဳဂှ် ဗီုပြၚ်သာ်ဗြိုက်လေဝ် ညဳသာကျောဝ်ဂေါဝ်ခိုဟ်ရ။ ပ္ဍဲကၟဝ်တၞးလက်ဖက်ယှိုဲဖဳဂှ် ဓါတ်အေန်တဳအံက်ဇြဳဒေန် ကေုာံ ဓါတ်ကာဖိန် ဗွဲတၟေၚ်ပါလုပ်သၠုၚ်တဴ(ဂၠိုၚ်တဴ)ဒၟံၚ်ရ။ နူတၞံလက်ဖက်ဂှ် ကၟဝ်တၞးလက်ဖက်ဂမၠိုၚ် ဟိုတ်နူဂွံဇူလဝ် ကၞောတ်တဲအခိၚ်မုဟ်ကျာဂှ်ခိုဟ်ခိုဟ် (ဆောၚ်းကုန်ပိုၚ်း) တုဲ ဂွံအခေါၚ်ဇၞော်ပၟဝ်တိုန်ဒၟံၚ်သိုက်သိုက်ရ။ ဟိုတ်ဂှ်ရ ကၟဝ်တၞးလက်ဖက်ယှိုဲဖဳဝွံ ဍေံမ္ဒးဍိုက်ပေၚ်ဒၟံၚ်ကဵု စရာဲဍာ်ဒကောၚ်သၠုၚ် ကေုာံ အဟာရပါလုပ်သၠုၚ်ဒၟံၚ်ရောၚ်ဂှ် တၠပညာစပ်ကဵုလက်ဖက်တံ ဓမံက်လဝ်နွံရ။
နွံကဵုရှ်သာတၟေၚ်တၟေၚ် ။ ။ နူဂကူကၟဝ်တၞးလက်ဖက်ယှိုဲဖဳေ ကၠာန်ပ္တိတ်လဝ် ဒဒှ်လက်ဖက်ကှ်ကှ်ကီုှ်၊ ဒဒှ်လက်ဖက်ဍုက်ဍုက်ကီုဂှ် သၟူအမြာဲကီု ရှ်သာကီု သာတုဲခိုဟ်တဴ နူဂကူလက်ဖက်တၞဟ်တၞဟ်ဏီရ။ ပ္ဍဲလက်ဖက်ယှိုဲဖဳဂှ် နွံတဴကဵုရှ်သာကတၚ်ဒၟံၚ်အီအီ (အရသာခါးသက်သက်) မောဝ်မောဝ်ဍာတ်ဍာတ် ကေုာံ သၟူမြာဲ မောဝ်ဇောဝ်သ္ဍိုက်မၠိုက်ဒၟံၚ်ဂှ် ဒှ်ဝိသေသတၟေၚ် သွက်လက်ဖက်ယှိုဲဖဳဂှ်ကီုရ။ ဟိုတ်နူကၟဝ်တၞးလက်ဖက်ယှိုဲဖဳဂှ် သၟူအမြာဲ၊ ရှ်သာစရာဲဍာ်ဒကေဝ်သၠုၚ်ဒၟံၚ်ဂှ်တုဲ ညးသုၚ်လက်ဖက်တံဒးဂၞပ်ဂၠိုၚ်၊ ဒုၚ်စသိုၚ်ရှ်သာလက်ဖက် ဂှ်ဂၠိုၚ်ရ။ ဟိုတ်နူညးဒးစိုတ်ဂၠိုၚ်တုဲ ၚုဟ်လက်ဖက်ယှိုဲဖဳလေဝ် ပြဟ်ပြဟ်ဏံ ၚုဟ်က္ဍၚ်အာကီုရ။ စပ်ကဵုသၞောတ်တဵုတၞံလက်ဖက်တုဲ ဗွဲခမၞောန် မိက်ဂွံပ္တိုန်ထ္ၜးကဵုရောၚ်။
လက်ဖက်မ္ဂးဂှ် ………
ဘာသာမန်=တၞံလက်ဖက်၊ ကၟဝ်လက်ဖက်၊ တၞးလက်ဖက်၊၊ ဘာသာဗၟာ=လက်ဖက်ပၚ်၊ လက်ဖက်ညွန်႕၊ လက်ဖက်ရွက်၊၊ ဘာသာသေံ(ထိုၚ်)=ချာ၊ တောၚ်ချာ၊၊ ဘာသာအၚ်္ဂလိက် =Tea ၊၊ ယၟုရုက္ခဗေဒ=Thea Sinensis ၊၊ ယၟုတမ်မ=Theaceae ဒှ်တုဲမူလဒေသဂှ် နူဍုၚ်ကြုက်၊ နူဍုၚ်ဂျပါန် ကေုာံ တမ်ၜဳဧရာဝတဳ ဒိုဟ်သၟဝ်ကျာ ကၟိန်ဍုၚ်ဗၟာဒှ်ရောၚ်ဂှ် တၠပညာတံ ဓမံက်လဝ်ရ။
ဂကူလက်ဖက်ဂမၠိုၚ် ………
ဆက်စပ်ကဵု ဒေသတဵုတၞံလက်ဖက်ဂမၠိုၚ်တုဲ ပါ်လဝ်ဂကူတၞံလက်ဖက် (၃) ဂကူရ။ (က) ဂကူလက်ဖက်ကြုက်၊ (ခ) ဂကူလက်ဖက်အာသာန်(အာသံ)၊ (ဂ) ဂကူလက်ဖက်အေန်ဒဝ်ချိုၚ်ဏာ သာ်ဝွံ နွံပိဂကူရ။ ဂကူလက်ဖက်ကြုက်ဂှ် ဗွဲမဂၠိုၚ်တဵုဒၟံၚ်လ္ပါ်ဒေသ တွဵုရးဍုၚ်သေံ (ပ္ဍဲကၟိန်ဍုၚ်ဗၟာ) တေံဂၠိုၚ်ရောၚ် သ္ဂောံတီကေတ်ရ။ ဗီုပြၚ်တၞံလက်ဖက်ဂှ် ဂကူတၞံသဝ်သဝ်၊ တၞးဍောတ်တုဲဒှ်ဒၟံၚ် ဗီုပြၚ်တၞံရာပ် (ချုံပုတ်သဏ္ဍန်) အရံၚ်သာ်တၞးလက်ဖက်ဂှ် ဒှ်ဒၟံၚ်သာ်ၚေက်ကြံၚ်ကြံၚ်တုဲ လၟိဟ်တိတ် (အထွက်) အောန်ရ။ ဂကူလက်ဖက်အာသာန်ဝွံ တၞံဍေံဂှ် ဗီုပြၚ်ဍောတ်ဍောတ်တုဲ ဒှ်ဂကူတၞံသၠုၚ်သၠုၚ် တၞံလ္ၚဵုဂှ် စဵုကဵု (၃၀) ပေ သၠုၚ်နွံမာန်ရ။ တၞးဍေံဂှ်ဇၞော်တုဲ ကတေၚ် တၞးဂှ် မံက်ဒၟံၚ်ထေၚ်ထေၚ်ဂှ် ဗွဲမလောဲသွာ သ္ဂောံဆဵုကေတ်မာန်ရ။ ဂကူတၞံလက်ဖက်အေန်ဒဝ်ချိုၚ်ဏာဂှ် ဟွံတုပ်ကဵုဂကူတၞံ လက်ဖက်အာသာန်တုဲ တၞးဍေံဂှ် သာ်မိတ်၊ သာ်ၚေက်ၜတ်ၜတ် နွံဒၟံၚ်ရ။
ဒေသတဵုတၞံလက်ဖက် ။ ။ ဒေသတိဍာ်တဵုတၞံလက်ဖက် ပ္ဍဲကၟိန်ဍုၚ်ဗၟာဏံဂှ် ဒှ်ဒေသ၊ တိကုန်၊ တိဒဵုဂၠိုၚ်တုဲ ပ္ဍဲတွဵုရးဍုၚ်သေံမ္ဂး (ကျောက်မဲ၊ နမ့်မစန်၊ ပၚ်လောၚ်း၊ ပၚ်းတယ၊ မိုၚ်းကိုၚ်၊ မိုၚ်းရှူ၊ ကိုးကန်႕) ပ္ဍဲပွိုၚ်ဍုၚ်ဂမၠိုၚ်ဂှ် ဨကလၟိဟ်ဗွဲမဂၠိုၚ်တဵုဒၟံၚ်တုဲ နူတွဵုရးဍုၚ်ကချေၚ်၊ တွဵုရးဍုၚ်ချေၚ် ကေုာံ တွဵုရးဍုၚ်ကရေၚ် တေံလေဝ် ဨကလၟိဟ်အောန် တဵုဒၟံၚ်နွံကီုရ။
တိဍာ်ဥတုရာသဳ ။ ။ ဒၞာဲတိတဵုတၞံလက်ဖက်ဂှ် မ္ဒးသၠုၚ်နူဗ္လးဍာ်ၜဳဇၞော် နွံသၠုၚ်ပေ (၄၀၀၀) စဵုကဵု (၆၀၀၀) ပေဂှ်ကီု၊ ဗၞတ်ဗြဲဂူ (၆၅”) ၝောံတဲ စဵုကဵု (၈၅”) ၝောံတဲဂှ်ကီု၊ ဂမ္တဴဗၞတ်သၟဟ်တး (ပျမ်းမျှ) (၈၅ံ F) (ဖါရေန်ဟိုက်) ကီု၊ နကဵုဂတှေ်ရှ်တိ မၞံုဓါတ်တိပ္ဍုၚ်ဖျး နူစၟတ် (၄.၅) စဵုကဵု စၟတ် (၆) ဒးဒှ်ဒၞာဲတိဍာ်ဟွံမေၚ်ကီု၊ ဒးဒှ်ဂကူတိဍာဲ မၞံုကဵုဖျုန်တိဂၠိုၚ် ဒးဒှ်တိလ္တူဒဵုဂှ်ကီု၊ တဵုတၞံလက်ဖက်မ္ဂး ဖောအ်ဗြေဝ်တဴတက်ခိုဟ်ရ။ စရာဲဍာ်ဒကေဝ် ကၟဝ်တၞးလက်ဖက်လေဝ်ခိုဟ်၊ လၟိဟ်တိတ်လေဝ်ဂၠိုၚ်ရ။
သၞောတ်ကၠောန်ပလေဝ်တိ ကေုာံ တဵုတၞံလက်ဖက် ။ ။ သွက်ဂွံတဵုတၞံလက်ဖက်မာန်ဂှ် ဗွဲကိုပ်ကၠာ တိ ဒၞာဲတဵုတၞံဂှ် ဒးဗါ်ဂြိုပ်၊ တၞံဆု၊ တၞံဒုန်၊ ရာပ်စာတ်ဂမၠိုၚ်ရ။ ပ္ဍဲဂိတုဒဳဇြေမ်ဗာ ဗါ်လဝ်ဂြိုပ်ဂှ်တုဲ စိုပ်ဂိတုမာတ်ဂှ် ဒးစံၚ်ပတူထောံပၟတ်ရ။ သွက်ဂွံတဵုတၞံလက်ဖက်ဂွံဂှ် မတၞံ (ပျိုးပၚ်) ဒးပလုမ်လဝ်ကၠာရ။ မတၞံဂှ် ပလုမ်ကေတ် နူမလက်ဖက်လေဝ်ဂွံ၊ ဟွံသေၚ်မ္ဂး နူကၞာၚ်၊ နူတၞံလက်ဖက်ဂှ် ကုတ်ထပိုတ်ကေတ်တုဲ ကလေၚ်ပလုမ်ကေတ်တၞံလေဝ် ဂွံကီုရ။ ကၠောန်ပလေဝ်လဝ်တိ ဒၞာဲတဵုတၞံလက်ဖက်တုဲမ္ဂး သွက်ဂွံတဵုအာတၞံဂှ် ဒးတက်ပၞက်ရ။ မတၞံလက်ဖက် သွက်ဂွံတဵုအာ လ္တူတိကၠအ်ဂှ် ဒးတက်အာပၞက် မွဲကရောၚ်ကဵုမွဲကရောၚ် (၄) ပေခြာ၊ မွဲတၞံကဵုမွဲတၞံဂှ် (၂.၆) ပေ၊ (၃) ပေ ခြာတုဲ တက်အာပၞက်မာန်ရ။ ဒၞာဲပၞက်ဂှ် ကလေၚ်ၜံက်ကတိုၚ် (အနာမ် ၁ ပေ x ဇမၠိၚ် ၁ ပေ x လျိုဟ် ၁.၆ ပေ) တုဲ တဵုစုတ်အာ မတၞံပလုမ်လဝ်ဂှ်မာန်ရ။ မွဲဨကမ္ဂး လၟိဟ်တၞံ (၃၆၃၀) တၞံ စဵုကဵုလၟိဟ်တၞံ (၄ ၀၀၀) တၞံ တဵုမာန်ရ။ တၞံပလုမ်လဝ်ဂှ် ဂွံအယုက်တၞံ မွဲသၞာံဟွံသေၚ်မ္ဂး ၜါသၞာံမ္ဂး ပြံၚ်တဵုအာ အခိၚ်ဗြဲပ္ဍဲဂိတု မေ၊ ဂျောန်ဂှ် ဒှ်ခိုဟ်အိုတ်ရ။ တဵုတၞံလက်ဖက်တုဲ ဂွံအယုက်တၞံ (၃) သၞာံ၊ (၄) သၞာံ သၠုၚ်တၞံ (၂.၆) ပေ၊ (၃) ပေမ္ဂး ပလှ်ကေတ် ကၟဝ်တၞးလက်ဖက်ဂှ်ဂွံရ။
စပ်ကဵုပလှ်ကၟဝ်တၞးလက်ဖက်မ္ဂး ။ ။ စပ်ကဵုကမၠောန်ပလှ်လက်ဖက်ဂးဂှ် တၠကၠအ်လက်ဖက်တံ ပလှ်ကေတ်တၞးလက်ဖက်ဟွံသေၚ်၊ ညးတံပလှ်ကေတ် ကၟဝ်လက်ဖက်ၜတ်ၜတ် (အညွန်႕နူ) နွံပ္ဍဲတၞုၚ်ကၞာၚ် (ကိုၚ်းဖျား) ဂှ် လၟိဟ်ပိကၟဝ်၊ ပန်ကၟဝ်ဟေၚ်ရ။ ကၟဝ်ပထမ နွံပ္ဍဲကၞာၚ်လ္တူအိုတ် (ထိပ်ညွန်႕)၊ ကၟဝ်လ္ဒေါဝ် သၟူ ဒၟံၚ်ပုပု (ပွပွလေးလိပ်နေသောအလယ်ညွန်႕) ကၟဝ်တတိယ သၟူတုဲထကးဒၟံၚ်ညိည (ဟဟကလေးကွဲပြီ လိပ်နေသောတတိယညွန်႕) ဂှ်ဟေၚ် ပလှ်ကေတ်အိုတ်ရ။ ကၟဝ်ပထမဂှ် ကၠေၚ်ရှ်လက်ဖက် (သိန်းအဆီဓါတ်) နွံ ဒၟံၚ်ဗၞတ် (၃၀%) ရ။ ကၟဝ်ဒုတိယဂှ် ကၠေၚ်ရှ်လက်ဖက် နွံဒၟံၚ်ဗၞတ် (၁၅%) တုဲ ကၟဝ်တတိယဂှ် ကၠေၚ်ရှ်လက်ဖက် နွံဒၟံၚ်ဗၞတ် (၇%) ရ။ ပ္ဍဲတၞးလက်ဖက်ကြံၚ်ကြံၚ် (လက်ဖက်အရွက်ကြမ်း) ဂှ် ကၠေၚ်ရှ်လက်ဖက်နွံဒၟံၚ် (၁%) ဟေၚ်ရ။ အခိၚ်ဗၠးဗြဲဂိတုမာတ်ဂှ် နူတၞံလက်ဖက် ကၟဝ်ပထမ၊ ကၟဝ်ဒုတိယ ကေုာံ ကၟဝ်တတိယဂမၠိုၚ်ဂှ် ပလှ်ကေတ်တုဲ ကၠောန်အာဒဒှ်လက်ဖက် ကၟဝ်လက်ဖက်တိတ် အခိၚ်ကၠာအိုတ်ဗၠးဗြဲ (ရေႊဖီမိုးလွတ်လက်ဖက်) သ္ဂုတ်ပ္တန်လဝ် ဒဒှ်လက်ဖက်ခိုဟ်အိုတ်ရ။ တၞံလက်ဖက်ကြံၚ်ကြံၚ်ဂှ် ပလှ်ကေတ် သၞဴစုတ်ပ္ဍဲကၟဝ်တၞးလက် ဖက် (ယှိုဲဖဳ) ဂှ်မ္ဂး စရာဲဍာ်ဒကေဝ်လက်ဖက်ယှိုဲဖဳ ဗွဲစၟတ်သဝ်စှေ်အာဒှ်တုဲ ထေက်ကဵုဒးစွံသတိဇၞော်ဇၞော်ရ။
ကၟဝ်လက်ဖက်ဍုက်ဍုက်လတ်လတ်ဂှ် ပလှ်ဂွံတုဲ မွဲအဆက်ဓဝ် ဗွဲမပြဟ် ဒးကၠောန်အာ ဂကူလက်ဖက် ကှ်ကှ်ရ။ ကၟဝ်တၞးလက်ဖက် ပလှ်ဂွံလဝ်တုဲဂှ် ယဝ်စွံလဝ်လအ်အာမ္ဂး စရာဲဍာ်ဒကေဝ်လက်ဖက်ဂှ် သဝ်အာဒှ်ရ။ သၟာၚ်နူဂှ် ရှ်သာလက်ဖက်လေဝ် လီုအာမာန်ရ။ တန်တဴလ္တူသၞောတ်တဵုတၞံလက်ဖက်၊ တန်တဴလ္တူ သၞောတ်လွဳလွတ်မၚ်မွဲတၞံလက်ဖက် ကေုာံ တန်တဴလ္တူသၞောတ်ပလှ်ကၟဝ်တၞးလက်ဖက် ကေုာံ သၞောတ်ကၠောန်ပ္တိတ်လက်ဖက်ကှ်ကှ်တုဲ လက်ဖက်ကှ်ကှ်လၟိဟ်တိတ် (လက်ဖက်ခြောက်အထွက်) နူ (၁၂၀) ပသာ စဵုကဵု (၂၀၀) ပသာ တိတ်မာန်ရောၚ်။
နာဲခပဝ်
ကံၚ်ဇြဳပၞာန်ဗၟာတံ ဖျေံအမိၚ် ညးမချဳဒရာၚ် ပရေၚ်ဒဳမဝ်ကရေဇြဳ (၄) တၠတံ နကဵုအမိၚ်ဂစိုတ်တုဲဂှ် အကာဲအရာ ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဂှ် ကိုပ်ကၠာလေဝ် ပရေံမံၚ်ရ၊ ထပ်တုဲ ပရေံစှေ်ပၠန်တုဲ အကာဲအရာ ပေဲါပၞာန်အပ္ဍဲဍုၚ်ဂှ် သွက်ဂွံကၠောံထၞာန်အာရ။ မွဲလပါ် ကေုာံ မွဲလပါ်ဂှ် သၠးအခေါၚ်ညးသကအ်ဟွံမာန်၊ တက်ကျာညးသကအ်လေဝ်ဟွံမာန် ဒှ်ကၠုၚ်သာ်ဂှ်ရ။ ပရေၚ်ၜိုဟ်လလမ် ပၠိုတ်ကၠေံအာ အပ္ဍဲဍုၚ်ဗၟာ ဗက်ဟွံဂတာပ် ဍုၚ်ဇိုၚ်ဝုတ်ဒိုဟ်တံဂှ် ဒးဒုၚ်လျိုၚ် ပရေၚ်ဍုၚ်ဗၟာရ။
ဍုၚ်ဇိုၚ်ဝုတ်ဒိုဟ် မဆက်စပ်မံၚ်ကဵု ဍုၚ်ဗၟာတံဂှ်မ္ဂး ဍုၚ်ဂလာအေန်ဒိယျ၊ ဍုၚ်ဘၚ်ဂဠာဒေက်၊ ဍုၚ်ကြုက်ကဵု ဍုၚ်လဴ၊ ဍုၚ်သေံတံရ။ တော်ရံၚ်ဒမၠိၚ်ပယျဵုမ္ဂး ဍုၚ်သေံဂှ် ဒှ်ဍုၚ်ပယျဵုဂၠိၚ်အိုတ်ရောၚ်တုဲ ဒးဒုၚ်ဒဒိုက် ဒးဒုၚ်လျိုၚ် ဒးဒုၚ်တဲ စပ်ကဵုဒဒိုက်သၞာဂၠိုၚ်အိုတ်ရောၚ်။ မွဲသာ်ပၠန်ဂှ် ဍုၚ်သေံဂှ် ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ် ခိုဟ်နူကဵု ဍုၚ်ဗၟာပၠန်တုဲ ကောန်ဍုၚ်ဗၟာတံ ဗွဲမဂၠိုၚ် ဒှ်ဒဒိုက်မ္ဂး ဂြိပ်လုပ်ဍုၚ်သေံလေပ်ရ။ ကိုပ်ကၠာအိုတ်တှေ် ဒးဟီုပဋိပက္ခပၞာန်ရ။ ကြဴနူကဵုကံၚ်ဇြဳပၞာန်တံ သီအဝဵုတုဲဂှ်မ္ဂး ပေဲါဗတိုက် အကြာဒပ်ပၞာန်ကရေၚ်ကဵု ဒပ်ပၞာန်ဗၟာတံ သကာတ်မြဟ်တိုန်တုဲ နူကဵုဒပ်ပၞာန်ဗၟာတံ စကာဒြဟတ်ဒပ် ဇၞော်ကဵုဒြဟတ်တုဲ ညးဍုၚ်ကွာန် ဂကူကရေၚ်တံကီု ညးဒးဂြိပ်ဒဴ နူကဵုအခိၚ်သီအဝဵုတံကီု ဒးဂြိပ်ဒဴလုပ်မံၚ် ဍုၚ်သေံ မွဲဏှမွဲဏှ နွံမံၚ်ရ။ ရံၚ်အကာဲအရာမ္ဂး လ္ပာ်ဒပ်ကရေၚ်ကေအေန်ယူတံဂှ်တှေ် ဍေံတံ ဗပေၚ်ဒြဟတ် နူကဵု ဂကောံဒစဵုဒစးတၟိ ပဳဒဳအေပ်တံရ။ လၟုဟ်မ္ဂး ရံၚ်အာကဵု ဒပ်ပၞာန်တိုက်ဗၟာတံဂှ်တှေ် ဒြဟတ်ဍေံတံ ဟွံခိုဟ်ကွေံကွေံတုဲ စကာကၠုၚ် ဒပ်ပၞာန်ကျာတံ နွံရ။ ဖျေံဗမ် နူကဵုက္ၜၚ်ကျာတံဂှ် ဒးစုတ် ညးဍုၚ်ကွာန်တံ ဂၠိုၚ်ရ။ လဆောဝ်မ္ဂး ဒပ်ပၞာန်ကျာဗၟာတံဂှ် ဍေံသၠောၚ်လုပ်ကၠုၚ် လပါ်တိသေံတုဲ ဗမ်တံ ဒတုံစှေ်အာ လတူသ္ၚိဌာန် ဂကူသေံတံလေဝ် နွံရောၚ်။ အပ္ဍဲကဵု ညးဒးဂြိပ်ဒဴဂမၠိုၚ်တံဂှ် ညးဗြဴကဵု ကောန်ၚာ်တံဂှ် ဒးဒှ်ဒဒိုက်ဂၠိုၚ်ရ။
ပြသၞာဒုတိယဂှ် ဆက်စပ်မံၚ်ကဵု ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ် အပ္ဍဲဍုၚ်ဗၟာရောၚ်။ ကြဴနူကဵု သီအဝဵုတုဲဂှ် ကံၚ်ဇြဳပၞာန်တံ ထိၚ်ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ် အပ္ဍဲဍုၚ်ဟွံမာန်ရ။ ၚုဟ်ကၠေၚ်ဓာတ် ၚုဟ်စၞစတံဂှ် တိုန်အာ (၂) ဆရ။ ဟိုတ်နူကဵု ကမ္မဏဳဍုၚ်မ္ၚးတံ ဆုတ်တိတ်အာ နူကဵုဍုၚ်ဗၟာကီု ဍုၚ်ပလိုတ်ဂမၠိုၚ် ထပိုတ်မံၚ်အဆက် ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်ကီုတုဲ သြန်ဍုၚ်သအာၚ်ဂှ် ကှ်စှေ်အာသိုက်က်ရ။ သြန်ဍုၚ်သအာၚ် ဒဝ်လာ ကှ်စှေ်အာတုဲ ရာန်ပၠောပ်ကၠေၚ်ကီု ကပေါတ်တၞဟ်ဟ်တံ ဟွံမာန်တုဲ ၚုဟ်မးတံ တိုန်အာရောၚ်။ အရာဏံဂှ် အာဇီုကပိုက် ပရေၚ်စသုၚ်မံၚ်စံၚ် ပရေၚ်ကမၠောန် ညးဍုၚ်ကွာန်တံရ။ အရာဏံဂှ် ဍေံအာဇီုကပိုက်ကဵု သီုကဵုဍုၚ်သေံရောၚ်။ ကောန်ဍုၚ်ဗၟာ ဗွဲမဂၠိုၚ်တံဂှ် ဂြိပ်ဒဴလုပ် တတ်ကၠောံပယျဵုဍုၚ်သေံ ဟွံမွဲကဵု ဗဗွဲဓရ် (ဟွံမွဲကဵု ပါတ်သပအ်) ရ။ ညးဍုၚ်ကွာန် ဒှ်ဒဒိုက်နာနာသာ် ကမၠောန်ကမေတ်ဟွံမွဲကီု ဝါတ်ဒိုက်ကီု ဒးဂြိပ်ဒဴကီုဒှ် လုပ်ကၠုၚ်မံၚ် ဍုၚ်သေံရ။ တၟော်ကဵု ညးတြုံတံဂှ်တှေ် ညးဗြဴတံဂှ် ဂၠိုၚ်ရ။ ကောန်ၚာ်တံလေဝ် ပါကၠုၚ်မွဲစွံ ကုမိမဍေံတံကီုရ။ ဟိုတ်နူကဵု လုပ်ကၠုၚ် ဟွံမွဲကဵု ဗဗွဲဓရ်တုဲ ရဲတံဏံဂှ် ဒးကေတ်အဆက်ကဵု ရဲပၠောပ်စမၞိဟ်ရ။ ဗွဲမဂၠိုၚ်ဂှ် ဒးဒုၚ်ကၠဟ်လဝ်ကဵု ရဲပၠောပ်စမၞိဟ် အပ္ဍဲကဵု အကြာဒဵု အကြာဇြဟ် အကြာဂြိုပ်တံတုဲ ဗၠာဲသၟိၚ်သေံတံ ရပ်ဂွံရ။ ရပ်ဂွံတှေ် အတိုၚ်သၞောတ်ဝ်ဍုၚ်သေံဂှ်ရ ဒးဒုၚ်ပၠောပ်အချုက် ဒးဒုၚ်စောဲဂဗုတ်တုဲ ဒးဒုၚ်ပလံၚ်ဖျဴဏာ လပါ်ဍုၚ်ဗၟာတေံရ။ သွက်ရဲဗလးလုပ်အာဂှ် လိုက်အာ အပ္ဍဲဍုၚ်တေံမာန်တုဲ ဟိုတ်နူကဵုလိက်ဟွံမွဲတုဲ ဟွံဂွံမံၚ်ၜိုဟ်ဟ်သြိုဟ်ဟ်ရ။ သေဌဳလ္ၚဵုတံဂှ်မ္ဂး ဍေံတံ ဟွံဂံၚ်လိၚ် သၟာကမၠောန်တံဏံလေဝ် နွံမာန်ရောၚ်။
စပ်ကဵုပရူပရာ အပ္ဍဲဍုၚ်ဗၟာတုဲ ဍုၚ်ဒးဒုၚ်သဇိုၚ်ဂၠိုၚ်ဂှ် ဍုၚ်သေံရ။ နကဵု ဒှ်ကောန်ဂကောံ အာဇြဳယာန် မွဲစွံတုဲ နကဵုဓရ်ဗစာရဏာမၞိဟ်ဟေၚ် ဍုၚ်သေံဂှ် ဒးကဵုမံၚ်အရီုအဗၚ်ရောၚ်။ စပ်ကဵုပရေၚ်ပရူ မကတဵုဒှ်မံၚ် ပ္ဍဲဍုၚ်ဗၟာဂှ် နုကဵု အလဵုအသဳဍုၚ်သေံကီု ပၞာန်ဍုၚ်သေံကီု မုလေဝ် အခေါၚ်ဟီုဂး ဟွံမွဲရ။ ပြဟ်ဟ်ဏံ ပ္ဍဲဍုၚ်သေံဂှ် အလဵုအသဳသေံကဵု ကုလသမဂ္ဂ ဂကောံအေန်ဂျဳအဵုတံ ဒးရံၚ်စံၚ်လဝ် ဗၞတ် (၂) ကိုဋ် နွံဒၟံၚ်ရ။ ညးဂြိပ်ဒဴပၞာန်တံဂှ် ဒှ်မံၚ်လၟေၚ်ၚ်တုဲ ဇၟာပ်ပ်စိုပ်ဍုၚ်သေံမ္ဂး ဂကူသေံတံ ကဵုဒၞာဲဇူဒီုရ။ ကဵုစၞစသုၚ်ရ။ အတိုၚ်မူဝါဒ အခိၚ်တ္ၚဲဏံဂှ်မ္ဂး အလဵုအသဳသေံတံ ကဵုအခေါၚ်ဇူဒီု မွဲချိုန်ခဏတုဲ ကာလပေဲါပၞာန်တံ သ္ၚိတ်ဇြမ္ဂး ညးဍုၚ်ကွာန်တံ ဒးက္လေၚ်စဴအာ လ္ပာ်ဍုၚ်ကွာန်ညးတံကီုရ။ လတူသၟာကမၠောန်တံပၠန်လေဝ် အခိၚ်ဍေံတံ ဒးကၠောန်မံၚ်ကမၠောန် ကုသေဌဳသေံတံဂှ်တှေ် အခေါၚ်အရာသၟာကမၠောန် ဂွံဍိုက်ပေၚ်ဂှ် ဌာနသၟာကမၠောန်တံ ဒးရံၚ်စံၚ်တုဲ ညးဗြဴတံ သၠးဂဝ်ဂၞဴကီု ဝဳယဲက်ီုမ္ဂး ဌာနပရေၚ်ထတ်ယုက်တံ ဒးရံၚ်စံၚ်တုဲ သွက်ပရေၚ်ပညာကောန်ၚာ် ကောန်ဇာတ်သၟာကမၠောန်တံဂှ် ဌာနပရေၚ်ပညာဍုၚ်သေံတံ ရံၚ်စံၚ်ကဵုရောၚ်။
သွက်ကၟိန်ဍုၚ်မွဲမွဲဝွံ ပရေၚ်ၜိုဟ်လလမ်ဂှ် ပၟိက်ဇၞော်ရ။ ညးမွဲ ကေုာံ ညးမွဲ ကေတ်အရေဝ် ရပ်စပ်ညးသကအ်ရောၚ်တှေ် ညံၚ်ဟွံဂွံဂိအာ ညးသကအ် ဒးဖန်ဇန်အာထေက်တုဲ ဒးပညဳပညပ် တက်ကျာညးသကအ်ဂွံရောၚ်။ ဗီုကဵု ပြသၞာအပ္ဍဲဍုၚ်ဗၟာကီု ပ္ဍဲဍုၚ်သေံလေဝ် ပြသၞာဗီုဗီုဏံ နွံကီုရ။ ဆဂး အတိုၚ်တၠတိဨကရာဇ်တံ ဗကန်လဝ် ညးမွဲ ကေုာံ ညးမွဲ ဟွံဓဇန် ညးသကအ်ရ။ ပညဳပညပ်ညးသကအ် နွံရ။ ပညဳဟွံဂွံမ္ဂး ညးမွဲမွဲလပါ်ဂှ် ဒုၚ်ယှအ်ရ။ ရံၚ်ကဵု ဂုဏ်ဖဵုဍုၚ် ဂုဏ်ဖဵုညးဍုၚ်ကွာန်တံရ။ ဂကောံနာနာ သွာၚ်နာနာ ဂကောံရပ်လွဟ်နာနာ သီုကဵုဒပ်ပၞာန်ဗၟာ ထေက်ကဵုဒးချပ် သွက်ပရေၚ်ၜိုဟ်လလမ် အပ္ဍဲဍုၚ်ဗၟာရောၚ်။ ညးဍုၚ်ကွာန်တံ ဒှ်ဒဒိုက် ဇၞော်ကဵုဒြဟတ်တုဲ ထေက်ကဵုဒးဗစာရ။ ဟိုတ်နူဍုၚ်ဇကု ဟွံၜိုဟ်သြိုဟ်တုဲ ဍုၚ်ဇိုၚ်ဝိုတ်ဒိုဟ်တံလေဝ် ဒှ်ဒဒိုက်ကီုတုဲ ထေက်ကဵု ဒးညှာစိုတ်ရောၚ် ပတိုန်ထ္ၜးဏာရ။
နာဲအံၚ်ဇၞး (ရုတ်တံၚ်)
အဃောယဲကပ်ကိုဝ်ဝေဒ် (၁၉) က္တဵုဒှ်သ္ကာတ်မြဟ်ဒၟံၚ် မဇၞော်ကဵုဇြဟတ်ဂှ် ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်လေဝ် ပြံၚ်သၠာဲအာ၊ ဒပ်ပၞာန်လေဝ် သီကေတ်အဝဵု၊ ဒံက်တာသဝ်ဝန်တံလေဝ် တိတ်ထ္ၜးဆန္ဒတုဲ ပ္ဍဲရုၚ်ဂဥုဲဇၞော်တံ မၞိဟ်လွဳယဲဟွံမွဲ၊ ဟွံပံက်ရုၚ်ဂဥုဲတုဲ မၞိဟ်မ္ဒးဒုၚ်ဘဲ ယဲကပ်ကိုဝ်ဝေဒ် (၁၉) တံ ဒၞါဲထ္ၜးယဲ၊ လွဳယဲဟွံမွဲဂှ် ကျာ်ဇၞော်အ္စာပုပ္ဖရမ္မ ဆဵုညာတ်ဒးတုဲ ဆာန်ဍူပ္ဍဲစိုတ်-စေတနာ မိက်ဂွံရီုဗၚ် ညးမဂိယဲ ဒးဒုၚ်ဘဲကပ်တံဂှ် စိုတ်ဓါတ်ပရဟိတ စေတနာဇဴပေၚ်တၟိုဟ် ပ္ဍဲဂၠံသြိုဟ်တုဲ ချပ်ဂၠာဲ ဒၞါဲမထေက်ကဵု သ္ဂောံပံက်ရုၚ်ဂဥုဲလွဳယဲတုဲ ညာတ်အာဒၞါဲဘာ ညးမသိုၚ်ခၞံလဝ် သွက်ဂွံပံက်ဘာကောန်ဂကူမန် တန်လ္ဒောဝ် ပ္ဍဲကွာန်ပုပ္ဖဝတဳတုဲ ဘာလေဝ်ကၟာတ်လဝ်ဏီတုဲ ကျာ်ဇၞော်အ္စာ အာက္ဍိုပ်ပ္တိတ်ဇြဟတ် သၞာံ (၂၀၂၁) ဂှ် သ္ပတံ ပံက်ကၠုၚ် ရုၚ်ဂဥုဲလွဳယဲ မသက္ကုၚုဟ်မး ပ္ဍဲဌာန်ပ္တန်သာသနာကျာ် ဒဵုတၟံဗြာတ် ကွာန်ပုပ္ဖဝတဳ ပွိုၚ်ဍုၚ်ရေဝ်သၟဝ်ကျာ ဒဵုစိုပ်အခိၚ် မချူထ္ၜးလိက်ပရေၚ်ဝွံရ။
ရုၚ်ဂဥုဲလွဳယဲမသက္ကုၚုဟ်ဝွံ မမံက်ကၠုၚ်တုဲဂှ် ညးတၠယဲ မ္ဒးဒုၚ်ဘဲယဲကပ်တံကီု၊ ညးမၞုံကဵုယဲဇမၠိၚ်ခန္ဓတံ ကီု၊ ညးဗြဴမသၠးဂဝ်ဂၞဴတံကီု ကောံစိုပ်ကၠုၚ် ဂၠိုၚ်ကဵုတၠရ။ အ္စာစေတနာ မလုပ်ကေတ် တာလျိုၚ်လွဳယဲတံ ဂှ်လေဝ် ကျာ်ဇၞော်အ္စာ ကော်ပကောံကေတ်တုဲ ဒံက်တာသဝ်ဝန် ဟွံယိုက်ကမၠောန် ပ္ဍဲရုၚ်ဂဥုဲ အလဵုအသဳ တံကီု၊ ဂကောံအ္စာဂဥုဲ MMA နူဗော်ဍုၚ်မန်တၟိကီု ကၠုၚ်ဘိုၚ်ကဵုအရီုအဗၚ် ပ္ဍဲရုၚ်ဂဥုဲ မသက္ကုၚုဟ်မးဝွံ အိုတ်ရ။ အခိၚ်ဂိတုတ္ၚဲလံကၠုၚ်နွံတုဲ မၞိဟ်ကေတ်တာလျိုၚ် ပ္ဍဲရုၚ်ဂဥုဲတံ ၜိုန်ပြံၚ်သၠာဲအာ နွံကီုလေဝ် ကမၠောန်လွဳယဲဂှ် ကျာ်ဇၞော်အ္စာကဵုဆက်လွဳယဲ ဒဵုကဵုသၞာံလၟုဟ်ဏံဏီရ။ ပရေၚ်ကမၠောန်လွဳယဲ ပ္ဍဲရုၚ်ဂဥုဲဏံ သ္ဂောံအာအဓာန်မဂၠိၚ်သ္ၚောဲမာန်ဂးတုဲ ကျာ်ဇၞော်အ္စာ ထပ်ဒက်လဝ် ဂကောံညး မကေတ်တာလျိုၚ် ပ္ဍဲရုၚ်ဂဥုဲနွံရ။
ခါန်ကၞက်လဝ် နာယက၊ ညးရပ်စရၚ်၊ ညးစၟတ်စရၚ်၊ ညးထိၚ်ဘဏ္ဍာ၊ ဂကောံဥပသကာ ဗက်ဒုၚ်ဒါန်သြန်အကြာကွာန်၊ ဥပသကာဒုၚ်ဒါန်သြန် ပ္ဍဲပါၚ်မုက်ဂၠံၚ် သာ်ဝွံ ပါစွံလဝ် တာလျိုၚ်နာနာရ။ သြန်မလုပ်ဒၟံၚ် ပ္ဍဲရုၚ်ဂဥုဲဝွံဂှ် သြန်ဒါန်မကလိဂွံနၚ် နူကွာန်ဂမၠိုၚ်၊ သြန်ပူဂဵုတၠဒါန် မကၠုၚ်ကဵုလဝ် ပ္ဍဲရုၚ်ဂဥုဲ၊ သြန်နူဂကောံဥပသကာ၊ သြန်နူဒုၚ်ဒါန်ပ္ဍဲရုၚ်ဂဥုဲ မပ္တံသာ်ဝွံ ပါ်လဝ်က္ဍိုပ်သြန်လုပ်နာနာရ။ သြန်လုပ် ပွိုၚ်မွဲဂိတု သရောပ်စရၚ်တုဲမ္ဂး သြန်လုပ် နွံဒၟံၚ်ဗၞတ်ကၠံ (၁၀၀) ကိုတ်ပြၚ်ၚ်ရ။ ဟိုတ်နူသြန် နူသွာၚ်နာနာ မလုပ်ဒၟံၚ်သာ်ဝွံတုဲ ဂွံဆက်ပံက်အာ ရုၚ်ဂဥုဲဏံမာန်ရ။ စရၚ်သြန်လုပ်/တိတ်တံဂှ်လေဝ် ညးထိၚ်သြန်ဘဏ္ဍာတံ ဇၟာပ်ဂိတု ဂ္ဇံဝိုၚ် သောၚ်က္လးစရၚ်ြ သန်နွံရ။ သြန်တိတ်မပ္တံ ရာန်ဂဥုဲ၊ ခရိတ်စသုၚ်၊ ရာန်ကၠေၚ်ကွဳစက်၊ စုတ်အံက်ဇြဳဂျေန်၊ ခရိတ်ရပ်စပ် ပ္ဍဲရုၚ်ဂဥုဲနာနာ သောၚ်ကလးလဝ်စရၚ် မနွံဗွဲလၟေၚ်ဂိတုရ။
ပ္ဍဲရုၚ်ဂဥုဲဝွံ ဒံက်တာသဝ်ဝန် နွံ(၂) တၠ၊ ညးယိုက်ဝန်ကမၠောန်အဆံၚ်ၚ် နွံ (၉) တၠ အပံၚ် မၞိဟ် (၁၁) တၠဝွံ သၞာံဂိတုလံတုဲ နူစေတနာဂှ် ဒှ်ကၠုၚ်သြန်ထံက်ပၚ်စေတနာတုဲ ညးက္ဍိုက်ပ်ဂကောံတံ မွဲဂိတု (၂၀) ကိုတ်ပြၚ် မကဵုဒၟံၚ်အထံက်အပၚ်ရ။ ညးက္ဍိုပ်ဂကောံ ကုဒံက်တာသဝ်ဝန်တံ ကဵုကေတ်ညဳသၟဟ်တုဲ ရုၚ်ဂဥုဲလွဳယဲမသက္ကုၚုဟ်မးဂှ် ဆက်ဒၟံၚ်ဒဵုသၞာံလၟုဟ်ဏီရ။ ဟိုတ်နူရုၚ်ဂဥုဲဝွံတုဲ ညးမနွံပွဳပွူဒေသတံ ဆေၚ်ကဵုယဲဘဲမ္ဂး ဟွံဒးဒှ်ဒဒိုက်ရ။ ကျာ်ဇၞော်အ္စာလေဝ် စွံအာရီု မနွံကဵုစေတနာ လ္ပာ်ကုသဵုပရဟိတတုဲ ညးမကၠုၚ်ထ္ၜးယဲတံ ဟွံပိုတ်သ္ကုတ်ကၠုၚ်စိုပ်ဒၟံၚ်လၟိုန်တ္ၚဲရ။ ၜိုန်ဒှ်ရုၚ်ဂဥုဲ လွဳယဲမသက္ကုၚုဟ်မးကီုလေဝ် ဂဥုဲထ္ပက်/စ မနွံကဵုၚုဟ်မး ဗွဲမဗဗွဲကဵုယဲ တၠဝေဒနာတံဂှ် လွဳပရာဒၟံၚ်ရ။ ကျာ်ဇၞော်အ္စာလေဝ် ဟီုလလောၚ်လဝ် ကုညးမကၠုၚ်လ္ၚောဝ်ကျာ်တံနွံတုဲ မၞိဟ်ယဲတံ ကၠုၚ်စိုပ်ဒၟံၚ် ဟွံဂွံပိုတ်သ္ကုတ်ရ။
သ္ၚဳဂၠိပ်ရံၚ် ပရေၚ်ကမၠောန် ညးမယိုက်ဂၠေၚ် ပ္ဍဲရုၚ်ဂဥုဲဝွံ ဒၞါဲတှေ်တုဲ ၜိုန်ဟီုထိုၚ်သးဟွံမာန်ကီုလေဝ် သ္ပသမ္တီကဵု စိုတ်ဓါတ်စေတနာပရဟိတမ္ဂး ညးမယိုက်ဂၠေၚ်ကမၠောန်တံ ဍိုက်ပေၚ်ဒၟံၚ်ဖၟိုတ်ရ။ ညးတံ ဒုၚ်ဒဒိုက် သွက်ဂွံဒှ်ဂုန်ဖဵုညးဂမၠိုၚ်ရ။ ကမၠောန်ပရဟိတ ဒုၚ်ဂိသွက်မၞိဟ်ဂမၠိုၚ်ဝွံဂှ် မၞိဟ်မနွံကဵုသဇိုၚ်ပါရမဳမှ လုပ်ကၠောန်ပ္ဍဲကမၠောန်ဝွံမာန်ရ။ မၞိဟ်မဂိယဲတံလေဝ် နွံကဵုစရိုတ်နာနာသာ်ရ။ မၞိဟ်ယဲလ္ၚဵုလ္ၚဵု ဟွံဂွံအတိုၚ်ပၟိက်စိုတ်ဇကုမ္ဂး ဟီုအရေဝ်အခြာဟွံဒှ်မ္ၚဵု၊ စွံမုက်မတ်ဟွံကျေဝ်ဂှ် ဒှ်ဓမ္မတာမၞိဟ်တံရ။ လ္တူမၞိဟ်မဂိယဲတံ ဟီုဂးဒၟံၚ်နာနာဂှ် ညးမယိုက်ဝန်ကမၠောန်တံ စွံဓဝ်ခန္တဳ အေၚ်ဒုၚ်မာန်ဒၟံၚ်လၟိုန်ရ။ ကျာ်ဇၞော်အ္စာ ဟီုဒၠေါံဗ္တောန်ကဵု ညးယိုက်ဝန်ကမၠောန် ပ္ဍဲရုၚ်ဂဥုဲတံ ဟီုဂလာန်ဆက်ဆောံ ကုမၞိဟ်ယဲတံ ဗွဲမေတ္တာ ကရုဏာ ခန္တဳ မုဒိတာ လၟိုန်ညိ။ ညးဂမၠိုၚ် ဒှ်တသိုက်မ္ဂး ကသပ်ပၟိက်ဇကု ဂွံဍိုက်ပေၚ်ရ။
ဟီုသရောပ်မ္ဂး လွဳဒၟံၚ်ယဲ ပ္ဍဲရုၚ်ဂဥုဲမသက္ကုၚုဟ်မးဝွံ ပွိုၚ်မွဲမွဲဂိတု ရပ်စသြန် သွာၚ်နာနာ ဗၞတ်ကၠံ (၁၀၀) ကိုတ်ပြၚ်ၚ်ရ။ သြန်ဗၞတ်ဝွံ မဂွံဍိုက်ပေၚ်ရုံဂပ်အာမာန်ဝွံဂှ် ဂကောံဥပသကာၜါဂကောံ ဘိုၚ်ကေတ်လျိုၚ် စှေ်အာတ်ဒါန် ဇၟာပ်ကွာန် ပ္ဍဲပွိုၚ်ဍုၚ်ရေဝ်ရ။ လဆောဝ်လဆောဝ် ညးတၠဒါန် စေတနာ ပူဂဵုကၠုၚ်လ္ၚောဝ်ကျာ်တံ ဆဵုညာတ်တုဲ ကဵုဒါန်လေဝ်နွံကီုရ။ သြန်နူညးတၠဒါန်တံဂှ် ဟေန်ဆာဲ ရပ်စကာ ညံၚ်ဂွံရုံဂပ်တုဲ ညးယိုက်ဝန်ရုၚ်ဂဥုဲတံ ဘိုၚ်ဖ္ဍိုက်ဗပေၚ်ဒၟံၚ် ပါရမဳကျာ်ဇၞော်အ္စာရ။ ကာလသြန်လုပ်အောန် ရပ်စပ်ဟွံရုံဂပ်မ္ဂး ဒလေံရပ်အာ သြန်ကျာ်ဇၞော်အ္စာတုဲ ဗွဲကြဴကလေၚ်လေဲ ဗပေၚ်စုတ်ပၠန်လေဝ်နွံရ။
ညးကေတ်လဝ်တာလျိုၚ်နာယက
နာဲမန်သုၚ်အံၚ်၊ နာဲဌေအံၚ်၊ နာဲထောန်ဝေန်
ညးထိၚ်ဘဏ္ဍာ
နာဲဂျဳဝေန် ၊ နာဲဟံၚ်မန်
ညးစၟတ်စရၚ်
နာဲမျေအ်မိုၚ်ၚ်
ညးရပ်စရၚ်
နာဲသဝ်ထာ်
ညးအုပ်ဓုပ်ကောပ်ကာဲ
နာဲဃေန်မိုၚ်ဝေန်၊ နာဲကျဝ်နာၚ်
အုပ်ဓုပ်ကွာန်ပုပ္ဖဝတဳ
ပန် ပန် ပန်ကဵုပါၚ်
ဟီု ဟီု ဟီုကဵုရမျာၚ်
ဂၠိုၚ်ကဵုဗီုဒယှ်ကြီုကေတ်
ကၠောန် ကၠောန် စၞောန်ကဵုတဲ
ဂံၚ် ဂံၚ် အောပ်ဟီုမံၚ်
ပံၚ်ကဵုညးတှေ် မိက်ဂွံသ္ပအ္စာ
အခါရံၚ်စိုတ်မၞးနတဲ
ပရဲဖဵုဍေံဆဵုယျ
မာန်ကဵုပါၚ် ဂိုၚ်လဝ်စိုတ်ဖေက်
ဗ္တိုက်သၠေက်မံၚ်စိုတ်ညးဂမၠိုၚ်
ဗီုဝိုၚ်ညးဂွံပြး ထ္ၜးမံၚ်ဂၠံၚ်
ဂံၚ်ဗီုဏံဂှ် ယၟုဂကူလေၚ်။
စေတနာ လှာၜိုပ်
ဌာန်ပရိုၚ်မန်၊ ဂိတုအဝ်ဂါတ် ၂၉၊ ၂၀၂၂
ဒက်ပ္တန်ဒပ်ပၞာန်ဗၠးၜးကောန်ဂကူမန် MNLA တုဲဂှ် တွဵုရးဍုၚ်မန် မံက်ကၠုၚ်ရောၚ် ရဴဝွံ ပ္ဍဲဂိတုအဝ်ဂါတ် (၂၉) မဒှ်တ္ၚဲဒက်ပ္တန်ဒပ်ပၞာန်ဗၠးၜး ကောန်ဂကူမန် ပေၚ် (၅၁) သၞာံဂှ် ဥက္ကဌဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ နာဲဟံသာ ချူဓမံက်ထ္ၜးလဝ် ပ္ဍဲလိက်သဝဏ်ညး မပလံၚ်ဗ္စိုပ် အသေအဟာန် တ္ၚဲဒပ်ပၞာန်ဂှ်ရ။
အသေအဟာန် တ္ၚဲဒပ်ပၞာန်ဗၠးၜးကောန်ဂကူမန် မရနုက် (၅၁) ဝါဏံ ဌာန်ဂအုပ်ဗဟဵုကီု သီုကဵုခရိုၚ်မတ်မလီု၊ ခရိုၚ်ထဝါဲ၊ ခရိုၚ်သဓီုတံ ကၠောန်သ္ပအသေအဟာန်တုဲ ဗှ်ထ္ၜးဏာ လိက်သဝဏ် နာဲဟံသာ ဥက္ကဌဗော်ဍုၚ်မန်တၟိရ။
“ဒပ်ပၞာန် မၚ်မွဲစဵုဒၞါကောန်ဂကူပိုဲဂှ် ယဝ်ဇြဟတ်အောန်မံၚ်ဏောၚ်မ္ဂး အတိုၚ်ညးတၞဟ်ဖန်ဂှ် ဒးဒုၚ်အာဏောၚ်၊ ဒှ်သာ်ဂှ်ရ ဒပ်မၚ်မွဲစဵုဒၞါကောန်ဂကူဇကု ဇြဟတ်ညံၚ်ဂွံဇၞော် ညံၚ်ဂွံကၟောန်ခိုၚ်ဂှ် စွံအာရီုတုဲ ဂစာန်ကၠောန်အာအိုတ်ညိ” နာဲဟံသာ ဖ္တိုက်ဖၟောဝ်လဝ်ရ။
နကဵုပရေၚ်ပၠတရဴ ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိဟေၚ် ပ္ဍဲသၞာံ (၁၉၇၁) ၊ ဂိတုအဝ်ဂါတ် (၂၉) ဒက်ပ္တန်ကၠုၚ် ဒပ်ပၞာန်ဗၠးၜး ကောန်ဂကူမန် Mon National Liberation Army- MNLA တုဲ သၞာံ (၁၉၇၄) ၊ ဂိတုမာတ် (၁၉) ဂှ် ဒုၚ်သဇိုၚ်ကဵုသၞောဝ်ဥပဒေဍုၚ် (၁၉၇၄) ဂှ်တုဲ အလဵုအသဳ (မဆလ) သ္ပကဵုသမ္တီ တွဵုရးဍုၚ်မန် (ကဵုတွဵုရးဍုၚ်မန်) ရ။
မန်ပိုဲ နူကၠာဂွိုအ်ရပ်လွဟ်တေံရ ညံၚ်သ္ဂောံဂွံ အခေါၚ်အရာကောန်ဂကူ ကေုာံ တွဵုရးဍုၚ်မန်ဂှ် က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်မန်ပိုဲတံ အာတ်မိက်ကၠုၚ်ကီုလေဝ် ဟွံသ္ပသမ္တီရ၊ ဒပ်ရပ်လွဟ် မံက်တိုန်တုဲမှ က္လိဂွံအခေါၚ်ညိညဇြိုၚ်သာနွံကၠုၚ် နာဲဟံသာ ဂးရ။
“မန်ကျပၞာန်တုဲ ဒဴလုပ်အာဍုၚ်သေံဂှ်လေဝ် ဟွံသှေ်စကွေံရ၊ မန် မသှေ်ဒၟံၚ် ပ္ဍဲဒေသမန် လၟုဟ်ဏံဂှ်လေဝ် ဗၟာနူလ္တူတေံ စှေ်ဖျေံသဇိုၚ် နွံကၠုၚ်တၟာဂလိုၚ်ဣရ၊ လိက်မန် အရေဝ်မန် ယေန်သၞာၚ်မန် သီုကဵုဝၚ်မန်တံဂှ်လေဝ် ဒးဒုၚ်ၚိတ်ဒၟံၚ် နကဵုနဲကဲနာနာသာ်တုဲ မန်ပိုဲ ယဝ်ဟွံဆက်လုပ်ပေါဲဗ္တိုက်မ္ဂး ခြာဟွံလအ် မန်တံ ကၠေံကၠက်အာမာန်မံၚ်” ရဴဝွံ ဥက္ကဌနာဲဟံသာ ဂးလဝ် ပ္ဍဲလိက်သဝဏ်ရ။
မန်ပိုဲတံ လ္ၚဵုဂှ် ဒုၚ်သ္ပဍိက်ပ္ဍဲသၞ၊ လ္ၚဵုဂှ် တိတ်အာဍုၚ်မ္ၚး၊ သၟတ်တံပၠန်လေဝ် မိပ်ဟဳဒၟံၚ်ကဵု ဂဥုဲၜူမာဲတုဲ မၞိဟ်ဂစာန်ကၠောန် သွက်ကောန်ဂကူဂှ် အောန်ကွေံကွေံရ၊ စိုတ်ကၠောန်ပရေၚ်ကောန်ဂကူလေဝ် ဟွံမွဲ၊ ဗ္တိုက်ပၞာန်လေဝ် ဖေက်ဒၟံၚ်ဏောၚ်မ္ဂး ဘဝကောန်ဂကူမန်ပိုဲ ဗၠိုက်တၞီကၠေံကၠက်အာမာန်ရောၚ်ဂှ် ဒါတ်တိဟွံဗၠး ဒးဆဵုဗွဲစၟတ်ရောၚ် ညးဂးရ။
ဂကူမန်ပိုဲ နူကဵုဘဝ မံၚ်ကၠုၚ်ကဵုကၟိန်ဍုၚ် နန်ထဝ်က္ဍိုၚ်ဗ္တာၚ်ဇကုဂှ် လၟုဟ်ဏံ ကၠေံကၠက်အာဗွဲမဂၠိုၚ်တုဲရ၊ မန်ဖါသီ၊ မန်ဟံသာဝတဳတေံ ကၠေံကၠက်အိုတ်တုဲ မန်မၞုံပ္ဍဲရးမုတ္တမဏံ နွံဆၜိုတ်ကဝက်ဟေၚ်ရဂှ်လေဝ် ဂးလဝ် ပ္ဍဲလိက်သဝဏ်ဂှ်ကီုရ။
အဃောစပ္တန်ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ သၞာံ (၁၉၅၈) တေံ ဒပ်ရပ်လွဟ် နွံခိုၚ်ၚ်ကၠိုက်က်ဟွံသေၚ်ဏီရ၊ စိုပ်သၞာံ (၁၉၇၀) ဂှ် ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ, ဗော်ကရေၚ် KNU ကေုာံ ဗော်ကၠတ်ထဝ်ဒဳမဝ်ကရေဇြဳ (ပါလီမံဒီမိုကရေစီပါတီ-PDP) သ္ကိုပ်ဝန်ဇၞော်ဥူနု ကေုာံ သ္ကိုပ်ပၞာန်တြေံ (ဗိုလ်လကျ်ာ) က္ဍိုပ်က်တံ (၃) ဗော်ပံၚ်ကောံ ပံက်ကၠုၚ်ဒပ်ပံၚ်ကောံ (တိုၚ်းရၚ်းသားလူမျိုးပေါၚ်စုံ ညီညွတ်ရေးနှၚ့် လွတ်မြောက်ရေး တပ်ပေါၚ်းစု-တ ည လ) ရ။ ပံက်ဒပ်ပံၚ်ကောံတုဲဂှ် ကၟိန်ဍုၚ်ဇြဟတ်ဇၞော်လ္ၚဵုတံ ကဵုကၠုၚ်အရီုအဗၚ် ပံက်ကၠုၚ်ဘာပၞာန် ရာန်ဗ္ဂပ်ကဵုလွဟ်ဂတာပ်ခေတ် မာန်ကၠုၚ်တုဲ ကောန်ပၞာန်မန် ဒှ်ကၠုၚ်ဇြဟတ် လၟိဟ်ကဵုလ္ၚီရ။ သၟတ် နူကဵုကွာန်ဗွဲမဂၠိုၚ်ကီု၊ ကွးဘာတက္ကသိုလ် ကေုာံ မၞိဟ်တြေံ ကေၚ်ကၠောန်ကၠုၚ်လဝ် ပ္ဍဲဗော်ပၠတရဴဍုၚ်မန်တေံကီု တိတ်ကၠုၚ်တုဲ ဇြဟတ်ဒှ်ကၠုၚ် မွဲၜါလ္ၚီရ။ ဟိုတ်နူဇြဟတ်နွံကၠုၚ်သာ်ဏံဂှ်ရ စိုပ်သၞာံ (၁၉၇၁) ၊ဂိတုအဝ်ဂါတ် (၂၉) ဂှ် ပံက်ကၠုၚ် ဒပ်ပၞာန်ဗၠးၜးကောန်ဂကူမန် နကဵုသၞောတ် ဗီုပြၚ်ဒပ်ပၞာန် မၞုံကဵု တံဒပ်-ဒပ်ပါ်-ဒပ်ကောံ-ဒပ်စရေက်တံရဂှ်လေဝ် ဓမံက်ထ္ၜးလဝ် ပ္ဍဲလိက်သဝဏ်ညးဂှ်ကီုရ။
မိလတိုပ်၊ အဝ်ဂါတ် ၂၄၊ ၂၀၂၂
ဟိုတ်နူကပေါတ်သိုၚ်ခၞံတအ် ၚုဟ်က္ဍၚ်ဗက်တိုန်ဗွဝ်ဖျာတၞဟ်တၞဟ်တအ်ကီုတုဲ ပရေၚ်သိုၚ်ခၞံနာနာတအ်လေဝ် ၚုဟ် ပဵုတိုန်အာဗဒဲါကဝက်ဒှ်ရောၚ် ညးသိုၚ်ခၞံတအ် ဟီုရ။
ညးတၠသ္ၚိတအ် ရန်လဝ်သွက်ဂွံသိုၚ်သ္ၚိ တာန်ၜိုတ် (၂၀၀) ကိုဋ်ဂှ် ဟိုတ်နူၚုဟ်ကပေါတ်နာနာသာ် က္ဍၚ်တိုန်ဂှ်တုဲ ၜိုတ်ရန်လဝ်ဂှ် ပဵုတိုန်အာဗဒဲါကဝက်ဒှ်ရောၚ် တၠသ္ၚိသိုၚ်ခၞံဒၟံၚ်သ္ၚိနူပွိုၚ်ဍုၚ်ဇြပ်ဗုမွဲတၠ ဟီုဗီုဏံရ။
“တဲကၠာဂှ် ချိၚ်တော်လဝ်ကဵုလှုဲ အကြာ (၂၀၀) ရ၊ ကဵုရဲကၠောန်လေဝ် တော်လဝ်တုဲရ၊ ရာန်လဝ်ကပေါတ်လေဝ် ၜိုတ်ကရိုက်တုဲရ၊ အဃောကၠောန်ဂှ် ကပေါတ်ၚုဟ်က္ဍၚ်တိုန်တုဲတှေ် ၜိုတ်တော်လဝ်ဂှ် ပဵုတိုန်အာကြပ်ကဝက်ပၠန်” ညးသိုၚ်ခၞံသ္ၚိ နာဲဝေန်ကျဳ နူဍုၚ်ဇြပ်ဗု ဟီုရ။
ကပေါတ်သိုၚ်သ္ၚိဂှ် စတံနူတိဗဳလာတ်ကီု ပသဲကီု ကပေါတ်နာနာဂှ် ၚုဟ်သၠုၚ်တိုန်မွဲစွံကဵု ကပေါတ်တၞဟ်တၞဟ်ကီုတုဲ ပရေၚ်သိုၚ်ခၞံလ္ၚဵု ဒးဒေံါဇူအာနွံရ။
“ပိုဲသိုၚ်မံၚ်ဘာမွဲမ ရာန်အာ သိုၚ်အာ ရာန်အာ သိုၚ်အာ၊ လၟုဟ်ကပေါတ်ထပ်တိုန်ပၠန်တုဲ အဃောသိုၚ်ဂှ် ဒးဒေံါဇူလဝ်မွဲလစုတ် ဒးမၚ်ရံၚ်ၚုဟ်ကပေါတ်မွဲလစုတ်” တၠကမၠောန်သိုၚ်ခၞံဒၟံၚ် ဘာကောန်ဂကူမန် ပ္ဍဲပွိုၚ်ဍုၚ်ဇြပ်ဗုမွဲတၠ ဟီုရ။
အကြာဂိတုအဝ်ဂါတ်ဏံဂှ် ကပေါတ်စၞစသုၚ်ကီု၊ ကပေါတ်သိုၚ်ခၞံနာနာတအ်ကီု၊ ဗွဝ်ဖျာအိုတ်သီုဂှ် ၚုဟ်သၠုၚ်က္ဍၚ် တိုန်ဖအိုတ်တုဲ ပရေၚ်သိုၚ်ခၞံနာနာတအ် ဒးဆဵုဂဗဒၟံၚ် ပရေၚ်အကြေပ်အဂြတ်သြန်ရ။
မာံသုခ၊ ဂိတုအဝ်ဂါတ် ၂၆၊ ၂၀၂၂
ပ္ဍဲစၟတ်တ္ၚဲ 23/24.8.2022 ဂှ် နူကဵုအစဳဇန်တ္ၚဲဏံ ကျာ်ဇၞော်အ္စာကောသလ္လ က္ဍိုက်ပ်တုဲ ပံက်ဏာလဝ်တန်ဗ္တောန် ပရေၚ်အုပ်ဓုပ်ကောပ်ကာဲ ကေုာံ ဍာ်ဒ္ကေဝ်ပရေၚ်အာက္ဍိုပ် ပ္ဍဲဋ္ဌာန-ဘာဇၞော် ကွာန်ကြုၚ်ခယာၚ် ပွိုၚ်ဍုၚ်လှာဒကှ် ပွိုၚ် (၂) တ္ၚဲနွံရ။
ဘာဏံဝွံ ရန်ကဵုဂွံသၠုၚ်ပတိုန်အသိၚ် နဲကဲပရေၚ်အုပ်ဓုပ်အုပ်ကာဲ ကေုာံ ပရေၚ်အာက္ဍိုပ် ပ္ဍဲအကြာအုပ်ဓုပ်ကွာန်ကီု သၟတ်တအ်ကီု သၚ်တအ်ကီု ပ္ဍဲဂကောံနာနာ အကြာဒေသလှာဒကှ်တအ်ကီုတုဲ ပံက်ကၠုၚ်လဝ်ရ။
“သၟတ်တအ်ကီု ညးဂကောံကွပ်စုၚ် ဂွံကၠိုဟ်အာ သ္ဇိုၚ်နဲကဲအုပ်ဓုပ်ကောပ်ကာဲ အကြာဂကောံ အကြာဇကုဇကုလေပ်တုဲ ပံက်အာအကြာအခိၚ်ဂၠေံဂၠေံ ပွိုၚ်ၜါတ္ၚဲရ၊ ကၠိုဟ်ကေတ်လဝ် သ္ဇိုၚ်နဲကဲကောပ်ကာဲဂကောံ ကေုာံ ပရေၚ်အာက္ဍိုပ်ဏံမှလေဝ် ပ္ဍဲဂကောံအကြာဇကုကဵုဇကုဂှ် အာလောဲပြေပြံၚ်မာန်ဏောၚ်”သာ်ဏံ ညးက္ဍိုပ်အစဳဇန်တ္ၚဲဏံ ကျာ်ဇၞော်အ္စာကောသလ္လ ဘာဝေသာလဳပလိုတ် ဟီုမြော်ဏာ ပ္ဍဲအခိၚ်ပံက်အသေအဟာန်တန်ဗ္တောန်ဂှ်ရ။
ပ္ဍဲတန်ဗ္တောန်ဏံဝွံ ကော်ဘိက်လဝ်အ္စာတန်ဗ္တောန် နာဲလွဳအံၚ် ဗ္တောန်ထ္ၜးကဵုအာတုဲ သၟတ်ကီု၊ သၚ်ကီု၊ အုပ်ဓုပ်ကွာန်ကီု ဖအိုတ်လၟိဟ်မၞိဟ် (၇၀) တၠပြၚ် တိုန်စိုပ်ကတ်လ္ၚတ်လဝ်နွံရ။
စပ်ကဵုတန်ဗ္တောန်ဝွံ လက်သဏ်ညးအာက္ဍိုပ်၊ ဗီုပြၚ်ဒက်ပ္တန်ဂကောံ၊ ဗီုဂကောံဂွံအာဍာ်ဇမၠိၚ်မာန်၊ ဗီုဂွံဗပေၚ်အာဍာ်ဒ္ကေဝ်ညးအာက္ဍိုပ်ဂကောံ ကေုာံ ကောန်ဂကောံတအ် ပါလုပ်ရ။
ပ္ဍဲဒေသလှာဒကှ် စပ်ကဵုတန်ဗ္တောန်ဂှ် နကဵု “အစဳဇန်တ္ၚဲဏံ” ဖန်ဇန်တုဲ တုဲကၠုၚ်စၟတ်တ္ၚဲ July.2.3,2022 ဂှ်လေဝ် ပွိုၚ်ၜါတ္ၚဲ ညးထ္ၜးနဲကဲ နာဲဇာတိနာဲ နကဵုက္ဍိုပ်လိက် နဲကဲချူဒွက်၊ နဲကဲဟီုဂလာန်ဂှ် ကေၚ်ပံက်ကၠုၚ်လဝ် ပ္ဍဲဋ္ဌာန ဘာဝေသာလဳပလိုတ်နွံရ။
