Categories
ပရိုၚ် သၟာန်သွဟ်

စပ်ကဵုအကာဲအရာ ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်မန် တ္ၚဲဏံတုဲ သ္ပသၟာန်သွဟ်လဝ် သၟာသ္ၚဳဂၠိပ် ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ဒံက်တာနာဲပညာမန် (အမေရိကာန်)

ဝဏ္ဏမာန် ပတိုန်ထ္ၜးလဝ်ရ။

သၟာန် ။ ။ လတူပ္ၚံက်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ကၟိန်ဍုၚ်ဗၟာတ္ၚဲဏံတုဲ ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိဂှ် ဒတူလိုၚ်မွဲဗီု၊ ဗော်ညဳသၟဟ်မန် ကွာ်မံၚ်မွဲဂၠံၚ်၊ ပ္ဍဲဂှ်တှေ် ဇြဟတ်မန် ဂစာန်ပါ်ထကးပြးအာ ဗီု (၂၀၁၀) တေံပၠန် ဍေံဒှ်မံၚ်ဗီုဂှ်နွံတှေ် နကဵုဒံက်တာ နာဲပညာမန် လတူဏံ ဗီုလဵုသ္ၚဳဂၠိပ်ဂွံကီုရော?
သွဟ် ။ ။ ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိဂှ် ညးတံဟွံထံက်ဂလာန်ပုဟ် ဂွံရုဲမာဲကီု၊ မုကီု၊ တုဲပၠန် လ္ပာ် (MAU) လေဝ် ညးတံသဳကၠဳ လဝ်နွံမံၚ်ရ နကဵု MAU လေဝ် ဟွံထံက်ဂလာန်ပုဟ်၊ ဆဂး ရဲထံက်ဂလာန်တံဂှ် ညးတံပံက်ထောံဗော် အလုံဒေသဂှ်တုဲ ညးတံ လုပ်ရုဲအာမာဲ၊ ပ္ဍဲကဵုလုပ်ရုဲမာဲဂှ် ဍေံဇီုကပိုက်ကၠုၚ် ဗီုလၟုဟ်ဏံရ။ ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိဂှ် ဟလဵုပလေဝ် ညးတံ ဟွံထံက်ဂလာန် ဟွံသ္ပစၟတ်သမ္တီပုဟ်၊ ဆဂး ဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် အပ္ဍဲဍုၚ်ဂှ် အခိၚ်တေံလေဝ် ပံၚ်ကဵုပၞာန်ရ ပံၚ်ကဵုသၞောဝ် ဟီုဟဂှ်လေဝ်၊ စိုတ်အဲတှေ် လက္ကရဴဏံ မုဍေံဒှ်ကၠုၚ်ရောဟီုတှေ် ပိုဲကလေၚ်ကၠိုဟ်အာစိုတ်ညးသ္ကံတုဲ ရဲဗော်နွံအပ္ဍဲဍုၚ်ဂှ်လေဝ် ရဲကၠောန်ဂွံဂှ် ကၠောန်အာ၊ ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိလေဝ် အခိၚ်တေံ ညးတံပံၚ်လဝ်ကဵု (UNFC) တုဲ ညးတံ လ္ပာ်ပၠန်ဂတးတေံ လ္ပာ်မ္ၚးတေံ ဗီုကၠောန်ဂွံဂှ် ကၠောန်အာ၊ မွဲတ္ၚဲ ဂၠံၚ်တရဴပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ဍေံမံက်ကၠုၚ်မ္ဂး နကဵုအလုံဍုၚ်မွဲ အေအတိုၚ်ဂှ် ပိုဲကွာ်အာဏောၚ် ပိုဲဖျေံစွံလဝ်စိုတ် အေဗီုဂှ် နွံရ။
စို်တ်အဲလၟုဟ်လေဝ် ပိုဲဒးအာဗီုဂှ်ပၠန်ရ။ မုသ္ပပိုဲဒးအာဗီုဂှ်ရော? ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဂကူပိုဲ ဍေံဒှ်ကၠုၚ်ဗီုဂှ်တှေ် ဟိုတ်နူ ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် အလုံဍုၚ်ဂှ် ဍေံပြံၚ်သၠာဲတုဲတှေ် ပိုဲဂှ်လေဝ် ဍေံထ္ကးအာညးသ္ကံ၊ ဍေံထ္ကးအာညးသ္ကံ ဗီုသၞာံ (၂၀၁၀) တေံပၠန်ဂှ်ရ၊ ယဝ်ရပိုဲဟီု သၞာံဏံ ဍေံပရေံနူကဵု သၞာံ (၂၀၁၀) ဏီ ယဝ်ပိုဲဟီုလေဝ် ဟီုဂွံ၊ ဆ စိုတ်အဲတှေ် ဍေံဟွံကွာ ပုဟ်၊ နကဵုအကြာမန်ပိုဲ အခိၚ်တေံလေဝ် ပိုဲဟီုမံၚ် ဗီုဏံရ။ ဆ မုပိုဲဒးသ္ပဂွံရော အခိၚ်တ္ၚဲဏံဂှ် ဗော် MUP ဂှ် ညးတံပံၚ်ကဵု (နစက) တှေ် ပံၚ်၊ ပံၚ်ကဵု ဗျူဟာဂှ် ညံၚ်ဂွံဒှ်၊ ပံၚ်ဗ္ဂပ်ထောံ ညံၚ်ဂွံဒှ်ထောံမွဲဖျုန်ဂှ် စိုတ်အဲတှေ် ဍေံဗၠေတ် သ္ပဗီုဂှ် ဟွံထေက်ပုဟ်၊ ဥပမာဍေံ ဂကူပိုဲဖအိုတ် ညံၚ်ဂွံကၠောန်အာ ကမၠောန်မွဲစွံဂွံ၊ ညံၚ်ဂွံကျာညးသ္ကံဂွံ၊ ညံၚ်ဂွံဆာၚ်အာမုက်ညးသ္ကံဂွံ အၝေဂှ် ဒှ်အဓိကရ။ လ္ပာ်ပၞာန်ဂှ်တှေ် ပိုဲအာ ၜိုတ်ပိုဲမံၚ်ဂွံ၊ ၜိုတ်ပိုဲဂွံထိၚ်ဒဝ်အာ ပရေၚ် ဂကူပိုဲ ပရေၚ်ဗော်ညးတံ စိုတ်အဲတှေ် ပိုဲဒးစွံစိုတ်ဗီုဂှ်။
သၟာန် ။ ။ လတူအကာဲအရာ ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်တ္ၚဲဏံ လ္ၚဵုထံက်ဂလာန်ဇြဟတ် လ္ပာ်အေန်ယူဂျဳ မွဲလ္ပာ်နွံဏောၚ်၊ လ္ၚဵုထံက်ဂလာန် ဇြဟတ် လ္ပာ်ကံၚ်ဇြဳ နွံမွဲလ္ပာ်ဏောၚ်ဒှ်တှေ် ဂၠံၚ်တရဴပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်မန် ဗီုလဵုဣအာတှေ် ဍေံဒှ် ခိုဟ်အိုတ် သွက်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်မန်ရောဂှ် ဗီုလဵုညာတ်ကေတ်ကီုရော?
သွဟ် ။ ။ ဗီုဗော်ဍုၚ်မန်တၟိလေဝ် ဗီုဂှ်ရ အခိၚ်တေံလေဝ် ညးတံ ပံၚ်လဝ် UNFC ဏောၚ်၊ အခိၚ်တေံ ယဝ်ကျာကဵု ရဲပ္ဍဲဍုၚ်ဏံတှေ် ဍေံစုတ်(ပုဒ်မ)ဍေံဟဂှ်ရ၊ လက္ကရဴဏံ ညးတံ ထ္ပက် NCA ရ။ ပိုဲဂွံတီချိုတ်ပၠိုတ် ပံၚ်ကဵုပၞာန်ဏောၚ်တှေ် ပိုဲခိုဟ်စဟေၚ်ဂှ် အၝေဂှ်လေဝ် ဍေံဟွံဒးပုဟ်၊ ရဲလ္ပာ်မ္ၚးဏံလေဝ် ဟဂှ်ရ ပိုဲပံၚ်တဲကဵု ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံတုဲ ပိုဲဗတိုက် ပိုဲဇၞးဟေၚ် အၝေဂှ်လေဝ် ဟွံသေၚ်ပုဟ်၊ ဇှ်ရဏောၚ်တှေ် ပိုဲဖျေံထောံစိုတ် လ္ပာ်တေံမှလ္ပာ်တေံ လ္ပာ်ဏံမှလ္ပာ်ဏံ ဍေံကော်စ စိုပ်အာမွဲလ္ပာ်ဓဝ်၊ အခိၚ်တ္ၚဲဏံ ရံၚ်အာအကာဲအရာ ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ပိုဲတုဲတှေ် စိုတ်အဲတှေ် ပိုဲအာဟွံထေက်ဗီုဂှ်၊ ပိုဲဒးအာ ဗီုနဲလဒေါဝ်၊ ပိုဲဒးကျာညးသ္ကံ၊ ပိုဲဒးဂၠာဲဂၠံၚ်ဍာန်ညးသ္ကံ၊ ပိုဲဒးကၠိုဟ်စိုတ်ညးသ္ကံ၊ ပိုဲဒးဖျေံ ဗျူဟာဂကူပိုဲ ဍေံကော်စ ဇကုပါ်တုဲတှေ် ဇကုအုပ်ဓုပ်ညးသ္ကံ စိုတ်အဲတှေ် အခိၚ်တ္ၚဲဏံ ပိုဲဒးအာဗီုဂှ်ဏောၚ်၊ မွဲတ္ၚဲ ဍေံကၠးကၠုၚ်ဏောၚ် ဂၠံၚ်တရဴပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် အလုံဍုၚ်မွဲ ဍေံဒုၚ်တဲမာန်၊ ပၞာန်လေဝ် ဒုၚ်တဲမာန်၊ ဗီု NCA ဂှ် လ္ၚဵုဂှ်ဟီု NCA ဂှ် လ္ပထ္ပက်၊ လ္ၚဵုဂှ်ဟီုထ္ပက်၊ လ္ၚဵုပၠန်ဂှ် (ပၚ်လုံညီလာခံ) ဂှ် လ္ပတိုန်၊ လ္ၚဵုဂှ် ဟီုတိုန်၊ ကာလဂၠံၚ်တရဴ ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဏံ ဍေံကယျောဝ်ကၠုၚ်ကွေံကွေံ ညးပါလုပ် အဲပါလုပ် ဇကုကဵုဇကု အခိၚ်တေံ ဒစးဒုၚ်မံၚ်ညးသ္ကံဂှ် ဒးပါလုပ်မွဲဂၠံၚ်ဍာန်ဂှ်ပၠန်ရ။ ဣညအ်လေဝ် ဍေံအာဗီုဂှ်ကီုရ။ မွဲတ္ၚဲ ပရေၚ်တက်ကၠုၚ်ကျာ ဂၠံၚ်ဍာန်ဏံ ပိုဲအာညးသ္ကံ မွဲစွံပၠန်ဏောၚ်ဂှ် စိုတ်အဲတှေ် ပိုဲကလေၚ်စိုပ် ဂၠံၚ်ဍာန်ဂှ်ပၠန်ဏောၚ်။ ဟိုတ်နူအခိၚ်တ္ၚဲဏံတုဲ ပိုဲတံ လ္ပဒစေၚ်မွဲလ္ပာ်ဏီ ပိုဲဒးမံၚ် ဗီုပြၚ်လဒေါဝ်ဏောၚ် မိက်ဂွံဟီုကဵု ကောန်ဂကူပိုဲရ။
သၟာန် ။ ။ ရံၚ်ကဵုအကာဲအရာ ရဲပၠန်ဂတး ဂကူလ္ၚဵု ဗီုကဵုပၠန်ဂတးရခေၚ် အေအေတံ တ္ၚဲဏံတှေ် ဂၠံၚ်တရဴရခေၚ် ကဵုရခေၚ် ဍေံလးဓဇက် ဂၠံၚ်တရဴပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ရခေၚ် ညးတံတုဲ လၟုဟ်တှေ် ပရေၚ်အုပ်ဓုပ်ညးတံ စိုပ်တရဴတၟာဂလိုၚ်၊ ဂၠံၚ်တရဴပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်မန်ရော ဂၠံၚ်တရဴဇကုကဵုဇကု အာဟွံမာန်ပုဟ်ဟာ ဗီုလဵုညာတ်ရော?
သွဟ် ။ ။ စိုတ်အဲတှေ် ပ္ဍဲပိုဲဏံဂှ် ဍေံဟွံလောဲပုဟ်၊ မုသ္ပရောဟီုတှေ် ရံၚ်ကဵုရခေၚ်တံဂှ် မုဟိုတ်ဍေံဂွံဒှ်ကၠုၚ် ဗီုဂှ်ရော၊ ဟိုတ်နူဇြဟတ်ပၞာန် ရခေၚ် ဂှ် ဇၞော်တိုန်မွဲတဲဓဝ်၊ ဠတေံ ဒပ်ပၞာန်ရခေၚ် နွံမံၚ်ရ၊ ဆဂး ဒှ်မွဲလီုမွဲ အခိၚ်တေံဂှ် ရခေၚ်တံ ဍေံပကောံညးသ္ကံ ဟွံဂွံမံၚ်ရ။ အခိၚ် (၂၀၁၀) ဂှ် ရဲလုပ်ရုဲမာဲဂှ် လုပ်၊ ရဲပံၚ်ကဵု UNA ဂှ်ပံၚ်၊ ဥပမာဍေံ ဗော်ၜါဍေံ ဍေံပကောံ၊ ဍေံပကောံတုဲ ကလေၚ်ထ္ကး ဍေံတံလေဝ် ဠတေံဂှ် ဇွောဝ်အာ ဇွောဝ်ကၠုၚ်မံၚ်ကီုရ။ လၟုဟ်ဏံ ဇွောဝ်ဍာ် စပ်ကဵုပရေၚ်လ္ပာ်ရခေၚ်ဂှ် ဇၞော်တိုန်မွဲစုတ်ဓဝ်၊ ဍေံဟီုစ ဇၞော်ဏံဂှ် ဇၞော်စဵုကဵု ဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်လဵု ဓလီုဍေံဟွံမာန် အေဍေံဒှ်အာဟဂှ်၊ ဟိုတ်နူဇၞော်ဗီုဂှ်တုဲ ဍေံဖျေံအာ ဂၠံၚ်ဍာန်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ရခေၚ်ဏောၚ်၊ ရခေၚ်ဏံ ဟိုတ်နူဍေံဇၞော်တိုန်မွဲတဲဓဝ် ဍေံဓလီုထောံ ဗော်ပၠန်ဂတးတၞဟ်ဟ်ကီု ဗော်ပၠန်ဂတးရခေၚ်ဂှ်ကီု ဗော်ပ္ဍဲဍုၚ်ဂှ်ကီုတုဲ ဍေံဖျေံဏာဂၠံၚ်ဍာန်ဏံ ဗော်တံဏံ ဗက်စတှေ် ဗက်စ၊ ဟွံဗက်စတှေ် ဍေံတးပဲါဏောၚ်၊ ဟိုတ်နူဇြဟတ်ပၞာန်ဍေံ ဇၞော်တိုန်တုဲတှေ် ဍေံဖျေံဏာ၊ ဍေံဖျေံဏာတုဲတှေ် ကိစ္စကမၠောန်ဏံ ဇကုဖျေံဏာဂၠံၚ်ဍာန်ဏံယျတှေ် ဇကုလေဝ် ဒးကၠောန်ဗက်အာမာန်ဏောၚ်၊ ဇကုကၠောန်ဗက်မာန်တှေ် ကောန်ညးဍုၚ်ကွာန်တံဂှ် ဍေံပါကၠုၚ်ဟဂှ်ရ၊ ကောန်ညးဍုၚ်ကွာန်တံ ဍေံဂွံထံက်ဂလာန်ကဵု ဗော်တေံ ဗော်ဏံ ဍေံဂွံဒစးဒုၚ်ဂှ် ဒှ်ဟွံမာန်ရ။ ဥပမာဍေံ အေအေမှ အေအေ အေဍေံဒှ်ဟဂှ်တှေ် စပ်ကဵုဂၠံၚ်ဍာန် အေအေ ဖျေံလဝ်ဂှ် မၞိဟ်ဗွဲမဂၠိုၚ် ပ္ဍဲကဵုတွဵုရး ကောန်ဂကူရခေၚ်ဂှ် ဒုၚ်တဲမာန်၊ ဍေံဒုၚ်တဲမာန်ဂှ်ရ အတိုၚ် အေအေ ဖျေံဏာ ဗီုပြၚ်ဗော်ဍေံဂှ်ရ ဍေံဒှ်အာ ဗီုပြၚ်ဂကူ အလုံဂကူရခေၚ်မွဲရ။ နကဵု အေအေ တံ ဂွံအာအခေါၚ်ဂှ်တုဲ ဍေံကၠောန်လောဲအာရ နကဵုလညာတ်အဲ၊ ယဝ်ရ အေအေတံ ဇြဟတ်ဍောတ်မံၚ် ဗီုအေအေန်သဳ တံဏံ ဗီု အေအာပဳတံဏံရတှေ် ဗီုလဵုဍေံတံဖျေံဖျေံ ဍေံဖျေံဟွံမာန်၊ ဍေံပကောံဟွံမာန်ပုဟ် ဂွံဒှ်ဇြဟတ်ဗီုဂှ်၊ လၟုဟ် ဟိုတ်နူဇြဟတ်ဍေံဇၞော်ကီု ဖျေံဗီုပြၚ်ဒးကီုတုဲ ဒှ်တိုန်ဇြဟတ်ဇၞော်ဇၞော်မွဲရ။ မန်ပိုဲ ဂွံဒှ်ဗီုရခေၚ် အေအေဂှ် ဍေံဟွံလောဲပုဟ် တိဍာ်ကီု၊ ပရေၚ်ဂကူကီု ဍေံဟွံတုပ်တၟာဂလိုၚ်ဏောၚ် ညာတ်သာ်ဏံတုဲ မိက်ဂွံဟီုဆၜိုတ်ဏံရ။

Categories
ပရိုၚ် သၟာန်သွဟ်

စပ်ကဵုပရေၚ်စဵုဒၞာ ယဲကပ်တုဲ သ္ပသၟာန်သွဟ်လဝ် ညးက္ဍိုပ်ကမ္မတဳစဵုဒၞာ ယဲကပ်ကိုဝ်ဝေဒ်(၁၉) ဗဟဵု ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ “နာဲဗညာလဴ”

မာံပိုန် ပတိုန်ထ္ၜးလဝ်ရ။

သၟာန် ။ ။ ဗွဲကိုပ်ကၠာ မိက်ဂွံသၟာန်အ္စာဂှ် ပ္ဍဲကဵုဒေသတိဍာ်ဗော် ဆက်စပ်ကဵုယဲကိုဝ်ဝေဒ် အလန်တတိယဏံတုဲတှေ် အကာဲအရာဗီုလဵုဍေံက္တဵုဒှ်မံၚ်ဂှ်လေဝ် အ္စာသောၚ်ထ္ၜးကဵုညိ?
သွဟ် ။ ။ အခိၚ်ယဲကပ်တုဲကၠုၚ်တေံဂှ်တှေ် ပိုဲတံ ပ္ညဳလဝ်ကဵု အလဵုအသဳ ဌာနဆေၚ်စပ် လ္ပာ်ထတ်ယုက်တုဲတှေ် မၞိဟ်ဒှ်ယဲကပ် ဒေသပိုဲမ္ဂးတှေ် သွက်ဂွံသၠဲပအပ်ဏာကဵု ညးတံဂှ် ညးတံ ဒုၚ်မံၚ်တဲရ။ ဆဂး လပှ်တတိယဏံ ပ္ဍဲကဵုဍုၚ်ဏံလေဝ် ဒှ်ကၠုၚ်တၟာဂလိုၚ်၊ ပ္ဍဲကဵုရုၚ်ဂဥုဲညးတံလေဝ် ပေၚ်ကၞက်ကၠုၚ်ယျတှေ် ညးတံ ဂွံဒုၚ်တဲပိုဲဂှ် ဒှ်မာန်ဟွံသေၚ်ရ။ အေဇှ်တှေ် ဒေသကောန်ဂကူပိုဲ ဒေသသြဇာဗော်တံဂှ်တှေ် ဗီုပြၚ်ပိုဲကဵုပိုဲ ညံၚ်ဂွံလွဳဝတ်မာန် လၟုဟ်ဂှ် ပံက်ကၠုၚ် ရုၚ်ဂဥုဲ (၅) ဒၞာဲရ။ ရုၚ်ဂဥုဲ (၅) ဒၞာဲဂှ်တှေ် လ္ပာ်ခရိုၚ်သဓီုပါဏောၚ်၊ လ္ပာ်ခရိုၚ်မတ်မလီုတေံ ဒဵုထောၚ်ပါဏောၚ်၊ ပ္ဍဲခရိုၚ်ထဝဲါတေံ ဝါဇြေန်ပါဏောၚ်၊ ပ္ဍဲကဵုပၞၚ်ဗိုန်လေဝ်နွံ၊ ဗလးဒုန်ဖာ်လေဝ် နွံရ။ အေဇှ်တှေ် ပိုဲတံ စွံလဝ်အဆံၚ် အ္စာဂဥုဲတံ၊ (သူနာပြု) တံ ကၠုၚ်နူဗော်ဍုၚ်မန်တၟိဖအိုတ်တုဲ ကေတ်မံၚ်တာလျိုၚ် လွဳဝတ်မံၚ် ညးဍုၚ်ကွာန်ဖိုဟ်ရ။ ပ္ဍဲကဵုတိဍာ်ဗော်ဟီုဂှ်တှေ် ယဲကပ်ဏံ စနူဂိတုဂျူလာၚ် ပထမသတ္တဟဂှ် စလုပ်ကၠုၚ်၊ စိုပ်ကၠုၚ် ပ္ဍဲတိဍာ်ဗော်ကီု၊ ပ္ဍဲဌာနဗော်ပိုဲတံဏံကီု၊ ပ္ဍဲကဵုဘာညဳသာတံဂှ်ကီု လၟုဟ်ဂှ်တှေ် အလုံတိဍာ်ဗော် ထိၚ်ဒဝ်မံၚ်တံဏံဂှ်တှေ် မ္ၚးနူဌာန်ဂအုပ်ဗဟဵုဟီုတှေ် ယဲကပ်တံဏံဂှ် ပြးစိုပ်မံၚ်ဖအိုတ်ရ။ အေဂှ်တှေ် ဒဵုကဵုတ္ၚဲဏံ ပွိုၚ် (၂) ဂိတု ဒှ်ယဲကပ် ဆဵုစၟယဲဂှ်တှေ် (၅၅၀) ပြၚ်၊ အေဂှ်တှေ် ၜိုတ်ကဝက်ဂှ် အဃောလွဳဝတ်မံၚ်၊ သှေ်ကဝက်ဂှ် ဗၠးစဴအာရ။ အေပ္ဍဲဂှ်တှေ် သီုဖအိုတ် ချိုတ်အာ မၞိဟ် (၁၁) တၠ၊ ချိုတ်မၞိဟ် (၁၁) တၠဏံ ပိုဲကလေၚ်ရံၚ် မုဒှ်ဟလဵု ဂွံချိုတ်အာဟီုတှေ် မၞိဟ်တံဏံ အခိၚ်ယဲအောန်မံၚ် ၜိုတ်က္ဍိုပ်ဂိ ဇကုကတူ ဒးဆာံဏံဂှ် လွဳမံၚ်သ္ၚိညးကဵုညး ကၠတ်လွဳမံၚ်၊ ဠအံက်ဇြဳဂျေန်စှေ်၊ ဠယဲခ္ဍၚ်မှ စိုပ်အာ ပ္ဍဲရုၚ်ဂဥုဲ၊ မၞိဟ်တံဏံပၠန်လေဝ် ဒှ်မံၚ်မၞိဟ် အာယုက်ဇၞော်ဇၞော်ဏောၚ်၊ စိုပ်ရုၚ်ဂဥုဲတုဲ နကဵုပိုဲဂှ်တှေ် ၜိုတ်စရာဲနွံ၊ ၜိုတ်စောန်နွံ ဂစာန်လွဳကဵုမံၚ်ရ၊ ဆဂးတှေ် ဟိုတ်နူယဲခန္ဓကာယညးတံလေဝ်နွံကီု၊ အံက်ဇြဳဂျေန်လေဝ် စှေ်အာကီုတုဲ ကေတ်ဟွံမာန် ဒးချိုတ်အာ မၞိဟ် (၁၁) တၠဂှ် ဗွဲမအောန်စိုတ်ရ။
သၟာန် ။ ။ ပ္ဍဲကဵုတိဍာ်ဒေသဗော်ဂှ် ဍေံဒှ်အာဒၞာဲစုၚ် ဒၞာဲဟွံဒှ်ဂှ် ကြပ်ဟွံမွဲမံၚ်ရ၊ အေလ္တူဍေံဒှ်မံၚ်ဏံ နကဵုကမ္မတဳ ဖျေံလဝ်ဗီု ဒၞာဲကိုဝ်ဝေဒ် အဆံၚ်ဗဟဵုဏံ ဗီုလဵုရေၚ်တၠုၚ် ဖန်ဇန်မံၚ်ကဵု သွက်မၞိဟ်ယဲတံ၊ မွဲတၚ်ပၠန်ဂှ် အေလ္တူဖန် ဇန်မံၚ်ဏံဂှ် တၚ်ဆိုအ်ဗဟီုဟီု၊ တၚ်အခက်ခုဲဟီုဟီု မုဍေံနွံမံၚ်သာ်လဵုဂှ်လေဝ် မိက်ဂွံကဵုသောၚ်ညိပၠန်?
သွဟ် ။ ။ ယွံ – ပ္ဍဲကဵုကေတ်မံၚ်တာလျိုၚ်ဏံဂှ် အ္စာဂဥုဲ ပ္ဍဲကဵုဗော်ပိုဲ လၟိဟ်အောန်မံၚ်၊ ဂွံကေတ်လျိုၚ်သီုဖအိုတ်ဂှ် အခက်ခုဲနွံ၊ မွဲပၠန်ဟီုဂှ် ရဲစိုပ်ရုၚ်ဂဥုဲဏံ ရဲအံက်ဇြဳဂျေန်စှေ်စှေ်သၟးရဂၠိုၚ်တုဲတှေ် ဂွံအာကေတ် အံက်ဇြဳဂျေန်တံဏံဂှ် သ္ၚောဲခြာမံၚ်ကဵု တိဍာ်ဗော်ဏောၚ်တှေ် ၝဏံလေဝ် ဒှ်အခက်ခုဲ၊ တုဲမွဲပၠန်ဂှ် နကဵုဂဥုဲဇဗဟီုဂှ် နကဵုကမ္မတဳပိုဲ ၜိုတ် သၞောတ်ဟၜတ်ပိုဲ ပတိတ်ကဵုမာန်ရ ပိုဲပတိတ်ကဵုဂွံ၊ ဗီုလဵုဟီုတှေ် ယဲဏံဂှ် ဗၠးအာမွဲဂိတု ၜါဂိတုဓဝ်ရဟွံသေၚ် ဍာ်ဇမၠိၚ် ပိုဲဒးကေတ်လျိုၚ်ဏောၚ်ဟီုတှေ် ဟၜတ်ပ္ဍဲကဵုပိုဲ ရာန်ကဵုမာန်ရ ရာန်ကဵုလဝ်နွံမံၚ်တှေ် ပရေၚ်တံဏံလေဝ် ဒှ်အခက်ခုဲ ဇၞော်ကဵုဇြဟတ်ရ။ မွဲသာ်ပၠန်ဂှ် နကဵုညးဍုၚ်ကွာန်တံ အကာဲအရာ ကာလလၟုဟ်ဏံဂှ်တှေ် ပိုဲဒးဆာံ၊ ပိုဲဒှ်ယဲမနက်တံဏံဂှ်တှေ် ပိုဲလ္ပစွံစိုတ် ဒးဆာံယဲမနက်ဏံ၊ ယဝ်ရ ပိုဲမံၚ်ရံၚ် ၜါပိတ္ၚဲ ယဲဆာံကီု၊ ယဲမနက်ကီု ဍေံဟွံသာကၠုၚ်ပုဟ်တှေ် ဗွဲမဂတာပ်အခိၚ် အာစမ်ပ္ဍဲကဵုဒၞာဲရုၚ်ဂဥုဲပိုဲဏံတှေ် ဒှ်ထံက်ကဵု အရၚ်ပိုဲဂွံလွဳဝတ်တၟာဂလိုၚ်ရ။
သၟာန် ။ ။ ဆေၚ်ကဵုလွဳဝတ်ဏံ မပ္တံကဵုဒၞာဲကီု၊ ပရေၚ်စသုၚ်မံၚ်စံၚ်ကီု၊ ဂဥုဲဇဗကီု၊ အ္စာဂဥုဲတံကီု အကာဲအရာတံဏံ နကဵုကမ္မတဳစဵုဒၞာယဲကိုဝ်ဝေဒ်ဏံ ဗီုလဵုဒးဗပေၚ် သာ်လဵုနွံမံၚ်ကီုရော?
သွဟ် ။ ။ ယွံ – နကဵုကမ္မတဳပိုဲ၊ ဗော်ပိုဲဂှ်တှေ် စပ်ကဵုစဵုဒၞာယဲကပ်ဏံဂှ် ပိုဲကေတ်ဆက်ကဵု ခမဳသၚ်တံကီု၊ ကမ္မတဳပံၚ်တောဲ အရီုဗၚ်စဵုဒၞာယဲကပ်ဂှ်လေဝ်ကီု၊ ဂကောံမှာဇန်တံကီု၊ ညးဍုၚ်ကွာန်တံ ရဲပရဟိတတံ ပံၚ်တောဲတုဲ အာတ်မံၚ်အရီုဗၚ်ညးတံဂှ်လေဝ် နွံမံၚ်၊ ဆဂး နတဲမၞိဟ်ယဲတံဏံ နွံမံၚ်မွဲကွာန်ဓဝ်လေဝ်ဟွံသေၚ် ကွာန်ဇဳဏောၚ်၊ ကွာန်လေဝ်သ္ၚောဲခြာမံၚ်ဏောၚ်၊ ဒးကၠုၚ်မံၚ် ပ္ဍဲရုၚ်ဂဥုဲဏံ ဒှ်ဗီုဂှ်တှေ် အခက်ခုဲကဵုညးတံ ပရေၚ်စသုၚ်၊ နကဵုဗော်ပိုဲ လေဝ် ဂွံဍုန်ဗ္စကဵုညးတံ လၟေၚ်တ္ၚဲလေဝ် ဍေံဟွံလောဲပုဟ်၊ ပိုဲဂှ်တှေ် အရၚ်အ္စာဂဥုဲပိုဲ၊ ရဲဘိုၚ်ရေၚ်တၠုၚ် ပရဟိတဂှ်ရ ဘိုၚ်ကေတ်လျိုၚ်မာန်၊ တုဲပၠန် ဒၞာဲပၠန်လေဝ် ဗီုခရိုၚ်သဓီုဏံ ဒၞာဲဂွံစွံဂှ် ဍေံဟွံမွဲပုဟ်၊ ဆဵု ဒှ်စၟယဲ (Positive) တုဲ ဒးလွဳစွံဒၞာဲသ္ၚိ ညးတံ ဒးကေတ်ဍာ်ဇမၠိၚ် ဇၟာပ်သ္ၚိ ဂွံအာပၠန်ဂှ် ဒှ်အခက်ခုဲပ္ဍဲပိုဲ၊ လၟုဟ်ပ္ညဳလဝ်ကဵု ဌာနညးမဆေၚ်စပ် အလဵုအသဳဌာန ထတ်ယုက်တုဲတှေ် ရုၚ်ဂဥုဲ ကအ်ဗိန်ဏံဂှ် ညံၚ်ဂွံကဵုအခေါၚ်ပိုဲ စွံမၞိဟ်ယဲ၊ ဠဂှ်မှ မၞိဟ်ယဲပိုဲတံ ဂွံပြေပြံၚ်မာန်၊ လ္ပာ်လှာဒကှ်တေံပၠန် လွဳယဲဏံဂှ် စွံလဝ်ပ္ဍဲဘာဗ္တောန်လိက်၊ လၟုဟ်ဘာဗ္တောန်လိက်ဂှ်လေဝ် ပေၚ်အာယျတုဲ ပိုဲကေတ်ဆက်ကဵု ဌာနထတ်ယုက် ပ္ဍဲဒေသ ပွိုၚ်ဍုၚ်လှာဒကှ် (ကြားအၚ်းဆိပ်ကြီး) တုဲ ပ္ဍဲရုၚ်ဂဥုဲညးတံ ညံၚ်ဂွံစွံကဵုမၞိဟ်ပိုဲကီုဂှ် တက်ကျာပ္ညဳလဝ် တုဲဒှ်ကီုရ။ ဂၠံၚ်လ္ပာ်ခရိုၚ်ထဝဲါ၊ ဝါဇြေန်တေံဂှ်တှေ် ဒၞာဲသ္ၚိဂျပါန် ကဵုလဝ်အရီုဗၚ်တံဂှ် ပိုဲသ္ပလဝ် ဗ္ဒမ်လွဳဝတ် ယာယဳရ။ တုဲပၠန် ပ္ဍဲဒၞာစွံရဲဂဥုဲၜူမာဲတံဂှ် ပိုဲပ္ညဳကဵု ရဲလ္ပာ်ကမ္မတဳတံတုဲ သွက်ဂွံစွံမၞိဟ်ယဲတံနွံတုဲ လွဳအာဗီုပြၚ် ဗီုဂှ်ဍေံနွံ။
သၟာန် ။ ။ နကဵုစဵုဒၞာကိုဝ်ဝေဒ် (၁၉) အဆံၚ်ဗဟဵုဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ လွဳဝတ်စွံလဝ် (၅) ဒၞာဲဏံဂှ် ဒၞာဲလဵု ဒှ်ဂၠိုၚ်ရော၊ ဒၞာဲလဵု တၚ်နွံပၟိက်နွံဂၠိုၚ်အိုတ်ရောဂှ် အ္စာ လဴစကဵုညိ?
သွဟ် ။ ။ အေဇှ်တှေ် ဒှ်ဂၠိုၚ်အိုတ်ဟီုဂှ် ပ္ဍဲကဵုလှာဒကှ်၊ မုဟိုတ်လှာဒကှ် ဒှ်ဂၠိုၚ်အိုတ်ဟီုဂှ် ဟိုတ်နူဂကောံအ္စာဂဥုဲမန် (Mon Medical Association-MMA) တံကီု ရဲဒေသညးဍုၚ်ကွာန်တံကီု ပံၚ်တောဲကဵု အ္စာဂဥုဲပိုဲ၊ ဗော်ပိုဲတုဲတှေ် ဒၞာဲလဵုဒှ်သံသယ ဒၞာဲလဵုမံၚ်ပရေံဂှ် ဗွဲမဂတာပ်အခိၚ် စမ်ရ။ စမ်ဂၠိုၚ်တှေ် ဆဵုဂၠိုၚ်၊ ဆဵုပြဟ်တှေ် လွဳပြဟ်ရ။ နတဲလၟုဟ်ဏံ ပ္ဍဲကဵုလှာဒကှ်ဂှ် ဒှ်ဂၠိုၚ်အိုတ် ပိုဲဂွံဆဵုရ။ တုဲပၠန် ပ္ဍဲညဳသာလေဝ် ဒှ်ဂၠိုၚ်မံၚ်ကီု ပဲါနူဂှ် ၜိုတ်ထေက်ကြိုက်ဂှ် ဍေံဒှ်မံၚ်ကီုရ။
သၟာန် ။ ။ သွက်ညးဍုၚ်ကွာန်တံ ဒှ်မံၚ်ယဲကိုဝ်ဝေဒ် လွဳမံၚ်ပ္ဍဲကဵုဒၞာဲ ဗော်ပံက်လဝ် (၅) ဒၞာဲဂှ် ကိစ္စအံက်ဇြဳဂျေန်ဂှ် ၜိုတ်လဵုဍေံနွံပၟိက် အ္စာ လဴကဵုညိ?
သွဟ် ။ ။ ပြဟ်ဟ်ဏံ အံက်ဇြဳဂျေန်ဟီုဂှ် ပ္ဍဲကဵုလှာဒကှ်၊ ဝါဇြေန်ရ။ ဗွဲတၟေၚ် ပ္ဍဲကဵုဝါဇြေန်ဂှ်တှေ် နွံပၟိက်မံၚ်တၟာဂလိုၚ်၊ ၜိုန်ရပိုဲကြပ်မံၚ်ကဵုရေဝ် ဟီုကၠာလေဝ် သွက်ပိုဲ မွဲတ္ၚဲမှ ဂွံၜါမ (၄၀) လဳတာရ။ ဟိုတ်ဂှ်ရ ပိုဲနွံပၟိက် အံက်ဇြဳဂျေန်ဏံဂှ်တှေ် ပိုဲဒးကၠုၚ်ဗပေၚ် ပ္ဍဲကဵုဍုၚ်ဇြပ်ဗု၊ ဒးဗပေၚ်ပ္ဍဲဇြပ်ဗုဏံဂှ် မွဲလ္ပာ်ဂှ် ခရိတ်ဇကုလေဝ်အိုတ်ဏောၚ်၊ ပၠုပ်အံက်ဇြဳ ဂျေန် မွဲထၟာဲတှေ် (၁၂၀၀၀) ဒကေဝ်၊ မွဲတ္ၚဲ မွဲတန် ၜါတန် ဒးကၠုၚ်ပၠုပ်မံၚ် ပ္ဍဲဇြပ်ဗုဏံဂှ် ဒှ်အခက်ခုဲ သွက်ရုၚ်ဂဥုဲပိုဲ တၟာဂလိုၚ်ရ။
သၟာန် ။ ။ လၟုဟ်ပြဟ်ဟ်ဏံ ဂွံတီကေတ် နကဵုဗော် သွက်ဂွံထပက်ကဵုဂဥုဲစဵုဒၞာ ယဲကိုဝ်ဝေဒ် (၁၉) ဏံဂှ် ပလေဝ်ပလေတ်လဝ်နွံတုဲ အေလ္တူအကာဲအရာဏံ အ္စာတံ မုမိက်ဂွံပသောၚ်ထ္ၜးကဵု ညးဍုၚ်ကွာန်တံနွံရော?
သွဟ် ။ ။ နကဵုဗော်ဍုၚ်မန်တၟိပိုဲ ဖျေံလဝ်မူဟီုဂှ် ဆေၚ်စပ်ကဵု ယဲကပ်ကိုဝ်ဝေဒ်ဏံဟီုဂှ်တှေ် အရီုဗၚ် ဂၠံၚ်လ္ပာ်လဵုဒှ်ဒှ်ရ၊ လ္ပာ်အပ္ဍဲဏံဒှ်ဒှ်၊ မ္ၚးဍုၚ်တေံဒှ်ဒှ်၊ ညံၚ်သ္ဂောံဂွံဂှ်တှေ် ပိုဲဆိုက်ဗ္ဒက်အာဏောၚ်၊ ဂဥုဲဇဗတံကီု၊ ဂဥုဲဂွံစဵုဒၞာ ကိုဝ်ဝေဒ်ဏံဂှ် နကဵုဗော်ဂှ် ဖန်ဇန်မံၚ်ဖိုဟ်ရ။ ပိုဲတံ ကေတ်မံၚ်အဆက် သီုလ္ပာ်အပ္ဍဲဍုၚ်ဏံကီု၊ သီုလ္ပာ်မ္ၚးဍုၚ်တံကီု အရၚ်သ္ဂံၚ်ပိုဲ၊ အိန်ထံၚ်သ္ဂံၚ်ပိုဲ၊ ဂကောံနာနာပိုဲ၊ ညးဍုၚ်ကွာန် နွံမံၚ်ဒေသပိုဲဏံသီုဖအိုတ် ညံၚ်ဂွံထ္ပက်အာ ဂဥုဲစဵုဒၞာမာန်ဂှ် ပိုဲတံဂစာန်မံၚ်ရ။ အေပ္ဍဲကဵုဂစာန်ဏံဂှ်တှေ် လၟုဟ်ပြဟ်ဟ်ဏံ ပိုဲပ္ညဳကဵု ဌာနထတ်ယုက် လ္ပာ်အလဵုအသဳတုဲတှေ် လ္ပာ်အလဵုအသဳတံ ပြဟ်ဟ်ဏံ ညးတံဖန်ကဵု အဆံၚ်ပထမ အရၚ်သ္ဂံၚ်ပိုဲ၊ အိန်ထံၚ်သ္ဂံၚ်ပိုဲ၊ ဂကောံနာနာပိုဲ၊ ရဲဘိုၚ်ကၠောန်မံၚ် ကရောံစဵုဒၞာယဲကပ်ဏံဂှ်တှေ် သွက် (၅၀၀၀) တၠ ညးတံထ္ပက်ကဵုဏောၚ် တုပ်လဝ်စိုတ်ဗီုဂှ်၊ တုပ်လဝ်စိုတ်ဗီုဂှ်တုဲ စနူဂိတုတုဲကၠုၚ်ဏံ ထ္ပက်အာ ပ္ဍဲကဵုဝါဇြေန်တေံ၊ ပ္ဍဲကဵုခနဳတေံ ထ္ပက်လဝ်တုဲရ။ ဂတဏံတှေ် လ္ပာ်သ္ကုတ်ညဳသာ ပၞၚ်ဗိုန်တံကီု၊ ဂၠံၚ်လ္ပာ်လှာဒကှ်ကီု၊ လ္ပာ်ခရိုၚ်သဓီုကီု၊ လ္ပာ်ပလိုၚ်ဂျပါန်တေံကီု သွက်ဂွံထ္ပက်အာဂှ် ကေတ်မံၚ်စရၚ်လေဝ် နွံမံၚ်ဖိုဟ်ရ။
သၟာန် ။ ။ ကိစ္စထ္ပက်ဂဥုဲဏံ ညးဍုၚ်ကွာန်ဗွဲမဂၠိုၚ် ဒှ်မံၚ်သံသယ၊ အေလ္တူဏံရော သွက်ညးဍုၚ်ကွာန် နွံမံၚ်ပ္ဍဲဒေသ တိဍာ်ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိအုပ်ဓုပ်ဂှ် အစဳဇန်ထ္ပက်ဂဥုဲဏံ နကဵုအ္စာတံ မုမိက်ဂွံဆဝ်မ္ၚုဟ် သွက်ညးတံနွံရော?
သွဟ် ။ ။ အခိၚ်ပိုဲထ္ပက် ပ္ဍဲကဵုဝါဇြေန်တေံကီု၊ ခနဳတေံကီုဂှ် ဥပမာ သွက်ဝါဇြေန်ဏံတှေ် ဗွိုၚ်ဒေသ ပ္ဍဲကဵုဂှ်တှေ် ဂဥုဲစဵုဒၞာ (၅၀၀) မ ပိုဲဂွံအခေါၚ်ထ္ပက်၊ ဆဂး ဠနတဲထ္ပက်ဂှ်တှေ် ပိုဲဆဝ်မ္ၚုဟ်ညးဍုၚ်ကွာန်ဖအိုတ်ရ၊ သ္ဂံၚ်ပိုဲသၟး ဟွံသေၚ်ပုဟ် ညးဍုၚ်ကွာန် နွံမံၚ်ပ္ဍဲဗွိုၚ်ဒေသဂှ်ဖအိုတ် ညံၚ်ဂွံကၠုၚ်ထ္ပက်ဂဥုဲဏံ၊ နတဲ ညးတံ ဟွံဂံၚ်ကၠုၚ်ပုဟ်၊ လ္ပာ်ခနဳလေဝ် ဗီုဂှ်ကီုရ၊ အဓိပ္ပဲါဍေံ ပ္ဍဲဝါဇြေန်ဏံ (၅၀၀) မဂှ် အိုတ် (၂၀၀) မရ။ ပ္ဍဲကဵုခနဳတေံ (၄၀၀) မ ပိုဲကေတ်ဏာဂှ် အိုတ် (၁၀၀) မပြၚ်ၚ်ရ။ အေဂှ်တှေ် ညးဍုၚ်ကွာန်လ္ၚဵုတံ ဆဵုမံၚ်လ္တူလာၚ်ကီု၊ ဆဵုမံၚ်ကောလဟာလမ္ၚးဏံကီုဂှ်တှေ် ထ္ပက်ဂဥုဲတုဲ ဒှ်အန္တရာဲဏောၚ် မိၚ်ဟဂှ်တုဲ ဟွံဂံၚ်ကၠုၚ်ထ္ပက်ပုဟ်၊ ဍာံဍာံဂှ် ထ္ပက်ဂဥုဲစဵုဒၞာဏံတုဲကီုလေဝ် ပရေၚ်ယဲကၠောံထၞာန်ဂှ် စိုပ်ကၠုၚ် ဒှ်ကၠုၚ်မာန်မံၚ်ရ။ ဆဂး ပ္ဍဲဒုၚ်လဝ်ဖဳယဲဏံဂှ် ရဲထ္ပက်လဝ်ဂဥုဲစဵုဒၞာဂှ်တှေ် သာနူကဵု ရဲဟွံဂွံထ္ပက်လဝ်ဂဥုဲစဵုဒၞာဂှ်ဏီ နတဲပိုဲတံ ဂွံဆဵုညာတ်မံၚ်ရ။ နကဵုဂၠးတိ (WHO) တေံကီု၊ နကဵုဌာနထတ်ယုက် သွာၚ်ဇဳဟီုတှေ် ညးတံဟီု ညးတံသ္ၚဳဂၠိပ်လဝ်ဂှ်တှေ် ရဲထ္ပက်ဂဥုဲဏံဂှ် သာနူကဵု ရဲဟွံဂွံထ္ပက်ဂဥုဲဏီ ဒုၚ်ဖဳယဲမာန်ဏောၚ်ဟီုဟဂှ်၊ နကဵုဗော်ပိုဲလေဝ် ပတိတ်လဝ်လိက်ဆဝ်မ္ၚုဟ်နွံမံၚ်ရ ကဵုညးဍုၚ်ကွာန်တံ ထ္ပက်အာဂဥုဲစဵုဒၞာဏံညိ နကဵုဗော်ပိုဲတံ ကလေၚ်ချပ်၊ ၜိုန်ရဆဝ်မ္ၚုဟ်မံၚ်ကီုလေဝ် သ္ဂံၚ်ပိုဲတံကီု၊ အိန်ထံၚ်သ္ဂံၚ်ပိုဲကီုဂှ် ဇၟာပ်သ္ဂံၚ်ဂှ် ဟွံဂွံကၠုၚ်ထ္ပက်ပုဟ်၊ ဟိုတ်ဒှ်သာ်ဂှ်ရ ဗော်ပိုဲတံ ကလေၚ်ပ္တိတ်လဝ် အမိၚ်တၟိဂှ်တှေ် ဇၟာပ်သ္ဂံၚ် ဒးထ္ပက်ဂဥုဲစဵုဒၞာဟေၚ် နကဵုမိၚ် ပ္တိတ်လဝ်နွံမံၚ်ရ။ ဆဂး လ္တူညးဍုၚ်ကွာန်ဂှ်တှေ် ပိုဲၜိုတ်ဆဝ်မ္ၚုဟ်ရ။
သၟာန် ။ ။ လၟုဟ်တှေ် စိုပ်မံၚ်ဇွိန်လပှ်တတိယဟီုဟဂှ်၊ ဆဂး အကြာဏံ ပရိုၚ်မံက်မံၚ်ဂှ်တှေ် လပှ်စတုတ္ထဂှ်လေဝ် ဍေံကၠုၚ်မံၚ်ကီုတှေ် အေလ္တူအကာဲအရာ ဍေံဒှ်မံၚ်ဏံဂှ်တှေ် နကဵုကမ္မတဳစဵုဒၞာယဲကိုဝ်ဝေဒ် အဆံၚ်ဗဟဵုဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ မုမိက်ဂွံဆဝ်မ္ၚုဟ်ကဵု ညးဍုၚ်ကွာန်တံ နွံဂှ်လေဝ် လဴစကဵုညိ?
သွဟ် ။ ။ အေဂှ်တှေ် အတိုၚ်ပိုဲဆဵုညာတ်မံၚ် လ္တူလိက်လလောၚ်တရး လ္ပာ်အလဵုအသဳကီု၊ လ္ပာ် (WHO) တံကီုဂှ်တှေ် ဍုၚ်ဗၟာဏံ စၟယဲအလန်စတုတ္ထဏံဂှ် စဆဵုမံၚ် (၁၅) တၠယျ၊ အေပ္ဍဲ (၁၅) တၠဏံဂှ် စိုပ်မံၚ်မတ်မလီု (၁) တၠ၊ နူကဵုမတ်မလီုဏံမွဲတဆံၚ် ပြးဇးအာ လိုက်စိုပ်အာ ပ္ဍဲကဵုဒေသ သြဇာဗော်လတူတေံလေဝ် ဍေံစိုပ်မာန်ဏောၚ်၊ အေဇှ်တှေ် ဗီုလဵုဒှ်ဒှ်ရ ဂွံစဵုဒၞာ ပ္ဍဲကဵုဇွိန်လပှ်တတိယဏံဂှ် ညံၚ်ဂွံခဳမာန်ဂှ်လေဝ် ပိုဲတံမိက်ဂွံကဵု ညးညးအဲအဲ မၚ်မွဲ အတိုၚ် (WHO) ပ္တိတ်လဝ်ကီု၊ ဌာနထတ်ယုက် အလဵုအသဳပ္တိတ်လဝ်ကီု၊ ကမ္မတဳစဵုဒၞာမၚ်မွဲယဲကပ်ကိုဝ်ဝေဒ် ပ္ဍဲဗော်ဍုၚ်မန်တၟိပ္တိတ်လဝ်ကီု မိက်ဂွံကဵုမၚ်မွဲ၊ ဒှ်ယဲတှေ် ညံၚ်ဂွံအာစိုပ် စမ်ၜတ် ပ္ဍဲကဵုရုၚ်ဂဥုဲရ။ မွဲပၠန်ဟီုဂှ် ဆေၚ်စပ်ကဵု ဂွံစဵုဒၞာယဲကပ်ဏံဂှ် နကဵုဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ၊ နကဵုအ္စာဂဥုဲဗော်ဍုၚ်မန်တၟိသၟးဂှ် ဍေံဟွံရုမ်ဂပ်ပုဟ်၊ အဓိကဂှ် ခမဳသၚ်တံကီု၊ ဂကောံနာနာတံကီု၊ ကောန်ကွာန်တံကီု၊ အ္စာဂဥုဲဒေံါဇူမံၚ်တံဏံကီု၊ ဂကောံအ္စာဂဥုဲမန် (Mon Medical Association-MMA) တံကီု၊ မိက်ဂွံကဵုဘိုၚ်ပံၚ်တောဲကဵု ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိဂှ် မိက်ဂွံဖတိုက်ဖအောဝ်၊ တုဲပၠန် ဗွဲတၟေၚ် ပ္ဍဲကဵုပိုဲ အ္စာဂဥုဲဂှ် ဍေံဟွံရုမ်ဂပ်၊ ဍေံဟွံရုပ်ဂပ်တုဲ အ္စာဂဥုဲဂှ် ဒေံါဇူနူဗော်ကီု၊ အ္စာဂဥုဲအ္စာဂဥုဲမန် (Mon Medical Association-MMA) တံကီု နွံမံၚ်တၟာဂလိုၚ်ဏောၚ်၊ အေအ္စာဂဥုဲတံဂှ် ဘိုၚ်ကဵုကရောံ စဵုဒၞာယဲကပ်ဏံဂှ်တှေ် သီုစဵုဒၞာဒေသဇကုဏောၚ်၊ သီုစဵုဒၞာဇကုဏောၚ်၊ မိက်ဂွံကဵု ဘိုၚ်ရေၚ်တၠုၚ် ကရောံဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ မိက်ဂွံဖတိုက်ဖအောဝ် ၜိုတ်ဏံရ။
သၟာန် ။ ။ နူကဵုဗော်တံ က္ဍိုက်ပ်တုဲတှေ် ကော်ဘိက်လဝ် ဂကောံနာနာ ပ္ဍဲကဵုမန်တံ ဘိုအ်ဂွံကၠောန်အာ ကောံဓရီုဇၞော်မွဲနွံ ပ္ဍဲဂကောံဓရီုဏံ အဓိကဍေံ သွက်ဂွံသဳကၠဳ ဝှဝ်ရာမ် ဌာန်ကောံဂကူမန် (Forum) ပရေၚ်ညဳသၟဟ်ကောန်ဂကူ အေကိစ္စဏံရော ပြဟ်ဟ်ဏံ မုတၚ်အခက်ခုဲဍေံနွံရော အရၚ်ဂွံဓမံက်ရုပ်ရဴဂှ်ရော ဗီုလဵုအစဳဇန်နွံရော အၝေဏံဂှ်လေဝ် လဴကဵုညိ?
သွဟ်။ ။ အေဂှ်တှေ် ပ္ဍဲကဵုသၞာံ (၂၀၂၀) စဂှ် ပိုဲတံ ကသေအ်ကၟဝ်ကဵု ဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်တံကီု၊ ဂကောံနာနာတံကီု၊ ခမဳသၚ်တံကီု၊ တုဲတှေ် သွက်ဂွံပံက်အာ ပရေၚ်ပံၚ်ကောံကောန်ဂကူမန်မွဲ ချပ်လဝ်ရ။ အေဂွံပံက် ပရေၚ်ပံၚ်ကောံ ကောန်ဂကူမန်မွဲမာန်ဂှ် ကောံဓရီုဇၞော်မွဲ ဒးကၠောန်ဏောၚ်၊ ချပ်လဝ်ဂှ် ဂိတုမေ (၂၀၂၀) တေံ၊ ဆဂး ပိုဲတံတုပ်လဝ် စိုတ်တုဲမံၚ်ရ ဂိတုမေဂှ်၊ စိုပ်အခိၚ်ဂိတုအမာတ်ဂှ် ယဲကပ်ဏံ ဍေံကတဵုဒှ်အာတုဲတှေ် ပိုဲချိၚ်လဝ် ကော်ကၠောန်ကောံ ဓရီုဇၞော်ဇၞော်တုဲ ဂွံပံက်တိုန် ဂကောံပံၚ်တောဲပရေၚ်ဂကူမန်မွဲကီုလေဝ် အစဳဇန်ဂှ် ဍေံလီုအာ။ လက္ကရဴဏံဂှ် ပ္ဍဲကဵုသၞာံ (၂၀၂၁) ဏံ ကမ္မတဳဗဟဵု ကောံဓရီုပိုဲ ပိုဲကလေၚ်ချပ်၊ ဟိုတ်နူဂကောံပံၚ်တောဲပရေၚ်ကောန်ဂကူမန်မွဲ ဍေံဟွံမံက် ကၠုၚ်တုဲ ဆေၚ်စပ်ကဵု ဓဝ်ညဳသာ ပ္ဍဲကဵုဂကူပိုဲ ဂွံပ္ညဳပ္ညပ် ပ္ဍဲကဵုကမၠောန်နာနာသာ်ဂှ် ဒှ်ကၠုၚ်အခက်ခုဲမာန်ဟီုတှေ် စပ်ကဵု ပရေၚ်ဒက်ပတန်ဓဝ်ညဳသာဂကူဏံမွဲ ညံၚ်ဂွံကၠောန်အာမာန်ဂှ် ပြဟ်ဟ်ဏံ ကောံဓရီုဇၞော် ကၠောန်ဟွံမာန်ဒှ်ကၠာ လေဝ် နကဵုဌာန်ကောံမွဲ ညံၚ်ဂွံမံက်တိုန်မာန်ဂှ်တှေ် နကဵုဗော်တံ သွက်ဂွံကသေအ်ကၟဝ်ဏာ ခမဳသၚ်တံ၊ ဂကောံနာနာတံ၊ အတိုၚ်ကမ္မတဳဗဟဵုဖျေံလဝ်ဂှ်ရ နကဵုဗော်ဍုၚ်မန်တၟိဂှ်တှေ် ဆဵုကဵုခမဳသၚ်တံ၊ ဆဵုကဵုဗော်ပရေၚ်ဍုၚ် ကွာန်တံ၊ ဆဵုကဵုဂကောံမှာဇန်တံ၊ ဆဵုကဵုဂကောံကေၚ်ကာမန်တံတုဲတှေ် ပိုဲပ္ညဳလညာတ်ညးသ္ကံ သီုဖအိုတ်ဂှ် တုပ်စိုတ် ဌာန်ကောံမွဲ ဒးမံက်ဏောၚ်၊ ဒးကၠောန်ဏောၚ်ဂှ် တုပ်လဝ်စိုတ်တုဲမံၚ်ရ။ ဆဂး ပ္ဍဲကဵုဌာန်ကောံဂှ် ဆေၚ်စပ်ကဵု ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ဟိုတ်နူကဵုလညာတ် ဍေံဟွံတုပ်ညးသ္ကံနွံဏောၚ်ဟီုတှေ် ပိုဲသဳကၠဳတှေ် ဂွိၚ်ဖေက်ဇီုကပိုက်အာ ပရေၚ်ဓဝ်ညဳသာတုဲ ဆေၚ်စပ်ကဵု ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဂှ်တှေ် စွံလဝ်မွဲအခန်၊ ကမၠောန်ပံၚ် တောဲ တုပ်ညးသ္ကံ၊ ပရေၚ်မၞိဟ်၊ ပရေၚ်ပညာ၊ ပရေၚ်ထတ်ယုက်၊ ပရေၚ်ဖောအ်ဗြေဝ်တံဏံဂှ်တှေ် ကမၠောန်တုပ် တှေ် ဗီုလဵုဂွံပံၚ်တောဲညးသ္ကံမာန်ဂှ် ဒးကၠောန်ထေက်ဏောၚ် နကဵုအပြောံဂှ် တုပ်လဝ်စိုတ်ဖအိုတ်ရ။ ဆဂး သွက်ဂွံကၠောန်ဂှ် ဟိုတ်နူယဲကပ်ဏံတုဲတှေ် ကမၠောန်ဌာန်ကောံတံဏံ ဒေံါဒေၚ်မံၚ်ဖိုဟ်ရ။

Categories
ပရိုၚ် သၟာန်သွဟ်

လတူမူဝါဒ ဂကောံသၟတ်တအ် ချူလဝ် သၟတ်ကဵု ကဏ္ဍပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဂှ်တုဲ သ္ပသၟာန်သွဟ်လဝ် ညးကဵုကသပ် ဌာန်ကောံသၟတ်မန် “နာဲဉာဏ်သိုက်ရာမာန်”

ဝဏ္ဏမာန် ပတိုန်ထ္ၜးလဝ်ရ။

သၟာန် ။ ။ ပ္ဍဲကဵုမူဝါဒ ဂကောံသၟတ်မန်ဂှ် ၜိုတ်လဵုပၟိက်ဇၞော်မံၚ်ရော ကိုပ်ကၠာ လဴစကဵုညိ?
သွဟ် ။ ။ ယွံ – စပ်ကဵုပ္ဍဲကောံဓရီုဏံဂှ် ဒုၚ်သဇိုၚ် သ္ပဒတန်အာမူဝါဒ သၟတ်တံဏောၚ် ဟီုဂးလဝ်ဗီုဂှ်၊ ဟိုတ်နူအကာဲအရာယဲဏံတုဲ အဲပတိတ်ထောံလိက် ပဆုဲထောံအခိၚ် ဒှ်အာဗီုဂှ်ရ။ မုဟိုတ်ကိစ္စဇၞော် မူဝါဒသၟတ် ဂှ်တှေ် နူကဵုကောံဓရီုဇၞော် အလန်ကိုပ်ကၠာ သၞာံ (၂၀၁၄) တေံ ပိုဲကေၚ်ဟီုကၠုၚ်လဝ်နွံရ။ ဗီုအကာဲအရာတ္ၚဲဏံ သၟတ်ပိုဲတံ ဂွံဓမံက်ရုပ်ရဴဂွံ စပ်ကဵုမူဝါဒသၟတ်ဂှ် ကိစ္စဇၞော်မံၚ်ဏောၚ် ပိုဲဟီုဟဂှ်တုဲတှေ် မူဝါဒသၟတ်တံ ညံၚ်ဂွံတိတ်ဂှ် မွဲတၚ်၊ တုဲပၠန် ပ္ဍဲကဏ္ဍဏံဂှ် သၟတ်တံသၟးဟွံသေၚ်ပုဟ် ပ္ဍဲမူဝါဒဏံ ကဏ္ဍဗွိုၚ်လေဝ် ပါမံၚ်ကီုဏောၚ်တှေ် ကဏ္ဍဏံကဵု သွာၚ်ဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဏံကီု၊ ဌာနပရေၚ်ပညာဟီုဟီု၊ သွာၚ်နာနာ ပံၚ်တောဲကၠောန်ညးသ္ကံမှ စပ်ကဵုမူဝါဒဏံ ဂွံဓမံက်ရုပ်ရဴမာန်ဏောၚ်။ အေဂှ်တှေ် ပိုဲပတဝ်လဝ် မူဝါဒဏံဂှ် ဂၠံၚ်တရဴကောန်ဂကူမန် ကံကုသဵုမန် မန်ညံၚ်ဂွံဖန်ဖက်ကေတ်မာန်၊ ဒုၚ်သဇိုၚ်ဂှ်တုဲ ချူခၞံမံၚ် မူဝါဒဏံရ။
သၟာန် ။ ။ ပ္ဍဲကဏ္ဍသၟတ်ကဵု ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဂှ်ရ သၟတ်တံ ဒးလုပ်ကၠောန် ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ရောၚ်ဟီုဂှ် သာ်လဵုရော?
သွဟ် ။ ။ ပ္ဍဲကဵုမူဝါဒဏံ အခန်ဍေံပါလုပ်မံၚ် (၃) အခန်ရ။ ၝောံပိုဒ်ဍေံဖအိုတ်ဂှ်တှေ် နွံမံၚ် (၂၄) ပိုဒ်၊ ပ္ဍဲဂှ် တၚ်နၚ်သောဲသောဲဗြောဲဗြောဲ ဍေံနွံဂှ် (၁၀၃)၊ အေပ္ဍဲဂှ် ဟီုစ ကဏ္ဍဇၞော် သၟတ်ကဵု ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဂှ် အဲညာတ်ကေတ် သၟတ်ပိုဲတ္ၚဲဏံဂှ် နကဵုစိုတ်ဓါတ် စိုတ်လုပ်စမံၚ် လ္တူပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် နွံတၟာဂလိုၚ်ဏောၚ်၊ ဥပမာဍေံ စနူပေဲါရုဲမာဲ ဂွံဆဵုကေတ် သၟတ်ပိုဲတံ ဆဝ်မ္ၚုဟ်စန်ဒက်ပေဲါရုဲမာဲ ဗော်မန်ပိုဲတံ ဂွံဇၞးမာဲဂှ် သၟတ်ပိုဲတံ ပါလုပ် ဂွံဆဵုကေတ်မံၚ် ဗွဲဟွံသာပုဟ်၊ ဗီုဂှ်ကီု ပ္ဍဲကဏ္ဍသၟတ်တံ ဒဒှ်ရ ဂွံလေပ်ကွတ်ပၞာန်မွဲမွဲ တိုန်ကၠုၚ်ကွတ်ပၞာန် တုဲကၠုၚ်မုဟွံလအ်ဂှ် လၟိဟ်သၟတ်တံ (၄၀၀) တၠပြၚ်ၚ်ရ။ အဓိပ္ပဲါဍေံ သၟတ်ပိုဲဏံဂှ် အဲညာတ်ကေတ် ၚုဟ်က္တဵုမံၚ်ရ နကဵုစိုတ်ဓါတ်မွဲ၊ ဆဂး စိုတ်ဓါတ်ၚုဟ်က္တဵုမံၚ်ယျတှေ် သၟတ်ပိုဲတံ ဗီုလဵုဂွံအာဍာ်ဇမၠိၚ်မာန် စပ်ကဵုပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်၊ ပရေၚ်ဆဝ်မ္ၚုဟ်၊ ပရေၚ်ပညာဏံဂှ် ပၟိက်ဇၞော်မံၚ်ဏောၚ် ပိုဲညာတ်ဟဂှ်၊ ပ္ဍဲကဵုပၟိက်ဇၞော်ဏံ ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိတှေ် လၟေၚ်ၚ် ညးတံပံက်ကၠုၚ်ဘာ၊ ဘာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်သဇိုၚ် သၟတ်တံ နွံမံၚ်ဏောၚ်၊ ပ္ဍဲခရိုၚ်ကီု၊ ပ္ဍဲဗဟဵုကီု နွံရ။ ဟီုစ ပိုဲဂှ် စုတ်လဝ်ပ္ဍဲဏံဂှ်တှေ် ဌာန်ဒတန်ကဵုပညာ ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်သၟတ် ဗွဲတၟေၚ် သ္ပအစာံကဵု ဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ၜါဗော်ဏံတုဲတှေ် ညံၚ်ဂွံပံက်ကဵု ဌာန်ဒတန်ဗီုဂှ်တုဲတှေ် ညံၚ်ဂွံဗ္တောန်ကဵုလၟေၚ်ၚ်၊ ပိုဲပတဝ်ရံၚ်အာလ္တူဂှ် ဗီုဂှ်ကီု ကဏ္ဍသၟတ်ပိုဲတံလေဝ် ၜိုတ်ပိုဲသၟဟ်စောန်၊ ၜိုတ်ပိုဲကၠောန်မာန်တှေ် ဆက်ကၠောန်အာဏောၚ်။
သၟာန် ။ ။ သွက်သၟတ်တံဂှ် ဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်တအ် ဒးပံက်ကဵု ဒၞာဲဌာန်လ္ၚတ် ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် Political Center မွဲရောၚ်ဟီုဂှ် အဓိပ္ပဲါသာ်လဵုရော?
သွဟ် ။ ။ စပ်ကဵုတၚ်နၚ်မူဝါဒဏံတုဲ နဲကဲဗျူဟာ ဓမံက်ရုပ်ရဴကမၠောန်ဂှ်တှေ် ပိုဲဒးအာမွဲအဆံၚ်ပၠန် ဗီုလဵုဂွံဓံမက်ရုပ်ရဴဂွံဂှ် ဆဂး လ္တူတၚ်ဏံ ပိုဲပတဝ်ရံၚ်ဇေတ်တ်ဂှ် အဲညာတ်ကေတ် အကာဲအရာ သၟတ်ပိုဲတ္ၚဲဏံကဵု လၟေၚ်သၟတ်အဆက်က် ဒှ်ကၠုၚ်က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ဂှ်တှေ် ဗွဲမဂၠိုၚ် ပိုဲညာတ်ကေတ် နကဵုသၞောတ်စှေ်စှေ် ပိုဲကဵုဘာပ္ကေတ်ပ္ကေၚ် ကဵုဘာပွိုၚ် (၁) သၞာံ၊ (၂) သၞာံ၊ နကဵုဗီုပြၚ်စှေ်စှေ်ဂှ် ညးတံ ဟွံဂွံလ္ၚတ်ကၠုၚ်ပုဟ်၊ ဗွဲမဂၠိုၚ် နကဵုစရာဲဍာ်ဒကေဝ်ပူဂဵုညးတံကဵုညးတံ တိုန်ဘာနူတေံနူဏံတုဲ ညးတံ ဂွံလ္ၚတ်ကၠုၚ်ဗီုဂှ်၊ နကဵုဗီုပြၚ် ဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဂကူမန် ပံက်တိုန်လဝ် (Center) တှေ် အရၚ်ဂွံပ္ကေတ်ပ္ကေၚ်အာသၟတ်တံ ဍာ်ဒကေဝ်စိုပ်ပ်၊ စရာဲအာက္ဍိုပ် ဍာ်ဒကေဝ် ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဟီုဟီု၊ စရာဲအာက္ဍိုပ် တၞဟ်ဟ်ဟီုဟီုဂှ်တှေ် ပိုဲဟွံညာတ်လဝ်ပုဟ်၊ ပိုဲဂှ် ပတဝ်ရန်လဝ်တှေ် ပံက်ပတိုန် (Center) ဏံဂှ် ထေက်ကဵု ဒှ်ဌာန် ပံက်နူကဵုဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်တံ ဍိုက်က္ဍိုပ်တုဲတှေ် ပံက်ဗဒှ်ကၠုၚ်မာန်ဏောၚ်တှေ် သၟတ်တံဂှ် စပ်ကဵုကိစ္စပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဂကူဟီုတှေ် ဍေံတံ ဂွံတိုန်ဗီုဂှ်ဏောၚ်တှေ် ပဵုတုဲစိုပ်တရဴမာန်ဏောၚ် ပိုဲဟီုဟဂှ်၊ လညာတ်ပိုဲပ္ဍဲဏံဂှ် ဒးဟီုကၠးကၠးမွဲတှေ် ဂကူကချေၚ်တံ ပံက်လဝ်ဂှ် ခိုဟ်ကွေံကွေံမံၚ်ဏောၚ် အရၚ်လွဳၜံၚ်တိုန် သၟတ်တံဂှ်တှေ် အေဗီုဂှ်ကီု ဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ပိုဲ၊ သီုဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ၊ သီုဗော်အပ္ဍဲဏံ မွဲမွဲဒၞာဲ အေဗီုဂှ် ညးတံပံက်တိုန်မာန်တှေ် ဒှ်ဂုဏ်ဖဵုသွက်သၟတ်ဂကူပိုဲ အနာဂတ်မွဲဏောၚ် ဟီုဟဂှ်၊ မွဲတၚ်ပၠန်ဂှ် ဂွံပံက်အၝေဏံမာန်ဂှ် အ္စာကီု၊ စပ်ကဵုတမ်ရိုဟ် သြန်ဘဏ္ဍာကီု၊ နာနာကီုဂှ် ဒှ်အစဳဇန်ထာဝရ ထေက်ကဵုဒးချပ်ကၠာအိုတ်ရ။ ပြဟ်ဟ်ဏံ လ္တူသဘဴဓရ်လညာတ်ဏံ အတိုၚ်သၟတ်ပိုဲတံ ချူလဝ်မူဝါဒသၟတ်ဂှ် ညးတံစှေ်စိုတ် ယဝ်ရဓမံက်ရုပ်ရဴဏောၚ်တှေ် ဟီုစ ပရေၚ် ကမၠောန်ဂတဂတနူဏံ ပိုဲကၠောန်မာန်ဏောၚ် စှေ်စိုတ်ဒှ်ဟဂှ် ပိုဲပတဝ်ၝဂှ်ရ။
သၟာန် ။ ။ ပ္ဍဲကဵုကဏ္ဍပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဂှ်ရ သၟတ်ဇၟာပ်အဝဲစိုပ် ဒးတိုန်ကွတ်ပၞာန်သ္ဇိုၚ်ရောၚ်ဟီုဂှ် ပ္ဍဲလိက် ၜိုန်ရချူလောဲ ဟီုလောဲကၠာလေဝ် ကာလနဇိုၚ်နတဲ ဗမံက်ရုပ်ရဴလောဲညိဟာ ၊ မူဏံဂှ်လေဝ် ဒှ်ဒတန်မာန်ညိဟာ ဗီုလဵုညာတ်?
သွဟ် ။ ။ စပ်ကဵုအာယုက် (၁၈) သၞာံ ညံၚ်ဂွံလေပ်ကွတ်ပၞာန်သဇိုၚ်ဂှ်တှေ် ပိုဲပတဝ်ရန်လ္တူဏံဟီုဂှ် ဍုၚ်လဵုဟီုဟီု ယဝ်ရ ဒးဟီုတှေ် စနူဍုၚ်သေံ အာယုက်ပေၚ်ဏောၚ်တှေ် ဒးလုပ်ကေတ် နကဵုဗီုပြၚ် ဒးတိုန်ကွတ်ပၞာန် ဒးကေတ်တာလျိုၚ် ပရေၚ်ပၞာန်ရ။ သာဂှ်ရ အကာဲအရာဗော်ပိုဲ ဇြဟတ်ကောန်သ္ဂံၚ်တံ ညံၚ်ဂွံလုပ်စိုပ် ပ္ဍဲညးတံတုဲတှေ် ညံၚ်ဂွံကေတ်တာလျိုၚ် မွဲအခိၚ်ကာလဂှ်ရ။ အဓိပ္ပဲါဍေံ မိက်ဂွံဟီုဇေတ်တ်ဂှ် သၟတ်တံ တိုန်ကွတ်ပၞာန်သဇိုၚ်ဏံတုဲတှေ် နကဵုဗီုပြၚ် ပၞာန်စေတနာ (၁) သၞာံ ဟွံသေၚ်တှေ် (၂) သၞာံ၊ ညံၚ်ဂွံကေတ်တာလျိုၚ် တုဲတှေ် ဒေံါဇူ၊ ဒေံါဇူဖအိုတ် ဟွံသေၚ်ပုဟ်၊ ယဝ်ရ ဆန္ဒနွံတှေ် ဆက်ကေတ်အာတာလျိုၚ်၊ ယဝ်ရ အခက်ခုဲဗုၚ်ဂၞဴဏောၚ်၊ နကဵုသၟတ်တှေ် မိက်ဂွံဆက်တိုန်ဘာဏောၚ် မွဲနဲမွဲဗီုဏောၚ်တှေ် ဟီုစ ဒေံါဇူ၊ ဒေံါဇူတုဲတှေ် ဆက်တိုန်အာတၞဟ်ခြာ၊ ယဝ်ရ လၟေၚ်ၚ် ဍေံဒှ်ဗီုဂှ်ဏောၚ်တှေ် စပ်ကဵုဒပ်ပၞာန်ဂကူမန်ဂှ် ဇြဟတ်ဍေံ ဇၞော်မောဝ်ကၠုၚ်ဏောၚ်၊ မွဲတၚ်ပၠန်ဂှ် နကဵုသၟတ်တံလေဝ် ဗီုပြၚ်လၟေၚ်ၚ် ပၞာန်စေတနာ လုပ်ကေတ်တာ လျိုၚ်ဏောၚ်တှေ် ပဵုတုဲ စိုပ်တရဴမာန်ဏောၚ် အဲညာတ်ဟဂှ်။
သၟာန် ။ ။ ကာလသဳကၠဳတေံတှေ် ဒှ်ဒတန်မာန်ဟာ ရံၚ်ကေတ်?
သွဟ် ။ ။ အဲညာတ်ကေတ် ကိစ္စတၚ်ဏံ ဒှ်ဒတန်မာန်ဏောၚ်၊ မုဟိုတ် ဒှ်ဒတန်မာန်ရောဟီုတှေ် လၟုဟ်ဏံ နကဵုသၟတ်တံလေဝ် စိုတ်ဓါတ်ဍေံ လ္တူပရေၚ်ဂကူကီု၊ လ္တူပရေၚ်ဒပ်ပၞာန်စဵုဒၞာဂကူမန်ကီုဟီုတှေ် ပဵုတုဲ သ္ကာတ်မြဟ်ကၠုၚ် တၟာဂလိုၚ်၊ လ္ၚဵုဂှ်လေဝ် ပါလုပ်တိုန်စိုပ် ဟီုစ တိုန်ဘာပၞာန်ဏောၚ်၊ မွဲတၚ်ပၠန်ဂှ် လုပ်ယိုက်ဂၠေၚ်လေဝ် ပါကီု၊ ဗွဲယေဘူယျဟီုတှေ် သၟတ်တံ တုပ်စိုတ်မာန်ဏောၚ် လ္တူဏံ။
သၟာန် ။ ။ ဂကောံသၟတ်သ္ပစၞးဂကူမန် ဟီုဂှ် ဗီုလဵုရော? တ္ၚဲဏံ ပ္ဍဲမန်ပိုဲဟီုဂှ်တှေ် ဂကောံသၟတ်ပွိုၚ်ဍုၚ်နွံ၊ သၟတ် ဒုၚ်သဇိုၚ်ကဵု တၠဒါန်နွံ၊ သၟတ်ဒုၚ်သဇိုၚ်သၟဝ်ပၠတရဴဗော်နွံ သွာၚ်နာနာတှေ် ဍေံဂွံဒှ် သၟတ်သ္ပစၞးဂကူဟီုဂှ် ဒးကၠုၚ် နူညးစၞးဗီုလဵုရော?
သွဟ် ။ ။ ယွံ – ပ္ဍဲကဵုမူဝါဒသၟတ်ဏံဂှ်တှေ် ပိုဲဟီုလဝ်နွံမံၚ်၊ အဓိပ္ပဲါဍေံဂှ် မူဝါဒဏံ ဂွံဓမံက်ရုပ်ရဴမာန်ဂှ် ဇၟာပ်သၟတ်တံဖအိုတ် စနူကဵု ပူဂဵုကီု၊ ဂကောံတံကီု၊ သၟတ်ပါလုပ်ပ္ဍဲဗော်ကီု၊ သၟတ်စိုပ်မံၚ်ဍုၚ်မ္ၚးတံကီု၊ သၟတ်သၚ်တံကီု တာလျိုၚ်နွံမံၚ်ဏောၚ် ပိုဲချူလဝ်နွံရ။ ဗီုပြၚ်ဒက်ပ္တန် ဌာန်ကောံသၟတ်မန်ဏံဂှ်တှေ် သၟတ်နူပွိုၚ်ဍုၚ်တံပါဏောၚ်၊ သၟတ်နူကဵုဂကောံနာနာ ဥပမာဍေံ သၟတ်မန်လညာတ်တၟိ၊ ဗီုဂကောံကဵုပညာသၟတ်မန် ဒုၚ်သဇိုၚ်လ္တူသၟတ် စိုတ်ဓါတ်တုပ်တုဲ ဒက်ကၠုၚ်ဂကောံတံဏံ၊ ဗီုဂှ်ကီု သၟတ်နူသွာၚ်ဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်လေဝ်ပါ ဏောၚ်၊ သၟတ်စိုပ်ဍုၚ်မ္ၚးတံကီု ညံၚ်ဂွံပါပ္ဍဲဏံဖအိုတ်တုဲ ညံၚ်ဂွံဒက်ပတန်အာဂှ် ပတဝ်ရန်လဝ်လ္တူဂှ်၊ ဠဂှ်မှ ပရေၚ်သၟတ်ပိုဲမွဲစုမ်၊ ဂွံကောံကဠောံ ဒှ်မွဲဇြဟတ်ဏောၚ်၊ အဓိပ္ပဲါဍေံဂှ် သွာၚ်နာနာရ ညံၚ်ဂွံပါစိုပ်လုပ်ပ္ဍဲဏံရ။ တုဲမွဲပၠန်ဂှ် ဌာန်ကောံသၟတ်မန်ဏံ အဲညာတ်ကေတ်ဂှ် အာနကဵုဗီုပြၚ် သၞောတ်ညးအုပ်ကာနာနာတှေ် ပဵုတုဲစှေ်ဗီု ဂၠိုၚ်ဏောၚ်၊ ဂကောံညးအုပ်ကာဏံ ကၠုၚ်နူလဵုရောဟီုတှေ် ဒးကၠုၚ်နူကဵု ဂကောံရုဲစှ် ကောံဓရီုဇၞော်သၟတ်တံဏောၚ်၊ ယဝ်ရ ပိုဲကၠောန်ကောံဓရီုသၟတ် (၂) သၞာံ မွဲဝါတှေ် ညးအုပ်ကာတံ ပိုဲစွံမူစိတၠရော၊ ယဝ်ရ ပိုဲစွံ (၃) တၠဒှ်ဒှ်၊ (၅) တၠဒှ်ဒှ်၊ ညးအုပ်ကာတံဏံဂှ် ဒးဒှ်ညးစၞး သ္ပစၞးကဵုပွိုၚ်ဍုၚ်ဇကုကဵုဇကုတုဲ လုပ်ပြိုၚ် ဒုၚ်ရုဲမာဲ စုတ်မာဲတုဲ မၞိဟ်ဂွံမာဲဂၠိုၚ်ဂှ် တှေ် ဒှ်ညးအုပ်ကာနာနာဏောၚ် ပိုဲချပ်လဝ် ဗီုပြၚ်ဂှ်နွံရ။
သၟာန် ။ ။ လၟုဟ် ဒှ်မံၚ်အခိၚ်ယဲတှေ် အခိၚ်လဵု ဒှ်ကၠောန်ကောံဓရီုဇၞော်သၟတ်မန် အလန်ဒုတိယဏံမာန်ရော?
သွဟ် ။ ။ တုဲကၠုၚ် ပိုဲဂ္ဇံကမ္မတဳကၠောန်ဗဒှ် ပိုဲချပ်ညးသ္ကံ ယဝ်ရယဲဏံ အသိၚ်စှေ်အာညိတှေ် ပ္ဍဲကဵုသၞာံဏံ ညံၚ်ဂွံကၠောန်မာန်ဂှ် ပိုဲဂ္စာန်ဏောၚ် ဟီုဟဂှ်၊ ယဝ်ရ သကာတ်မြဟ်မံၚ်ဏောၚ် စဵုကဵုထိၚ်ဟွံမာန် ဒှ်ကၠုၚ်တှေ် ဠဒးပြံၚ်ဆုဲထောံ သၞာံဂတလေဝ် ဍေံဒှ်ဏောၚ်။ ပိုဲဂှ် ပတဝ်လဝ်သၞာံဏံ ညံၚ်ဂွံဒှ်မာန်ဂှ် ကၠောန်ဂှ် ဒးကၠောန်ဏောၚ်ရ။
သၟာန် ။ ။ တၚ်သၟာန်လက္ကရဴအိုတ်ဏံ မုမိက်ဂွံဟီုဗပေၚ်ဂှ်လေဝ် ဟီုဗပေၚ်ကဵုညိ?
သွဟ် ။ ။ တၚ်လက္ကရဴအိုတ်ဏံ ဟီုစ မူဝါဒသၟတ်တံဂှ် ကဏ္ဍသွာၚ်ဇၞော်တံ ပါမံၚ် (၁၁) ကဏ္ဍဏီရ။ ပ္ဍဲ (၁၁) ကဏ္ဍဏံ တၚ်နၚ်ဍေံသောဲသောဲဗြောဲဗြောဲဂှ် နွံမံၚ် (၇၀) တၚ်ဏီ၊ အေပ္ဍဲဏံဂှ် သၟတ်ကဵု ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ကီု၊ သၟတ်ကဵု ပရေၚ်ပညာကီု၊ သၟတ်ကဵု ပရေၚ်ထတ်ယုက်၊ သၟတ်ကဵု ပရေၚ်မၞိဟ်၊ ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ် ပါလုပ်မံၚ်တၟာဂလိုၚ် ရ။ အေဂှ်တှေ် စပ်ကဵု သၟတ်ကဵု ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်တှေ် နကဵုသၟတ်တံမွဲဓဝ် သၟတ်တံ ကၠောန်ကေတ်မာန် ဟွံသေၚ်ပုဟ်၊ ပိုဲဒးဗ္ဒဗ္ဒဲါကဵု သၟာပရေၚ်ပိုန်ဒြပ် ဂကူပိုဲပၠန်ရ။ အဓိပ္ပဲါဍေံ အဲမိက်ဂွံဟီုဂှ်တှေ် နကဵုသၟတ်တံကီု သွာၚ်နာနာကီု ညံၚ်ဂွံပံၚ် ကောံညးသ္ကံတုဲတှေ် ဗီုလဵုဓမံက်အာရုပ်ရဴထေက်ရောဂှ် ပရေၚ်ရီုဗၚ်ညးတံလေဝ် နွံပၟိက်မံၚ်ဏောၚ်၊ မွဲတၚ်ပၠန်ဂှ် ပရေၚ်ထ္ၜလဘာ်သၟတ်တံကီု သၟတ်တံကဵု ညးတံ ညံၚ်ဂွံပံၚ်တောဲညးသ္ကံဂှ်လေဝ် နူကဵုဌာန်ကောံသၟတ်မန်တံ ဟီုစတှေ် ဒးကၠောန်အာထေက်။

Categories
ပရိုၚ် သၟာန်သွဟ်

လတူအကာဲအရာ ယဲကပ်ဇွိုန်လပှ်တတိယဏံတုဲ စပ်ကဵုသွာၚ်ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ် ပ္ဍဲဒေသရးမန် ၜိုတ်လဵုဒးဒုၚ်ဇီုကပိုက်ဒၟံၚ်နွံဂှ် သ္ပသၟာန်သွဟ်လဝ် ညးအုပ်ကာနာနာ ဂကောံတၠကမၠောန်မန် “နာဲထောန်လောန်”

ဝဏ္ဏမာန် ပတိုန်ထ္ၜးလဝ်ရ။

သၟာန် ။ ။ လတူအကာဲအရာ ယဲကပ်ဇွိုန်လပှ်တတိယဏံတုဲ အသိၚ်အလိုန် ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ် ပ္ဍဲဒေသရးမန် ၜိုတ်လဵုဇီုကပိုက်အာနွံကီုရော?
သွဟ် ။ ။ ရံၚ်ကေတ်ကဵု အလန်လပှ်တတိယဏံတှေ် ရဲသၟာပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်၊ ရဲကၠောန်ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ် ပ္ဍဲကဵုဒေသမန်ပိုဲဟီုတှေ် ဒးဂိမံၚ်သီုဖအိုတ်ရ။ မုဟိုတ် ဒးဂိသီုဖအိုတ်ရောဟီုတှေ် ဟိုတ်နူကဵု အသိၚ်သီလဝ်အဝဵုကီု၊ ကိစ္စသြန်ဗာဏ်ဂှ် ဍေံခက်ဆိုအ်မံၚ်တုဲတုဲမံၚ်ရ၊ လၟုဟ်ဂှ် ကမၠောန်တိတ်မ္ၚး အာတရဴတံ ပရေၚ်ချဳဓရာၚ် ကမၠောန်ဂှ်လေဝ် ထပ်ကၟာတ်အာပၠန် ဒေံါဒေၚ်အာပၠန်တုဲတှေ် ကမၠောန်ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ် ပ္ဍဲကဵုဒေသမန်ပိုဲ ဂိအာတၟာဂလိုၚ်ရ။
သၟာန် ။ ။ ပၞောဝ်ကဵုပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်ဂလိုၚ် ဒေသရးမန်ပိုဲ ကၠောန်မံၚ် ရေၚ်တၠုၚ်မံၚ် စပ်ကဵုပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်ဂှ်တှေ် သွာၚ်လဵု ဒးဂိဂၠိုၚ်ညိကီုရော လဴစကဵုညိ?
သွဟ် ။ ။ ယွံ – ပ္ဍဲပိုဲဏံ ယဝ်ရတော်ကဵု ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ် ဒုၚ်သဇိုၚ် ပ္ဍဲဒေသမန် ဗွဲမဂၠိုၚ် ကောန်ဂကူမန်ပိုဲ ကၠောန်မံၚ်ဂှ် ပရေၚ်အာတရဴကဵု ပရေၚ်ဆေၚ်စသုၚ်၊ ပရေၚ်အာတရဴဟီုဂှ် မပ္တံကဵု (တည်းခိုခန်း)၊ ရဲကွဳစက်၊ ပလံၚ်မၞိဟ် ကဏာကနၚ် ကွာ်တရဴလ္ၚောဝ်ကျာ် နာနာသာ် အေကမၠောန်ဂှ်တှေ် ဂိဂၠိုၚ်ကီုရ။ ပရေၚ်ဆေၚ်စသုၚ်ဟီုဂှ် စၞစသုၚ်နာနာသာ် သွာၚ်ဂှ်မ္ဂး ဒးဂိဂၠိုၚ်အိုတ်ရ။ တုဲတှေ် မွဲသွာၚ်ပၠန်ဂှ် ပရေၚ်ပတိတ်ကပေါတ် (လူသုံးကုန်ပစ္စည်း)၊ ပရေၚ်ကူသာန်သွံရာန်ကပေါတ် မပ္တံပဠောံ၊ ဂၠိက်ယာတ်၊ ကပေါတ်သုၚ်စောဲသ္ၚိနာနာသာ်တံဂှ် အၝေဂှ် သွံရာန် အောန်စှေ်အာတၟာဂလိုၚ်တုဲ ဍေံလေဝ် ဂိဂၠိုၚ်မံၚ်ကီုရ။ ရဲဒုၚ်သဇိုၚ်ကဵု ကၠအ်၊ ဝါဗ္ၚတအ်ဂှ်လေဝ် ၜိုတ်ဓမ္မတာဂှ် အာဂွံမံၚ်ဏီရ။
သၟာန် ။ ။ စပ်ကဵုပရေၚ်ကမၠောန် သွံရာန် တိ၊ ကၠအ်၊ သ္ၚိတံဂှ်ရော အကာဲအရာ နွံမံၚ်အဆံၚ်ဗီုလဵုကီုရော?
သွဟ် ။ ။ ယွံ – ပရေၚ်သွံရာန် တိ၊ သ္ၚိတံဂှ် ယဝ်ရ တော်အာတှေ် ဟိုတ်နူကဵု ပရေၚ်ဗာဏ်ဂှ်ဏောၚ် ဍေံဒှ်ဂၠိုၚ်၊ ဟိုတ်နူဗာဏ်ဂှ် လှုဲတံဂှ် ဟွံဂေတ်၊ လှုဲတံဂှ် ပတိတ်ဟွံလောဲ၊ ဟိုတ်နူဂှ်တုဲတှေ် ပရေၚ်သွံရာန်တိကၠအ်တံဂှ် ဍေံဒေံါဒေၚ်ကၠုၚ်လဝ်ဂၠိုၚ်၊ ဆဂး မွဲအသိၚ်ယဲဏံ မၞိဟ်တံ တိတ်အာကၠုၚ်မ္ၚး ဟွံဂွံတုဲ ပရေၚ်သွံရာန်ဂှ်လေဝ် ဍေံဒေံါ မံၚ်ကီုရ။ ယဲဏံသာကၠုၚ်တုဲ တိတ်မ္ၚးအာကၠုၚ်ဂွံဏောၚ်တှေ် ပရေၚ်သွံရာန်တိကၠအ်တံဂှ် ၜိုတ်ထေက်ကြိုက်ဂှ် ဍေံနွံ၊ ယဝ်ရ ၜိုတ်ပိုဲသ္ပသမ္တီဂွံဟီုတှေ် မၞိဟ်နွံပၟိက်ကဵု ၜိုတ်အရၚ်မံၚ်၊ သွက်ဂွံမံၚ် မပ္တံကဵု ၚုဟ်မးသဝ်ဝ်၊ သၟဝ်ၜိုတ် (၅) ကၠံကိုဋ် သွံရာန်ဍေံဂွံ ၜိုတ်ထေက်ကြိုက်နွံမံၚ်။ ရဲဒးသုၚ်စောဲလှုဲဂၠိုၚ်ၚ် အရၚ်ဂွံကၠောန်စ ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ် ဒၞာဲဗွဝ်ဖျာနွံ၊ ဒၞာဲဂအာၚ်ဖျာနွံ၊ ဒၞာဲဂွံကၠောန်စ ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ် ဆေၚ်ဖျာဒၞာဲခိုဟ်ဟ်ဂှ် ၚုဟ်မးဍေံ ၜက်အာကဵု (၁) လ္ၚီကိုဋ်ဂှ်တှေ် ပရေၚ်သွံရာန်ဍေံ အောန်အာကွေံကွေံ၊ နူကဵုပၞာန်သီအဝဵုဏံတုဲ ဍေံအောန်အာကွေံကွေံဟဂှ်ရ။
သၟာန် ။ ။ ရံၚ်ကေတ် အကာဲအရာယဲဏံတှေ် ဍေံဂၠိၚ်သ္ၚောဲအာမံၚ်ဏီရောၚ်တှေ် တၠုၚ်လအာ အကာဲအရာ ဂတဏံဂှ် စပ်ကဵုပရေၚ်ပိုန်ဒြပ် ပ္ဍဲဒေသရးမန်ပိုဲဏံ မုဍေံဒှ်အာမာန် သ္ၚဳဂၠိပ်ကေတ်။
သွဟ် ။ ။ နကဵုလညာတ်အဲ တော်ကဵုဒေသပိုဲတှေ် သြန်လုပ်မံၚ်၊ ဂေတ်မံၚ် ပ္ဍဲဒေသပိုဲဂှ် ယဝ်ရတော်တှေ် နွံမံၚ် (၃) သွာၚ် တော်စဂွံရ။ မွဲသွာၚ်ဂှ် သြန်လုပ်နူကဵု ရဲဒေသပိုဲကၠောန်စဍုၚ်မ္ၚး၊ မွဲသွာၚ်ပၠန်ဂှ် ရဲဒုၚ်သဇိုၚ်ကဵု ဝါဗ္ၚ၊ ကၠအ်သွဝ်၊ မွဲပၠန်ဂှ် ရဲကၠောန်စကမၠောန် ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ် မပ္တံကဵု ဆေၚ်စသုၚ်၊ ကူသာန်သွံရာန်ဖျာ၊ သွံရာန်လှာဲဂတး၊ ရေၚ်တၠုၚ် ပရေၚ်အာတရဴတံရ။ ယဝ်ရ တော်သီု (၃) သွာၚ်တှေ် ကမၠောန် (၂) သွာၚ်တေံဂှ် အဲထေၚ်ကေတ်တှေ် ဍေံဟွံပရေံစကွေံကွေံပုဟ် ရဲဒုၚ်သဇိုၚ်ကဵု ဝါဗ္ၚ၊ ကၠအ်သွဝ်ညးဂှ် ဗီုပြၚ်ထေက်ကြိုက်ဂှ် ညးတံအာဂွံမံၚ်၊ ၚုဟ်သတ်၊ ၚုဟ်ထ္ၜိုတ် ၜိုတ်ထေက်ကြိုက် ၚုဟ်ဍေံခိုဟ်မံၚ်ဏီ၊ တုဲမွဲပၠန်ဂှ် ရဲဒုၚ်သဇိုၚ်ကဵု ကၠောန်စဍုၚ်မ္ၚးဂှ် အဲထေၚ်ကေတ်တှေ် သၞာံ (၂၀၂၁) ဏံအိုတ် ဍုၚ်မ္ၚး မပ္တံကဵု ဍုၚ်သေံကီု၊ မလေဝ်ယှာကီု၊ သေၚ်ကပေါဝ်ကီု၊ ကိုဝ်ရဳယာကီု၊ ဂျပါန်ကီု၊ ပရေၚ်စဵုဒၞာဂဥုဲဍေံတံ ဍေံထ္ပက်ဂွံတၟာဂလိုၚ်တုဲ ပရေၚ်ယဲဍေံတံ ခိုၚ်ကၠိုက်ကၠုၚ် တၟာဂလိုၚ်ရ။ ယဝ်ရ အေဍုၚ်တံဂှ် ခိုဟ်အာဏောၚ်၊ ပရေၚ်ယဲဏံ ဍေံအောန်အာဏောၚ်တှေ် ရဲလုပ်ကၠောန်စမံၚ် ဍုၚ်တေံဂှ် ကမၠောန်ညးတံ ဒှ်အာဓမ္မတာ ဍေံဂေတ်အာမာန်ရ။ ဟိုတ်နူဂှ်ရ သြန်လုပ်နူဍုၚ်ညးတံ ဓမ္မတာ ဍေံလုပ်ကၠုၚ်မာန်ရ။ အေ ဂိအိုတ်ဂှ်တှေ် ကၠောန်မံၚ် ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ် ဍုၚ်ပိုဲဏံဂှ်ရ။ ပ္ဍဲဍုၚ်ပိုဲဏံ မုပိုဲတံ ဒးဂွိၚ်မွဲဂှ်တှေ် အလဵုအသဳ သီလဝ်အဝဵုဏံ စပ်ကဵုပရေၚ်ယဲကပ်ဂှ် ညးတံထိၚ်မာန်ဟွံသေၚ်ပုဟ်၊ ယဝ်ရ ပရေၚ်ယဲဏံ ညးတံထိၚ်ဟွံမာန်တှေ် ရဲကၠောန်ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ် တံ ပ္ဍဲဍုၚ်ဏံဂှ် ဒးဂိဂၠိုၚ်ရ။ ဗီုလဵုမှ ဂွံကၠောန်သၠဲသၠဲလးလး အာကၠုၚ်ဂွံ၊ ကၠောန်ဂွံဗၠးဗၠးၜးၜးဂှ် ဍေံဒှ်ဟွံမာန်ရ။ ရံၚ်ကေတ်ကဵု အယောၚ်အလာညးတံ ဂွံထိၚ်ယဲကပ်ဏံမာန်ဂှ် ဇြဟတ်ညးတံကီု၊ ပညာညးတံကီု၊ အစောန်ဍာ်ဒကေဝ်ညးတံကီု ရံၚ်ကေတ်တှေ် အလဵုအသဳသီလဝ်အဝဵုလၟုဟ်ဏံဂှ် ဍိုန်လျမံၚ်ကွေံကွေံ၊ ဟိုတ်နူညးတေံ ဍိုန်လျတုဲ ကဵုဒဒိုက်ကဵု ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်ဏံရ။ သွာၚ်ပၞာန်ဂှ် မွဲအခန်ကဏ္ဍ၊ သွာၚ်ယဲကပ်ဏံဂှ် ဍေံဇီုကပိုက်ကၠုၚ်ကဵု ရဲကၠောန်ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ် ဍုၚ်မန်ပိုဲ၊ ဒေသမန်ပိုဲဏံ တၟာဂလိုၚ်ဏောၚ် အဲညာတ်ကေတ်ဗီုဂှ်။ တုဲမွဲပၠန်ဂှ် အလဵုအသဳပၞာန်တံ သီလဝ်အဝဵုတုဲ ကိစ္စလှုဲဗာဏ်ဟွံမွဲဂှ် ပြဟ်ဟ်ဏံ ညးတံ သောၚ်ကလးကဵု ဟွံမာန်ဏီပုဟ်၊ အေကိစ္စၜါဏံ ပံၚ်ကောံတုဲတှေ် ရဲကၠောန်ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ် ပ္ဍဲဍုၚ်ဏံဂှ်တှေ် အဲရံၚ်ကေတ် ဍာ်ဇမၠိၚ် ဂိအာမာန်မံၚ်ဏီဏောၚ်။
သၟာန် ။ ။ ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်ကဵု ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဂှ် ဍေံဆက်စပ်မံၚ်ညးသ္ကံဏောၚ်တှေ် ရံၚ်ကေတ်တှေ် စပ်ကဵုအကာဲ အရာ ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်လေဝ် ဟွံညိၚ်ကွေံကွေံဏီတှေ် သွက်ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်ဒေသပိုဲဏံ မုဒးပလေဝ်စနွံကီု?
သွဟ် ။ ။ ရံၚ်ကေတ်အာ အယောၚ်အလာ ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဏံ ဍေံဂွံသက်သာစှေ်အာဂှ် အဲဟွံညာတ်ဏီပုဟ် ဘိုအ်ဍေံဂွံတေၚ်သ္ကာတ်မြဟ်ဂှ် အဲညာတ်ဂၠိုၚ်ရ။ ဟိုတ်နူဂှ်တုဲ ပ္ဍဲကဵုပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်ဏံလေဝ် ဓဝ်ပတှေ်ညးဍုၚ် ကွာန်တံကီု၊ ဓဝ်ပတှေ် ရဲဓလိုက်တမ်ရိုဟ်ကီုဂှ်တှေ် အောန်စှေ်အာတၟာဂလိုၚ်ရ။ အောန်စှေ်အာဟီုဂှ်တှေ် ရဲဓလိုက် တမ်ရိုဟ်ဍုၚ်သၟာၚ်တံဂှ် လ္ပဟီုဏီရ၊ ရဲဓလိုက်တမ်ရိုဟ် ပ္ဍဲကဵုဍုၚ်ဏံဂှ် ဒးချိၚ်ဆတၟာဂလိုၚ် လှုဲညးတံနွံတုဲ ညးတံ ဂွံဓလိုက်တမ်ရိုဟ်ကမၠောန် ညးတံဂွံဇၞော်ပတိုန်ကမၠောန်ပၠန်ဂှ် အခက်ခုဲတၟာဂလိုၚ်ဏီ၊ ဓဝ်ပတှေ်ညးတံ လ္တူပရေၚ် ဍုၚ်ကွာန်ဏံ အောန်ကၠုၚ်မံၚ်တုဲ အရၚ်ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ် ၚုဟ်က္တဵုပြဟ်ဟ်ဂှ်လေဝ် ဍေံဒှ်တာဒၞာ တၟာဇၞော်မံၚ်ရ။
သၟာန် ။ ။ တၚ်လက္ကရဴအိုတ်ဏံ စပ်ကဵုပရေၚ်ပိုန်ဒြပ် ပ္ဍဲဒေသရးမန်ပိုဲဏံတုဲ မုမိက်ဂွံထပ်ဟီုဗပေၚ်ဂှ်လေဝ် ထပ်ဗပေၚ်ကဵုညိကီု?
သွဟ် ။ ။ ယွံ – ပိုဲဂှ် ယဝ်ရအကာဲအရာ ပရေၚ်ယဲကပ် ဍုၚ်ဇိုၚ်ဝုဟ်ဒိုဟ်ပိုဲဏံ သာကၠုၚ်ဏောၚ်၊ ဍေံထိၚ်မာန်ကၠုၚ် ဏောၚ်တှေ် ကောန်ဍုၚ်ပိုဲ ရဲတိတ်ကၠောန်မံၚ်မ္ၚးတံဂှ် ပကောံပကေဝ်လဝ်သြန် နကဵုလှုဲဍုၚ်မ္ၚး မွဲမွဲဗီု၊ တုဲပၠန် ဆေၚ်ကဵုကမၠောန်ဝါဗ္ၚ၊ ကၠအ်သွဝ်တံဂှ် ပလေဝ်ပလေတ် ညံၚ်ဂွံခိုၚ်ကၠိုက်၊ မွဲသာ်ပၠန်ဂှ် အခိၚ်ခါလၟုဟ် ဍေံဟွံခိုဟ် ကီုလေဝ် ဠအခိၚ်သောၚ်ခိုဟ်ကၠုၚ်မာန်တှေ် မန်ပိုဲတံ ညံၚ်ဂွံဒက်ပတန်၊ ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ် နကဵုကမ္ပဏဳဂှ် ပိုဲဒးဆဝ်မ္ၚုဟ် ဒးစန်ပကောံလဝ်ညးသ္ကံ မပ္တံကဵု ဗဟုသုတ ပရေၚ်သွာၚ်ကမၠောန်တံဂှ်ကီု၊ မပ္တံကဵု ဇြဟတ်ဂကောံပရေၚ်ပိုန်ဒြပ် တံကီု၊ အေဇှ်ဂှ် နကဵုပိုဲတံ ဂွံအခိၚ်လွဳၜံၚ်ဏောၚ် အခိၚ်ဏံဂှ်၊ အေဇှ် ယဝ်ရတော်ကဵု အကာဲအရာ ပရေၚ်ဇီုကပိုက်မ္ဂး တိဍာ်မန်ပိုဲဂှ်တှေ် ခိုဟ်နူကဵု တိဍာ်ဍုၚ်ဗၟာဇေတ်တ် လ္ပာ်အညာ သ္ကုတ်လ္ပာ်လ္တူတေံရ။ ကောန်ဂကူပိုဲဂှ် ဟိုတ်နူကဵု ကြပ်မံၚ်ကဵုပယျဵု၊ ဍေံတိတ်ဗၠးနူဘဲပၞာန် ဇီုကပိုက်သ္ကာတ်မြဟ်ဂှ် ဍေံသာမံၚ်ညိတုဲ အခိၚ်ဏံဂှ် ပိုဲသွက်ဂွံလွဳဝတ် လွဳၜံၚ်ဇြဟတ်ပိုဲ နကဵုပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်လေဝ် ပိုဲဒးစန်ပကောံလဝ်၊ ပိုဲဒးပလေဝ်ပလေတ် ပကောံလဝ်ဇြဟတ်ထေက်ဏောၚ် အဲမိက်ဂွံကဵုသမ္တီ ကောန်ဂကူမန်ပိုဲသီုဖအိုတ်ရ။

Categories
ပရိုၚ် သၟာန်သွဟ်

စပ်ကဵုအကာဲအရာ ယဲမနက်ကဵု ယဲကိုဝ်ဝေဒ် (၁၉) ဒှ်နှဴရဴဒၟံၚ် ပ္ဍဲဒေသရးမန်တုဲ သၟာန်သွဟ်လဝ် ဒံက်တာ “ပိုန်ဉာဏ်”

ဝဏ္ဏမာန် ပတိုန်ထ္ၜးလဝ်ရ။

သၟာန် ။ ။ ပြဟ်ဟ်လၟုဟ်ဏံ ပ္ဍဲကဵုဒေသမန်ပိုဲတံ ယဲမနက် (တုပ်သွေး) ဒှ်မံၚ် ဇၟာပ်ဍုၚ်၊ ဇၟာပ်ကွာန် ကေုာံ ယဲကိုဝ်ဝေဒ် (၁၉) ဇွိုန်လပှ်တတိယဏံ ဍေံထုဲနှဴဒၟံၚ်ကဵု ယဲမနက်ဏံတုဲ ညးဍုၚ်ကွာန်တံ စပ်ကဵုယဲကိုဝ်ဝေဒ်ဏံကဵု ယဲမနက်တံ ဂွံပါ်ခြာ၊ ဂွံစွံစိုတ်ဒးဂှ် မုတၚ်ဒးစွံသတိနွံ နကဵုဒံက်တာ လ္ၚတ်လဝ်ဂှ်တှေ် မိက်ဂွံကဵု ဟီုလဴကဵုညိ?
သွဟ် ။ ။ ၜိုတ်အဲတီတှေ် ယဲမနက် (တုပ်သွေး) ရိုဟ်ဟ်သၞာံကီု၊ သၞာံဏံကီုဂှ်တှေ် ဗွဲမဂၠိုၚ် ဍေံဒှ်စ ပွိုၚ်မွဲသတ္တဟ ဂၠိုၚ်အိုတ်ရ။ တုဲပၠန် ဝေဒနာဍေံ ဟွံဂၠိုၚ်စကွေံပုဟ်၊ ဒှ်ယဲမနက်တှေ် စစၞလေဝ် ကအ်ဟွံလီုစကွေံကွေံပုဟ်၊ ခြာဟွံလအ် ဍေံကလေၚ်ဗၠးအာပၠန်ရ။ ယဝ်ရ ဒှ်ယဲကိုဝ်ဝေဒ်ယျဟီုတှေ် ကဵုယဲမနက်ဏံ ဍေံဟွံတၞဟ်ခြာစကွေံပုဟ်၊ ကိုဝ်ဝေဒ်ဂှ်တှေ် မုသၟူလေဝ် ပိုဲဟွံဂွံရပုဟ်၊ တၚ်ဏံ ဍေံတၞဟ်ခြာမံၚ်ကဵု ယဲမနက်ရ။ ဒှ်ယဲမနက်ညိညိရတှေ် သၟူဍေံဟွံကၠေံ၊ ဂွံမံၚ်သၟူညိညိဏီ၊ ကာလလက္ခဏာကိုဝ်ဝေဒ်တှေ် ဂွံၜါပိတ္ၚဲဓဝ် သၟူကၠေံတုဲ စစၞလေဝ် ဟွံရုမ်ဂပ်ပ္ဍဲခန္ဓဇကု၊ ဇြဟတ်လေဝ်ပိုတ်၊ မၞိဟ်ဍောတ်တ်တှေ် လအ်ပွိုၚ် (၂) သတ္တဟဏီ၊ ယဝ်ရ မၞိဟ်ဇၞော်တှေ် စဵုကဵု (၂၀/၂၅) တ္ၚဲဏီ ဇြဟတ်ဟွံမွဲကၠုၚ်ရ။
သၟာန် ။ ။ ညးလ္ၚဵုဂှ်တှေ် ဟွံဂွံသၟူဖိုဟ်ရ၊ ဆဂး ကာလစမ်ၜတ်တှေ် ဟွံဆဵုစၟယဲ ဗီုဏံဂှ်တှေ် မၞိဟ်တအ်ဗွဲမဂၠိုၚ်တှေ် ထေၚ်ကေတ် ယဲမနက်ဓမ္မတာရ ဒှ်သာ်ဏံတှေ် ဗီုလဵုဒှ်မာန်?
သွဟ် ။ ။ အေဇှ်ဂှ်လေဝ် ကိုဝ်ဝေဒ် ဍေံဒှ်မာန်မံၚ်ရ။ ဆဂး စၟဗတိုက်ယဲ ပ္ဍဲခန္ဓဇကု ဍေံခိုဟ်မံၚ်တုဲ ဝေဒနာဍေံ ဟွံသ္ကာတ်မြဟ်ဂှ်ရ ပွိုၚ်မွဲသတ္တဟ ဍေံဗၠးမာန်မံၚ်၊ အခိၚ်အခါဇကုဒှ်မံၚ်ဂှ် ဍေံကၠောံအာညးတၞဟ်လေဝ် မာန်မံၚ်ကီုဏောၚ်။¬
သၟာန် ။ ။ ပ္ဍဲကွာန်ဗွဲမဂၠိုၚ်ဂှ်တှေ် အခိၚ်လၟုဟ် အဃောဒှ်မံၚ် ယဲမနက်ဂၠိုၚ်တှေ် ယဲမနက်ဟာ၊ ယဲကိုဝ်ဝေဒ်ဟာဂှ် ပါ်ပဲါဟွံဒး ဟွံတီကၠးတှေ် ဂွံစဵုဒၞာဂှ်လေဝ် ညးတအ်စဵုဒၞာဟွံဒး၊ ဟွံစဵုဒၞာ ဒှ်ဗီုဏံတှေ် အန္တရာယ်နွံမာန်ဟာ?
သွဟ် ။ ။ ယွံ – အခိၚ်လၟုဟ်ဂှ် ဒှ်ကၠုၚ်ဗီုဂှ်ရတှေ် ယဲမနက်ဒှ်ဒှ်၊ ကိုဝ်ဝေဒ်ဒှ်ဒှ်၊ ဒှ်ကၠုၚ်သံသယဏောၚ်တှေ် ဒၞာထောံ ဇကုဇကု၊ လ္ပယှုက်ကဵု ရဲပ္ဍဲသ္ၚိတှေ် ဍေံခိုဟ်အိုတ်ရ၊ လ္ပနှဴရဴပ္ဍဲသ္ၚိ စဵုကဵုဇကုဗၠးတှေ် ခိုဟ်အိုတ်ရ။ ယဲဏံဂှ် အဓိက မၞိဟ်ဇၞော်ဇၞော်ရ ဒးဂွိၚ်၊ မၞိဟ်ဍောတ်တ်တှေ် စဵုကဵုလမျီုအိုတ်ဂှ် ဍေံဟွံဒှ်ဏီ။
သၟာန် ။ ။ အခိၚ်လၟုဟ်ဂှ် ညးတာလျိုၚ် ပရေၚ်ထတ်ယုက်တအ် အဃောညးတံဖန်ဇန်ဒၟံၚ် ပရေၚ်ထပက်ဂဥုဲစဵုဒၞာ နွံ မၞိဟ်လ္ၚဵုဂှ်တှေ် ယဲဝေဒနာ မပတံကဵု ယဲကသအ်၊ ယဲဆီၜေတ်၊ ယဲဂြိုဟ်ယိုက် နွံမံၚ်တှေ်ရော ထပက်ထေက်ဟာ?
သွဟ် ။ ။ ယဝ်ရဒးဟီုတှေ် မန်ပိုဲဗွဲမဂၠိုၚ်တံ ဗှ်ပရိုၚ် သုၚ်စောဲပရိုၚ်မဳဒဳယာတံ အောန်မံၚ်ညိ၊ ဗီု (WHO) တံ ညးဖျေံ ပရးလဝ်လိက် ကၠာဲလဝ်နကဵုဘာသာဗၟာ နွံမံၚ်ဏောၚ်၊ အေဗီုညးတံဖျေံလဝ်ဂှ် ရဲဒှ်ယဲကိုဝ်ဝေဒ်တုဲလေဝ် ဇူထောံပွိုၚ်မွဲဂိတုတုဲ ထ္ပက်ဂဥုဲစဵုဒၞာ ဂွံမံၚ်ဏောၚ်၊ နူကဵု (ကျန်းမာရေးဝန်ကြီးဌာန) တံလေဝ် ညးဖျေံလဝ်နွံရ။ ယဝ်ရ ဇကုမံၚ်ခိုဟ်မံၚ်ရတှေ် ထ္ပက်၊ ဒှ်မံၚ်ယဲ (ဆီးချို၊ သွေးတိုး) ထ္ပက်ဂွံမံၚ်ဖအိုတ်ရ။ ကိစ္စယဲကောန်တၟံ၊ ယဲ (HIV)၊ ယဲကေၚ်သာတံ ဒးပဲါ၊ ယဲဇြဟတ်ဟွံမွဲ ကော်စ (နာတာရှည်) တိက်မံၚ်တွဵု အေဗီုဂှ်တှေ် ထ္ပက်ဟွံထေက်၊ မၞိဟ်ဗြဴတၠယဲဒိုက် (ယိုက်လဝ်ဂဝ်ဂၞဴ) ကဵု မၞိဟ်ဗြဴ ကောန်ၚာ်မဴဒၟံၚ်တှ် လ္ပထပက်တှေ်ခိုဟ်၊ ဗွဲမဂၠိုၚ်တှေ် ထ္ပက်ဂွံမံၚ်ဖအိုတ်ရ။
သၟာန် ။ ။ တၚ်သၟာန်လက္ကရဴအိုတ်ဏံ မုမိက်ဂွံကဵုသတိ ညးဍုၚ်ကွာန်တံ စပ်ကဵုယဲကိုဝ်ဝေဒ်ကီု၊ ယဲမနက်ကီု နကဵုအ္စာဂဥုဲ ဟီုလဴစညိ?
သွဟ် ။ ။ အဲမိက်ဂွံကဵုသတိ ညးဍုၚ်ကွာန် ကောန်ဂကူမန်ပိုဲသီုဖအိုတ်ဂှ် ယဲဇွိုန်တတိယဏံ ကြပ်ၜက်အာလေဝ် ဟီုဂွံမံၚ်ရ၊ ဆဂး ဍေံအိုတ်အာဟွံသေၚ် ဍေံသှေ်မံၚ်ဏီ၊ ပ္ဍဲသှေ်မံၚ်ဏံ ညံၚ်ဇကုဟွံဂွံကၠောံဂှ် သ္ပသတိညိ၊ ဍေံကၠောံ မာန်မံၚ်ဏီ၊ ဇကုမွဲဓဝ်ကၠောံဂှ် ကိစ္စဟွံမွဲပုဟ်၊ ကလေၚ်ကၠောံအာ မၞိဟ်ပ္ဍဲသ္ၚိဇကုကီု၊ မၞိဟ်ဇၞော်ဇၞော်တံကီု မာန်ရ။ ဟိုတ်ဂှ်ရ လ္ပသာသ္ပအ်ညိ ညံၚ်ဟွံကၠောံဂှ် ဒးမၚ်မွဲထိၚ်ဒဝ်အာ ညးညးအဲအဲညိဂှ် မိက်ဂွံဟီုဗကန် ဆၜိုတ်ဏံရ။

Categories
ပရိုၚ် သၟာန်သွဟ်

စပ်ကဵုအကာဲအရာ ယဲကပ်ကိုဝ်ဝေဒ် (၁၉) အလိုန်တတိယ ကၠောံထၞာန်ကၠုၚ် အလုံမွဲကၟိန်ဍုၚ်ဗၟာတုဲ သ္ပသၟာန်သွဟ်လဝ် ဒုဥက္ကဌ ကမ္မတဳပရေၚ်ထတ်ယုက်ကောန်ဍုၚ်အရၚ် (Ethnic Health Committee) နာဲဗညာမန်

အဆက်နူလၟေၚ်တုဲတေံ …

ဝဏ္ဏမာန် ပတိုန်ထ္ၜးလဝ်ရ။

သၟာန် ။ ။ ရံၚ်ကေတ်ကဵု အလိုန်လပှ်ဒုတိယတေံကဵု အလိုန်လပှ်တတိယ ကတဵုဒှ်ဒၟံၚ်တ္ၚဲဏံတုဲတှေ် မုဟိုတ် ဂွံကၠောံထၞာန်မြက်၊ ပြဟ်လလုဲချိုတ်ဂၠိုၚ် ဟိုတ်ဖဵုသာ်လဵု အ္စာညာတ်ကေတ်ကီု။
သွဟ် ။ ။ စပ်ကဵုသၞောဝ်မၚ်မွဲယဲကိုဝ်ဝေဒ်ဂှ် အဓိပ္ပဲါဍေံ ပရေၚ်မၚ်မွဲညးသ္ကံဟွံမွဲ ဟီုစဂွံ၊ နကဵုယေဘူယျတှေ် အၝေဏံ ဟိုတ်ဖဵုဍေံနွံမံၚ်၊ မွဲဂှ် စပ်ကဵုယဲကိုဝ်ဝေဒ် ဒှ်မံၚ်လၟုဟ်ဂှ် နကဵုရဲတာလျိုၚ် ထိၚ်ဒဝ်ယဲဏံ ဗီုပြၚ်စဳဇန်နွံနွံ ဗီုလဵုဂွံသ္ပ ဖျေံလဝ်ဗီုပေၚ်ၚ် ဟွံမွဲပုဟ်၊ ၜိုန်ရနွံကီုလေဝ် အေညးတံဖျေံလဝ်ဗီုဂှ် ဟီုကၠးကၠးတှေ် ညးတံကဵု ညးဍုၚ်ကွာန် ဟွံဒှ်မွဲထပ်ပုဟ်။
စပ်ကဵုအကာဲအရာ ကံၚ်ဇြဳပၞာန်တံ သ္ပမာန်ညးဍုၚ်ကွာန်၊ ဓဇန်လ္တူညးဍုၚ်ကွာန်တံဂှ် အေကံၚ်ဇြဳပၞာန်ဟီုဂှ် ညးမွဲလေဝ်ဟွံပတှေ်၊ ညးမွဲလေဝ်ဟွံကလၚ်၊ ပရိုၚ်ကံၚ်ဇြဳပၞာန် မုဟီုဟီုဂှ် ညးတံလေဝ် ဟွံဗဵု၊ ညးတံလေဝ် ဟွံစှေ်စိုတ်ပုဟ်၊ ပရေၚ်ပံၚ်ဗ္စိုပ် ပေဲါဗတိုက်ယဲဏံ ဗီုလဵုဂွံသ္ပရောဂှ် တက်ကျာညးသ္ကံဟွံဂွံပုဟ်၊ ဣညအ်ဂှ် ဍေံဆက်စပ်ကဵု ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ရ။ အဓိပ္ပဲါဍေံ ရဲအုပ်ဓုပ် ဖျေံမံၚ်စဳဇန်ဂှ်ကဵု ရဲဒးမၚ်မွဲ၊ ဒးဗက်မံၚ်သၞောဝ်ဏံဂှ် ဗ္ဂပ်ညးသ္ကံဟွံဂွံပုဟ်၊ အဓိပ္ပဲါဍေံဂှ် ဟိုတ်နူဍဵုဍိုက် သ္ပမာန်ညးသ္ကံ ဂိဓဇတ်ညးသ္ကံ ဍေံဆက်စပ်ကဵု ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်၊ အေဒှ်ဟဂှ်တှေ် ကံၚ်ဇြဳပၞာန်ဏံဂှ် မွဲလ္ပာ်ဂှ် ဟီုမံၚ်နာနာသာ်ကီုလေဝ် ပရေၚ်မၚ်မွဲညးဍုၚ်ကွာန်ဟွံမွဲ သၞောဝ် လမျီုဟွံလုပ်။
မွဲလ္ပာ်ပၠန်ဂှ် ဖျေံလဝ်ဗီုလေဝ်ဟွံမွဲပုဟ်၊ နကဵုဥပမာမွဲ ယဲဏံဂှ် ဍေံဒှ်ကၠုၚ် ဍေံနွံ (၃) အဆံၚ်၊ မွဲဂှ် ဍေံဒှ်ယဲ မၞိဟ် (၁၀၀) တၠတှေ် ၜိုတ် (၈၅%) ဂှ် ဗီုဍေံကဵုဍေံ ဗၠးကေတ်မာန်ဏောၚ်၊ မုလေဝ်ဟွံဒးသ္ပပုဟ် ပ္ဍဲခန္ဓကာယပိုဲဏံ ကပေါတ်စဵုဒၞာစၟယဲပိုဲတံဏံ ဍေံဗတိုက်ပတိတ်တုဲ ဗၠးအာမာန်ရ။ အေသှေ် မၞိဟ် (၁၅) တၠဏံဂှ် ဒးလွဳဏောၚ်၊ အေလွဳဏံဂှ် ဍေံနွံ ၜါပိအဆံၚ်၊ လ္ၚဵုဂှ် ဒးကေတ်အရီုဗၚ် စပ်ကဵုဂဥုဲ၊ လ္ၚဵုဂှ် ယဲဏံ ဍေံစိုပ်ကသအ်၊ ကသအ်ဂှ် ကၟာတ်တုဲယီုဟွံဂွံ၊ ဒးကေတ်အရီုဗၚ် အံက်ဇြဳဂျေန်၊ အေဇှ်တှေ် လၟိဟ်မၞိဟ်ယဲဏံ ဂၠိုၚ်တိုန်မွဲလစုတ်ဓဝ်ဂှ် စပ်ကဵုပရေၚ်အရီုဗၚ်အံက်ဇြဳဂျေန်၊ နကဵုကံၚ်ဇြဳပၞာန်တံ ဍေံဂွံဗပေၚ် စပ်ကဵုအံက်ဇြဳဂျေန် မၞိဟ်ယဲတံ ဒးကေတ်ဂှ် ဟွံမွဲကၠုၚ်ပုဟ်၊ ဟိုတ်ဂှ်ရ မၞိဟ်ယဲတံ စိုပ်ရုၚ်ဂဥုဲဗက်ဟွံဂတာပ် ဗီုဇကုကဵုဇကု အံက်ဇြဳဂျေန် ဒးဂၠာဲကေတ်၊ စၞစ ဇကုဒးပလံၚ်ကေတ်ရ။ ဆဠတှေ် အ္စာဂဥုဲဂှ်မှ ဟွံကလေၚ်ရံၚ် အေဍေံဒှ် အကာဲအရာဗီုဂှ် ဍုၚ်ပိုဲတေံ၊ အဓိပ္ပဲါဍေံ မံၚ်မွဲၜါတ္ၚဲတုဲ ချိုတ်အာ၊ အေဂှ်တှေ် တော်ကဵုပရေၚ်ယဲကၠောံက္ဍဏံ မွဲအိန်ထံၚ်ဏံ ဍေံဒှ်ယဲတုဲ ယဲဍေံကၠောံဂှ် ဍေံကၠောံနူ မၞိဟ်ကဵုမၞိဟ်ဏောၚ်၊ ဒှ်ယဲဏံ ဒးမံၚ်ညးသ္ကံ သ္ၚောဲ (၆) ပေဏောၚ်၊ ဠဒးဟီုတက်ကျာ စၟယဲဏံပြးတိတ် ညံၚ်ဟွံဂွံပြး၊ တုဲပၠန် ဒးရပ်စပ်တၠခန္ဓဏံ မၞိဟ်တံဏံရ၊ ဒးရပ်စပ်မၞိဟ်ယဲ မၞိဟ်တံဏံရ၊ ဒးပလံၚ်စၞစ မၞိဟ်တံဏံရ၊ ဒးဂၠာဲအံက်ဇြဳဂျေန် ဒၞာဲတေံ ဒၞာဲဏံ မၞိဟ်တံဏံရ ဒးအာမံၚ်ဂၠိုၚ်ကဵုဒၞာဲရ။ အေမၞိဟ်တံဏံ အာမံၚ်ဖအိုတ်ဂှ် စမ်လဝ်ချိုတ်တ်ပၠိုတ်တ်တုဲ အာမံၚ်ဟာ ဟွံသေၚ်ပုဟ် မွဲလ္ပာ်ဂှ် ၝဲဟာ၊ မိဟာ၊ ယဲကျာတ်မံၚ် ညံၚ်သ္ဂောံဂွံအံက်ဇြဳ ဂျေန်ဂှ် စမ်ဟွံသၠးတုဲ အာမံၚ်ရ။ ယဝ်ရ မၞိဟ်တံဏံ ဒှ်အာယဲ (၃/၄) တၠမ္ဂး ကေတ်ညးသ္ကံဟွံမာန်ရ။ ဟိုတ်နူအံက်ဇြဳ ဂျေန်ရ၊ ယဝ်ရ အံက်ဇြဳဂျေန် ချိုတ်ပၠိုတ်နွံ၊ ဟီုစရ ဥပမာ-ဗီုဍုၚ်သေံဏံတှေ် ပ္ဍဲကဵုမွဲသ္ၚိဂှ် ဒှ်ယဲမၞိဟ်မွဲယျတှေ် မၞိဟ်မွဲဂှ် ဍေံကော်ဏာတုဲ မၞိဟ်သှေ်မံၚ်ပ္ဍဲသ္ၚိဂှ် ဍေံဂစတ်ဂဥုဲစၟတုဲ ဍေံကၟာတ်ထောံသ္ၚိ ဍေံဟွံကဵုအာကၠုၚ်၊ ဍေံကဵုမံၚ်ဂှ်ရ၊ အခိၚ်စတှေ် ဍေံပလံၚ်ကဵုစၞစရ။ ဍေံဟွံကဵုတိတ်အာကၠုၚ်ပုဟ် ကျာညးသ္ကံကဵုဖုၚ်ရဂွံ၊ ဍေံထပိုတ်ထောံ ဂလိုၚ်ဂှ်မှ ကၠောံမံၚ်ဏီ အဓိပ္ပဲါဍေံ ပ္ဍဲဍုၚ်သေံဏံဂှ်၊ ဍုၚ်ပိုဲတေံတှေ် ပရေၚ်မၚ်မွဲသၞောဝ်ယဲဂှ် ဍေံအောန်ကွေံကွေံတုဲ ဍေံကၠောံ ဂၠိုၚ်တိုန်ဏောၚ် ညာတ်သာ်ဂှ်ရ။
သၟာန် ။ ။ ပရေၚ်လွဳလွတ်ယဲကီု၊ စပ်ကဵုပရေၚ်စဵုဒၞာယဲကီု စတံနူစက်ယီု အံက်သဳဂျေန်၊ မပတံကဵု ဂဥုဲဇဗ၊ ကပေါတ်စဵုဒၞာယဲ တၚ်ကော်ဆဴနွံမံၚ်နာနာသာ် လတူတၚ်ကော်ဆဴဏံ သာ်လဵုဂွံတတ်ထပါ်အာမာန် လညာတ် အ္စာ?။
သွဟ် ။ ။ စပ်ကဵုစဵုဒၞာမၚ်မွဲလွဳယဲဂှ် ပ္ဍဲဍုၚ်ပိုဲဏံ တၚ်ကော်ဆဴ ဇၞော်ကွေံကွေံဟီုဂွံ၊ ပ္ဍဲကဵုတၚ်ကော်ဆဴဏံ မိက်ဂွံဟီု (၂) ခန်ရ။ စဵုဒၞာမၚ်မွဲယဲကဵု လွဳယဲရ။ အၜေါဏံဂှ် မပ္တံကဵု တွဵုရးဍုၚ်မန်ပိုဲဏံဟီုဂှ် ဂဥုဲဟွံရုမ်ဂပ်၊ အံက်ဇြဳဂျေန်တံဏံ ကျာတ်ဝါတ်၊ ဒးပၠံၚ်ဂၠာဲမံၚ်ညးသ္ကံဂှ် မပ္တံၚုဟ်မးအံက်ဇြဳဂျေန် နူ (၃) ကိုဋ်၊ ဒှ်ကၠုၚ် (၈) ကိုဋ်၊ ယဲဏံဂှ် ဒှ်အန္တရာဲကွေံ၊ ၜိုန်ရဒှ်အန္တရာဲကွေံဟီုဂှ် ယဲဏံဂှ် နကဵုဇြဟတ် ညဳညဳသၟဟ်ဟ် ပိုဲပံၚ်ကောံတုဲတှေ် ပိုဲဗ္တိုက်သရိုဟ်မာန်မံၚ်ဏောၚ်၊ ဆဂး ပိုဲဒးမၚ်မွဲ သၞောဝ်နာနာသာ်ရ၊ စၟဏံ ဍေံဂွံကၠောံဟီုဂှ် ဍေံအာနူမၞိဟ်မွဲတုဲ ဍေံကၠောံအာ မွဲတုဲမွဲပၠန်ဂှ် ဍေံကၠောံ ဂၠိုၚ်အာဟီုဟဂှ်၊ အေဇှ်တှေ် ကိစ္စဇၞော်အိုတ်မွဲဂှ် သ္ဇိုၚ်သၞောဝ် ဂွံထိၚ်မၚ်မွဲယဲဏံမာန်ဂှ် အဓိက ပိုဲဒးကုတ်ထောံ ပိုတ်တ်သ္ကုတ်တ်မာန်မှ လၟိဟ်ကၠောံထၞာန်မံၚ်ယဲဏံဂှ် ဍေံအောန်စှေ်အာမာန်ရ။ အဓိပ္ပဲါဍေံ မိက်ဂွံဟီုဂှ် ကွာန်ဏံ၊ ဒေသဏံ၊ ကၟာတ်ထောံ ပွိုၚ် (၁၄) တ္ၚဲဒှ်ဒှ်၊ မွဲဂိတုဒှ်ဒှ်တှေ် ယဲဏံ ဍေံသာအာမာန်ဏောၚ်၊ ဒၞာဲဒှ်ဂၠိုၚ်ဂှ် ပိုဲဒးကုတ်ထောံပိုတ်တ်မာန်ရ။ အၝေဏံဂှ် ဒှ်အဓိကမွဲဏောၚ် ညာတ်သာ်ဂှ်၊ တုဲပၠန် တၠပညာတံ ကဵုကသပ်စၞောန်ထ္ၜးဂှ် မုလ္ပဟီုမွဲသာ် ဒေသကွာန်ညးကဵုညး၊ သ္ၚိညးကဵုညး၊ ပိုဲမံၚ်ထောံ သ္ၚိပိုဲကဵုပိုဲ ပွိုၚ် (၁၄) တ္ၚဲ ညဳညဳဟီုတှေ် ယဲဏံ ဍေံပိုတ်အာမာန်ရ။ စၟဏံ ဍေံနွံအာယုက် (၁၄) တ္ၚဲ ပိုဲဟီုဂၠိုၚ်အိုတ်ဟီုဟဂှ်၊ ဇေတ်တ်တေံ စၟဏံ ပွိုၚ် (၇) တ္ၚဲဂှ် ဍေံထ္ၜးလက်သန်ယဲရ၊ ယဝ်ရ ပိုဲမၚ်မွဲထိၚ်ဒဝ်အာ ပွိုၚ် (၁၄) တ္ၚဲ မုလ္ပချဳဓရာၚ်ညးသ္ကံတှေ် ယဲဏံ ဍေံအောန်အာမာန်ရ။ ဆဂး ကၟာတ်ထောံပွိုၚ် (၁၄) တ္ၚဲတုဲ မုဂွံစသုၚ်၊ မၞိဟ်လ္ၚဵုပၠန်ဂှ် ကၠောန်မွဲတ္ၚဲ စမွဲတ္ၚဲ ဗီုလဵုဂွံစသုၚ်၊ ဒှ်ဟဂှ်တှေ် ယဲတေံ စွံလဝ်ကၠာ၊ ဂွံစပုၚ်ဂှ် ဒးဖန်ညးသ္ကံကၠာတှေ် ထိၚ်ညးသ္ကံဟွံမာန်ရ။ ဟိုတ်ဒှ်သာ်ဂှ်ရ ဍုၚ်လ္ၚဵုလ္ၚဵုတံ အခိၚ်ဍေံကၟာတ်ဂှ်တှေ် ဍေံကဵုအရီုဗၚ် သွက်ဂွံစသုၚ်မံၚ်စံၚ်ရ။ ဥပမာဍေံ စၟဏံဂှ် ညးမွဲကဵုညးမွဲ မံၚ်ခြာညးသ္ကံ (၆) ပေတှေ် ဍေံကၠောံညးသ္ကံကျာတ်ဟီုဗီုဂှ် အၝေဂှ် ယဝ်ရပိုဲမၚ်မွဲမ္ဂး အေဇှ်လေဝ် ဍေံယအ်စှေ်မာန်၊ တုဲမွဲပၠန်ဂှ် ယာတ်ကၟာတ်ပါၚ်ဏံ ညးမွဲကဵုညးမွဲ ကျာညးသ္ကံဂှ် ဍေံဒၞာဂွံမံၚ်ဏောၚ်၊ အေကိစ္စဏံ ယဝ်ရ ပိုဲထိၚ်ဒဝ် ဗီုညးဗီုအဲမာန်တှေ် ယဲဏံ ဍေံအောန်စှေ်ဏောၚ်။ ဆဂး ဒၞာဲလ္ၚဵုဂှ် ဒးကဵုအရီုဗၚ်ညးသ္ကံ ဂွံတတ်ကၠောံအာမာန် ဂွံထိၚ်ဒဝ်အာမာန်ဂှ် မပ္တံကဵု ယာတ်ကၟာတ်ပါၚ်ကီု၊ စၞစသုၚ်ကီု၊ ပရေၚ်ထံက်ပၚ်နာနာသာ် ကဵုညးတံမာန်မ္ဂး ပရေၚ်ယဲဏံ ဍေံသာစှေ်အာမာန်ရ။ ဆဂး ယဲဏံ ဠဒှ်တှေ် ဂဥုဲစပ်ကဵု ဂွံလွဳယဲဏံ ဟွံမွဲဏီပုဟ်၊ စၟယဲဏံဂှ် ဂဥုဲဂစိုတ် ဟွံမာန်ဏီပုဟ်၊ ဍုၚ်ပိုဲတံ ဗွဲမဂၠိုၚ် စမံၚ်ဂဥုဲတေံ ဂဥုဲဏံဂှ် နကဵု (WHO) ဟွံသ္ပစၟတ်သမ္တီမွဲသာ်ဏီမ္ဂး စဟွံထေက်ဏီ၊ အဓိကမွဲဂှ် ကၠာပိုဲဟွံဂွံဒှ်ယဲဏံကီု၊ ဒှ်အာကီုဂှ်၊ မုပိုဲဒးလွဳလွတ် ပ္ဍဲမၚ်မွဲ ပ္ဍဲခန္ဓဇကုပိုဲရော၊ တၠပညာတံ ကဵုကသပ်ဟီု ကၠုၚ်မံၚ်ဂှ် အာဟာရဇကုဇကု ညံၚ်ဟွံဂွံယအ် စပ်ကဵုစၞစ နွံကဵုအာဟာရဂှ် ညံၚ်ဂွံသုၚ်စောဲစ၊ ဒးတိက်ဖဲဖဲ၊ အာဟာရ ခန္ဓပိုဲပေၚ်မ္ဂး အခိၚ်ခန္ဓပိုဲ ဒးဗတိုက်ပတိတ်ယဲ ဍေံဂွံဇြဟတ်၊ ဍေံဂွံခိုဟ်၊ ဍေံဂွံမာန်ယဲပြဟ်ဟ် ညးတံ ကဵု ကသပ်ဗီုဂှ်ရ။ တုဲပၠန် ဗွဲတၟေၚ် အ္စာဂဥုဲဗွဲမဂၠိုၚ်တံ သုၚ်စောဲဗ္စဒၟံၚ် ဂဥုဲ ဂွံထိၚ်ပ္ဍဲခန္ဓကာယပိုဲ အခိၚ်ဍေံဟွံညိၚ်ဝတ်မ္ဂး ဍေံဗ္စထိၚ်မံၚ်ကဵုဂဥုဲဂှ်ရ။ ဆဂး စဂၠိုၚ်တှေ် ဍေံဒှ်အန္တရာဲကဵု ပ္ဍဲခန္ဓဇကုပိုဲမာန်ပၠန်၊ ဒှ်မာန်တှေ် သုၚ်ဍာ်ၜဵု (ဓါတ်ဆား ရေး) ဂၠိုၚ်ၚ်တှေ် ခိုဟ်ရ။ ဠဂှ်မှ စၟယဲတံ ဍေံချိုတ်အာမာန်ဏောၚ်၊ တုဲမွဲပၠန် ယဲဆက်စပ်ကဵု အံက်ဇြဳဂျေန်ဟီုဂှ်တှေ် ယဝ်ရဍေံဇီုကပိုက်ကဵု ပ္ဍဲခန္ဓဇကုပိုဲ မပ္တံကဵု ယဲကသအ်၊ ယဲကောန်တၟံတံမှ ဒးသုၚ်စောဲ စိုပ်ကဆံၚ်လွဳရ။ ဒှ်မာန်တှေ် စဂဥုဲဂှ် နွံပၟိက်မှ စညိ။ ဟွံမွဲပၟိက်တှေ် လ္ပစဏီ အ္စာဂဥုဲတံ ဟီုဂးလဝ် သာ်ဏံနွံရ။ ပြဟ်ဟ်ဏံ ပ္ဍဲပိုဲတံဏံ အခက်ခုဲမံၚ်ဗီုဏံဂှ် လညာတ်စပ်ကဵုပရေၚ်စဵုဒၞာယဲ ဟွံဍိုက်ပေၚ်လေဝ်ဒှ်မာန်၊ မွဲလ္ပာ်ပၠန်ဂှ် ဂွိၚ်လေဝ်ဒှ်မာန်၊ အ္စာဂဥုဲတံ ဂွံကဵုကသပ် ညးဍုၚ်ကွာန်တံ ချိုတ်တ်ပၠိုတ်တ်လေဝ်ဟွံမွဲ၊ ဒှ်အာအဆံၚ် ကလိုက်ကၟဵုကေတ်ညးသ္ကံ ကြပ်ဟွံမာန်၊ အေဇှ်တှေ် စိုတ်အဲတှေ် ဖျေံစဳဇန်ချိုတ်တ်ပၠိုတ်တ်တုဲ ကိစ္စစဵုဒၞာယဲဏံ ဒၞာဲညးကဵုညး၊ ဒေသညးကဵုညး၊ ဗွိုၚ်ညးကဵုညး၊ ဍေံဒှ်ကၠုၚ်ယဲရတှေ် မုပိုဲဒးကဵုအရီုဗၚ်ထေက်၊ မုပိုဲဒးပြုပြေၚ်ထေက်ဂှ် ပိုဲဒးပလေဝ်ပလေတ်ရ။ ယဝ်ရ အတိုၚ်ပိုဲဖျေံလဝ်စဳဇန်လ္တူတေံ မၚ်မွဲထိၚ်ဒဝ်အာညးသ္ကံမာန်ဏောၚ်တှေ် တၚ်ကော်ဆဴဏံ ဍေံယအ်စှေ်အာမာန် ဏောၚ်။
သၟာန် ။ ။ တၚ်လက္ကရဴအိုတ်ဏံ မုအ္စာမိက်ဂွံထပ်ဗပေၚ် ဟီုနွံမံၚ်ဏီဂှ်လေဝ် ထပ်ဗပေၚ်ဟီုကဵုညိ?
သွဟ် ။ ။ စပ်ကဵုကိစ္စ ဗတိုက်သရိုဟ်ယဲဏံဂှ် ပြဟ်ဟ်ဏံ ပိုဲပတှေ်သၟိၚ်ဟီုဟီု၊ ကံၚ်ဇြဳပၞာန်ဟီုဟီု ပိုဲပတှေ်စဟွံဂွံပုဟ်၊ ဒးပတှေ် နဲကဲညးဍုၚ်ကွာန်ကဵု ညးဍုၚ်ကွာန်တံ ဒးကဵုအရီုဗၚ်ရ။ ပိုဲဒးပတှေ် ညးဍုၚ်ကွာန်တံ ၜိုတ်ဒးနွံထေက် လၟုဟ်လေဝ် ညးတံကၠောန်မံၚ်ရ ၜိုတ်အဲတီဂှ် ကွာန်ညးကဵုညး ဒးကေတ်ဗျူဟာဗီုလဵုရောဟီုတှေ် ဒှ်မံၚ်ပ္ဍဲဍုၚ်တေံ ညံၚ်ဟွံဂွံစိုပ်ကၠုၚ် ပ္ဍဲဒေသရးဇကုဂှ် ဒးဒၞာရ။ ကမ္မတဳစဵုဒၞာယဲ အဆံၚ်ကွာန်ညးကဵုညးဂှ် ညံၚ်ဂွံမံက်ပြဟ်ဟ်မာန် ဗဒှ်တိုန်ညိ၊ ကွာန်ဇကု ဇကုမၚ်မွဲ စပ်ကဵုမၞိဟ်လုပ်တိတ်ကီု၊ ဒးသုၚ်ယာတ်ကၟာတ်ပါၚ်ကီု၊ ဒးကြာတ်တဲနာနာသာ်ကီု အေကိစ္စဏံ ပိုဲသၠုၚ်တိုန်ကဵုပရေၚ်ပညာ၊ မၞိဟ်ကောံကောံလောံလောံ ညံၚ်ဟွံဂွံဒှ် ဗီုလဵုဂွံထိၚ် ချပ်ညးသ္ကံနာနာသာ်တုဲ မၚ်မွဲထိၚ်ဒဝ်အာရ။ လညာတ်အဲတှေ် အဆံၚ်ကွာန်ညးကဵုညး ဒးကၠောန်၊ ဒးကၟာတ်လဒဵု ကွာန်ညးကဵုညး၊ ရဲဝါတ်ကျာတ်တံဂှ် ဗီုလဵုပိုဲဂွံကဵုအရီုဗၚ်၊ မွဲကွာန်ကဵုမွဲကွာန် ယဝ်ဒှ်အခက်ခုဲမွဲမွဲသာ် ပိုဲကဵုပိုဲ ပံၚ်ဗ္စိုပ်ညးသ္ကံမာန်တှေ် ပိုဲတတ်ကၠောံမာန်ဏောၚ်။ ပိုဲလ္ပပတှေ်မံၚ် ညးတေံညးဏံ၊ ပြဟ်ဟ်ဏံ ပတှေ်ဇကုကဵုဇကု၊ ဇကုကဵုဇကု တံၚ်တောဲညးသ္ကံ၊ ဇကုကဵုဇကု ကဵုပညာ၊ ကသေအ်ကၟဝ်ညးသ္ကံ၊ ၝဏံ ဒးဗ္တိုက်ကဵုမာန်ဏောၚ်၊ အဓိက ယဲဏံ ဍေံကၠောံအာ မၞိဟ်မွဲကဵုမၞိဟ်မွဲဏောၚ် ဍေံမံၚ်သၟးသၟး ဍေံဟွံသ္ပဝ်အာပုဟ်၊ မၞိဟ်ကဵုမၞိဟ် အာကၠုၚ် စုက်လုက်ဒးညးသ္ကံ၊ မၚ်မွဲသၞောဝ် စပ်ကဵုယဲဏံအောန်ရ ဍေံကၠောံအာဒှ်ဟဂှ်တှေ် ၝတံဏံ ပိုဲညံၚ်ဂွံမၚ်မွဲအိုတ်ညိ၊ ကမ္မတဳကွာန်ညးကဵုညးကၠောန် လ္ပမၚ်မံၚ် ကမ္မတဳကွာန်တေံ ကဵုအရီုဗၚ်ကွာန်ပိုဲ ကမ္မတဳကွာန်ဇကု ဇကုကၠောန်ကေတ်၊ ဒေသဇကု ဇကုဗဒှ်ကေတ်၊ အဓိကဂှ် ညံၚ်ဂွံတတ်ကၠောံယဲဏံမာန် ကိစ္စဇၞော်အိုတ်ရ။ မွဲသာ်ပၠန်ဂှ် ယဲဏံ ဍေံဇီုကပိုက် မၞိဟ်အာယုက်ဇၞော်ဇၞော်တံဂၠိုၚ်တုဲ ညံၚ်ဟွံဂွံကၠောံထၞာန်အာဂှ် ပိုဲဒးမၚ်မွဲ ညဳညဳသာသာညးသ္ကံဖအိုတ်ညိဂှ် အဲမိက်ဂွံဖတိုက်ဖအောဝ် ဆၜိုတ်ဏံရ။

Categories
ပရိုၚ် သၟာန်သွဟ်

စပ်ကဵုယဲကိုဝ်ဝေဒ် (၁၉) အလိုန်တတိယ ကၠောံထၞာန်ကၠုၚ် အလုံမွဲကၟိန်ဍုၚ်ဂှ်တုဲ သ္ပသၟာန်သွဟ်လဝ် ဒုဥက္ကဌ ကမ္မတဳထတ်ယုက်ကောန်ဍုၚ်အရၚ် (Ethnic Health Committee) “နာဲဗညာမန်”

ဝဏ္ဏမာန် ပတိုန်ထ္ၜးလဝ်ရ။

သၟာန် ။ ။ ကိုပ်ကၠာဟွံဂွံသၟာန် တၚ်သ္ပသၟာန်သွဟ်ဏီဂှ်တှေ် ကမ္မတဳထတ်ယုက်ကောန်ဍုၚ်အရၚ် (Ethnic Health Committee) ဟီုဂှ် နူအခိၚ်လဵု ဒက်ပတန်လဝ်၊ ဗီုပြၚ်လဵုချဳဓရာၚ်ဒၟံၚ်လၟေၚ်ကမၠောန်နွံ အ္စာဆက်ကဵုမိတ် ကမ္မတဳကၠာညိ။
သွဟ် ။ ။ အဲဂှ်တှေ် ပြဟ်ဟ်ဏံ ပံက်လဝ်ဂကောံ ဍေံကော်စ (Center) ဌာန်ပ္တန်ဖောအ်ဗြေဝ်ဍုၚ်မန် ကေတ်လဝ်တာလျိုၚ် နကဵုဒါရာ်တာမွဲ ဟီုဟဂှ်၊ အေဂှ်တှေ် ဆက်စပ်ကဵု ကမ္မတဳကောန်ဂကူကောန်ဍုၚ်အရၚ်ဟီုဂှ် (တိုၚ်းရၚ်းသားကျန်းမာရေးကမ္မတီ) ဗီုပြၚ်ကမ္မတဳဂှ် ပိုဲပံက်ဂွံကၠုၚ်လဝ် ပွိုၚ် (၃) သၞာံရ။ ဗီုလဵုဟီုတှေ် ပ္ဍဲကဵုကောန် ဂကူပိုဲဏံ ဗွဲတၟေၚ်တှေ် သၟဝ်ဗော်ပၠန်ဂတးပိုဲဏံဖအိုတ်ဂှ် တိဍာ်ညးကဵုညးနွံမံၚ်၊ မပ္တံကဵု ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိတှေ် တိဍာ်ညးနွံ၊ ကရေၚ်လေဝ် တိဍာ်ကရေၚ်နွံ၊ သေံကီု၊ ကရေၚ်ဍာဲကီု နွံမံၚ်ဗီုညးကဵုညးဖအိုတ်တုဲ အေသၟဝ်ဌာန၊ သၟဝ်အုပ်ဓုပ်ညးတံ ညးတံပံက်လဝ် ဌာနထတ်ယုက် ညးကဵုညးနွံမံၚ်၊ ဗီုပြၚ်အလဵုအသဳဍောတ်တ်မွဲ ဟီုဟဂှ်၊ မန်တှေ် ဌာနထတ်ယုက်မန်နွံဏောၚ်၊ သၟဝ်ဌာနထတ်ယုက်မန်ဟီုဂှ်တှေ် ကမ္မတဳထတ်ယုက်ကောန်ဂကူမန် (MNHC) (ဌာနပရေၚ်ထတ်ယုက်ဗဟဵု-ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ) ပ္ဍဲကရေၚ်ပၠန်လေဝ် ကရေၚ်ဂှ် ဍေံသ္ပလဝ်ဗီုအလဵုအသဳ ဍေံပံက်လဝ် သၟဝ် (KNU) ရ၊ ဌာနပရေၚ်ထတ်ယုက် ကရေၚ်ဍာဲလေဝ် ဗီုဂှ်ကီု၊ သေံလေဝ် ဗီုဂှ်ကီုရ။ တုဲတှေ် အေဖအိုတ်ဏံဂှ် ပိုဲကော်စ (တိုၚ်းရၚ်းသားကျန်းမာရေးအဖွဲ႕အစည်း) ဓမံက်မံၚ်ရုပ်ရဴ စပ်ကဵုပရေၚ်ထတ်ယုက် သၟဝ်ဒေသပၠန်ဂတး တိဍာ်ညးကဵုညးဂှ် ပိုဲပံၚ်ကၠောန်ညးသ္ကံ လအ်မံၚ်ရလေဝ်၊ လောန်ကၠုၚ် ၜိုတ် (၁၀) သၞာံရ ပံၚ်ကၠောန်မံၚ်ညးသ္ကံရ။ စပ်ကဵုပရေၚ်ဝဳဝတ် ကောန်ဂကူပ္ဍဲဒေသတံဂှ် မပ္တံကဵု သၠာဲဂတးလညာတ်၊ ပံက်ဘာ၊ သၠာဲဂတးကွတ်ပညာ၊ မိက်သ္ဂောံဂွံအရီုဗၚ်၊ တုဲမွဲပၠန်ဂှ်တှေ် စပ်ကဵုမူပဝ်လဇြဳထတ်ယုက် ဥပမာဍေံ ပိုဲဒက်ပ္တန်ဍုၚ်ဖေဝ်ဒရေဝ်တှေ် ထတ်ယုက်ဏံ ညံၚ်ဂွံဒှ် ထတ်ယုက်ဖေဝ်ဒရေဝ်ရ။ တုဲပၠန် နဲကဲဂတာပ်ခေတ် ညံၚ်ဂွံ ခိုၚ်ကၠိုက်ဂှ် ကၠောန်မံၚ်ဖိုဟ်ရ။ ကၠောန်မံၚ်ဖအိုတ်ဏံဂှ် အဓိပ္ပဲါဍေံ ပံၚ်ညးသ္ကံ ပံက်ကမ္မတဳဏံတုဲ ဂွံစိုပ်တရဴမာန် ဟီု ဟဂှ်၊ အခိၚ်ဂှ် အဲဂှ် ကေတ်လဝ်တာလျိုၚ် ဌာနထတ်ယုက် ဒု-လျိုၚ်ဌာန စပ်ကဵုရုဲစှ် ပရေၚ်အာက္ဍိုပ်ဂှ်တှေ် အဲဂှ် ဂွံလဝ်တာလျိုၚ် ဒု-ဥက္ကဌ ဟီုဟဂှ်၊ လၟုဟ်ဂှ် ပရေၚ်ထတ်ယုက်ဟွံမွဲဒှ်ကၠာလေဝ် နကဵုကမ္မတဳထတ်ယုက် ဆက်စပ်မံၚ် ညးတံလေဝ် အခိၚ်အခါ ယဲကိုဝ်ဝေဒ် က္တဵုဒှ်ကၠုၚ်မံၚ်ဏံတုဲ ကိစ္စပြံၚ်သၠာဲတာလျိုၚ်ဂှ် ဟွံမွဲဏီ၊ တုဲပၠန် အဲဂှ် နကဵုတာလျိုၚ် ဒု-ဥက္ကဌဂှ် ဆက်သှေ်မံၚ် စဵုကဵုလၟုဟ်ဏီရ။ လၟုဟ်လေဝ် ညးတံ စပ်ကဵုပရေၚ်ယဲကိုဝ်ဝေဒ်ကီု စပ်ကဵုထတ်ယုက်ကောန်ဂကူကီုဂှ်တှေ် ဘိုၚ်ဖန်ဇန်မံၚ်ဖိုဟ်ရ။
သၟာန် ။ ။ ယဲကပ်ကိုဝ်ဝေဒ်တတိယဏံ ကၠောံထၞာန်အာ အလုံဍုၚ်မွဲ ဟီုစဂွံ၊ ရးဇၞော်ကီု၊ တွဵုရးကောန်ဂကူကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံကီု၊ က္တဵုဒှ်ဂၠိုၚ် မၞိဟ်ချိုတ်ဂၠိုၚ်၊ ကာလအလိုန်လပှ်ဒုတိယ တေံဟီုဂှ်တှေ် အလဵုအသဳ အေန်အေဝ်ဒဳ ထိၚ် စဵုဒၞာဂွံမွဲလစုတ်တုဲတှေ် ယဲဂှ် ဟဲအာမွဲလစုတ်၊ အကြာဇြဟတ်ဒပ်ပၞာန်ကဵု ဇြဟတ်အေန်အေဝ်ဒဳတံ ဒှ်ပဋိပက္ခ ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်တုဲ ဟွံလံမွဲသာ် ယဲကပ်ကိုဝ်ဝေဒ်အလိုန်တတိယဏံ ကၠောံထၞာန်စိုပ်ကၠုၚ် အလုံမွဲကၟိန်ဍုၚ်၊ မုဟိုတ်သာ်လဵု နူအလိုန်ဒုတိယတေံ ဂွံစိုပ်ကၠုၚ် အဆံၚ် အလိုန်တတိယဏံ အ္စာသ္ၚဳဂၠိပ်ကဵုညိ။
သွဟ် ။ ။ စပ်ကဵုပရေၚ်ယဲကပ်ကိုဝ်ဝေဒ်တတိယဏံဂှ် လ္ပာ်ပိုဲဏံ လၟုဟ်မှဂွံစိုပ်၊ ဆဂး လ္ပာ်ဍုၚ်ညးတၞဟ် မပ္တံကဵုဍုၚ်ၚ်္အေလာန်၊ အမေရိကာန်တံဂှ် စိုပ်မံၚ်တၟာလအ်ရ။ တုဲပၠန် ဍေံတၟေၚ်မွဲဂှ် စၟယဲဏံ နူစဒှ်ကၠုၚ်ဂှ် ဍေံပြံၚ်သၠာဲအာ ဍေံကဵုဍေံပြံၚ်အာတုဲ ဍေံပတိတ်စၟတၟိ၊ ဒၞာဲလ္ၚဵုတှေ် ပရေၚ်ကၠောံထၞာန်ဂှ် ဍေံသကာတ်မြဟ်ကၠုၚ်ရ။ တ္ၚဲဏံ မၞိဟ်ဂလိုၚ်ဟီုဂၠိုၚ်အိုတ် ဗွဲတၟေၚ် စပ်ကဵုယဲကပ်တတိယဂှ်တှေ် အဓိပ္ပဲါဍေံ စပ်ကဵုစၟ ကၠုၚ်နူအိန္ဒိယျ ဟီုဟဂှ်၊ စၟအိန္ဒိယျကၠုၚ်နူလဵုရော တၠပညာတံဟီုတှေ် စၟဍေံပြံၚ်သၠာဲ နူကဵုအေၚ်္ဂလာန်ကဵု ဗရာဇြဳတံ ပံၚ်ညးသ္ကံတုဲ ဍေံမံက်ကၠုၚ် ပ္ဍဲအိန္ဒိယျ၊ ဆဗီုလဵုဍေံမံက်ကၠုၚ်ဂှ်လေဝ် နကဵုတၠပညာတံ ဟွံဂွံသိပ္ပံလဝ်ဟွံချိုတ်ပၠိုတ်ဏီ၊ ဆဂး မံက်ကၠုၚ်ယျတှေ် ညးဂလိုၚ် ဍေံကော်စ စၟအိန္ဒိယျရ။ စၟဏံဂှ် အခိၚ်တေံ နကဵုအ္စာသဝ်ကောန် ဍုၚ်ဗၟာ နွံအမေရိကာန် ထံက်ထ္ၜးဟီုဂှ်တှေ် ဍေံကၠောံမြက်နူကဵု စၟအခန်ဒုတိယတေံ၊ ပထမတေံ ၜိုတ် (၅၀%) ဏီ၊ ကပ်တတိယဏံဂှ် မၞိဟ်ဂလိုၚ် သ္ပသတိ ကျာတ်မံၚ်ဏောၚ်ဂှ် စနူတၠပညာတံ ဂဥုဲတံ ကဵုမံၚ်သတိတၟာဂလိုၚ် အေဒှ်ဟဂှ်။ ကၠာဟွံဂွံစိုပ် ဒေသဍုၚ်ပိုဲ ဍေံမံက်ကၠုၚ်ဂှ် ပိုဲကလေၚ်ရံၚ် ပ္ဍဲဌာနပရိုၚ်တုဲ စနူဂိတုမေမံက် ဍုၚ်ဂလာ၊ ဒှ်ကၠုၚ်မွဲတ္ၚဲ (၄၀၀၀၀၀) ပြၚ်ၚ်၊ ချိုတ် ၜိုတ် (၄၀၀၀) ပြၚ်ၚ်ရ။ ဗီုပိုဲဆဵု ပ္ဍဲပရိုၚ်ဂှ် ဇွဂှ် စံၚ်ပ္ဍဲသၠာတ်ဝါဏောၚ်၊ တိုပ်ညး သ္ကံဟွံဂတာပ်ရ။ အေအခိၚ်ဂှ် ဟိုတ်နူမၞိဟ်ဒှ်ဂၠိုၚ် ချိုတ်ဂၠိုၚ် မွဲလစုတ်ဓဝ် စပ်ကဵုပရေၚ်ဓါတ်အံက်ဇြဳဂျေၚ်တံ ဟွံရုမ်ဂပ်ဂှ် ကောန်ဍုၚ်ဂလာတံ ဒးမၚ်ဂှ် ဒှ်ကၠုၚ်မံၚ်ပြးရ။ အခိၚ်ဂှ်ရ ဍုၚ်ဂလာတံ လၟိဟ်ဒှ်ယဲ (၂၀၀၀၀၀၀၀) ကိုဋ်ပြၚ် ဍေံဒှ်ကၠုၚ်ရ။ အခိၚ်ဂှ် ဍုၚ်သေံလေဝ်ဒှ် ဆဂး အခိၚ်ဂှ် ဍေံဟွံဂၠိုၚ်ကွေံကွေံ၊ သေံဂှ် ဍေံဂွိၚ်တိုန် ဖေက်စၟဍုၚ်ဂလာတံ စိုပ်ကၠုၚ်၊ ဍေံပလေဝ်ပလေတ်စနာနာသာ်ဟဂှ်ရ။ အခိၚ်ဂှ်မ္ဂး ဍုၚ်ပိုဲဏံ ဟိုတ်နူပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ကလိုက်ကမဵုမံၚ်တုဲ ရံၚ်လ္ပာ်ပရေၚ်ယဲဟွံဂတာပ် ပရေၚ်ပလေဝ်ပလေတ်စ၊ ဗွဲတၟေၚ် ကောန်ဍုၚ်ပိုဲ ဒှ်မံၚ်ဍုၚ်သေံဏံဂှ် ဍုၚ်သေံကဵု ဍုၚ်ပိုဲဏံ ပရေၚ်ဆက်စပ်ဂၠိုၚ်မံၚ်၊ ဗွဲတၟေၚ်တှေ် ရဲသီလဝ်အဝဵု ကံၚ်ဇြဳပၞာန်တံဂှ် ပရေၚ်တံဏံဂှ် ဟွံချပ်စကွေံပုဟ်၊ မ္ၚးနူဂှ်ပၠန်လေဝ် နူအလဵုအသဳ NLD တေံ စပ်ကဵုပရေၚ်ကိုဝ်ဝေဒ် ညးတံဖျေံလဝ်ဗီု ဂၠးကဝ်သ္ပမံၚ်သမ္တီ၊ ဂၠးကဝ်ဒုၚ်တဲမာန် ပလေဝ်ပလေတ်စ မပ္တံကဵု တော်လဝ်ဗျုဟာညးတံ ယဲကၠုၚ် ဗီုလဵုဂွံသ္ပ၊ ဗီုလဵုဂွံပလေဝ်ပလေတ်စနာနာသာ် ညးဂမၠိုၚ်သ္ပမံၚ်သမ္တီရ။ လၟုဟ်လေဝ် ညးတံဟီုမံၚ်ရ အခိၚ်ညးတံ ပလေဝ်လဝ်ဂှ်တှေ် အလဵုအသဳညးတံ သှေ်မံၚ်စဵုကဵုလၟုဟ်တှေ် ဂဥုဲစဵုဒၞာ ၜိုတ် (၅၀) တၟံကၠံ ထပက်တုဲအာမာန်ရ။ အလဵုအသဳ NLD မုဍေံထိၚ်ရော ဍေံကၟာတ်ပယျဵုဖအိုတ်၊ ရဲလုပ်ကၠုၚ်ဂှ် ဍေံစုတ်ထောံ ပ္ဍဲကဵုစၟဗိုၚ်ရာတ်သ်၊ ရဲမံၚ်ပ္ဍဲ စၟဂှ်တှေ် ဍေံဗ္စဏောၚ် နာနာသာ်၊ မွဲလ္ပာ်ဂှ် ဍေံကဵုရီုဗၚ်ဏောၚ် ဍေံကၠောန်ချိုတ်တ်ပၠိုတ်တ် ၜိုတ်ဓမ္မတာနွံ၊ အလဵုအသဳဏံဂှ် မ္ၚးနူယဲလုပ်ကၠုၚ်မံၚ်ဒေသဇကုဂှ် ညးဂွိၚ်အဲဂွိၚ်ရ။ ပိုဲလေဝ် ဒှ်ဓဝိၚ်ရ။ မွဲလ္ပာ်ပၠန်ဂှ် ပရေၚ်ယဲဏံ စိုပ်ကၠုၚ်ဒေသဍုၚ်ပိုဲ ၜိုတ်လဵုဟီုတှေ် ပ္ဍဲကဵုပိုဲတံ ကပေါတ်ဂွံစမ်ၜတ်ဟွံမွဲ ဍေံအောန်မံၚ်ဟီုဟဂှ်၊ မွဲပၠန်ဂှ် ဟိုတ်နူသၞောတ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ရဲထ္ၜးဆန္ဒ ဟွံစှေ်စိုတ်ကဵု သၞောတ်တၠအဝဵု ပၞာန်သီအဝဵုတုဲတှေ် ထ္ၜးဆန္ဒအလုံဍုၚ် စပ္တံနူအ္စာဂဥုဲတံ၊ ထ္ၜးကၠုၚ်ဆန္ဒ ဟွံစှေ်ကမၠောန်တုဲ အ္စာဂဥုဲတံ ဒးဒုၚ်ရပ်၊ ဒးဒုၚ်စုတ်ထံၚ်၊ အေဂှ်တှေ် တော်ကဵုသၞောတ် ဝဳဝတ်ဍုၚ်မွဲမွဲတှေ် ဍုၚ်ပိုဲဏံ လီုဟွံသေၚ်ပုဟ် သရိုဟ်စှေ်မံၚ်၊ အေသရိုဟ်မံၚ်ဏံဂှ် သၞောဝ်ဒးမၚ်လေဝ် ဟွံဖျေံ၊ မုလေဝ်ဟွံဖျေံတံဂှ် ယဲထပ်လုပ်ဗက်ဟွံဂတာပ်ဂှ် မၞိဟ်ဂှ်လေဝ်ဂၠိုၚ်၊ ထ္ၜးဆန္ဒဂှ်လေဝ် မၞိဟ်ဂၠိုၚ်၊ ပံက်ဘာဂှ်လေဝ် မၞိဟ်ဂၠိုၚ်၊ ဖျာဂှ်လေဝ်မၞိဟ်ဂၠိုၚ်၊ ဍေံဒှ်ကၠုၚ်ဗီုဏံတုဲ ဍေံကၠောံတိုန် မွဲလစုတ်ဓဝ်၊ ကေတ်ညးသ္ကံဟွံမာန် အေဒှ်မံၚ်အကာဲအရာဗီုဂှ်၊ ဍေံကၠောံဟီုဂှ် ယဝ်ဟီုသရောပ်မ္ဂး ဟိုတ်ဖဵုဍေံဂှ် ရဲထိၚ်လဝ်ဍုၚ်တံ စပ်ကဵုပရေၚ်စဵုဒၞာမၚ်မွဲဏံ စရာဲကောပ်ကာဲဟွံမွဲ ဟီုစဂွံ၊ လၟုဟ်ဂှ်တှေ် ယဲဏံ ကၠောံအာအလုံဍုၚ်၊ အလုံကွာန်၊ ဟိုတ်နူအုပ်ဓုပ်ကောပ်ကာဲဍုၚ် စရာဲဟွံမွဲ ပလေဝ်ပလေတ်စပရေၚ်ဏံ မုလေဝ်ဟွံမွဲဟဂှ်ရ။
သၟာန် ။ ။ ယဲကၠောံထၞာန် အလိုန်တတိယဏံ ပ္ဍဲတိဍာ်ဆက်စပ်ပယျဵု တိဍာ်ဂကောံရပ်လွဟ် မန်ကဵု ကရေၚ်ရော ကၠောံထၞာန်စိုပ်အာ ၜိုတ်လဵုယျရော။
သွဟ် ။ ။ ယဝ်ဟီုကဵု တိဍာ်ပၠန်ဂတးဖအိုတ် ပၠန်ဂတးမန်၊ ကရေၚ်၊ ကရေၚ်ဍာဲ၊ သေံတံဟီုတှေ် အဓိပ္ပဲါဍေံ တိဍာ်ရဲပၠန်ဂတးတံ အုပ်ဓုပ်မံၚ်ဂှ် တိဍာ်ဌာန်သ္ၚောဲမွဲဒၞာဲ၊ လၟိဟ်မၞိဟ်အောန်ဏောၚ်၊ တိဍာ်ဂှ်လေဝ်သၠဲမံၚ်ဏောၚ်၊ ဒှ်မံၚ်တိဍာ်ဂြိုပ်ဟီုဟဂှ်၊ အေဒှ်ဟဂှ်တှေ် တော်ကဵုယဲသဘာဝ ကၠောံထၞာန်ဂှ်တှေ် ယဝ်ရပရေၚ်ဆက်စၠောံကဵု မၞိဟ်ဒှ်ယဲဟွံမွဲတှေ် ယဲဏံ ဍေံဂွံဒှ်ဂှ် ဟွံလောဲပုဟ်၊ ယဝ်ရအကာဲအရာ အာမံၚ်ပကတိရ တိဍာ်ပၠန်ဂတးတံ အုပ်ဓုပ်ထိၚ်လဝ်ဂှ် ယဲဍေံကၠောံထၞာန်တံဏံဂှ် ဍေံကျာတ်ဝါတ်မံၚ်ဏောၚ်၊ ညးတံဂှ် မံၚ်ဒၟံၚ်ဗီုတိဍာ်ဂြိုပ်တုဲ တၞဟ်ခြာမံၚ်ကဵု ဗွိုၚ်မၞိဟ်မံၚ်ဂၠိုၚ်ၚ် ဟီုဟဂှ် ဍေံဒှ်ဟဂှ်တှေ် ဍေံဟွံမွဲပုဟ်၊ ဆဂး ဟိုတ်နူပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် သီအဝဵု ထ္ၜးဆန္ဒ၊ ဒစဵုဒစးကဵု ပရေၚ်သီအဝဵုနာနာသာ်တုဲ မွဲလ္ပာ်ဂှ် နကဵုပၞာန်တံ ပန်ကီု၊ ရပ်ကီု၊ ဖေက်တုဲ ဂြိပ်စိုပ်အာ ဒေသ တိဍာ်ပၠန်ဂတးလေဝ်နွံရ။ ဟိုတ်ဒှ်သာ်ဏံရ နူကဵုဍုၚ်ဇၞော်၊ ကွာန်ဇၞော် စိုပ်အာဒေသတေံတုဲ မၞိဟ်ဟွံဒှ်ယဲလေဝ်နွံ၊ မၞိဟ်ဒှ်ယဲလေဝ်နွံ၊ ဒၞာဲလ္ၚဵုဂှ် ယဲကၠောံထၞာန်ကၠုၚ် ပ္ဍဲတိဍာ်ဒေသညးတံ နွံကၠုၚ် ဟီုဟဂှ်။ ဆဂး ဍေံဂွံသကာတ်မြဟ် ဗီုဍုၚ်ဇၞော်၊ ကွာန်ဇၞော်ဂှ် ဟွံသေၚ်၊ ဆဂး ဍေံမံက်မံၚ်ယျ၊ ယဲဏံ စိုပ်မံၚ် ပ္ဍဲကဵုဒေသတိဍာ် ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိယျ ဂွံဆဵု ဂွံမိၚ်မံၚ်ရ။ တုဲပၠန် လ္ပာ်ညးတံလေဝ် ပရေၚ်ထိၚ်ဒဝ်ယဲဏံ နွံမံၚ်ကီုဏောၚ်။
သၟာန် ။ ။ ပရေၚ်ထိၚ်ဒဝ်စဵုဒၞာယဲဏံဂှ် ပ္ဍဲတိဍာ်ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိဂှ် ဗီုလဵုချဳဓရာၚ်ဒၟံၚ် ပရေၚ်ထိၚ်ဒဝ်စဵုဒၞာဲယဲ နွံကီုရော။
သွဟ် ။ ။ ယွံ – ၜိုတ်အဲတီဂှ်တှေ် ပရေၚ်ရပ်လွဟ်ပၠန်ဂတးတံဖအိုတ်ဂှ် ကမ္မတဳစဵုဒၞာယဲကိုဝ်ဝေဒ် ညးကဵုညး ပံက်လဝ်နွံမံၚ်ဏောၚ်၊ နကဵုအဆံၚ်ဗဟဵု၊ အဆံၚ်ခရိုၚ်၊ အဆံၚ်ပွိုၚ်ဍုၚ် ပံက်လဝ်နွံမံၚ်ရ။ စပ်ကဵုကမၠောန်စဵုဒၞာ ယဲကိုဝ်ဝေဒ်ဏံ ဍေံနွံမံၚ် (၃) အဆံၚ်ရ။ မွဲဂှ် ဍေံစၟဳစၟတ်ယဲ ဒၞာဲပ္ဍဲကဵုဂုက် မၞိဟ်လုပ် မၞိဟ်တိတ်တံဂှ် စၟဳစၟတ်ဏောၚ်၊ ဥပမာဍေံ မၞိဟ်ပလုၚ်ကၠုၚ်တှေ် ဗီုလဵုသ္ပရော၊ မၞိဟ်ဒေသနာနာသာ် အၝေဂှ်တှေ် ညးတံကၠောန်မံၚ်သီုဖအိုတ်ရ။ ၜါဂှ်တှေ် ဠဒှ်ကၠုၚ်မ္ဂး ဒၞာဲညးတံသိုၚ်ခၞံလဝ်ဂှ် ညးတံစွံ၊ ပ္ဍဲဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ အခိၚ်လပှ်ဒုတိယဂှ် ကောန်ဂကူမန်ပိုဲ တတ်စဴကၠုၚ်နူပယျဵုဂှ် ညးတံစွံလဝ်ဒၞာဲဂှ်၊ ပေၚ် (၁၄) တ္ၚဲတုဲ ယဲဂှ် ဍေံဟွံဒှ်ပုဟ်တှေ် ဒေသညးကဵုညး ညးတံဗလးဖျဴ စဴ အေဗီုဂှ် ညးတံကၠောန်လဝ်နွံရ။ ဒေသကောန်ဂကူတၞဟ်တံလေဝ် ဗီုဂှ်ကီုရ။ အၝေဏံဂှ် အဆံၚ်ထိၚ် ဟီုစရ။ အဆံၚ်ဝဳဂှ်ရ မွဲဒၞာဲကဵုမွဲဒၞာဲ ဍေံဟွံတုပ်၊ အခိၚ်တေံ ၜိုတ်ပိုဲတီဂှ်တှေ် ဒေသကရေၚ်တံ ဍေံဆဵုယဲမွဲမွဲတှေ် ဍေံဝဳကေတ် ဗီုဍေံကဵုဍေံရ။ လ္ပာ်ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိတှေ် ဍေံဒှ်တှေ် ကေတ်တၚ်တုပ်စိုတ်ကဵု အလဵုအသဳ NLD တုဲ ကၠုၚ်ပလံၚ်စွံ ပ္ဍဲရုၚ်ဂဥုဲ အလဵုအသဳရ။ အေဂှ်တှေ် ပရေၚ်ယဲဝဳဝတ်ညးတံ ညးတံထိၚ်လဝ် အဆံၚ် (၃) တၚ်ဏောၚ်၊ စၟဳစၟတ်ဏောၚ်၊ စွံဒၞာဲထိၚ်ဒဝ် မၞိဟ်ယဲဏောၚ်၊ အဆံၚ်ဝဳဝတ်ဏောၚ်၊ မွဲလ္ပာ်ဂှ်တှေ် ပံၚ်ဗစပ်ကဵုတၠဒါန် ဂွံကဵုအရီုဗၚ် စပ်ကဵုစဵုဒၞာယဲကိုဝ်ဝေဒ်၊ ဂွံသိုၚ်ဒၞာဲထိၚ်ဒဝ်တံဏံ၊ ဂွံဂဥုဲဂစိုတ်စၟတံဏံ၊ သွက်မၞိဟ်ယဲဂွံစသုၚ်တံဖအိုတ် ဂွံမံၚ်အရီုဗၚ် နူတၠဒါန်ရ။ လၟုဟ်လေဝ် ညးတံကၠောန်မံၚ်ကမၠောန် အတိုၚ်ဂှ်ရ။

Categories
ပရိုၚ် သၟာန်သွဟ်

စပ်ကဵုသ္ဂောံကၠောန် ကောံဓရီုဇၞော်သၟတ်မန် အလန်ဒုတိယဂှ်တုဲ သ္ပသၟာန်သွဟ်လဝ် နာယကဌာန်ကောံသၟတ်မန် နာဲဉာဏ်သိုက်ရာမာန်

မိလတိုပ် ပတိုန်ထ္ၜးလဝ်ရ။

သၟာန် ။ ။ စပ်ကဵုအစဳဇန် ကောံဓရီုဇၞော်ဏံဂှ် ဗီုလဵုကၠောန်အာ၊ ဒၞာဲလဵုကၠောန်အာဂှ်လေဝ် လဴစကဵုညိ?
သွဟ် ။ ။ ကောံဓရီုဇၞော်သၟတ်ဏံဂှ်တှေ် ပိုဲချိၚ်လဝ် ပ္ဍဲကဵုဂိတုဂျူလာၚ် (၂၇၊ ၂၈၊ ၂၉) ဖျေံလဝ်တ္ၚဲညးသ္ကံလေဝ် တုဲယျတှေ် ပိုဲကၠောန်အာဏောၚ်၊ ကၠောန်အာတှေ် တဲကၠာဂှ် ပိုဲအာတ်လဝ် ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိဂှ် ၜါဒၞာဲနွံ၊ ခရိုၚ်မတ်မလီုကဵု ခရိုၚ်သဓီုရ၊ နူဗော်ဍုၚ်မန်တၟိဟီုဂှ်တှေ် ခရိုၚ်သဓီုတှေ် ပဵုတုဲ ဍေံဂပ်ဝ်ဂၠိုၚ်၊ ဣညအ် ပိုဲရုဲစှ်အာ ခရိုၚ်သဓီုယျ။
သၟာန် ။ ။ ဘိက်အာ ညးစၞးဗီုလဵုဂှ်လေဝ် လဴစကဵုညိ?
သွဟ် ။ ။ ယွံ အေဇှ်တှေ် ဍေံဒှ်ဗီုဏံ ဗီုလဵုပိုဲတက်ကျာကဵု ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ၊ ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိဟီုဂှ်တှေ် ဟိုတ်နူအကာဲအရာ ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်တုဲ မၞိဟ် (၁၅၀) တၠရ ထေက်ကဵုဒးဒှ်ထေက် ညးတံဟီုလဝ်ဗီုဂှ်တုဲတှေ် ပိုဲလေဝ် စှေ်စိုတ်လ္တူဂှ်၊ တဲကၠာဂှ် ပိုဲရန်လဝ် ဂၠိုၚ်နူဂှ်ညိဏီ ဘိက်သၟးဂှ် မၞိဟ် (၁၅၀) တၠကဵု ကမ္မတဳကၠောန်ဗဒှ် ပိုဲပံၚ် ဏောၚ်တှေ် အကြာၜိုတ် (၂၀၀) တၠနွံဏောၚ်၊ ပရေၚ်ဘိက်ဗွဲတၟေၚ်ဟီုတှေ် နူကဵုသွာၚ်ဗော်တံပါဏောၚ်၊ သၚ်တံပါဏောၚ်၊ သှေ်နူဂှ်တှေ် နူကဵုသၟတ်ဒေသ တွဵုရးဍုၚ်မန်ဏံကီု၊ ရးဇၞော်၊ ဒေသဇၞော်တံဂှ်ပါဏောၚ်၊ တုဲတှေ် လ္ပာ်ဍုၚ်မ္ၚးဂှ် ဟိုတ်နူအကာဲအရာ ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ပရေံမံၚ်တုဲ ပိုဲဟွံဂံၚ်ချပ်ဏီပုဟ် သွက်ဂွံဘိက်ညးတံ၊ ညးတံလေဝ် ကၠုၚ်ဟွံလောဲပုဟ် ပိုဲညာတ်ဗီုဂှ်၊ ဆဂး ၜိုတ်ပယျဵုဂှ်တှေ် ပိုဲချပ်ဇန်လဝ်နွံမံၚ်ဏောၚ် အရၚ်ဂွံဘိက်ညးတံဂှ်ရ။
သၟာန် ။ ။ တုဲပၠန် စပ်ကဵုကမ္မတဳကၠောန်ဗဒှ်ဏံ ဗီုလဵုဒက်ပ္တန်အာဂှ်လေဝ် လဴစကဵုညိ?
သွဟ် ။ ။ ကမ္မတဳကၠောန်ဗဒှ်ဏံဂှ် ဇေတ်တ်ဂှ် နူကဵုသၞာံ (၂၀၁၉) တေံ ပိုဲကၠောန်လဝ် ဝိုၚ်သဳကၠဳသၟတ် ပ္ဍဲကဵုခရိုၚ်သဓီု နွံမံၚ်ရဏောၚ်၊ ပ္ဍဲကဵုဝိုၚ်သဳကၠဳသၟတ်ဂှ် နူတေံဂှ် ဒက်ပ္တန်လဝ် လၟိဟ်မၞိဟ်စၞောန် နကဵုတၚ်တုပ်စိုတ် တုဲမံၚ်ရဏောၚ်၊ နူကဵုဝိုၚ်သဳကၠဳသၟတ် (၂၀၁၉) ဂှ်တှေ် ကမ္မတဳကၠောန်ဗဒှ်ဏံဂှ် ပိုဲဒက်အာ မၞိဟ် (၂၁) တၠဏောၚ် ပိုဲဟီုလဝ်ဟဂှ်၊ အေဂှ်တှေ် နူကဵုသၚ်ဂှ် (၃) ဇကု၊ ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိဂှ် (၃) တၠ၊ ဗော်ညဳသၟဟ်ဂှ် (၃) တၠ တုဲတှေ် သှေ်နူဂှ် နူကဵုသၟတ်တံ ဗွဲတၟေၚ် (MYF)၊ ဠပိုဲဂ္ဇံကမ္မတဳကၠောန်ဗဒှ်အလန်ပထမ ဟီုစ တုဲကၠုၚ် (၂) သတ္တဟဂှ် ပိုဲကလေၚ်ချပ်တုဲတှေ် ဟီုစ ပိုဲသၠဲတိုန်ညိဏောၚ်တှေ် ခိုဟ်ဟာဟွံတီ ညာတ်သာ်ဂှ်ရ၊ မုဟိုတ်ရောဟီုတှေ် သၟတ်ပွိုၚ်ဍုၚ်တံ ဂွံပါကၠုၚ်ဂၠိုၚ်ၚ်မာန်တုဲ ပိုဲသၠဲပ္တိတ် (၂၇) တၠရ။
သၟာန် ။ ။ စပ်ကဵုကၠောန်ကောံဓရီုဏံ တၚ်ရန်တၟံသာ်လဵုနွံတုဲ ကၠောန်ဂှ်လေဝ် လဴစကဵုညဳ?
သွဟ် ။ ။ ဟီုစ ကောံဓရီုသၟတ် အလန်ဒုတိယဏံဂှ်တှေ် ဍေံကၠးမံၚ်ဏောၚ်၊ ကၠးဟီုတှေ် မွဲဂှ် ပိုဲပတဝ်လဝ်က္ဍိုပ် မူဝါဒသၟတ်ဂှ် ပိုဲသ္ပဒတန် ညံၚ်ဂွံမာန်ဏောၚ်၊ မွဲတၚ်ပၠန်ဂှ် ပရေၚ်ပံၚ်ကောံသၟတ်ပိုဲ ဗွဲတၟေၚ်ဟီုစ ဌာန်ကောံသၟတ်မန် (MYF) ရောအ်ရေၚ်မံၚ်တ္ၚဲဏံဂှ် ဗီုလဵုဂွံဂၠာဲသွဟ်တုဲတှေ် ဗီုလဵုဂွံကလေၚ်စန်ပကောံအာ ကလေၚ်ပံက်အာကမ္မတဳ မဆက်စပ်ကဵု ဌာန်ကောံသၟတ်မန် (MYF) ဏံ ဗီုလဵုဆက်ပံက်အာမာန်ရောဟီုတှေ် သဳကၠဳအာဒၞာဲဂှ်ဏောၚ်၊ မွဲတၚ်ပၠန်ဂှ် ဒုၚ်သ္ဇိုၚ်လ္တူမူဝါဒသၟတ်ဂှ်လေဝ် သ္ပဒတန်၊ ကမ္မတဳဏံလေဝ် ကလေၚ်ပံက်အာဏောၚ်တှေ် ဥပမာဍေံ ပရေၚ်သၟတ်ဂတနူဏံ မုကမၠောန်ဗီုလဵု ပိုဲဆက်ကၠောန်အာရောဂှ် ပိုဲသဳကၠဳအာ ပ္ဍဲကောံဓရီုဇၞော်ရ၊ အဓိကဂှ် ပိတၚ်ဂှ် ရ ပ္တဝ်လဝ်က္ဍိုပ်။
သၟာန် ။ ။ ကၠောန်ကောံဓရီုဇၞော် အလန်ဒုတိယဏံဂှ် တၚ်စၟဳစ ရန်တၟံနွံသာ်လဵုကီုရော?
သွဟ် ။ ။ ပိုဲညာတ်ကေတ် တၚ်စၟဳစဏံဂှ်တှေ် ဥပမာဍေံ မူဝါဒသၟတ်ဂှ် ဒှ်ဒတန်ဏောၚ်တှေ် ဗွဲတၟေၚ် သၟတ်တံလေဝ်ပါဏောၚ်၊ ဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်တံလေဝ်ပါဏောၚ်၊ သၚ်တံလေဝ်ပါဏောၚ်တှေ် သွက်သၟတ်ပိုဲတံဂှ် ဒှ်အာ အရၚ်ဂွံသ္ပစာံမွဲ မုဒးကၠောန်ရော ဒုၚ်သ္ဇိုၚ်လ္တူမူဝါဒဏံတုဲ သၟတ်ပိုဲတံ ကၠောန်အာမာန်ဏောၚ်၊ ဓမံက်အာရုပ်ရဴကမၠောန်တုဲ ဍေံပဵုတုဲ ဍေံလိတ်လောတ်အာမာန်ဏောၚ် ပိုဲစှေ်စိုတ်ဗီုဂှ်၊ အဓိက ပိုဲမိက်ဂွံဟီုဂှ် မူဝါဒဏံမွဲဂှ် ညံၚ်ဂွံဒှ်ဒတန်အာတှေ် အတိုၚ်ပိုဲဟီုလဝ် သၟတ်တံ ဂွံဒှ်ပရေၚ်ထံက်ဂကူမွဲမွဲ၊ ဥပမာ မိက်ဂွံဟီုမွဲမွဲတှေ် ပိုဲဆဝ်မ္ၚုဟ်နွံမံၚ်ရ တ္ၚဲသၟတ်မန်အဆက်က် အာယုက် (၁၈) သၞာံပေၚ် ဒးလေပ်ကွတ်ပၞာန်တံ၊ ဟွံသေၚ်တှေ် ပေဲါရုဲမာဲဏံ သၟတ်ပိုဲတံ ညံၚ်ဂွံကဵုအရီုဗၚ် စုတ်မာဲကီု၊ ညံၚ်ဂွံဆဝ်မ္ၚုဟ်ကဵု ဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ကီု ၝဏံဂှ် ပိုဲဟီုကၠုၚ်နွံမံၚ်ဏောၚ်၊ ယဝ်ရ မူဝါဒဏံဒှ်တှေ် ပဵုတုဲ အရီုဍေံလုပ်အာဂၠိုၚ်ဏောၚ် ဟီုဟဂှ်ရ။
သၟာန် ။ ။ ဌာန်ကောံသၟတ်မန်တံ ဂတဏံ ဗီုလဵုဒက်ပ္တန်အာ နကဵုသၟတ် သ္ပစၞးဂကူမန်မွဲနွံကီုရော လဴစကဵုညိ?
သွဟ် ။ ။ ဣညအ် ပိုဲဟီုစ ပိုဲဒးသဳကၠဳအာ ပ္ဍဲကောံဓရီုဇၞော်တုပ်ပ်ဏောၚ်၊ မုဟိုတ်ရောဟီုတှေ် လၟုဟ်ဏံ ပ္ဍဲဌာန်ကောံသၟတ်မန် (MYF) ဏံဂှ် သ္ပစၞးကဵု ပွိုၚ်ဍုၚ်တုဲတှေ် ရုဲစှ်ပ္တန်လဝ် ကဵုကေတ်မံၚ်တာလျိုၚ် ပ္ဍဲကဵုမၞိဟ် တံဏံဟွံသေၚ်ပုဟ်၊ မုဟိုတ်တှေ် ဒုၚ်သ္ဇိုၚ်ကဵုပူဂဵု ရဲစိုတ်လုပ်စကီု၊ မွဲတၚ်ဂှ် ရဲကဵုအခိၚ်မာန်တံ ဒက်ပ္တန်ပြဟ်ဟ်ဏံဂှ် ဍေံဟွံဒှ်စၞးဂကူပုဟ်၊ ဍေံဟွံဒှ်စၞးပွိုၚ်ဍုၚ်ပုဟ်ဂှ် ပိုဲလေဝ် ဒုၚ်မံၚ်ဝန်ရ။ ဆဂး မွဲကာလ ကမၠောန်ဂွံဒှ်မာန်ဂှ် ပိုဲဒက်ပ္တန် လဝ်ဗီုဂှ်၊ ဣညအ်ဂှ်တှေ် ကောံဓရီုဏံ ဗီုပြၚ်ဒက်ပ္တန် (MYF) ဂှ် နဲလဵုဒက်ပ္တန်ထေက်ရော ပိုဲလေဝ်ဒးသ္ၚဳဂၠိပ်တုဲတှေ် ဟီုစ ပိုဲဒးကလေၚ်ဒက်အာတၟိဏောၚ်၊ ဠဂှ်မှ မၞိဟ်ဂလိုၚ်ဂွံပါလုပ်မာန်ရ။
သၟာန် ။ ။ စပ်ကဵုပ္ၚံက်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်တ္ၚဲဏံဂှ်တှေ် သၟတ်တံ ဒတူလိုၚ်မံၚ် ဗီုလဵုနွံကီုရော?
သွဟ် ။ ။ ပ္ၚံက်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်တ္ၚဲဏံ ယဝ်ရ ဒးဟီုကၠးကၠးတှေ် ပရေၚ်သီအဝဵုဟီုဂှ် ညးမွဲလေဝ် ဟွံဒးစိုတ်ပုဟ်လေဝ်၊ ဆပိုဲညာတ်ကေတ်မွဲ နကဵုသၟတ်ပိုဲ နူစဒှ်ဂှ် သၟတ်ပိုဲလ္ၚဵုတံဟီု ပိုဲဒးတိတ်သၠာတ်ထေက်ဟာ? မွဲတၚ်ပၠန် လက္ကရဴဏံ ဗော်ညဳသၟဟ်မန်တံ ဒုၚ်တဲအာ လ္တူဍေံကဵုဒၞာဲဗီုဂှ်လေဝ် လ္တူဏံဂှ် ပိုဲဒစဵုဒစးညးတံထေက်ဟာ? ဟီုစ လညာတ်လ္တူ သၟတ်ပိုဲ တိတ်ကၠုၚ်တၟာဂလိုၚ် အေကိစ္စလ္တူတံဏံဂှ် တုဲတှေ် ပိုဲဟီု အကာဲအရာ ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဏံ ပိုဲဒးကလၚ်မွဲလ္ပာ်ဓဝ်ဟွံဂွံပုဟ်၊ ပိုဲဒးကလၚ် ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ ဗီုလဵုညးတံ ချဳဓရာၚ်ဗီုလဵု၊ မွဲတၚ်ပၠန်ဂှ် နကဵုဗော်ညဳသၟဟ်မန် ညးတံ ကၠောန်ဗီုဏံတှေ် ဂုဏ်ဖဵုဍေံနွံဗီုလဵု သွက်ဂကူပိုဲ ဟီုစ၊ ပိုဲဒးကျောဝ်လ္တူဂှ်တုဲမှ စဵုကဵုအခိၚ်တ္ၚဲဏံ နကဵု (MYF) ဂှ် ပတိတ်လိက်လလောၚ်တရး ဒစဵုဒစးကီု၊ ထံက်ဂလာန်ကီု မုပိုဲဟွံကၠောန်လဝ်ဏီပုဟ်၊ သၟတ် (MYF) ဏံဂှ် ဒှ်သၟတ် ပ္တဝ်က္ဍိုပ်ကဵု ပရေၚ်ဗပေၚ်ဇြဟတ် ပရေၚ်ကောန်ဂကူရ။ လ္ပာ်ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိကီုဒှ်၊ လ္ပာ်ဗော်ညဳသၟဟ်မန်ကီုဒှ်၊ ညံၚ်ဍေံဂွံဒှ်ဇြဟတ်ဂကူဂှ်တှေ် ပိုဲဂှ် ပ္တဝ်က္ဍိုပ်ဗီုဂှ်ရ။ အကြာပိုဲကဵုပိုဲ ဟီုမံၚ်ညးသ္ကံဂှ် ရဲနုက်တိတ်နူဗော်ညဳသၟဟ်ဂှ် ဟိုတ်နူကဵုပရေၚ်ဒုၚ်တဲတုဲ အကြာညးတံ နုက်တိတ်နွံတၟာဂလိုၚ်၊ ဆဂး ပရေၚ်နုက်တိတ်ဏံဂှ် ဟိုတ်နူလညာတ် ပူဂဵုညး ညးနုက်တိတ် စိုတ်ဂမ္တဴကၠုၚ်တုဲ ယဝ်ရ ရဲနုက်တိတ်တံ ကလေၚ်ဒက်ဗော်တၟိမွဲဏောၚ်ဟီုဂှ် ဟလဵုသ္ပလေဝ် သၟတ်ပိုဲ ဒုၚ်တဲဟွံမာန်ရ။ နကဵုပိုဲကဵုပိုဲတံဂှ်တှေ် လညာတ်ဗီုဂှ်နွံရ။ နုက်တိတ်ဟီုဂှ် ဟိုတ်နူသဘဴဓရ် နုက်တိတ်ဂှ် ဒုၚ်တဲမံၚ်ရ။ ကလေၚ်ဒက်ဗော်တၟိ အကာဲအရာမွဲမွဲပၠန်ဂှ် ဟလဵုသ္ပလေဝ် ပိုဲဒုၚ်တဲဟွံမာန်ပုဟ်၊ မုဟိုတ်ရောဟီုတှေ် ပရေၚ်ဗော်ၜါထ္ကးဏံ ပိုဲဒးဒုၚ်ဇီုကပိုက်ကၠုၚ် ဇၞော်ဇၞော်တုဲမှ ဗော်ဏံ ဂွံဒှ်ကၠုၚ်မွဲဂှ် ခန်လ္ၚတ်ဏံဂှ် ဇၟာပ်ညးအဲ တီမံၚ်ဖအိုတ်ရ၊ အေလ္တူဏံဂှ် လညာတ်သၟတ်ပိုဲဟီုတှေ် ညံၚ်ဟွံဂွံထ္ကးညးသ္ကံ အကြာပိုဲကဵုပိုဲ ပိုဲထိၚ်မံၚ်ညးသ္ကံရ။
သၟာန် ။ ။ စပ်ကဵုပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်၊ ပရေၚ်ပၞာန် မူဝါဒသၟတ်တံ ဗီုလဵုဂွံဖျေံအာကီုရော?
သွဟ် ။ ။ အေဇှ်တှေ် မူဝါဒသၟတ်တံ ယဝ်ရဒးဟီုဏောၚ်တှေ် အခန်ကဏ္ဍဍေံပါမံၚ် (၁၃) ကဏ္ဍရ။ သၟတ်ကဵုပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်တံပါဏောၚ်၊ သၟတ်ကဵုပရေၚ်ပညာတံပါဏောၚ်၊ သၟတ်ကဵုပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်၊ ပ္ဍဲမူဝါဒဏံ ကဏ္ဍဍေံနွံတၟာဂလိုၚ် မူဝါဒဏံ ဇုတ်ဓရံၚ်ဗွဲအပြောံဏံ အခိၚ်ပိုဲပလေဝ်ပလေတ်မံၚ် ဟွံဂွံသ္ပဒတန်ဏီ၊ ဠသ္ပဒတန်ဏံဏောၚ်တှေ် ဍေံကၠးမးအာဏောၚ်၊ အဲမိက်ဂွံဟီုမွဲဂှ် သၟတ်ကဵုပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဏံ အပ္ဍဲဂှ် ပိုဲဆဝ်မ္ၚုဟ်လဝ်လၟေၚ်ၚ်ဂှ် သၟတ်အာယုက်ပေၚ်ဏောၚ်တှေ် ဟီုစ ဒးလေပ်ကွတ်ပၞာန်ဏောၚ် ပ္ဍဲမူဝါဒဂှ် ပါမံၚ်ကီုရ။ မုဟိုတ်ပါရောဟီုတှေ် တ္ၚဲသၟတ်မန်လၟေၚ်ၚ် ပိုဲဆဝ်မ္ၚုဟ်ကၠုၚ် ဟီုစ ပိပန်သၞာံတုဲယျ၊ အခိၚ်တ္ၚဲဏံ သၟတ်ပိုဲတံ လမျီုဍေံလုပ်ကၠုၚ် ၜိုတ်ဒးရးရ။ လ္တူဏံ မိက်ဂွံဟီုဂှ်တှေ် ဟိုတ်နူဂကူပိုဲ ဇြဟတ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ဇြဟတ်ပၞာန်ပိုဲ ဍိုန်မံၚ်တုဲတှေ် ပိုဲဒးဒုၚ်ဍဵုဍိုက်၊ အၝေဏံဂှ် သၟတ်ပိုဲလေဝ် ကၠိုဟ်ကၠုၚ်တၟာဂလိုၚ်၊ လ္တူဏံရ စိုတ်ဓါတ်သၟတ်တံ ဂွံစဵုဒၞာ ဂွံမၚ်မွဲဂကူ၊ ဂွံကၠောန်တိုန် ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်တံဏံ ဍေံသၠုၚ်တိုန်ရ။ ဍေံသၠုၚ်တိုန်ဗက်ဟွံဂတာပ် မူဝါဒဏံလေဝ် ဒှ်ဒတန်ဏောၚ်တှေ် ပဵုတုဲ လမျီုဍေံလုပ်ဂၠိုၚ်ဏောၚ်ရ။
သၟာန် ။ ။ လက္ကရဴအိုတ်ဏံ တၚ်သှေ်မံၚ်တံဂှ်လေဝ် ဗပေၚ်ဟီုကဵုညိ။
သွဟ် ။ ။ မိက်ဂွံဟီုမွဲဂှ်တှေ် ကောံဓရီုဇၞော်သၟတ် အလန်ပထမ တုဲကၠုၚ်သၞာံ (၂၀၁၄) ဂှ် ပိုဲကၠောန်ကၠုၚ် ပွိုၚ် (၃) တ္ၚဲ ပ္ဍဲဂိတုမေ ပ္ဍဲဘာလဒေါဝ်သာသနာဂှ် လၟိဟ်သၟတ် ဗၞတ်ၜိုတ် (၆၀၀) နွံ အခိၚ်ဂှ်၊ ဟိုတ်နူအကာဲအရာ ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ဍေံညိၚ်ၜိုဟ်သိုဟ်မံၚ်တုဲ သၟတ်ပိုဲဏံဂှ်တှေ် ဂွံတိုန်စိုပ် သၠဲသၠဲလးလး ကာလအခိၚ်တေံ၊ ကာလတ္ၚဲ ဏံ ဟိုတ်နူပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်လေဝ် အခက်ခုဲကီု၊ အကာဲအရာဍုၚ်ဇကု ပရေံမံၚ်ဏောၚ်၊ မွဲတၚ်ပၠန်ဂှ်လေဝ် ဂွံကောံကလောံညးသ္ကံ ရဲနွံသ္ၚောဲသ္ၚောဲတံ ဂွံကၠုၚ်စိုပ် ဝါတ်ဂါတ်မံၚ်တုဲ ပ္ဍဲကောံဓရီုဒုတိယဏံ ဗွဲမအောန်စိုတ် ပိုဲဒးယှအ်ထောံဇြဟတ်မၞိဟ်၊ အေဂှ်တှေ် ဟလဵုဒှ်ဒှ်ရ ဣညအ်ဂှ်တှေ် ကောံဓရီုသၟတ်ဏောၚ်တှေ် တၚ်သ္ဂုတ်သွာတ် ကီု စပ်ကဵုမူဝါဒသၟတ်ကီု သ္ပကၠုၚ်ဒတန်နူဏံဏောၚ်တှေ် လမျီုဍေံလုပ်အာ အလုံသၟတ်တံဏောၚ်ဂှ်လေဝ် မိက်ဂွံကဵုဏာသမ္တီ အလုံဂကူမွဲရ။

Categories
ပရိုၚ် သၟာန်သွဟ်

စပ်ကဵုအကာဲအရာ ပရေၚ်ပံက်ဘာတုဲ သ္ပသၟာန်သွဟ်လဝ် နာဲရတ်ဂကူ (အ္စာဇြေ) ကမ္မတဳပရေၚ်ပညာကောန်ဂကူမန်

မိလတိုပ် ပတိုန်ထ္ၜးလဝ်ရ။

သၟာန် ။ ။ စိုပ်အခိၚ်ပံက်ဘာရတှေ် အကာဲအရာ ဘာကောန်ဂကူ ဗီုလဵုဖျေံလဝ် အစဳဇန်ပံက်ဘာ အ္စာလဴစကဵုညိ။
သွဟ် ။ ။ နကဵုဘာကောန်ဂကူမန်ဂှ် စိုပ်အခိၚ်တှေ် အစဳဇန်ပံက်ဘာဂှ် ပိုဲကၠောန်မံၚ်ရရ။ စနူဂိတုဂျောန် (၁) ဂှ်တှေ် စဒုၚ်တဲ ပံက်အာဘာဏောၚ်။ ဆဂး ဟိုတ်နူယဲကိုဝ်ဝေဒ်ဂှ် ဘာလ္ၚဵု ပံက်လ္ဇုဲနွံ၊ ဘာလ္ၚဵု ဟွံဒှ်ပံက်လဝ်နွံတုဲ ဨဘာတအ်ဂှ်ဂှ် ကဵုဗ္တောန်အာမံၚ် နဲကရတ်တုဲ ဂိတုဂျောန်အိုတ်ဏံဂှ် သွဟ်လိက်တုဲ စိုပ်ဂိတုဂျူလာၚ်တေံမ္ဂး ဆက်ပံက်အာပၠန်ဏောၚ်။
သၟာန် ။ ။ ဟိုတ်နူအကာဲအရာ ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်တုဲတှေ် မိမကွးဘာလ္ၚဵု ဒှ်မံၚ်ဂဝိၚ် ဂွံပအပ်ဘာလေဝ်နွံ၊ ပ္ဍဲဘာကောန်ဂကူမန်ရော?
သွဟ် ။ ။ ဟိုတ်နူအကာဲအရာဲ ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်က္တဵုဒှ်မံၚ် နစကတအ် ထိၚ်လဝ်အဝဵုတုဲတှေ် ဘာကောန်ဂကူမန်နွံ မံၚ် ပ္ဍဲတိဍာ်ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ အုပ်ဓုပ်လဝ်တအ်ဂှ်တှေ် အတိုၚ်ဗီုပြၚ်တြေံဂှ်ရ လၟေၚ်ဍာံပံက်အာဏောၚ် ဂိတုဂျောန်ဏံ စပံက်ဏောၚ်။
သၟာန် ။ ။ ဘာဗွိုၚ်တိဍာ်ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိဂှ် ပံက်အာအတိုၚ်တြေံရောၚ်ဟီုတှေ် ဘာနွံဗွိုၚ်ပ္ဍဲဍုၚ်တံရော ဗီုလဵု ဆက်ပံက်အာနွံ။
သွဟ် ။ ။ ဘာနွံမံၚ်ဗွိုၚ်အလဵုအသဳဏံဏောၚ် ပလိုတ်ဍာံကာဂှ်လေဝ် အစဳဇန်ပိုဲ ပံက်အာနွံ၊ ဆဂး မိမညးဍုၚ်ကွာန်တအ် လ္ၚဵုဂွိၚ် ဒှ်ဓဝိၚ်နွံမံၚ် ပိုဲဂွံမိၚ်ကေတ်၊ ဨဂှ်ရ ပိုဲဒးမၚ်ရံၚ် အကာဲအရာ မွဲလစုတ်ခိုဟ်ဟာဟွံတီ ကသေအ်လဝ်ညးသ္ကအ်နွံလေဝ်၊ ဆဂး ဘာဂှ် ပိုဲပံက်ဏောၚ်၊ ဘာပံက်ဏောၚ်ဟီုဂှ် ဘာလ္ၚဵု ဒၞာဲဗၠးၜးမံၚ်ရဂှ်ဏောၚ်တှေ် ပံက်အာအတိုၚ်ဓမ္မတာဂှ်ရ။ ဘာလ္ၚဵုဒၞာဲခက်ခက်ခုဲခုဲနွံဂှ်တှေ် ဟွံပံက်ဏီဂှ်မွဲသာ် ပရေၚ်ဗ္တောန်လိက်ဂှ် ပိုဲကၠောန်အာဏောၚ်။ ပရေၚ်ဗ္တောန်လိက်ဂှ် ဗ္တောန်ပ္ဍဲသ္ၚိ ပဗီုဂှ်ကၠာ ပိုဲချပ်လဝ်ဗီုဂှ်နွံ။
သၟာန် ။ ။ မိမကွးဘာလ္ၚဵု ဟိုတ်နူပရေၚ်ဒှ်ဂဝိၚ်တုဲတှေ် လ္ၚဵု မိက်ဂွံကၠောံပြံၚ်ဘာကောန်ဂကူနွံ ယဝ်ပြံၚ်ကၠောံဘာ ကောန်ဂကူတှေ်ရော မုဗီုလဵုအ္စာတံဖျေံလဝ်ဗီုနွံ။
သွဟ် ။ ။ ယဝ်စွံဘာကောန်ဂကူဏောၚ်တှေ် ပိုဲကဵုလဝ်စၞောန်ကဵု အ္စာဘာမန်ပိုဲနွံမံၚ်ရ၊ ဘာဏံဂှ် ကောန်ၚာ်အဝဲမံၚ်ဘာဂှ် ဘာလဵုလေဝ် ပိုဲဟွံတးပဲါမံၚ်ရ၊ ကၠုၚ်နူဘာဗၟာ ကၠုၚ်မံၚ်ဘာမန်လေဝ် ဒုၚ်မံၚ်တဲရ၊ ဆဂး ဟၜတ်ပိုဲကဵုပိုဲဂှ် လၟိဟ်ၜိုတ်လဵု ဒုၚ်တဲထေက်ဂှ်တှေ် ဖျေံကေတ်သ္ဂုတ်သွာတ်ကေတ်တ်ရ ပိုဲဖျေံကဵုစၞောန်ဗီုဂှ်။
သၟာန် ။ ။ ပ္ဍဲအခိၚ်ပံက်ဘာဏံ မုအ္စာမိက်ဂွံဟီုဆဝ်မ္ၚုဟ်ကဵု မိမကွးဘာတံနွံကီု။
သွဟ် ။ ။ မိက်ဂွံဆဝ်မ္ၚုဟ်ကဵု မိမကွးဘာတအ်ဏောၚ်ဟီုတှေ် စွံဘာမန်ဂှ် လ္ပဒှ်ဓဝိၚ်ညိ၊ ပိုဲဖန်ဖက်လဝ်နွံမံၚ်ရ၊ ဒၞာဲအကာဲအရာဍေံဟွံကဵုဂှ်ဏောၚ်တှေ် ညံၚ်ဟွံဒးဒှ်ဓဝိၚ်တှေ် အ္စာၝောံပိုဲဗ္တောန်အာလိက် ပ္ဍဲသ္ၚိဏောၚ်၊ အကာဲ အရာခိုဟ်တှေ် အာဗ္တောန်ကေတ် ပ္ဍဲဘာပၠန်။ အေဂှ်ရ ကောန်ကွးဘာတအ် ပညာညံၚ်ဂွိုအ်ဆောံလေၚ်အာဂှ်တှေ် မိမကွးဘာတအ် စွံဘာအပ်ဘာကဵု ကောန်ၚာ်တအ်ညိ ကသေအ်ကၟဝ်ဏာရ။

Categories
ပရိုၚ် သၟာန်သွဟ်

ပ္ဍဲတွဵုရးဍုၚ်မန် ပေဲါပၞာန်ဒှ်မာန်ဟာ?

“ဂလာန်သဳဂၠိပ် ဒံက်တာပညာမန် ညးက္ဍိုက်ပ်ဂကောံကမၠောန် နူ ENAC”

ဗညာအံၚ် (ဂိတုဂျောန် ၈၊ ၂၀၂၁)

ဒံက်တာပညာမန်ဝွံ ဒှ်တၠပညာမန်မွဲတၠ မက္လိဂွံလဝ်တဆိပ်ကြာ “မဟိမု” PhD ပါရဂူ ဘာသာကွတ် သိပ္ပံပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် နူတက္ကသိုလ်အေန်ဒဳယျာဏာ ဍုၚ်အမေရိကာန်တုဲ ကာလဂတမတ်ဏအ် ကေတ်လဝ်တာလျိုၚ် နဒဒှ်ညးက္ဍိုက်ပ် ဂကောံကမၠောန် ပ္ဍဲဒတန်ပရေၚ်ကေၚ်ကာကောန်ဍုၚ်အရၚ် ENAC ရ။

သၟာန် ။ ။ ရံၚ်အာအကာဲအရာ အလုံမွဲဍုၚ်ဏအ်တုဲ ဒၞါဲလဵု ဒေသလဵု ဘိုအ်ဂွံဒှ်ပၞာန် (ပေါဲဗ္တိုက်) နွံကီုရော သ္ၚဳဂၠိပ်ပါ်ပါဲထ္ၜးကဵုမွဲဝါညိ။
သွဟ် ။ ။ ပပ္တံနူဒပ်ပၞာန်သီအဝဵုတုဲ အလုံမွဲဍုၚ် ပေါဲထ္ၜးဆန္ဒ က္တဵုဒှ်ကၠုၚ်ဇၞော်ကဵုဇြဟတ်တုဲ လ္တူရဲထ္ၜးဆန္ဒ တအ်ဏအ် အလဵုအသဳပၞာန်တအ် ဍဵုဍိုက်ဂစိုတ်ဂယိုၚ်ကၠုၚ်တုဲတှေ် ရဲထ္ၜးဆန္ဒတအ် ဂြိပ်တိတ် စိုပ်ကၠုၚ် လ္ပာ်ပယျဵုဏအ် တၟာဂလိုၚ်၊ မၞိဟ်ဍောတ်တ်ဗွဲမဂၠိုၚ်ဂှ် စိုပ်အာဒေသ ကရေၚ်၊ ကချေၚ်ကဵု ကရေၚ်ဍာဲတေံ။
မွဲပၠန်ဂှ် ရဲဗော်အေန်အေဝ်ဒဳ မဇၞးလဝ်မာဲတအ် ပါဲဓလေတ် စိုပ်ကၠုၚ် လ္ပာ်ဒေသပယျဵု ဌာန်တိဍာ် ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တအ်တုဲ ပံက်ကၠုၚ်လဝ် ကမ္မတဳသ္ပစၞးကဵု ကၠတ်ထဝ်ကၟိန်ဍုၚ် သဳအာပဳအုက် ကေုာံ အလဵုအသဳညဳသၟဟ်ဂကူ အေန်ယူဂျဳ တအ်လေဝ် တုဲဒှ်အိုတ်မံၚ်ရ၊ ပ္ဍဲသၟဝ်အလဵုအသဳ အေန်ယူဂျဳ ဂှ်လေဝ် ပံက်လဝ် ဒပ်စဵုဒၞါညးဍုၚ်ကွာန် ကော်ဂး ပဳဒဳအာပ် သွက်ပရေၚ်ပၞာန်ဂှ်လေဝ် တုဲဣရ၊ ရံၚ်ကေတ်ဒဒှ်ဏအ်တှေ် အလုံမွဲဍုၚ် ပေါဲပၞာန် ဘိုအ်ဂွံဂၠိုၚ်တိုန် နွံမံၚ်၊ မုဟိုတ်ရောဟီုတှေ် ပ္ဍဲဇၟာပ်ပ်ဍုၚ် ဇၟာပ်ပွိုၚ်ဍုၚ်ဂှ် ပံက်လဝ် ပဳဒဳအာပ် တုဲအိုတ်ဣရ၊ ပ္ဍဲတွဵုရးဍုၚ်မန်ပိုဲလေဝ် ပဳဒဳအာပ် နွံမံၚ်၊ ယဝ်ဗှ်ရံၚ် လိက်လောၚ်တြးတအ် လိက်ပရိုၚ်တအ်မ္ဂး တီမာန်ဏောၚ်။
ရံၚ်တၚ်တအ်ဏအ်တုဲ ပ္ဍဲလ္တူဍုၚ်တအ် တၠုၚ်လအာ ဘိုအ်ဂွံဒှ်ပၞာန်၊ ပေါဲပၞာန် ဘိုအ်ဂွံဂၠိုၚ်တိုန် နွံမာန်ဏောၚ်၊ လၟုဟ်ဟီုတှေ် လ္ပာ်တွဵုရးကယာတေံ ဒှ်ဒၟံၚ်ပေါဲဗ္တိုက်ဇၞော်ကဵုဇြဟတ်။ ရံၚ်အာ ဍုၚ်ဇၞော်တေံပၠန်လေဝ် လ္ပာ်ရးသေတ်ကာၚ်တေံ ဒှ်ကၠုၚ်ပေါဲဗ္တိုက်ဣရ၊ ၜိုတ်အဲသတီဒး ပ္ဍဲဒေသဗၟာ ကၠာကၠာတေံ ဟွံကေၚ်ဒှ်ကၠုၚ်ပၞာန်မွဲလှေ်ဂှ် လၟုဟ် ရးဒေသဇၞော် မကွေကဵု သေတ်ကာၚ်တေံ ဒှ်ကၠာအိုတ်ရဏောၚ် အဲထေၚ်။
သၟာန် ။ ။ လ္ပာ်တွဵုရးဍုၚ်မန်ဏအ်ရော ဘိုအ်ဂွံဒှ်ပၞာန် နွံကီုဟာ ဗီုလဵုညာတ်ရော။ တုဲပၠန် ပေါဲပၞာန် ဟွံဒှ် ပ္ဍဲတွဵုရးဍုၚ်မန်ပိုဲဂှ် ဒှ်အကာဲအရာခိုဟ်မွဲဏောၚ် ဟီုစဂွံဟာ?
သွဟ် ။ ။ ပ္ဍဲတွဵုရးဍုၚ်မန်ပိုဲဏအ် ဍေံခိုဟ်မွဲဂှ် ညံၚ်ကရေၚ်တအ် ကချေၚ်တအ် ပါလုပ်ကၠုၚ် ပ္ဍဲပရေၚ် ပန်ပှော်ဂှ် ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ ဟွံပါလုပ်တုဲ ပဳဒဳအာပ် သ္ပစၞးကဵုဒေသမန်ပိုဲဂှ်လေဝ် ပ္ဍဲဒေသတိဍာ် ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိဏအ် ဍေံတအ်ဟွံမွဲ၊ ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိလေဝ် ကိစ္စဏအ် ညးတအ် ဟွံဒုၚ်တဲ၊ ညးတအ် ဟွံတီမွဲသာ် လုပ်ချဳပရေၚ်ပၞာန် ပ္ဍဲတိဍာ်ညးတအ်မ္ဂး ညးတအ်ဟွံကဵုအခေါၚ်၊ လုပ်ချဳပ္ဍဲတိဍာ်ညးတအ် ဟွံဂွံ၊ ဒၟါနူဂှ်ရ ပ္ဍဲဗွိုၚ်မန်ဏအ် ပဳဒဳအာပ် ဟွံမွဲ။
ၜိုန်ဟွံမွဲကီုလေဝ် မုဆက်ဒှ်မာန်ရောမ္ဂး ပ္ဍဲကဵုမၞိဟ်သၟတ် ကော်ဂး Gen Z တွဵုရးဍုၚ်မန်ပိုဲဏအ်ဂှ် သၟတ်နွံပၟိက်ကဵု ကွတ်ပၞာန် ကေတ်အဆက် သ္ပပဓာန်ကဵု ဂကောံရပ်လွဟ်ကရေၚ်၊ ပံၚ်ကၠောန်ကဵု ဒပ်ကရေၚ် ဗီုဏအ်နွံကၠုၚ်၊ ဂွံကွတ်ပၞာန်တုဲမ္ဂး ကလေၚ်လုပ် ကလေၚ်စဴကၠုၚ် လ္ပာ်ဍုၚ်ဏအ်ပၠန်ဏောၚ်ဂှ် ဂွံဆဵုဒၟံၚ် ပ္ဍဲလိက်ပရိုၚ်တအ် လိက်လလောၚ်တြးဍေံတအ်။
ဆ္ဂး ဂွံဒှ်ပေါဲဗ္တိုက်ဇၞော်ဇၞော် ပေါဲဗ္တိုက်သီဍုၚ် ညံၚ်တွဵုရးကယာတေံဂှ် ဍေံဒှ်ဟွံမာန်ဏီ၊ နူဍုၚ်မတ်မလီု အာလ္ပာ်သၠုၚ်ကျာ ဒဵုကဵုစိုပ်ရေဝ်တေံ ပေါဲဗ္တိုက်ဇၞော်ဇၞော် ပေါဲဗ္တိုက်ဂၠးဍုၚ် ဂွံဒှ်ညံၚ်တွဵုရးကယာတေံ၊ ရးသေတ်ကာၚ်တေံဂှ် ဝါတ်မံၚ်ဏောၚ်၊ ဍေံဒှ်ဟွံလောဲ၊ မုဒှ်ရောဟီုတှေ် ရံၚ်ကေတ်ဗီုပြၚ်တိဍာ်မ္ဂး တတ်တိဍာ်ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိတုဲမှ လုပ်ဗ္တိုက်ပ္ဍဲဍုၚ် ဂွံဏောၚ်၊ အခါရ ဆုတ်နူပေါဲဗ္တိုက်ပၠန်လေဝ် ဒးလုပ်လ္ပာ်တိဍာ်ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိပၠန်ရ ဒှ်တုဲ ကမၠောန်ဏအ် ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ ဟွံဒုၚ်တဲ ဟွံထံက်ဂလာန်မ္ဂး မုလေဝ် သ္ပဟွံဂွံ။
ဒှ်ဒၟံၚ်ပေါဲဗ္တိုက် လ္ပာ်ကယာ လ္ပာ်ကချေၚ် လ္ပာ်သေတ်ကာၚ်တေံဂှ် ဟိုတ်နူဂွံဗ္ဒလဝ်စးကဵု ဂကောံပၠန်ဂတး ကောန်ဍုၚ်အရၚ်မွဲမွဲတုဲဏောၚ် ဂွံကၠောန်ပေါဲဗ္တိုက်၊ ဂွံအခေါၚ်တတ်ကၠောံအာကၠုၚ် ပ္ဍဲတိဍာ်ညးတအ်ကီုမှ ဒှ်ကမၠောန်မာန်ဏောၚ်။ ဣဂှ်ရ ပ္ဍဲတွဵုရးဍုၚ်မန် လ္ပာ်သ္ကုတ်သၠုၚ်ကျာ (အလုံမွဲခရိုၚ်မတ်မလီု) ဂှ် ပေါဲဗ္တိုက်ဇၞော်ဇၞော် သ္ဂောံဒှ်ဂှ် ဍေံဟွံလောဲ။
ဆ္ဂး တွဵုရးဍုၚ်မန် သ္ကုတ်သၟဝ်ကျာ လ္ပာ်ခရိုၚ်သဓီုတေံဂှ်မ္ဂး ပေါဲဗ္တိုက်ဇၞော်ဇၞော် ပေါဲဗ္တိုက်ဂၠးဍုၚ် ဒှ်မာန်မံၚ်၊ သဓီု, ၜဳကလေၚ်,ကျာ်ထဝ် တအ်ဂှ်မ္ဂး တၠုၚ်လအာဘိုအ်ဂွံဒှ် နွံမာန်ကွေံကွေံ၊ ပ္ဍဲဒပ်စဵုဒၞာညးဍုၚ်ကွာန် ပဳဒဳအာပ် မပံက်လဝ်လၟုဟ်ဏအ် သၟတ်ထံက်ဂလာန်ကဵု အေန်အေဝ်ဒဳ သၟးရ ပါလုပ်ဂၠိုၚ်၊ ဟွံသေၚ်ကဵုပြဝါ အေန်အေဝ်ဒဳလေဝ် နွံကီုရ ဆ္ဂး နွံအောန်၊ ဇြဟတ်တမြံၚ် ဇြဟတ်မ္ၚိုဟ်ဟ်ဂှ် ဒှ်ရဲအေန်အေဝ်ဒဳ သၟးရ။ ရံၚ်အကာဲအရာ ပ္ဍဲတွဵုရးဍုၚ်မန်မ္ဂး သ္ကုတ်သၟဝ်ကျာတေံ ရဲထံက်ဂလာန် အေန်အေဝ်ဒဳ နွံဂၠိုၚ်၊ ဣဂှ်ရ ဇြဟတ် ပဳဒဳအာပ်လေဝ် ဂၠိုၚ်မာန်ကီုဏောၚ်၊ လ္ပာ်ပရေၚ်ပၞာန်ပၠန်မ္ဂး ဒပ်ကရေၚ်လေဝ် ချဳဒရာၚ်မံၚ်တုဲ ဂွံအထံက်အပၚ်လောဲမံၚ်၊ ဣဂှ်ရ ပဳဒဳအာပ် လ္ပာ်သဓီုတေံ ဇြဟတ်ဇၞော်ကၠုၚ်မ္ဂး ဒုၚ်သဇိုၚ်ကဵု အရီုဗၚ်ထံက်ပၚ် နူကရေၚ်တုဲ လုပ်ဝေၚ်ပၞာန် ပ္ဍဲဍုၚ်မာန်မံၚ်၊ ပေါဲဗ္တိုက်လေဝ် ဒှ်မာန်မံၚ်၊ ဆ္ဂး ပ္ဍဲတွဵုရးဍုၚ်မန် သ္ကုတ်သၠုၚ်ကျာ တၠုၚ်လအာသာ်ဂှ် ဒှ်ဟွံမာန်ကၠာလေဝ် ဘပလ ပလာပ်ပထုဲ နပွမလုပ်ပါမ်ဗမ်၊ လုပ်ကၠဟ်မခတိုဟ်တအ် နွံမာန်တုဲ ဂွံကၠောန်ပေါဲဗ္တိုက် ပ္ဍဲဂၠးဍုၚ်ဂှ် ဒှ်ဟွံမာန် အဲညာတ်ကေတ်ဗီုဂှ်။

Photo- ဒံက်တာပညာမန် ညးက္ဍိုက်ပ်ဂကောံကမၠောန် နူ ENAC (Ponnya Mon)