Categories
ပရိုင်ပတောံ: Fact-Checking ပရိုၚ်

စပ်ကဵုပရိုၚ်ပတောံ၊ ပရိုၚ်ဗၠေတ်တ်တအ်တုဲ နကဵုလညာတ်ညးတအ် ဆဵုဂဗသၟာန်သွဟ်လဝ် “ဇြဟာန်မန်” သၟတ်မွဲတၠ

ပတှေ်ဒးအာ လ္ပာ်ပရိုၚ်ပတောံပရေံပရေံတအ်ဂှ် ဒှ်အန္တရာယ်သွက်ဘဝပိုဲသၟးဟွံက၊ ဒ္ဂေတ်ပိုဲဟီုအရေဝ်ပိုဲတအ်လေဝ် လီုလာ်အာမာန်ရောၚ်။

သၟာန်။   ။ပရိုၚ်ပတောံဟီုဂှ်မုရော၊ ဗီုလဵုညာတ်ရော။

သွဟ်။   ။ပရိုၚ်ပတောံဟီုဂှ် နကဵုအဲတှေ်ဍေံဟွံဍိုက်ပေၚ်ကဵုတၚ်နၚ်တအ်၊ ပရိုၚ်ဒးဒှ်ဟွံဍာံတအ် မွဲသာ်ပၠန်ဂှ် ပရိုၚ်ပတောံဟီုဂှ် ပရိုၚ်ဖန်ဗဒှ်သွက်မၞိဟ်တအ် ဂွံဒှ်သံသယကီု ဂွံဒှ်ထေၚ်ဗၠေတ်ညးသ္ကအ်ကီု ညံၚ်သ္ဂောံဒှ်ပြဒညှာအကြာပွဳပွူဂှ်တှေ်ပရိုၚ်ပတောံမွဲကီုရ။ မွဲအဆက်ဓရ်ဟီုပရိုၚ်ပတောံကဵဵုဒှ်၊ ပရိုၚ်ကဵုဒှ် ပရိုၚ်ဟီုမ္ဂးတှေ် ဒးဒုၚ်သဇိုၚ်ကဵုတၚ်နၚ်၊ ဒးဒက်ပတိုန်လဝ်ကဵုတၚ်နၚ်မွဲဏောၚ်အဲကၠိုဟ်ရ။ ဟိုတ်ဒှ်ရ ပရိုၚ်ပတောံဟီုဂှ် တၚ်နၚ်ပတောံလေဝ်ပိုဲဟီုစဂွံရ။

သၟာန်။   ။ပရိုၚ်ပတောံတအ်ဂှ် ဗီုလဵဵုဍေံတအ်မံက်ကၠုၚ်မံၚ်အကြာပွဳပွူပိုဲတအ်မာန်ရော။

သွဟ်။   ။ပ္ဍဲခေတ်ကာလလၟုဟ်ဂှ်တှေ်ဍေံမံက်စလ္တူsocial mediaရဂၠိုၚ်ဏောၚ်၊ ဗီုညးအဲဂှ်ပတိုန်ပရိုၚ်ဂွံမံၚ်ဖအိုတ်တှေ် ပိုဲဂွံထိၚ်လေဝ်ထိၚ်ဒဝ်စဝါတ်မံၚ်ရ။ လဆောဝ်တှေ် မၞိဟ်မွဲဂှ် ၜိုတ်ရဍေံဟွံတီ ဗီုပြၚ်ချူပရိုၚ်ကီု၊ နဲကဲဒးဝေၚ်ပါဲထေက်တအ်ဂှ်ကီု၊ ဗီုပြၚ်ဒးစၟဳစၟတ်ပရိုၚ်တအ်ဂှ်ကီု ၜိုတ်ရဍေံတအ်ဟွံတီကၠာကီုလေဝ် ချူပတိုန်ကၠုၚ်မံၚ်ဂှ်ရ ပရိုၚ်ပတောံဇဏံမံက်ပြးတိတ်ကၠုၚ်မံၚ် အကြာပွဳပွူပိုဲတအ်ဂၠိုၚ်ရ။

သၟာန်။   ။ပရိုၚ်ပတောံတအ်ဂှ် ဗီုလဵုဍေံဇီုကပိုက်မံၚ်ကဵုညးဒေသပိုဲတအ်ရော။

သွဟ်။   ။ရဲကၠောန်ဗဒှ်ပရိုၚ်ပတောံတအ် ဗီုဍေံတအ်ဒးစိုတ်ဂှ်ချူပတိုန်မံၚ်ဂှ်ရ ရဲသုၚ်စောဲsocial mediaတအ် ညာတ်ဒးတုဲ ပတှေ်ဒးအာလ္တူပရိုၚ်ဂှ်တုဲမ္ဂး ညးတၞဟ်ဟီုလဝ်အရေဝ် မပ္တံကဵုအရေဝ်ရိုၚ်ၚ်၊ အရေဝ်ဟွံဂပ်ဂေါဝ်တအ်ဂှ် ဆဵုဒးအာတုဲတှေ် ဟဂှ်လေဝ်ဟီုဗက်ဒးအာကီု၊ ဒ္ဂေတ်ဟီုအရေဝ်ဇကု ဍေံယုတ်သဝ်ဇှေ်ဏောၚ် ဍေံလီုဗက်အာမာန်ရောၚ်။ တုဲပၠန်မွဲသာ်ဂှ်ပၠန် ၝပရိုၚ်ပတောံဂှ်ရ ကေတ်လဝ်ပရိုၚ်ပတောံဂှ်တုဲ တြးပတိတ်အကြာညးဍုၚ်ကွာန်တအ်တှေ်ယဝ်ရပရိုၚ်ဂှ်ပရိုၚ်ဘပလတှေ်သွက်ညးဍုၚ်ကွာန်တအ်လေဝ် ဒှ်ပရိုၚ်ဘပလဏောၚ်၊ ညးဍုၚ်ကွာန်တအ်လေဝ် ဒှ်အာဓဝိၚ်လ္တူပရိုၚ်ဂှ်ဒှ်မာန်ဂှ်ရ ဇီုကပိုက်မံၚ်ကဵုညးဒေသတအ်ရ။

သၟာန်။   ။ပရိုၚ်ပတောံတအ် ညံၚ်ဂွံအောန်အာမာန်ဂှ် ဗီုလဵုပိုဲတအ် ဒးဝေၚ်ပါဲထေက်ရော။

သွဟ်။   ။ဇကုဂှ် သၟာချူပရိုၚ်ကီုကဵုဒှ်၊ သၟာချူပရိုၚ်ဟွံသေၚ်ကီုကဵုဒှ် ဒးလ္ရတ်တီကၠိုဟ်လဝ်သၞောဝ်ချူပရိုၚ်ဏောၚ်။ သၞောဝ်ချူပရိုၚ်ဟီုဂှ်တှေ် တၚ်နၚ်ဗီုလဵုမွဲဒးပါလုပ်၊ တၚ်နၚ်ဗီုလဵဵုမွဲဒးဝေၚ်ပါဲထေက်ဂှ်လေဝ် ဇကုဒးလ္ရတ်လဝ်ကီုဏောၚ်။ မွဲသာ်ပၠန်ဂှ်တှေ်ဂကောံသၟာဇန်ညးဍုၚ်ကွာန်တအ်လေဝ် ဒေသဇကုကဵုဇကုကီု၊ ဂကောံသၟာဇန်မန်ပိုဲတအ်လေဝ် ပ္ဍဲဒေသမန်ကီု၊ ကွာန်မန်ဂမၠိုၚ်ကီု စပ်ကဵုပရိုၚ်ပတောံဏံတုဲ ဗီုလဵုဒးဝေၚ်ပါဲထေက်တအ် နဲကဲလဵုမွဲဒးသ္ပထေက်တအ်ဂှ်လေဝ် ညံၚ်ညးဒေသတအ်ဂွံပါ်ပါဲဒး၊ ညံၚ်ဂွံတီကၠိုဟ်လ္တူပရိုၚ်ပတောံမာန်ဂှ် ဂကောံမန်နာနာတအ် ကဵုတန်ပတောန်ကဵုညးတအ်မာန်ကၠုၚ်မ္ဂး ပရိုၚ်ပတောံဇဏံဂှ် ဍေံအောန်အာမာန်ဏောၚ်။ တုဲပၠန် ပိုဲဆဵုတမ်ရိုဟ်ပတောံမွဲမွဲ ပိုဲပါ်ပရအ်ဒးအာပရိုၚ်ဂှ်တုဲ ညးတၞဟ်ဆဵုဒးမ္ဂး ဓဝိၚ်ဂှ်စိုပ်အာပ္ဍဲညးတၞဟ်ဖအိုတ်ဏောၚ်။ ဟိုတ်ဒှ်သာ်ဂှ်ရ ပိုဲတအ်ဗှ်ဏာပရိုၚ်မွဲမွဲတှေ် ပိုဲတအ်ဟွံတီချိုတ်တ်ဗၠိုတ်တ်တှေ် ညံၚ်ဟွံဂွံလဴစကဵုညးတၞဟ်၊ ညံၚ်ဟွံဂွံပါ်ပရအ်ဒးအာပြဟ်ဂှ် ပိုဲဒးစွံသတိရောၚ်။

Categories
ပရိုင်ပတောံ: Fact-Checking ပရိုၚ်

စပ်ကဵုပရိုၚ်ပတောံတုဲ ဆဵုဂဗသၟာန်သွဟ်လဝ်ကဵုသၟတ်“မာံဝဏ္ဏ”

အကြာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဟွံညိၚ်ဝတ်ဏီဏံဂှ် ယဝ်ခါရပိုဲတအ် ဆဵုဒးအာပရိုၚ်ပတောံမွဲမွဲ ပတှေ်ဒးအာလ္တူပရိုၚ်ပတောံလ္ပာ်ပရေံပရေံဂှ်တှေ် ဒှ်ကၠုၚ်အန္တရာယ် သွက်ပရေၚ်ပညာ၊ ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်၊ ပရေၚ်ဂကူ ပိုဲတအ်မာန်ရောၚ်။

သၟာန်။   ။ပရိုၚ်ပတောံဟီုဗီုလဵုကၠိုဟ်လဝ်ရော။

သွဟ်။   ။ယဝ်ခါရဒးဟီု ပရိုၚ်ပတောံဟီုတှေ်ပိုဲရံၚ်ကဵုလက်သြန်ဍေံနွံရ။ ဥပမာဍေံ ပရိုၚ်ဂှ် ဒၞာဲလဵုဍေံဒှ်လဝ်၊ မုဟိုတ်ဒှ်လဝ်၊ ညးလဵုမွဲဒှ်လဝ်၊ ညးဂှ်ဒးဒုၚ်လဝ်ဂှ် ပိုဲရံၚ်တုဲ ယဝ်ခါရပရိုၚ်ဂှ်ဟွံပေၚ်ကဵု တၚ်နၚ်ပရိုၚ်ချိုတ်တ်ဗၠိုတ်တ်မ္ဂး ပိုဲတအ်သ္ပ ပရိုၚ်ပတောံဂွံရ။ ပူဂဵဵုပတိုန်လဝ်ပရိုၚ်တအ်ဂှ် ပရိုၚ်ဂှ်ကၠုၚ်နူကဵုဌာနပရိုၚ်၊ ပူဂဵုပတိုန်လဝ်ဂှ် ပူဂဵုဗီုလဵုမွဲ ပိုဲတအ်ရံၚ်တုဲ ယဝ်ခါရပရိုၚ်ဂှ် တၚ်နၚ်ဍေံဟွံဍာ်ပေၚ်မ္ဂး ပိုဲတအ်ကော်စပရိုၚ်ပတောံလေဝ်ဟီုဂွံရ။

သၟာန်။   ။ပရိုၚ်ပတောံတအ်ဂှ် ဗီုလဵုမံက်ကၠုၚ်မံၚ်အကြာပွဳပွူပိုဲတအ်ရော။

သွဟ်။   ။ရံၚ်ကဵုခေတ်လၟုဟ်တှေ်ဒှ်မံၚ်ခေတ်ပညာdigitalမွဲတုဲ မပ္တံကဵဵုမုက်လိက်facebook၊ Instagram၊ Telegramတအ်ဂှ် သုၚ်စောဲကၠုၚ်မံၚ်ညးသ္ကအ်နွံကၠုၚ်ဂှ်ရ ဇၟာပ်မၞိဟ်သုၚ်ကၠုၚ်ဖုၚ်မာန်ဏောၚ်၊ ဇၟာပ်မၞိဟ်ဂှ်အခေါၚ်အရာချူပတိုန်ဂွံမံၚ်ဂှ်ရ ဍေံတအ်ချူပတိုန်ဂွံဗွဲမဂတာပ်ဂှ်တှေ်ပရေၚ်ဆက်စၠောံလေဝ် လောဲသွာကၠုၚ်ဂှ်ရ စပ်ကဵုပရိုၚ်တအ်ဂှ် ဗီုဍေံတအ်မိက်ဂွံဒှ်ဂှ် ချူပတိုန်ကၠုၚ်ဂှ်ရ စပ်ကဵုပရိုၚ်ပတောံဏံတုဲ မံက်တိတ်ကၠုၚ်အကြာပွဳပွူပိုဲတအ်ဂၠိုၚ်ဂှ် အဲညာတ်ကေတ်ရ။

သၟာန်။   ။ပရိုၚ်ပတောံဇဏံဂှ် ဍေံဇီုကပိုက်မံၚ်ကဵုပိုဲတအ်ဗီုလဵုနွံရော။နကဵုလညာတ်လဴထ္ၜးကဵုညိ။

သွဟ်။   ။တန်တဴကဵုပရိုၚ်ဂှ်ရ ယဝ်ခါရပရိုၚ်ပတောံဂှ် အာလ္ပခိုဟ်တှေ်ဍေံခိုဟ်စဏောၚ်၊ ယဝ်ခါရအာလ္ပာ်ပရေံတှေ်ဒှ်အန္တရာယ်သွက်ပိုဲတအ်မာန်ရ။ ဆဂးပရိုၚ်ပတောံဗွဲမဂၠိုၚ်တှေ်ဍေံအာလ္ပာ်ပရေံဂၠိုၚ်ဂှ်ရ လၟုဟ်တှေ်ဟိုတ်နူကဵုအကာဲအရာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်တုဲ ဒးဂွိၚ်စဂၠိုၚ်ရ။ မုဟိုတ်ရောဟီုတှေ်အကြာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ဟွံညိၚ်ဝတ်ဏံဂှ် ပရိုၚ်တြးမံၚ်သြဝါဒတအ်၊ ပရိုၚ်ပတောံဍေံဇီုကပိုက်မံၚ်ကဵုကောန်ဂကူတအ်နွံကၠုၚ်မာန်ဂှ်ရ ဟိုတ်နူကဵုပရိုၚ်ပတောံဇဏံဂှ် ကွာန်ဟွံၜိုဟ်သြိုဟ်ကၠုၚ်ကီု၊ ပရေၚ်ပညာတအ်ကီု၊ ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်တအ်ကီု ထိခုက်ကၠုၚ်မာန်ဏောၚ်။ ပရိုၚ်ပတောံဏံယဝ်ဒှ်လ္ပာ်ပရေံတှေ်ဍေံဇီုကပိုက် ဇၞော်ကဵုဇြဟတ်မာန်မံၚ်။ တုဲပၠန်ညးမွဲကဵုမွဲ ဆဵုကဵုစိုပ်ကဆံၚ်ဍုဟ်ညးသ္ကအ်လေဝ် ဒှ်ကၠုၚ်မာန်မံၚ်ဂှ် ပိုဲညာတ်ကေတ်ရ။

သၟာန်။   ။ပရိုၚ်ပတောံတအ် ညံၚ်ဂွံအောန်စှေ်မာန်ဂှ် ဗီုလဵုပိုဲတအ် ဒးသ္ပဝေၚ်ပါဲထေက်ရော။ သွဟ်။   ။ပ္ဍဲကဵုခေတ်social mediaဏံဂှ် ဇၟာပ်မၞိဟ်ဂှ် အခေါၚ်အရာချူနွံကၠုၚ်ဂှ်ရ ဗီုဇကုမိက်ဂွံချူကၠုၚ်မွဲဓမြိပ်ဂှ်တှေ်ပိုဲဂွံဆဵုကေတ်မံၚ်ဗီုပြၚ်ဗွဲမဂၠိုၚ်ရ။ ဥပမာဍေံ pageတြးသြဝါဒဂကူတအ်ကီု၊ pageထပက်ဆီအကြာညးဍုၚ်ကွာန်တအ်ဂှ် ဍေံနွံကၠုၚ်ဂၠိုၚ်မံၚ်ဂှ်ရ စပ်ကဵုကိစ္စပရိုၚ်ပတောံဏံ ညံၚ်ဂွံအောန်စှေ်မာန်ကီု၊ ညံၚ်ပိုဲဂွံဝေၚ်ပါဲမာန်ဂှ်တှေ် ညး​ဍုၚ်ကွာန်တအ် ပိုဲဒးကၠိုဟ်လဝ် သဘဴဓရ်ပရိုၚ်ထေက်ရောၚ် အဲညာတ်ကေတ်ရ။ မုပရောတှေ်ပရိုၚ်မွဲမွဲတၚ်နၚ်ဍေံဟွံချိုတ်ဗၠိုတ်တှေ် ကတှေ်ဟွံထေက်ပုဟ်၊ တုဲပၠန်ဆဵုပရိုၚ်မွဲမွဲမ္ဂး ပရိုၚ်ဒးဒးကဵဵုဒှ်၊ ပရိုၚ်ပတောံကီုကဵုဒှ် ပိုဲဒးတီကၠိုဟ်လဝ်ထေက်ရောၚ်။ ယဝ်ခါရ ညးတီကၠိုဟ်လ္တူပရိုၚ်တအ်ဂၠိုၚ်ကၠုၚ်မ္ဂး ပရိုၚ်ပတောံတအ်ၜိုတ်ရဂၠိုၚ်ကၠုၚ်မံၚ်ကီုလေဝ် ဍေံဇီုကပိုက်ကဵုညးဍုၚ်ကွာန်တအ်အောန်ကၠုၚ်မာန်။ တုဲပၠန်စပ်ကဵုပရိုၚ်ပတောံဇဏံတုဲ ဂကောံညးပါ်တး ရဲချူပရိုၚ်ပတောံဇဂှ် ညးဒက်ပတိုန်ကၠုၚ်နွံရ။ ဒြဟတ်ညးဒက်ပတိုန်ဇဂှ် သၠုၚ်တိုန်အာမွဲဓမြိပ်ဓရ်ဂှ် ပရေၚ်ကဵုပညာတအ်ကဵုဒှ် နကဵုဗဳဒဳယဳုကဵုဒှ် ကဵုလညာတ်ကဵုညးဍုၚ်ကွာန်တအ်မာန်ကၠုၚ်မ္ဂး ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်ဟီုဟီု၊ အကြာပွဳပွူပိုဲတအ်ဟီုဟီု၊ အကြာသ္ကအ်ရဲပိုဲတအ်ဟီုဟီု ပရိုၚ်ပတောံဇဂှ် ဍေံအောန်အာမာန်ဏောၚ် အဲညာတ်ကေတ်သာ်ဏံရ။

Categories
ပရိုင်ပတောံ: Fact-Checking ပရိုၚ်

ရုယှာတအ်ရပ်စမ်ဏာ သ္ကိုပ်ပၞာန်ဇၞော်Cloutierအာမေရိကာန်တအ်ဟီုဂှ် ဒှ်မံၚ်ပရိုၚ်ပတောံမွဲ

ပ္ဍဲဂိတုအေဗြဴ၊ စၟတ်တ္ရဲ၁၁ဂှ် ဒဒှ်ရကောန်ပၞာန်ရုယှာတအ် ရပ်စပ်ဏာစကိုပ်ပၞာန်ဇၞော်အာမေရိကာန် Cloutierတအ်ဂှ်ဂးတုဲ ပရိုၚ်ဂှ်ပြးတိတ်ကၠုၚ် အကြာညးသုၚ်စောဲမုက်လိက်facebookတအ်မွဲအလန်ပၠန်ရ။ ပရိုၚ်ဂှ်တိုန်အာတုဲ အကံက်မွဲကဵုမွဲ၊ pageမွဲကဵုမွဲ ကလေၚ်ပါ်ပရအ်မံၚ်ညးသ္ကအ်ဂှ် ဂွံဆဵုကေတ်ရ။

ဗီုပြၚ်ချူပတိုန်လဝ်ဂှ်တှေ် “ညးရီုဗက်၊ စၞောန်ထ္ၜးမံၚ် လကြဴဒပ်ပၞာန်မာရီယူပိုလ်Azovမွဲတၠ စကိုပ်ပၞာန်ဇၞော်အာမေရိကာန် Cloutierဂှ် ရုယှာတအ်ရပ်စပ်ဏာယျ”ဂးတုဲ ပရိုၚ်ဂှ် နူကဵုpage “Right News Media for Myanmar”ဂှ်မွဲကဆံၚ် ပတိုန်လဝ်ပရိုၚ်ဂှ်ဂွံဆဵုကေတ်ရ။

ပရိုၚ်ဂှ် နူဌာနပရိုၚ် ဒး၊ ဟွံဒး၊ ဒးချပ်ပိုဲတအ်ကလေၚ်စၟဳစၟတ်ရံၚ်တုဲ ပရိုၚ်ဒဒှ်ရပၞာန်ရုယှာတအ်ရပ်ဏာဏံဂှ် ဒှ်မံၚ်ပရိုၚ်ဗၠေတ်တ်မွဲဂှ် ပိုဲစၟတ်သ္တီလဝ်ရ။ မုဟိုတ်ဂွံစၟတ်သ္တီလဝ်ပရိုၚ်ပတောံမွဲဂှ်တှေ်ဗီုပတိုန်လဝ်တအ်ဂှ် ဂၠိုက်ဂၠာဲရံၚ်နကဵုနဲကဲ​စၟဳစၟတ်ဗီုပ္ဍဲ “google”ဂှ်တုဲ ပရိုၚ်ပြးတိတ်ကၠုၚ်မံၚ်လၟုဟ်ဏံဂှ် ကလေၚ်စၟဳစၟတ်ရံၚ်တၚ်နၚ်ပရိုၚ်တအ်ဂှ်တုဲ ဒဒှ်ရပရိုၚ်ဗၠေတ်တ်မွဲဏောၚ်ဂှ် ညးတာလျိုၚ်ဂကောံ(နေတိုး) “North Atlantic Treaty Organization-NATO”တအ် ကလေၚ်သောၚ်ကလးလဝ်ကဵုဌာနပရိုၚ် “Reuters”တအ်နွံရ။

ရံၚ်ကဵုတၚ်ဗွဲလ္တူဏံတုဲ ရုယှာတအ်ရပ်စမ်ဏာ သ္ကိုပ်ပၞာန်ဇၞော်အာမေရိကာန် Coloutierဟီုဂှ် ဒှ်မံၚ်ပရိုၚ်ဗၠေတ်တ်၊ ပရိုၚ်ကောလဟာလမွဲဟေၚ်ရ။ ပရိုၚ်ကောလဟာလ၊ ပရိုၚ်ဗၠေတ်တ်ဗီုဗီုဇဏံဂှ် ပ္ဍဲဂၠးကဝ်တအ်လေဝ် ဗွဲမဂၠိုၚ်မံက်ပြးတိတ်ကၠုၚ်မံၚ်ဂှ် ပိုဲဂွံဆဵဵုကေတ်မံၚ်လ္မိုန်ရ။

ပရိသာတ်ညးမဗှ်မံၚ်လိက်ပရိုၚ်တအ်လေဝ် ဆဵုတမ်ရိုဟ်ပရိုၚ်မွဲမွဲမ္ဂး ပရိုၚ်ဂှ်ကၠုၚ်နူဍုၚ်သ္အာၚ်တအ်ကဵုဒှ်၊ ပရိုၚ်ကၟိန်ဍုၚ်ပိုဲတအ်ကဵုဒှ် ကာလဆဵုဒးတမ်ရိုဟ်ပရိုၚ်ဂှ်တှေ် လ္ပပတှေ်စှေ်စိုတ်ပြဟ်ဏီညိ။ ပရိုၚ်ကောလဟာလ၊ ပရိုၚ်ဗၠေတ်တ်ကော်(fake news)ဗီုဗီုဇဏံဂှ် ယဝ်ပိုဲတအ်ပတေဟ်ဒးအာမ္ဂး ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်ပိုဲတအ်ကီု၊ ပရေၚ်ကၟိန်ဍုၚ်ပိုဲတအ်ကီုကဵုဒှ် ဒှ်ကၠုၚ်အန္တရာယ်သွက်ဘဝပိုဲတအ်မာန်​ရောၚ်။

ဟိုတ်ဒှ်သာ်ဂှ်ရ ပရိုၚ်ပတောံကော်(fake news)ဏံ ညံၚ်ဂွံအောန်စှေ်အာကီု၊ ညံၚ်ဟွံဂွံဇီုကပိုက်ကဵုညးတၞဟ်မာန်ဂှ် ကာလပိုဲတအ်ဆဵုပရိုၚ်မွဲမွဲမ္ဂး လ္ပပတေဟ်ပါ်ပရအ်ဏီကၠာဏီတုဲ ပိုဲဗက်အာကျောဝ်ရံၚ် နူဌာနပရိုၚ်လုပ်ကဵုသၞောဝ်တအ်ကီု၊ လ္ရတ်ဂၠိုက်ဂၠာဲရံၚ်နဲကဲစၟဳစၟတ်ပရိုၚ်တအ်ကၠာတုဲ တီကၠိုဟ်လ္တူပရိုၚ်ဂှ်ချိုတ်တ်ဗၠိုတ်တ်တုဲမှ ပတှေ်စှေ်စိုတ်ပါ်ပရအ်ညိဂှ် မိက်ဂွံဗတိုက်ဖ္အောဝ်ဏာကဵုကီုရ။

Categories
ပရိုင်ပတောံ: Fact-Checking ပရိုၚ်

ရဲမလုပ်လဝ်CDMတအ်ဂှ် သၠုၚ်ကဵုသြန်ဂိတုရောၚ် ညးဝန်ဇၞော်ပရေၚ်ပညာ ဒံက်တာဇြဝ်ဝေသဵု ဟီုလဝ်ဂးတုဲ ပရိုၚ်ပတောံမံက်ကၠုၚ်

ခေတ္တညးဒေါံဇူယိုက်ဂၠေၚ်ဝန် အလဵုသဳ(CDM)တအ်ဂှ် ညံၚ်သြန်လၟေၚ်ဂိတုဂွံသၠုၚ်တိုန်အာမာန်ဂှ် က်တာဇြဝ်ဝေသဵု (ဒေါက်တာဇော်ဝေစိုး)တအ် ချပ်စီဇန်မံၚ်ဂးတုဲ Postပတိုန်လဝ်သီုကဵုဗီုမွဲတၞးဂှ် ပြးတိတ်အာ အကြာညးသုၚ်စောဲ မုက်လိက်facebookတအ်မွဲအလန်ပၠန်ရ။ စပ္တံနူရဲကၠောန်ဗဒှ်ပရိုၚ်ပတောံတအ် ပတောံပတိုန်လဝ် လိက်လလောၚ်တြးရုၚ်အလဵုသဳပတောံဂှ်တုဲ နူဂှ်မွဲကဆံၚ် ပရိုၚ်ဂှ်စပြးတိတ်အာရ။   

ဗီုပတိုန်လဝ်ဏံဂှ် screenshotလဝ်နူဌာနပရိုၚ် “DVB”တအ်တုဲ ပ္ဍဲကဵုဗီုဂှ်ပၠန် သီုကဵုကလေၚ်ချူစုတ်လဝ်လိက်ဂှ် ဂွံဆဵုကေတ်မာန်ရ။ ဗီုပြၚ်ချူလဝ် ပ္ဍဲကဵုဗီုဂှ်တှေ် “ခေတ္တညးဒေါံဇူယိုက်ဂၠေၚ်ဝန် အလဵုသဳတအ်ဂှ် လၟေၚ်သြန်ဂိတုညံၚ်ဂွံသၠုၚ်တိုန်ဂှ် ချပ်လဝ်နွံမံၚ်တုဲ ပ္ဍဲဂိတုအေဗြဴ၊ စၟတ်တ္ရဲ ၃၁၊ သၞာံ ၂၀၂၂ဏံအာပတိတ်သြန်ဂိတုမာန်မံၚ်ယျ”ဂးတုဲ ဗီုဂှ်မံက်တိတ်ကၠုၚ်ရ။

Postပတိုန်လဝ်ဏံဂှ် နူဌာနပရိုၚ် ဒး၊ ဟွံဒး၊ ဒးချပ်ပိုဲတအ် ကလေၚ်စၟဳစၟတ်ရံၚ်တုဲဒှ်မံၚ်ပရိုၚ်ပတောံမွဲဟေၚ်ဂှ် ပိုဲစၟတ်သ္တီလဝ်ရ။ မုဟိုတ်ဂွံစၟတ်သ္တီထောံပရိုၚ်ပတောံမွဲဂှ်တှေ်ဗီုမပတိုန်လဝ်ဏံဂှ် ဒှ်မံၚ်ဗီုနူဌာနပရိုၚ် “DVB”တအ်ပတိုန်လဝ် နကဵုက္ဍိုပ်လိက် “ကွးဘာစှ်တန်၇ကိုဒ်(၇သိန်း)တအ် ဟိုတ်နူထ္ၜးဆန္ဒဟွံသွဟ်လိက်ဂှ် ညးဝန်ဇၞော်ပရေၚ်ပညာ ဒံက်တာဇြဝ်ဝေသဵု(ပညာရေးဝန်ကြီး ဒေါက်တာဇော်ဝေစိုး) ညးကေတ်ဂုဏ်စရာဲ” ဂးတုဲ ပရိုၚ်ဂှ် “DVB”တအ်ပတိုန်ထ္ၜးလဝ်နွံရ။ အတိုၚ်ပရိုၚ်တောံပတိုန်လဝ်ဏံဂှ် ကလေၚ်စၟဳစၟတ်ရံၚ်တုဲ ဗီုဏံဂှ် Screenshotလဝ် နူကဵု “DVB”တေံမွဲဟေၚ်တုဲ ဒှ်မံၚ်ပရိုၚ်ပတောံမွဲဂှ် မိက်လဴထ္ၜးနကီုရ။

Screenshotလဝ်ဗီုနူဌာနပရိုၚ်လုပ်ကဵုသၞောဝ်တအ်မွဲမွဲတုဲ ပ္ဍဲကဵုဗီုဂှ် ရဲကၠောန်ဗဒှ်ပရိုၚ်ပတောံတအ် ဗီုဍေံတအ်မိက်ဂွံဒှ်ဂှ် ဗီုပြၚ်ဗွဲမဂၠိုၚ်နဲကဲဗွဲမဂၠိုၚ်ဂၠေၚ် ညံၚ်သ္ဂောံမၞိဟ်သုၚ်စောဲ social mediaတအ် စိုတ်ဂွံလုပ်စမာန်ဂှ် ဍေံတအ်ချူပတောံပတိုန်စ​လေပ်ရ။  ဟိုတ်ဒှ်သာ်ဂှ်ရ ညးသုၚ်စောဲsocialတအ်လေဝ် ဆဵုတမ်ရိုဟ်ပရိုၚ်မွဲမွဲမ္ဂး ညံၚ်ဟွံဂွံပတှေ်ဒးအာပြဟ်ကီု၊ ညံၚ်ဟွံဂွံပါ်ပရအ်ဒးအာဂှ်လေဝ် ပိုဲတအ်ဒးစွံသတိထေက်ရောၚ်။ တုဲပၠန်ဆဵုပရိုၚ်မွဲမွဲမ္ဂး ဗီုတောဲပတိုန်လဝ်ကဵုပရိုၚ်တအ်ဂှ် ယဝ်ခါရပိုဲဟွံစှေ်စိုတ်ကဵုဗီုဂှ်ကီုကဵုဒှ် ဒှ်မံၚ်သံသယလ္တူဗီုဂှ်ကီုကဵုဒှ် ယဝ်ဒှ်မံၚ်သာ်ဏံမ္ဂး  စၟဳစၟတ်ရံၚ် နဲကဲစၟဳစၟတ်ဗီု ပ္ဍဲကဵုgoogleတအ်ကၠာညိ၊ တီကၠးလ္တူပရိုၚ်မွဲမွဲချိုတ်တ်ဗၠိုတ်တ်တုဲမှ ပတှေ်စှေ်စိုတ်ညိဂှ်လေဝ် မိက်ဂွံဗတိုက်ဖ္အောဝ်ဏာကီုရ။

Categories
ပရိုင်ပတောံ: Fact-Checking ပရိုၚ်

မခတိုဟ်(ဗုံး) ဗတိုဟ်လဝ်တုဲ ကျာ်ပ္ဍဲဍုၚ်(ပုဂံ)လ္ရဵုဂှ် လီုလာ်အာမာန်မံၚ်ဂးတုဲ ရဲကၠောန်ဗဒှ်ပရိုၚ်ပတောံတအ် ကလေၚ်နိသဲလဝ် တၚ်နၚ်ဗၠေတ်တ်တုဲ ဖန်ဗဒှ်ပရိုၚ်ပတောံ

ပ္ဍဲကၟိန်ဍုၚ်ပိုဲဝွံ မဒှ်ဍုၚ်တြေံမွဲဒၞာဲ ညးမကော်ခဴစဍုၚ် ဗကာံ (ပုဂံ)ဂှ် ဟိုတ်နူကဵုမခတိုဟ်(ဗုံး)ဗတိုဟ်လဝ် ဗဒါဲကျာ်(မဟာဓမ္မရာဇိက)ဂှ်ရ ကျာ်လ္ရဵုဂှ် လီုလိုက်အာမာန်မံၚ်ရောၚ်ဂးတုဲ ပရိုၚ်တၚ်နၚ်ဒဒှ်ဍာံလဝ်တအ်ဂှ် ရဲချဳဒရာၚ်တအ်ကီု၊ ရဲထံက်ဂလာန်လ္ပာ်ပၞာန်တအ် ဗီုဍေံတအ်မိက်ဂွံဒှ်ဂှ် ကလေၚ်နိသဲထောံတုဲ ပရိုၚ်ပတောံမွဲပိုဒ် ကလေၚ်ပါ်ပရအ်မံၚ်ညးသကအ် လ္တူsocial mediaတအ် မွဲအလန်ပၠန်ရ။

ဗီုပြၚ်ချူပတိုန်လဝ်ပရိုၚ်ဂှ်တှေ် “ပ္ဍဲဍုၚ်ဗကာံ( ပုဂံ) ဗဒါဲ “ကျာ်မဟာဓမ္မရာဇက”ဂှ် လောန်ကၠုၚ်ပွိုၚ်ၜိုတ် ၁နာဍဳဂှ်မဗတိုဟ် ဗတိုဟ်လဝ်တုဲ ဟိုတ်နူကဵုမဗတိုဟ်ဂှ်ဇၞော်ကဵုဒြဟတ်ဂှ်ရ ကျာ်ပ္ဍဲဍုၚ် ဗကာံ (ပုဂံ)လ္ရဵုတအ် လီုလာ်အာမာန်မံၚ်ရောၚ် ညးဒေသမွဲတၠပတိုန်ထ္ၜးလဝ်”ဂးတုဲ ပရိုၚ်ဂှ်နူကဵုအကံက် “Phyoeko Lin” ဂှ်မွဲကဆံၚ် ပ္ဍဲဂိတုအေဗြဴ၊ စၟတ်တ္ရဲ၂၅ အခိၚ်သဝ်တ္ရဲ ၜိုတ်၂နာဍဳပြၚ်ၚ်ဂှ် ပတိုန်လဝ်ပရိုၚ်ဂှ်ဂွံဆဵုကေတ်ရ။ ပရိုၚ်ဂှ်တိုန်အာတုဲ မၞိဟ်ကဵုလဝ်reactၜိုတ်(၃၃၈)၊ မၞိဟ်ကလေၚ်ပါ်ပရအ်လဝ်(၁၂၄)တၠနွံရ။

ပရိုၚ်ဂှ်နူဌာနပရိုၚ် ဒး၊ ဟွံဒး၊ ဒးချပ်ပိုဲတအ် ကလေၚ်စၟဳစၟတ်ရံၚ်တုဲ ဒှ်မံၚ်ပရိုၚ်ပတောံပတောံမွဲဂှ် ပိုဲစၟတ်သ္တီလဝ်ရ။ မုဟိုတ်ဂွံစၟတ်သ္တီလဝ်ပရိုၚ်ဗၠေတ်တ်မွဲဂှ်တှေ်ကလေၚ်သၟာန်ရံၚ်ညး​ဒေသလ္ပာ်ဍုၚ်(ပုဂံ)တေံမွဲတၠဂှ်တှေ် “ပရောပရာဒဒှ်ရမဗတိုဟ် ဗတိုဟ်လဝ်ဏံဂှ်ဍာံမံၚ်ကီုလေဝ် ဒၞာဲဗတိုဟ်လဝ်တအ်ဂှ် ဒှ်မံၚ်ဒၞာဲ(ပုဂံမြို့သစ်)တေံတုဲ ဗဒါဲဇဂှ်လေဝ် ကျာ်တြေံတြေံတအ်လေဝ်ဟွံမွဲ မွဲသာ်ရ။ တုဲပၠန်ဒၞာဲမဗတိုဟ် ဗတိုဟ်လဝ်တအ်ဂှ် ကဵု“ကျာ်မဟာဓမ္မရာဇက”ဂှ် အခြာဍေံသ္ရောဲမံၚ်ရောၚ်” သာ်ဝွံညးဒေသ ပ္ဍဲဍုၚ်(ပုဂံ)မွဲတၠ ကလေၚ်သောၚ်ကလးလဝ်ရ။ ဆေၚ်စပ်ကဵုပရောပရာမဗတိုဟ် ဗတိုဟ်လဝ်ဏံဂှ် ညးဂှ်လဵုမွဲသ္ပလဝ်ဂှ် နူဂကောံမွဲလဵုလေဝ် ဟွံဂွံထမံက်ထ္ၜးလဝ်ဏီရ။

စပ်ကဵုပရေၚ်ဘာသာ သာသနာတအ်တုဲ ရဲထံက်ဂလာန်ကဵုပၞာန်တအ်ကီု၊ ရဲချဳဳဓရာၚ်မံၚ်တအ်ကီု တြးမံၚ်သြဝါဒ ဒဒှ်ရပလီုပလိုက်မံၚ်ဗုဒ္ဓသာသနာတအ်ဏောၚ်ဂှ် ဗီုပြၚ်ဗွဲမဂၠိုၚ် ဖန်ဇန်တြးပတိုန်မံၚ်ပရိုၚ်သြဝါဒ ဗီုဗီုတအ်ဏံဂှ် အခိၚ်ကာလလၟုဟ်ဝွံ ပိုဲဂွံဆဵုကေတ်မံၚ်လ္မိုန်ရ။ ဟိုတ်ဒှ်သာ်ဂှ်ရ ပရိုၚ်ဗီုဗီုဇဏံတိုန်ကၠုၚ်မ္ဂး ညံၚ်ပိုဲတအ်ဟွံဂွံပတှေ်ဒးအာကီု၊ ညံၚ်ဟွံဂွံပါ်ပရအ်ဒးအာဂှ် ပိုဲတအ်ဂၠိုက်ဂၠာဲကျောဝ်ရံၚ် နူဌာနပရိုၚ် မဳဒဳယာလုပ်ကဵုသၞောဝ်တအ်ကၠာညိ။ တုဲပၠန်ဗက်အကျောဝ်ရံၚ် နူဂကောံလ္ရဵုတအ်ကီု ညးတအ်ကလေၚ်သောၚ်ကလးလဝ် လိက်လလောၚ်တြးညးတအ်သောၚ်နွံမံၚ်ရဟာ၊ ညးတအ် ကလေၚ်သောၚ်ကလးလဝ်နွံမံၚ်ရဟာဂှ် ဂၠိုက်ဂၠာဲစၟဳစၟတ်ရံၚ်ကၠးကၠးတုဲမှ ပတှေ်စှေ်စိုတ်ပါ်ပရအ်ညိဂှ် မိက်ဂွံဗတိုက်ဖ္အောဝ်ဏာကဵု ပရိသာတ်ညးမဗှ်လိက်ပရိုၚ်တအ် မွဲအလန်ပၠန်ရ။

Categories
ပရိုင်ပတောံ: Fact-Checking ပရိုၚ်

စပ်ကဵုပရိုၚ်အလီ၊ ပရိုၚ်ပတောံတအ်တုဲ ဆဵုဂဗသၟာန်သွဟ်လဝ် “နာဲဗညာအံၚ်”

သၟာန်။ ။ဗွဲကိုပ်ကၠာအိုတ်ဏံဂှ် ဆက်ကဵုမိတ်မွဲဝါညိ။

သွဟ်။ ။ယွံ ယၟုအဲဂှ်နာဲဗညာအံၚ် ညးဂအုပ်ဘာကေုာံ ညးဖန်ဗဒှ်ခန်လ္ရတ်မွဲတၠမဒှ်ရ။

သၟာန်။ ။ပရိုၚ်ပတောံကော်(fake news)ဂှ် ဗီုလဵဵုဍေံတအ်မံက်ကၠုၚ်မံၚ် အကြာပွဳပွူပိုဲတအ်ရော။

သွဟ်။ ။ပရိုၚ်ပတောံတအ်ဂှ် ဍေံမံက်ကၠုၚ်မံၚ်အကြာပွဳပွူပိုဲတအ်ဟီုဂှ် ကြပ်အရိုဟ်တ္ရဲဟီုစဂွံရ။ တန်တဴကဵုပရော ဒဒှ်မွဲမွဲရ။ ဥပမာဍေံ ဒှ်မံၚ်ပၞာန်မွဲမွဲဒၞာဲကဵဵုဒှ် ဍေံသုၚ်စောဲလဝ်ရုပ်တြေံတြေံ၊ ရုပ်နူအခိၚ်လဵဵုဟွံတီ၊ ဒၞာဲဒေသလဵုမွဲဟွံတီတုဲ ဍေံတအ်ချူစုတ်ပံၚ်ပစိုပ်စုတ်ပရိုၚ် ညံၚ်ကဵုဒှ်လဝ်ဒၞာဲဂှ်ကီုတုဲ ပရိုၚ်ဂှ်ပြးတိတ်ကၠုၚ်မံၚ်ကီုရ။ တန်တဴကဵဵုအကာဲအရာ၊ တန်တဴကဵုပရောဒဒှ်မွဲတုဲတှေ်ရဲကၠောန်ဗဒှ်ပရိုၚ်ပတောံတအ် ဍေံတအ်တြးဝါဒဟီုဟီု၊ ဍေံတအ်ဟဗၠေတ်ဂၠံၚ်ဟီုဟီု ကြပ်အရိုဟ်တ္ရဲရ ပရိုၚ်ပတောံတအ်ဂှ် မံက်ကၠုၚ်မံၚ်အကြာပွဳပွူပိုဲတအ်ရ။

သၟာန်။ ။ပရိုၚ်ပတောံတအ်ဂှ် ဗီုလဵုဍေံဇီုကပိုက်ဒၟံၚ်ကဵု ညးဒေသတအ်မာန်ရော။

သွဟ်။ ။ပရိုၚ်ပတောံကော်(fake news)ဏံဂှ် ဍေံဇီုကပိုက်မံၚ်ကဵုညးဒေသတအ်ပေၚ်ၚ်ဏောၚ်။ မုပရောဟီုတှေ်facebookလၟုဟ်ဂှ် ပ္ဍဲအကာဲအရာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ကဵုဒှ်၊ ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်ကဵုဒှ်၊ ပရေၚ်မၞိဟ်တအ်ကဵုဒှ် ပိုဲတအ်ကျောဝ်သုၚ်စောဲမံၚ် social media လ္တူမုက်လိက် facebook ဏံဂၠိုၚ်မံၚ်ဂှ်ရ ပရိုၚ်ဗၠေတ်အာမွဲသာ်ဂှ်ဗက်တှေ် လကြဴဖဵုဍေံဂှ် ဍေံဒးအာတၟာဟလိုၚ်ရ။ ဒးထ္ၜးဥပမာမွဲတှေ် ဗီုတ္ရဲတေံ မၞိဟ်မွဲဂှ်ဍေံချူပြးပတိုန်လဝ်ပရိုၚ် ဆေၚ်ကၠေၚ်ဏံပိုတ်ဏောၚ်၊ ၚုဟ်တိုန်ဏောၚ် ဍေံဟီုဂွံဟွံဂတာပ်ဂှ်တှေ်ရဲရာန်ကၠေၚ်တအ်ဂၠိုၚ်ကၠုၚ်အာသာ်ဂှ်ကီုရ။ ပရိုၚ်ဂှ်တိုန်အာ ပွိုၚ်မသုန်မိနေတ်(5minutes)ဓရ်ဂှ် ပိုဲကလေၚ်ကျောဝ်ရံၚ်ပကတိမ္ရးဏံဂှ် ဍေံဒှ်မံၚ်ကွေံကွေံဏောၚ်။ တုဲပၠန်ယဝ်ရမၞိဟ်မွဲချူ ထဝ်ၚုဟ်တိုန်ဏောၚ်ဗက်ဂတာပ်ဂှ်တှေ်ရဲရာန်ထဝ်တအ်ဂၠိုၚ်အာဂှ်ကီု သာ်ဝွံနနဲဗွဲမဂၠိုၚ်၊ ဗီုပြၚ်ဗွဲမဂၠိုၚ် ဍေံဇီုကပိုက်မံၚ်ကဵုညးဒေသတအ်မာန်မံၚ်ရ။

သၟာန်။ ။ပရိုၚ်အလီ၊ ပရိုၚ်ပတောံ ညံၚ်ဂွံအာန်အာမာန်ဂှ် ဗီုလဵုပိုဲတအ် ဒးဝေၚ်ပါဲထေက်ရော။

သွဟ်။ ။စိုပ်ကဵုပရိုၚ်ပတောံဏံတုဲ ပိုဲဒးဝေၚ်ပါဲတၚ်နၚ်ဍေံဗွဲမဂၠိုၚ်ဍေံနွံမံၚ်ရ။ ဆဂးတှေ်ကိုပ်ကၠာဂှ်တှေ်ဗွဲဍန်န်ကၠေအ်အ် ဥပမာဍေံပိုဲဗှ်ပရိုၚ်လ္တူ facebookမ္ဂးတှေ်ပိုဲကျောဝ်ထောံ စၟတ်တ္ရဲဍေံပတိုန်လဝ်ဂှ်ကၠာညိ။ တုဲပၠန်မၞိဟ်shareလဝ်ဂှ် ညးဂှ်ရော ဥပမာဍေံ ယၟုအကံက်ဍေံဂှ်ဇေတ်တ်ရဟာ၊ ပ္ဍဲကဵုprofileဍေံဂှ် ဍေံစုတ်လဝ်ရုပ်ဍေံရဟာပိုဲကျောဝ်ကၠာညိ။ ယဝ်ရဍေံလေဝ်ဟွံစုတ်လဝ်ရုပ်ပုဟ်၊ ယၟုအကံက်ဍေံလေဝ်ယၟုဍေံဟွံသေၚ်ပုဟ်ဒှ်မံၚ်ယၟုမွဲမွဲမ္ဂး ပရိုၚ်ဂှ်ဟလိုၚ်လဵုဍေံချူလဝ်ခိုဟ်ဟ်ပိုဲပတှေ်ဟွံဂွံရ။ လတုဲတှေ်မွဲသာ်ဂှ်ပၠန် ယၟုဍေံဇေတ်တ်ရ ဆဂးပရိုၚ်ဍေံချူလဝ်ဂှ် တၚ်ရန်တၟံဍေံဗီုလဵုနွံ ပိုဲဒးဗှ်ရံၚ်အးအးကၠာကီု၊ ပိုဲကျောဝ်ကေတ်က္ဍိုပ်လိက်ဍေံပတိုန်လဝ်သၟးဟွံဂွံ ပိုဲဗှ်အိုတ်တုဲမှ တၚ်သ္ဂးဍေံမုရော၊ တၚ်သ္ဂးဍေံပိုဲဗှ်တုဲတှေ်တၚ်သ္ဂးဍေံဂှ်ပြေပြံၚ်မံၚ်ရ ဆဂးပရိုၚ်ဏံဂှ်ဍေံဂွံနၚ်တၚ်ဇဂှ်နူလဵုရောလေဝ် ပိုဲတအ်ဗဵုပရိုၚ်မွဲမွဲတှေ်ဒးဂၠိုက်ဂၠာဲကၠာရ။ လ္တူတၚ်နၚ်ပရိုၚ်မွဲမွဲပိုဲဂွံကၠိုဟ်ဂှ်တှေ်ဗီုပြၚ်နဲကဲနွံမံၚ်ဗွဲမဂၠိုၚ်ရ။ ယဝ်ရမၞိဟ်ဓမ္မတာမွဲ ပိုဲဗှ်ဏာဓမ္မတာရတှေ်ပတေဟ်စလောဲဏောၚ်၊ ဆေၚ်စိုပ်ကဵုလညာတ်ညံၚ်ပိုဲဂွံသ္ပ fact checkingဂှ်တှေ်ပရိုၚ်ဏံဂှ် ပရိုၚ်ပတောံဟာ၊ ပရိုၚ်ဇေတ်တ်ရဟာဂှ် မၞိဟ်လညာတ်နွံမံၚ်ညိညတအ်ဂှ် ကာလဗှ်ပရိုၚ်ဂှ်တှေ် ပရိုၚ်ဏံဂှ်ဒှ်မံၚ်ပရိုၚ်ဗၠေတ်တ်ဏောၚ်၊ ပရိုၚ်ဟွံဍာံမွဲဂှ်တီကေတ်မာန်ဏောၚ်။ ဟိုတ်ဒှ်သာ်ဂှ်ရ ညံၚ်ဂွံတီစဳးကၠးလ္တူပရိုၚ်ဂှ်မာန်မ္ဂး ပိုဲတအ်သဒးဗှ်ပရိုၚ်ဂၠိုၚ်ၚ်ထေက်ရောၚ် အဲညာတ်ကေတ်ရ။

Categories
ပရိုင်ပတောံ: Fact-Checking ပရိုၚ်

ရဲသုၚ်စောဲsocial mediaတအ် ဒးစွံသတ္တိကဵု နဲကဲပရိုၚ်ဗၠေတ်တ် ပြးတိတ်ဒၟံၚ်တၚ်(၃)တၚ်ဏံ

ပ္ဍဲကၟိန်ဍုၚ်ပိုဲဝွံ စပ္တံနူဂံၚ်ဇဳပၞာန်တအ် သီုထောံအဝဵုဂှ်တုဲ စပ်ဌာနပရိုၚ် mediaတအ်တုဲ ပရေၚ်စဵုဒၞာတအ် နွံကၠုၚ်မံၚ်ကီုလေဝ် ပရိုၚ်ကောလဟာလ၊ ပရိုၚ်ဗၠေတ်တ်တအ်ဂှ် မံက်ပြးတိတ်ကၠုၚ်မံၚ် အကြာညးသုၚ်စောဲ social media တအ်  ဗွဲမဂၠိုၚ်ဏီဂှ် ပိုဲဂွံဆဵုကေတ်မံၚ်ရ။

ပရိုၚ်ပတောံတအ်ဂှ် မွဲတ္ရဲကဵုမွဲတ္ရဲ ဗီုပြၚ်ဗွဲမဂၠိုၚ် ဖန်ဇန်၊ ပတောံပတိုန် ကၠုၚ်မံၚ်ဂှ်ရ သ္ဂောံဒှ်ဘဲအန္တရာယ် သွက်ညးဗှ်မံၚ်ပရိုၚ်တအ်မာန်ရ။ ဟိုတ်သာ်ဂှ်ရ ရဲသုၚ်စောဲ social media တအ် ညံၚ်စိုတ်ဟွံဂွံလုပ်စအာ လ္တူပရိုၚ်ပတောံဂှ် နူဌာနပရိုၚ် ဒး၊ ဟွံဒး၊ ဒးချပ်ပိုဲတအ် ကလေၚ် သ္ရဳဂၠပ်ရံၚ်တုဲ ရဲကၠောန်ဗဒှ်ပရိုၚ်ပတောံတအ် နဲကဲဍေံတအ် ကၠောန်စလေပ်ဂှ် မိက်ဂွံပတိုန်ထ္ၜးနကဵုကီုရ။

ပ္ဍဲကဵုဂိတုတုဲတုဲကၠုၚ်ဏံ ရဲဖန်ဗဒှ်ပရိုၚ်ပတောံတအ် ဗီုပြၚ်ဍေံတအ်ကၠောန်စဂၠိုၚ်ဂှ်တှေ် မိက်ဂွံထပ် ပတိုန်ထ္ၜးကဵုတၚ်(၃)တၚ် ဂၠေံဂၠေံဏံကီုရ။

(၁) page ပတောံမွဲကဵုမွဲကီု၊ account ပတောံမွဲကဵုမွဲကဵုဒှ် ကလေၚ်နဳသေဲလဝ်တုဲ ဖန်ဗဒှ်ပရိုၚ်ပတောံ။

(၂) ချူလဝ်ဗီုပြၚ် လိက်စရဵုတုဲ ကၠောန်ဗဒှ်ပရိုၚ်ပတောံ။

(၃) စုတ်ကေတ်တၚ်နၚ်ဗၠေတ်တ် အကြာလိက်ပရိုၚ်ဒးဒးတအ်ဂှ်တုဲ ကၠောန်ဗဒှ်ပရိုၚ်ပတောံ။

တၚ်(၁) page ပတောံမွဲကဵုမွဲကီု၊ account ပတောံမွဲကဵုမွဲကဵုဒှ် ကလေၚ်နဳသေဲလဝ်တုဲ ဖန်ဗဒှ်ပရိုၚ်ပတောံ ဟီုဂှ် နိသေဲထောံ တမ်ရိုဟ်ပရိုၚ်မွဲမွဲတုဲ  pageပတောံမွဲကဵုမွဲ ကလေၚ်ပါ်ပရအ်မံၚ် ညးသ္ကအ်တအ်ဂှ်သ္ဂးရ။ ပရိုၚ်ပတောံ နူတမ်ရိုဟ် စပတိုန်လဝ်တအ်ဂှ် ရဲပတိုန်ပရိုၚ်ပတောံတအ် ကလေၚ်ဖျေံထောံ ဗွဲမဂၠိုၚ်နွံမံၚ်ကီုလေဝ် ညးတၞဟ် ကလေၚ်creditတုဲ နူဂှ်မွဲကဆံၚ် ပ္ဍဲpageတအ်ကီု၊ ပ္ဍဲgroupတအ်ကီု ကလေၚ်ပတိုန်စဂၠိုၚ်ရ။

တၚ်(၂) ချူလဝ်ဗီုပြၚ် လိက်စရဵုတုဲ ကၠောန်ဗဒှ်ပရိုၚ်ပတောံ။ ချူပတိုန်လဝ် ဗီုပြၚ်ဟရိုၚ် အကြာ တမ်ရိုဟ်ပရိုၚ်မွဲမွဲဂှ်တုဲ ချူပတိုန်စတၚ်နၚ်ပရိုၚ်ဗၠေတ်တ်တအ်လေပ်ရ။ ညးဗှ်လိက်ပရိုၚ်တအ်ကီု၊ ညးသုၚ်စောဲ social mediaတအ်ကီု ညံၚ်စိုတ်ဂွံလုပ်စမာန်ဂှ် ဗီုပြၚ်လိက်စရဵု၊ လိက်ဟရိုၚ်တအ်ဂှ် ချူပတိုန်စလေပ်ရ။

တၚ်(၃) စုတ်ကေတ်တၚ်နၚ်ဗၠေတ်တ် အကြာလိက်ပရိုၚ်ဒးဒးတအ်တုဲ ကၠောန်ဗဒှ်ပရိုၚ်ပတောံဟီုဂှ် ကေတ်လဝ်တၚ်နၚ်ပရိုၚ်ဒးဒး နူကဵုဌာနပရိုၚ်လုပ်ကဵုသၞောဝ်တအ်ဂှ်တုဲ အကြာတၚ်နၚ်ပရိုၚ်ဇဂှ်တှေ် ရဲချူပရိုၚ်ပတောံတအ် ဗီုဍေံတအ်မိက်ဂွံဒှ်ဂှ် ချူပတောံပတိုန်စ တၚ်နၚ်ဗၠေတ်တ်တအ်မာန်ရ။ ရံၚ်ကေတ်ပရိုၚ်ဂှ်တှေ် ညံၚ်ကဵုပရိုၚ်ဒးဒးတုဲ လှာဲထောံမဂၞၚ်တအ်ကီု၊ ရဲဟီုလဝ်Interviewတအ်လေဝ် ၝညးတအ်ဟွံဂွံဟီုလဝ်ဂှ် ညံၚ်ကဵုညးတအ်ဟီုလဝ်ကီု ပတောံပတိုန်ချူစလေပ်ရ။

ရံၚ်ကေတ်အတိုၚ်ဗွဲလ္တူ တၚ်(၃)တၚ်ဏံဂှ်တုဲ ရဲဗှ်မံၚ်လိက်ပရိုၚ်တအ်ကီု၊ ရဲသုၚ်စောဲမံၚ်social mediaတအ်ကီု ထေက်ကဵု ဒးဝၚ်ပါဲထေက်တအ် တီညာတ်ကေတ်မာန်ရောၚ်။ စဳးစောန်၊ တီကၠးလ္တူပရိုၚ်ဂှ် သ္ဂောံဒှ်ဖဵု သွက်မၞိဟ်ပိုဲတအ်ဟေၚ်ရောၚ်။

ပရိုၚ်ဍာံဍာံရဟာ၊ ပရိုၚ်ဗတိုက်ထရိုဟ်မံၚ်ပူဂဵုဟာဂှ် ဂၠိုက်ဂၠာဲ ကူချပ်ရံၚ်အးအးကၠာညိ။ ယဝ်ခါရ ဟွံတီကၠး လ္တူတမ်ပရိုၚ်မွဲမွဲဂှ်ဏီတှေ် ဗက်ကၠာဲပကိတ်စမ်ရံၚ် နူဌာနပရိုၚ်လုပ်ကဵုသၞောဝ်တအ်ကၠာတုဲမှ ပတေဟ်စှေ်စိုတ်ညိဂှ် မိက်ဂွံဗတိုက်ဖ္အောဝ်ဏာကီုရ။

Categories
ပရိုင်ပတောံ: Fact-Checking ပရိုၚ်

CDMဒးဟောံဗြီုအာယျဂးတုဲ ဥုမေန်ကိုနာင်ဟီုလဝ်ဂှ် ဒှ်မံင်ပရိုင်ပတောံ

ကွးဘာဒ္စာံပန်မ(၈၈၈၈)တြေံ ဥုမေန်ကိုနာင်ဝွံ ဒဒှ်ရ CDMတအ်ဂှ် ဒးဒုၚ်ဟောံဗြီုအာယျဂးတုဲ ပရိုင်ပတောံဂှ် မံက်ပြးတိတ်ကၠုင်မံင်အကြာညးသုင်စောဲ မုက်လိက်facebookတအ်ဂှ် ဂွံဆဵုကေတ်ရ။ အရေဝ်ဏံဂှ် ဥုမေန်ကိုနာင်ဟီုလဝ် ပ္ဍဲကဵုကောံဓရီု Spring Flowers Internationalဂးတုဲ ထမံက်ထ္ၜးလဝ် ပရိုင်ပတောံဏံဂှ်ရ။ ဍာံဍာံဂှ်တှေ် ဥုမေန်ကိုနာင်ဝွံ စပ်ကဵုပရိုင်ပတောံဏံဂှ်တုဲ ညးလေဝ်ဟွံဟီုလဝ်မွဲသာ်ဏီရ။

ဗီုပြင်postပြးတိတ်ကၠုင်မံင်ဂှ်တှေ်”CDM ကျဟုံဗြီုအာယျဂှ် ဥုမေန်ကိုနာင်ဒုင်ဏာဝန်ယျ။” တုဲတှေ် ပ္ဍဲဗီုရုပ် တောဲပတိုန်လဝ်ဂှ်လေဝ် ”Keynote Address by U Min Ko Naing at Spring Flowers International Conference on Myanmar” သာ်ဝွံ ညးဟီုလဝ်ဂးတုဲ ချူပတိုန်လဝ်သာ်ဂှ်ရ။

တုဲပၠန် က္ဍိုပ်လိက်မချုပတိုန်လဝ်ပ္ဍဲ pageဂှ်တှေ် “ပတှေ်ဒးလဝ် အရေဝ်ညးဟီုလဝ်ဂှ်တုဲ ရဲလုပ်မံၚ်CDMတအ် ၜိုတ်လဵုညးတအ် ဒးဒုၚ်ဟောံလဝ်ရောဂှ် ချပ်စမ်ရံင်တှေ် ဂွံတီကေတ်မာန်ရ။” ဂးတုဲနူကဵု page ”သတင်းဆိုသည်မှာ” ဂှ်မွဲကဆံင် ပတိုန်လဝ် Post ဂှ် ဂွံဆဵုကေတ်ရ။

ပရိုင်ဂှ်နူဌာနပရိုင် ဒး၊ဟွံဒး၊ ဒးချပ်ပိုဲတအ် ကလေင်စၟဳစၟတ်ရံင်တုဲ ပ္ဍဲဂိတု ဖေဖဝ်ရဳ၊ စၟတ်တ္ရဲ( ၅ )ဂှ် ဂကောံစိုပ်မံင် ဍုင်အာမေရိကာန်(The Burmese American Community Institude-BACI)တအ် ကၠုင်သ္ပလဝ်ကောံဓရီု Spring Flowers International Conference on Myanmarဂှ် ပွိုင်(၁၅)တ္ရဲကီုရ။ ရဲတိုန်စိုပ် ပ္ဍဲကောံဓရီုဂှ်တှေ် ခတ္တအလဵုသဳ ဒူဝါလယှီလ(ဒူးဝါးလရှီလ) နူအလဵုသဳညဳသၟဟ်ဂကူ(NUG)ကီု၊ ညးမၞုံကဵုတာလျိုင်ပ္ဍဲ(NUG)တအ်ဂှ်ကီု၊ က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ကွးဘာ ဒ္စာံပန်မ(၈၈၈၈)တြေံ ဥုမေန်ကိုနာင်ကီု၊ သီုကဵုသံတမန်အာမေရိကာန်တအ်လေဝ် တိုန်စိုပ်ကၠုင် ပ္ဍဲကောံဓရီုဂှ်ကီုရ။ Video ဥုမေန်ကိုနာင်ဟီုသဳကၠဳလဝ်ဂှ် နူကဵု The Burmese American Community Institudeတအ် ထမံက်ထ္ၜးလဝ်ကီုလေဝ် စပ်ကဵုအရေဝ် CDMတအ်ကျဟောံဗြီုအာယျဂှ် ညးဟွံဂွံဟီုလဝ်ဏီရ။ ပရိုင်ပြးတိတ်မံင်တအ်ဂှ် ဒှ်မံင်ပရိုင်ပတောံမွဲဟေၚ်ရ။

Page တြးမံင် ပရိုင်မံင်ပရိုင်ပတောံဏံဂှ် ဒှ်မံင် Page ရဲထံက်ဂလာန်ကဵုဂံင်ဇဳပၞာန်တအ် ပရောပရာ ပတိုန်ထ္ၜးလဝ်တအ်ဂှ် ကလေင်စၟဳစၟတ်ရံင်တုဲ ဒှ်မံင် Page ရဲတြးမံင်သြဝါဒမွဲဂှ် ပိုဲစၟတ်သတီရ။  ပရိုင်ပတောံ တြးတိုန်မံင်ဗီုဗီုဇဏံဂှ် ဒှ်မံင်အန္တရာယ် လ္တူပူဂဵုတအ်မာန်ရ။ ဟိုတ်ဒှ်သာ်ဂှ်ရ ဆဵုတမ်ရိုဟ်ပရိုင်မွဲမွဲကီု၊ ပရိုင်တြးမံင်သြဝါဒ လ္တူပူဂဵုမွဲမွဲကီု လ္ပပတေဟ် စှေ်စိုတ်ပြဟ်ဏီညိ။ ဗက်ဂၠာဲစၟဳစၟတ်ရံင် နူဌာနပရိုင် လုပ်ကဵုသၞောတ်တအ်ကၠာညိ။ ယဝ်ခါရ ဟွံတီကၠိုဟ်လ္တူပရိုင်ဂှ် ချိုတ်တ်ဗၠိုတ်တ်ဏီမ္ဂးတှေ် လ္ပပါ်ပရအ်ကၠာဏီဂှ် မိက်ဂွံဗတိုက်ဖ္ဍောဝ်ဏာကီုရ။

Categories
ပရိုင်ပတောံ: Fact-Checking ပရိုၚ်

သၟဝ်မုက်လိက်facebookဂှ် တက်စုတ်မလိက်Ggမ္ဂး အကံက်facebookဇကု ဂီုကၠီုမာန်ဟွံသေၚ်

အကံက်facebookဇကု ဂီုကၠီုကီု၊ ဟွံဂီုကၠီုဟာဂှ် နကဵုနဲကဲsecurity စၟဳစၟတ်အကံက် ဂးတုဲ postဂှ် ပြးတိတ်ကၠုၚ်ဒၟံၚ် လ္တူမုက်လိက် facebookဂှ် ဂွံဆဵုကေတ်ရ။ Postပြးတိုန်ကၠုၚ်မံၚ်ဂှ်တှေ် တက်စုတ် မလိက်အၚ်ကလိက် Gg သၟဝ်postဂှ်မ္ဂး အကံက်ဇကုဂီုကၠီုမာန်၊ ဟွံမာန်ဂှ် ဂွံတီကေတ်မာန်ရောၚ်။ တုဲပၠန် ပ္ဍဲကဵုpostဂှ်တှေ် သီုကဵုလဝ်ကသပ်ကဵု ညးသုၚ်စောဲ facebookတအ်ဂှ် ဂွံဆဵုကေတ်ရ။ Postပတိုန်လဝ်ဂှ် ဒှ်မံၚ်ပရိုၚ်ပတောံ၊ ပရိုၚ်ဗၠေတ်တ်မွဲဟေၚ်ရ။

ဗီုပြၚ်ချူပတိုန်လဝ်ဂှ်တှေ် စၟဳစၟတ်မံၚ်အကံက်ဇကုလ္မိုန်ညိ။

အခိၚ်ကာလလၟုဟ်ဂှ် ဟိုတ်နူကဵု သုၚ်စောဲမံၚ် VPNတုဲ အကံက်Lockစှေ်စလေပ်ရ။

စၟဳစၟတ်ရံၚ်မံၚ်အကံက်လ္မိုန်ညိ၊ သၟဝ်postဂှ်တက်စုတ်မလိက်Ggညိ။

ယဝ်ခါရ မလိက်အၚ်ကလိက်Ggဂှ် ဒှ်မံၚ် အရံၚ်အသိုက်ကဴတှေ် အကံက်ဇကုဂီုကၠီုရောၚ်’’ဂးတုဲ နူကဵုအကံက်’’အကြည်တော်’’ဂှ်မွဲကဆံၚ် တြးပတိုန်မံၚ် postပတောံဂှ် အကြာညးသုၚ်စောဲ facebookတအ်ရ။ Postဂှ် ပြးတိတ်အာတုဲ မၞိဟ်ပါ်ပရအ်လဝ်Postဂှ်တှေ် ၁၉၀၀၀ နွံကၠုၚ်ရ။

Postပတိုန်လဝ်ဂှ် နူဌာနစၟဳစၟတ်ပရိုၚ် ဒး၊ ဟွံဒး ၊ ဒးချပ်ပိုဲတအ် ကလေၚ်စၟဳစၟတ်ရံၚ်တုဲ ဒှ်မံၚ်postပတောံမွဲဂှ် ပိုဲစၟတ်သတီရ။ မုဟိုတ်ရောဟီုတှေ် မလိက်အၚ်ကလိက်Ggဂှ် ကလေၚ်ဂၠိုက်ဂၠာဲရံၚ် ပ္ဍဲgoogleဂှ်တုဲ Ggဂှ် အဓိပ္ပါယ်ဍေံဂှ်တှေ် ဒှ်မံၚ်Good Gameတုဲ မလိက်ဂှ် အကြာညးဝေၚ်gameတအ် သုၚ်စောဲစဂၠိုၚ်ရ။ အရံၚ်ဍေံဟွံပြံၚ်တှေ် အကံက်ဇကုဟွံဂီုကၠီုဟီုဂှ် ဒှ်မံၚ်postပတောံမွဲရ။

Postပတောံဗီုဇဏံဂှ် နူကဵုအခိၚ်တေံလေဝ် ကေၚ်မံက်တိုန်ကၠုၚ်လဝ် နွံမံၚ်ကီုရ။ ဟိုတ်ဒှ်သာ်ဂှ်ရ ဆဵုတၚ်နၚ်ပရိုၚ်မွဲမွဲကဵုဒှ်၊ ဆဵုpostမွဲကဵုဒှ် လ္ပပတှေ်စှေ်စိုတ်ပြဟ်ဏီညိ။ ပရိုၚ်ဒးဒှ်ဇကုဆဵုလဝ်ဂှ် ဒှ်မာန်မံၚ်ရဟာ ဒှ်ဟွံမာန်ဟာဂှ် ပါ်ပါဲကူချပ်ရံၚ်အးအးတုဲမှ စှေ်စိုတ်ပါ်ပရအ်ညိဂှ် မိက်ဂွံဗတိုက်ဖ္ဍောဝ်ဏာကီုရ။

Categories
ပရိုင်ပတောံ: Fact-Checking ပရိုၚ်

ရဲသုင်စောဲsocial mediaတအ် ဒးစွံသတိကဵု ပီုပြင်ပရိုင်ပတောံ နဲကဲတင်မသုန်(၅)တင်

ရဲကၠောန်ဗဒှ်ပရိုင်ပတောံတအ် နဲကဲလဵုမွဲ ဍေံတအ်ကၠောန်စလေပ်ဂှ်တှေ် မိက်ဂွံကဵုနကဵုလညာတ်ကီုရ။ နဲကဲဍေံတအ်ကၠောန်ဖန်ဗဒှ်စလေပ်ဂှ်တှေ် ပိုဲတအ်ဂၠိုက်ဂၠာဲ သ္ရဳဂၠိပ်ရံင်တုဲ နွံမံင်ဗီုပြင်နဲကဲ တင်မသုန်(၅)တင်ရ။

(၁)ကုတ်ဆက်လဝ်ဗီုပြၚ် လိက်တၞးပရိုၚ်ဂျာနယ်(သတၚ်းစာ)တုဲ ဖန်ကၠောန်ဗဒှ်ပရိုၚ်ပတောံ

ကုတ်ဆက်လဝ်ဗီုပြၚ် လိက်တၞးပရိုၚ်ဂျာနယ်(သတၚ်းစာ)တုဲ ဖန်ကၠောန်ဗဒှ်ပရိုၚ်ပတောံဟီုဂှ် စုတ်လဝ်က္ဍိုပ်လိက်၊ စၟတ်တ္ရဲ၊ ဗီုရုပ်ပတောံတုဲ ပတုပ်လဝ် ညံၚ်ကဵုလိက်ပရိုၚ်တအ်တုဲ တြးပတိတ်မံၚ်ပရိုၚ်ပတောံတအ်ဂှ်လေဝ် ဒှ်နဲညးဗှ်ပရိုၚ်တံ စိုတ်ဂွံလုပ်၊ ဂွံပတှေ်စလောဲ မွဲနဲကီုရ။ အခိၚ်ခေတ်ကာလလၟုဟ်ဏံဝွံ ဌာနပရိုၚ် လုပ်ကဵုသၞောဝ်တအ် တက်ပတိတ်အောန်ကၠုၚ်မံၚ်ဂှ် ပိုဲဒးစွံသတိထေက်ရောၚ်။

 (၂)ကၠောန်လဝ်ဗီုပြၚ်screenshotတုဲ တြးပရိုၚ်ပတောံ

ကၠောန်လဝ်ဗီုပြၚ်screenshotတုဲ တြးပရိုၚ်ပတောံဟီုဂှ် ရဲကၠောန်ဗဒှ်ပရိုၚ်ပတောံတအ် ကဵုက္ဍိုပ်လိက်ပရိုၚ်ပတောံ ဖန်ဗဒှ်လဝ်တအ်ဂှ်ကီု၊ ဗီုပြၚ်ဍေံတအ် အတိုၚ်မိက်ဂွံဒှ်ဂှ် ကၠောန်ဗဒှ်စကေတ်တ်တုဲ တက်လဝ်screenshotတုဲ နကဵုအကံက်ပတောံဗွဲမဂၠိုၚ်၊ pageဗွဲမဂၠိုၚ် တြးပတိတ်မံၚ် ပရိုၚ်ပတောံရ။ ဟိုတ်နူဒှ်မံၚ် ဗီုပြၚ်screenshotတုဲ တြးပတိတ်စ လ္တူsocial mediaတအ် လောဲသွာၚ်ဂှ်ရ ပိုဲတအ်ဒးစွံသတိရောၚ်။

(၃)ပတိတ်လိက်ပရိုၚ်လလောၚ်တြးတုဲ  ကၠောန်ပရိုၚ်ပတောံ

ပတိတ်လိက်ပရိုၚ်လလောၚ်တြးတုဲ ကၠောန်ပရိုၚ်ပတောံဂှ်တှေ် ကေတ်လဝ်တံဆိပ်ခြာlogo ဂကောံမွဲမွဲတုဲ ကၠောန်ပတောံလဝ် ညံၚ်ကဵုLogoဇေတ်တ်တအ်ဂှ်တုဲ ရဲကၠောန်ဗဒှ်ပရိုၚ်ပတောံတအ် ချူလလောၚ်တြး ပတိုန်စလေပ်ရ။ ကၠောန်ဖန်ဗဒှ် ဗီုဗီုဇဏံဂှ် မၞိဟ်ဗှ်မံၚ်ပရိုၚ်တအ် ပတှေ်စလောဲရ။ ဒၟာနူဂှ်ရ နူကဵုဂကောံတအ်

ဒးကလေၚ်သောၚ်ကလးမံၚ် လိက်လလောၚ်တြးညးတအ်ဂှ် ပိုဲဂွံဆဵုကေတ်မံၚ်ရ။ ဟိုတ်ဒှ်သာ်ဂှ်ရ ဆဵုလိက်လလောၚ်တြး logoဂကောံမွဲမွဲမ္ဂး logoဏံဍာံဍာံရဟာ၊ ပတောံဟာဂှ် ဂၠိုက်ဂၠာဲတုဲမှ ပတှေ်စှေ်စိုတ်ထေက်ရောၚ်။

(၄)ပရောပရာဒှ်လဝ်တုဲတုဲတေံဂှ် ညံၚ်ကဵုဒှ်မံၚ်လၟုဟ်ကီု ဖန်ဗဒှ်ပရိုၚ်ပတောံ

အခိၚ်လောန်တုဲကၠုၚ်တေံ ပရိုၚ်မွဲမွဲကီု၊ ပရောပရာဒဒှ်မွဲမွဲကီု ဒှ်လဝ်တုဲတုဲတအ်ဂှ် ညံၚ်ကဵုဒှ်မံၚ် အခိၚ်လၟုဟ်ကီု ကလေၚ်သုၚ်စောဲမံၚ်ဂှ် ပိုဲဂွံဆဵုကေတ်ရ။ စၟတ်တ္ရဲ နူကဵုပရိုၚ်တြေံတြေံတေံဂှ် ပဠောဝ်ထောံတုဲ စုတ်လဝ်စၟတ်တ္ရဲ အခိၚ်လၟုဟ်တုဲ တၚ်နၚ်ပရောပရာတအ်ဂှ် ဗီုပြၚ်ဒးစိုတ်ဂှ် ဍေံတအ် ကလေၚ်ပဠောဝ်တုဲ ပတိုန်လေပ်မံၚ်ဂှ်ရ ပိုဲဒးစွံသတိရောၚ်။

(၅) ကဵုလဝ်creditတုဲ ပတောံပတိုန်မံၚ်ပရိုၚ် ညံၚ်ရဴဌာနလုပ်ကဵုသၞောဝ်တအ်ကီု ဖန်ဗဒှ်ဒၟံၚ် ပရိုၚ်ပတောံ

ကဵုလဝ်creditတုဲ ပတောံပတိုန်မံၚ်ပရိုၚ် ညံၚ်ရဴဌာနလုပ်ကဵုသၞောဝ်တအ်ကီု ဖန်ဗဒှ်ဒၟံၚ် ပရိုၚ်ပတောံဂှ်တှေ်

Postပတိုန်မံၚ် လ္တူsocial mediaဗွဲမဂၠိုၚ်တအ်ဂှ် သၟဝ်လိက်ပရေၚ်ဂှ်ကီု၊ သၟဝ်ပရိုၚ်ဂှ်ကီု စုတ်စွံလဝ်creditနွံရ။ Postလ္ရဵုဂှ်တှေ် အတိုၚ်ပရိုၚ်မွဲပိုဒ်ဂှ် ပဠောဝ်ထောံ တၚ်နၚ်ဗၠေတ်တ်တုဲ သၟဝ်ဂှ်စုတ်ထောံcreditတုဲ ညံၚ်ရဴ နူကဵုဌာနပရိုၚ်လုပ်ကဵုသၞောဝ် ပတိုန်လဝ်ကီု ပတိုန်ထၜးမံၚ် ပရိုၚ်ဗၠေတ်တ်တအ်ဂှ် ဒးစွံသတိရောၚ်။

ရံၚ်ကဵုနဲကဲ တၚ်မသုန်(၅)တၚ်ဏံတုဲ ရဲကၠောန်ဗဒှ် ပရိုၚ်ပတောံတအ်လေဝ် နဲကဲဗီုပြၚ်ဗွဲမဂၠိုၚ်ပတိုန်ဒၟံၚ် ပရိုၚ်ပတောံဂှ် ဂွံဆဵုကေတ်ရ။ ပတှေ်ဒးအာ ပရိုၚ်ပတောံမ္ဂး ဒှ်အန္တရာယ် သွက်ဘဝပိုဲလေပ်ရ။ ဟိုတ်ဒှ်သာ်ဂှ်ရ ညံၚ်ဂွံစဳစာန်လ္တူပရိုၚ်၊ ညံၚ်ဂွံကၠိုဟ်လ္တူပရိုၚ်မာန်ဂှ် စပ်ကဵုကိစ္စ ပရေၚ်ကဵုပညာတအ်လေဝ် ထေက်ကဵုဒးဗှ် ဂၠိုက်ဂၠာဲထေက်ရောၚ်ဂှ် မိက်ဂွံဗတိုက်ဖ္ဍောဝ်ဏာကီုရ။