သွက်ဂွံထ္ပက်စၟတ်တဲ စၞးဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဂလိုၚ် ပ္ဍဲသ္ဘၚ်သဳကၠဳပရေၚ်ၜိုဟ်လလံဍုၚ် ကောံဓရီုပေန်လုၚ် ၂၁ ဗွဝ်ကၠံ အလန်ဒုတိယဂှ် သၟာန်သၟုက်ကေတ်လဝ်ဆန္ဒလေဝ် ဟွံမွဲဂှ်ရ ဒှ်စၞးဗော်ကောန်ဂကူမန်(MNP) ကီုရောၚ်ဂှ် ဟွံဒုၚ်ကေတ် သာ်ဝွံ နာဲလျးတၟး ညးအုပ်ကာနာနာ ဗော်ကောန်ဂကူမန် ဟီုရ။
ပ္ဍဲကောံဓရီု သ္ဘၚ်သဳကၠဳ ပရေၚ်ၜိုဟ်လလံဍုၚ် ပေန်လုၚ် ၂၁ ဗွဝ်ကၠံ အလန်ဒုတိယ မကၠောန်ဒၟံၚ်လၟုဟ်ဝွံ ဟိုတ်နူ UNFC ကံၚ်ဇြဳဖေဝ်ဒရေဝ်ကောန်ဍုၚ်အရၚ် ဟွံတိုန်ဂှ်ရ ရမျှာၚ်ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံ ဇြဟတ်ဍိုန်လျမံၚ်ရောၚ် နာဲလျးတၟး ညးအုပ်ကာနာနာ ဗော်ကောန်ဂကူမန် MNP ဟီုရ။
ပ္ဍဲတွဵုရးမန်ဝွံ ဍိုက်ပေၚ်တဴကဵု ကပေါတ်ဗၞိက် မတိတ်နူပရေၚ်တဵုလွဳ မပ္တံသြောံသ္ၚု၊ထ္ၜိုတ်၊ ဒူရေန် မၚ်ဂုတ် လမုတ် ပၞဴ သဳလော သိၚ်ဃဵု ကြုက် ကေုာံ သတ်တအ်လေဝ်ကီု၊ ကပေါတ်တိတ်နူကမၠောန်တမ္ၚာ မပ္တံခရံက်ဓမေန် ခရံက်က ဍာ်ကဝ်ခရံက် ကကှ်ကှ်တအ်လေဝ်ကီု၊ ကပေါတ်တိတ်နူဍာ်ဖနုၚ် ၜဵုဂယိုၚ် လေဝ်ကီု နွံတဴဗွဲမဂၠိုၚ်ကီုရတုဲ ကပေါတ်ဗၞိက်ဂမၠိုၚ်ဏံ ဒှ်အရာမဖန်ဗဒှ်ကဵုအခေါၚ်ခိုဟ် သွက်ဂွံဓမံက်ရုပ်ရဴ ကမၠောန်ပိုန်ဂြပ် အဇာဍောတ် အဇာဒေါဝ်ဏောၚ်ဟီုမဂး ဟွံဗၠေတ်ရ။
တမ်ကမၠောန်အဓိက ပ္ဍဲဒေသတွဵုရးမန်ဝွံ သၟာၚ်နူကမၠောန်ဝါဗ္ၚ၊ကမၠောန်ကၠအ်ထ္ၜိုတ်တုဲ ကမၠောန်ကၠအ်နာနာ မပ္တံကၠအ် ဒူရေန် မၚ်ဂုတ် လမုတ် ပၞဴ သဳလော သိၚ်ဃဵု ကြုက် ကေုာံ ကၠအ်သတ်တအ်လေဝ် နွံတဴဗွဲမဂၠိုၚ်တုဲ နူကဵုကမၠောန်တမ္ၚာပၠန်လေဝ် ခရံက်ဓမေန် ခရံက်က ဍာ်ကဝ်ခရံက် သီုကကှ်ကှ်တအ်ကီု၊ နူဍာ်ဖနုၚ် ၜဳဇၞော်ဂှ်လေဝ် ကမၠောန်ကၠောန်ပ္တိတ်ၜဵုဂယိုၚ် နွံတဴကီုရ။ ကမၠောန်ဂမၠိုၚ်တအ်ဝွံ အတိုၚ်ဗီုပြၚ်မစေန်ဆက်ကၠုၚ် နူအခိုက်တမၠာတမၠာတေံဟေၚ် ကၠောန်ကၠုၚ်လၟေၚ်အဆက်က် ဒဵုကဵုတ္ၚဲဏီ ဂွံဆဵုကေတ်ရ။
ဌာနဗဟဵုပရေၚ်ဖေါအ်ဗြေဝ် ကမၠောန်ပိုန်ဂြပ်အဇာဍောတ် အဇာဒေါဝ် နွံသၟဝ်ဌာနဝန်ဇၞော်ကွတ်စက်ဂှ် စပံက်ကၠုၚ်လဝ် နူဂိတုအေဗရဴ (၄) သၞာံ ၂၀၁၂ တေံတုဲ ဌာနပရေၚ်ဖေါအ်ဗြေဝ် ကမၠောန်ပိုန်ဂြပ် အဇာဍောတ် အဇာဒေါဝ် ပ္ဍဲရးဒေသဇၞော် ကေုာံတွဵုရးတံဂှ် စပံက်ကၠုၚ်လဝ် နူဂိတုမေ သၞာံ ၂၀၁၄ တေံရ။
အ္စာချူလိက် ဥူတာန်သဵုနာၚ် ဗှ်လဝ်လိက်ကၞပ် ‘ဒပ်ပၞာန်ဒဳမဝ်ကရေဇြဳ’ ပ္ဍဲ(စနေစာပေဝိုၚ်း) ကေုာံ ပ္ဍဲအသေအဟာန်ဗှ်ဗၞုဟ် ဟံသာဝတဳ ဥူဝေန်တေန် စုတိပေၚ်ပိသၞာံ ကၠောန်ကၠုၚ်လဝ် ဒၞာဲ(တော်ဝၚ်နှၚ်းဆီ) ဍုၚ်လ္ဂုၚ် ပ္ဍဲအေဗရဴ ၂၁ တုဲကၠုၚ်ဏံ သ္ၚဳဂၠိပ်ပါ်ပါဲလဝ် “ပ္ဍဲဍုၚ်ဗၟာဏံ အလဵုအသဳမွဲဓဝ်ဟွံသေၚ်ပုဟ်၊ အလဵုအသဳ နွံမံၚ်ၜါဏောၚ်၊ ယဝ်ဒှ်ဍုၚ်ဍိုက်ပေၚ်ကဵုဒဳမဝ်ကရေဇြဳမ္ဂး ဒပ်ပၞာန်ဂှ် ဒးက္လၚ်အမိၚ်အလဵုအသဳ။ လၟုဟ် ဗီုဂှ်လေဝ်ဟွံသေၚ် အလဵုအသဳ ညးဍုၚ်ကွာန် ရုဲပ္တိုန်လဝ်ဂှ် ဒှ်ညံၚ်ဒးက္လၚ်မံၚ်အမိၚ် ဒပ်ပၞာန်ရ။ ဣဏံဂှ် ဒှ်အရာပိုဲတံ ဒးပဠေဝ် သီုကဵုသၞောဝ်ဥပဒေ ၂၀၀၈ ဂှ်ဏောၚ်” ဂးလဝ်သာ်ဏံရ။
သယံဇာတတွဵုရးမန် ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်ကမၠောန်ၜဵုယအ်သဝ်စှေ်ကၠုၚ်မံၚ်တံဂှ် ထမံက်ကမၠောန် SME ကဵု ပရေၚ်ဂၠေံသြန်ဗါန် Bank ကီု သၞောဝ်လ္ၚဵုလပါ်အလဵုအသဳတံပလေဝ်ကဵုမာန်မ္ဂး ကလေၚ်ခိုဟ်တိုန်မာန်ရောၚ် အေဝ်ဒဳတာ ဗညာအံၚ် ဆဵုဂဗသၟာန်သှ်လဝ် တၠဖဴၜဵု ကောန်ဂကောံ “ဂကောံညးတၠကၠောန်ၜဵု-တွဵုရးဍုၚ်မန်” နာဲဟုတ်
ဒဝ်အံၚ်သာန်သုကျဳ ကဵု ဒဳမဝ်ကရေဇြဳဖေဝ်ဒရေဝ်
ပ္ဍဲသ္ဘၚ်သဳကၠဳပရၜေိုဟ်လလံဍုၚ်-ပေန်လုၚ် ၂၁ ဗွဝ်ကၠံ အလန်ပထမေကၠာန်ကၠုၚ်လဝ် ဒၞာဲဍုၚ်နေပျဳဒဝ် ဂိတုအဝ်ဂါတ် ၃၁ သၞာံ ၂၀၁၆ တုဲကၠုၚ်ဏံဂှ် ဒဝ်အံၚ်သာန်သုကျဳ စပ္တံရပ်စပ်စကာကၠုၚ် ဝေါဟာမအရေဝ် ‘ကၟိန်ဍုၚ်ပံၚ်ကောံ ဒဳမဝ်ကရေဇြဳဖေဝ်ဒရေဝ်’ အလန်ကၠာအိုတ်ဂှ် ဂွံဆဵုကေတ်ရ။
အကာဲအရာဂကောံပၠန်ဂတး
ဂကောံပၠန်ဂတးကောန်ဍုၚ်အရၚ်ဂမၠိုၚ်(ဝါ) ဗော်/ဒပ်ပၞာန်ကောန်ဍုၚ်အရၚ်ဂမၠိုၚ် EAOs တံ ရံၚ်အတိုၚ်ခံက်အၚ်ဗွဲသၟဝ်ဏံမ္ဂး အတိုၚ်ညးဂမၠိုၚ်ဂိုၚ်သမ္တီမၞုံဒၟံၚ် (၂၁) ဂကောံဂှ် စပ်ကဵုလက်ကသုက်တုပ်စိုတ် ပရေၚ်ဒေါအ်ပန်ပှော်အလုံဍုၚ် (Nationwide Ceasefire Agreement-NCA) (၈) ဂကောံထပက်လဝ်စၟတ်တဲတုဲ (၇) ဂကောံ လလောၚ်တြးလဝ် ဟွံထပက် NCA ၊ သှေ်မံၚ်အကြာ (၆) ဂကောံ ဟွံဒှ်ထပက် NCA ဏီ။
နကဵုဗော်ဍုၚ်မန်တၟိကဵု လက်ထက်သမ္မတဥူတိၚ်သိၚ် အလဵုအသဳတုဲကၠုၚ်တေံ ထပက်ကၠုၚ်လဝ်လိခ်ကသုက်ပရေၚ်ဒေါအ်ပန်ပှော် ကဆံၚ်တွဵုရး/ ကဆံၚ်ကၟိန်ဍုၚ် ပ္ဍဲကဵုသၞာံ ၂၀၁၂ တေံဂှ်ရ အကာဲအရာတ္ၚဲဏံ ရမျှာၚ်လွဟ်သ္ၚိတ်ဇြမံၚ်၊ ရုၚ်ဆက်ဆောံဂမၠိုၚ် ဆက်ပံက်လဝ်လ္တူဍုၚ်မာန်၊ ကောန်ဗော်ဒးဒုၚ်ထံၚ်သၞာံဇမၠိၚ်တံဗၠးတိတ်ကၠုၚ်၊ ဗော်ကီု ဂကောံမန်နာနာတံကီု ကောံကၠောန်မံၚ်ပရေၚ်စန်ဒက် ချဳဒရာၚ်မံၚ်ဗီုပြၚ်လၟုဟ်ဏံမာန်ဏောၚ်ဂှ် ကလေၚ်သ္ၚဳဂၠိပ်စၚ်ခြၚ်ဗှ်သၞာကေတ်မာန်ရောၚ်။ သာ်ဂှ်ဟွံသေၚ် ပ္တောံၜတ်ကဵုအကာဲအရာ KIO ကီု သီုကဵုကောန်ဂကူကချေၚ်တံကဵု ဒပ်ပၞာန်အလဵုအသဳတံ အကာဲအရာက္တဵုဒှ်မံၚ်ပွိုၚ်ပိပန်သၞာံဏံမ္ဂး ၜိုတ်ကၞာတ်ချိၚ်ဆညာတ်ကေတ်မာန်ရောၚ် ထေၚ်ခယျ။
အကြာဏံ သွက်ဂွံထပက်စၟတ်တဲ NCA မာန် တၚ်နၚ်ဒပ်ပံၚ်ကောံ UNFC အာတ်မိက်လဝ် (၉) တၚ်ဂှ် ဂိတုမာတ် (၃) တုဲကၠုၚ်ဏံ လပါ်အလဵုအသဳတုပ်စိုတ် နကဵုမူဟီုကီုလေဝ် လဇုဲလဇအာကွေံကွေံရ သာ်ဝွံသ္ကိုပ်ပၞာန်ဂွမ်မဝ် ဒုဥက္ကဌ(၂) KIO ချူလဝ်လ္တူမုခ်လခ် Facebook ညးတေံဂှ် ဂွံဗှ်ရ။ ကၠာနူဂှ်ပွိုၚ် (၇) တ္ၚဲဟေၚ် ဂိတုဖေဖဝ်ဝါရဳ (၂၄) ဂှ် ဂကောံပၠန်ဂတး “ဝ” UWSA က္ဍိုက်ပ်သၟဝ်ကျာ (၇) ဂကောံတံ ဒက်ပ္တန်ဒပ်ပံၚ်ကောံတၟိမွဲတုဲ ပြသၞာပရေၚ်ၜိုဟ်လလမ်ဂှ် ညးတံဟွံသောၚ်ကလးအာနကဵုဂၠံၚ် NCA ဂၠာဲအာနဲတၟိရောၚ် လလောၚ်တြးလဝ်ရ။
အပ္ဍဲဒပ်ပံၚ်ကောံပံက်တၟိဏံ ညးအာက္ဍိုပ် UNFC ကချေၚ် KIO ကဵု သေံ SSPP တံ ပါလုပ်မံၚ်။ ဟိုတ်ဂှ်တုဲ အလဵုအသဳ နကဵုမူတုပ်လဝ်စိုတ် တၚ်အာတ်မိက် (၉) တၚ်ဂှ် အပ္ဍဲဒပ်ပံၚ်ကောံ UNFC အခိၚ်တ္ၚဲဏံ ဂွံဆက်သ္ပဒတန်အာ ခက်ခိုအ်မံၚ်ဖိုဟ်ရဏောၚ်။ နကဵု UNFC သဳကၠဳမံၚ်ကဵုအလဵုအသဳ အာတ်မိက်လဝ်ကိစ္စ MNDAA, TNLA, AA တံ ညံၚ်ဂွံပါလုပ် အဝေါၚ်ထပက်စၟတ်တဲသီုဖအိုတ်မွဲစွံမာန် All Inclusive အဃောဂိုတ်ဂစာန်မံၚ် ဇြဟတ်ဒပ်ပံၚ်ကောံဇကုဂှ် နူဇကုထပ်ကၟေက်ကလှေ်တိတ်အာတုဲ အကာဲအရာဒပ်ပံၚ်ကောံ UNFC လၟုဟ်ဂှ် က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ဆေၚ်စပ်တံ ဟွံဒုၚ်ဆဵုဂဗသောၚ်ကလးကဵုအ္စာပရိုၚ်တံရ။
ၜိုန်ဂှ်လေဝ် KIO ,SSPP တံ နုက်တိတ်အာနူ UNFC ဂှ် လလောၚ်တြးဟီုဂးလဝ်ဟၟဲဏီ၊ ဟီုမွဲနဲပၠန်မ္ဂး ပြဟ်ဟ်ဏံ အပ္ဍဲဒပ်ပံၚ်ကောံသၟဝ်ကျာတေံကီု ဒပ်ပံၚ်ကောံ UNFC ကီု သီု ၂ ဒၞာဲဏံ ညးတံပါလုပ်မံၚ်ဖိုဟ်ဏောၚ် ဟီုစမံၚ်ရ။
ညးတာလျိုၚ် ဌာနဇၞော်အပ္ဍဲဍုၚ် ကမ္မတဳရေၚ်တၠုၚ်ကေၚ်ကာဗဟဵု ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ နာဲဝေန်လှ ပ္ဍဲဂိတုမာတ် (၂၂) ဒၞာဲရုၚ်ဗှ်လိခ်နာဲယှိုကျေန် အတိုၚ်သောၚ်ကလး ဟီုလဴလဝ်ကဵု ခၟဳသၚ်၊ ဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ကဵု ဂကောံမဟာဇန်မန် CSO တံမ္ဂး အကာဲအရာလၟုဟ်ဏံ အတိုၚ် UNFC အာတ်မိက်လဝ် ဂကောံရပ်လွဟ်သီုဖအိုတ် ညံၚ်ဂွံပါလုပ်ထပက်စၟတ်တဲ NCA မွဲစွံဂှ် ဒှ်ဟွံမာန်၊ ဟိုတ်ဂှ်ရ နကဵုဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ ကသေံပၟဝ်ပံၚ်တောဲကဵု ကောန်ဂကောံ UNFC သှေ်မံၚ်တံတုဲ ညံၚ်ဂွံထပက် NCA မွဲစွံ ဂစာန်အာရောၚ် ဂွံတီရ။
“လောန်ကၠုၚ် ၂၀၁၂ တေံ ဗော်ပိုဲထပက်ကၠုၚ်စၟတ်တဲ ပရေၚ်ဒေါအ်ပန်ပှော်အဆံၚ်တွဵုရးဂှ် သွက်ဂွံတက်ကျာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ရ။ တုဲပၠန် အဆံၚ်ကၟိန်ဍုၚ် ထပ်ထပက်ကၠုၚ်စၟတ်တဲပၠန်ဂှ်လေဝ် သွက်ဂွံတက်ကျာပၠန်ရ၊ လၟုဟ် ထပ်ထပက်စၟတ်တဲ NCA ဂှ်လေဝ် သွက်ဂွံသဳကၠဳတက်အာကျာ ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ရတှေ် သွက်ဗော်ပိုဲ ကမၠောန်တၟေၚ်တိုန်တၞဟ်ခြာ ဟွံသေၚ်ပုဟ်” ရဴဝွံ နာဲဝေန်လှ ဟီုလဝ်ရ။
ပရေၚ်ဒေါအ်ပန်ပှော်ဟီုဂှ် ၜိုန်ရဆေၚ်စပ်မံၚ်ကဵု ဗော်ရပ်လွဟ်ဟေၚ်ဟီုကီုလေဝ် ဒှ်အရာဆက်စပ်မံၚ်ကဵု ပရေၚ်ညးဂမၠိုၚ် ပရေၚ်ကံကုသဵုဂကူရောၚ်။ ကာလသဳကၠဳပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဟီုဂှ် ဆေၚ်စပ်အာမံၚ်ကဵု ကိစ္စအလုံကောန်ဂကူမန်ရောၚ် ညးဆက်သောၚ်ကလးလဝ်နွံရ။
အတိုၚ်ခံက်အၚ်ဗွဲလ္တူတေံ သှေ်မံၚ်အကြာ ၆ ဂကောံမ္ဂး ပ္ဍဲ UNFC တၠုၚ်လအာသွက်ဂွံထပက်စၟတ်တဲ ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိကဵု ဗော်ကရေၚ်ဍာဲ KNPP ၜါဗော်ဏံဟေၚ် ထေၚ်ထေၚ်လဵုလဵုဆဵုမံၚ်ရ၊ သှေ်မံၚ် ရခေၚ် ANC, ဠာဟူ LDU, “ဂကောံဝဍောတ်” WNO တံ ဒှ်မံၚ်ဂကောံဍောတ်တ်ရဂးတုဲ ဟွံဒးထပက်စၟတ်တဲ NCA ဂွံအခေါၚ်တိုန်စိုပ်သဘၚ်သဳကၠဳပေန်လုၚ်ဏောၚ် လပါ်အလဵုအသဳဟီုဂးမံၚ်နွံ ပရိုၚ်တိတ်မံၚ်။ တုဲပၠန် ဂကောံနာဂ NSCN-K ဟွံပါလုပ်ဂကောံ UNFC ဂှ်ပၠန် စပ်ကဵုပရေၚ် NCA တုဲ အကြာဏံချဳဒရာၚ်ဟီုဂးတိုန် ဟၟဲလးလးရ။
အကြာ ဒပ်ကရေၚ်ထပက်လဝ် NCA ၃ ဗော်ကဵု ဒပ်မၚ်ပယျဵုကရေၚ် BGF တံဂှ် ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ NMSP မွဲဟေၚ် ဒတူလာၚ်မံၚ် သကုတ်ဒေသသၠုၚ်ကျာဍုၚ်ပိုဲဏံရ။ ဗီုပြၚ်ခက်ခိုအ်ကြံၚ်မ္ၚိုဟ်လဝ်တံ ကလေၚ်ရံၚ်အာမ္ဂး စနူဂိတုအံက်တဝ်ပါမံက်တေံ သဘၚ်သဳကၠဳပေၚ်လုၚ် ၂၁ ဗွဝ်ကၠံအလန်ပထမတုဲ အကြာဗော်ဍုၚ်မန်တၟိကဵု ကရေၚ် KNU ဒှ်ပေါဲဗတိုက် ဒၞာဲဒေသဍာ်ဗုအောန်အိုတ် ၄ ဝါ၊ သဘၚ်တ္ၚဲကောန်ဂကူ မရနုက်ကဵု ရ၀ ဝါ(ဗဟဵု) ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ ကၠောန်ဗဒှ်ဒၞာဲသၠာတ်ကွာန်ပလိုၚ်ဂျပါန် ဇက်တိုန်နကဵုကရေၚ်ပၞာန်ပၠဒပ်ညံၚ်ဟွံကၠောန် ဒပ်ပၞာန်အလဵုအသဳတာဒၞာကၠုၚ်နကဵုလိခ်၊ ဒပ်ပၞာန်အလဵုအသဳတံ နနဲၜတ်တ်လုပ်ပၠံၚ်ကေတ်ထောံ သၞေဟ်ကၚ်အကံက်ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ ၃ ဒၞာဲ၊ ဒၞာဲဂွံလဝ်အခေါၚ်ဖျေံဒၞာဲဒပ် ခရိုၚ်မတ်မလီု၊ ပလိုၚ်ဂျပါန်တံဂှ် ဒပ်ပၞာန်အလဵုအသဳတံ ဍေမ်လုပ်ဗတိုက်၊ ရုၚ်ဆက်ဆောံဍုၚ်ရေဝ်ဂှ် ဒးဒုၚ်ဂၠိုက်ဂၠာဲ သီဏာကပေါက်စက်ဆက်စၠောံ(ဇဟ) ရဴဝွံသာ်ဝွံ အကာဲအရာကြံၚ်မ္ၚိုဟ်တိုန်လဝ်တံဂှ် ဒၟာနူဗော်ဍုၚ်မန်တၟိဟွံထပက် NCA ရောၚ် ထံက်ထ္ၜးဟီုဂးကၠုၚ် နွံရ။
ဗီုလဵုဟီုဟီု လက်ကရဴအိုတ်ဏံ သွက်ဂွံထပက်လိခ်ကသုက် NCA ဂှ် ကမ္မတဳရေၚ်တၠုၚ်ကေၚ်ကာဗဟဵု ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိဖျေံလဝ်သ္ဂုတ်သွာတ်တုဲရဂှ် ဟီုဂးလဴကလးလဝ် တုဲမံၚ်ရဏောၚ်။ နတဲနဇိုၚ် သွက်ဂွံဆက်ထမံက်ရုပ်ရဴဟေၚ် သှေ်မံၚ်ဏီ။
နိဒါန် NCA
လက်ထက်သမ္မတဥူတိၚ်သိၚ် ပ္ဍဲသၞာံ (၂၀၁၁)၊ ဂိတုအဝ်ဂါတ် (၁၈) စပ္တံနူကော်ဘိက် ပရေၚ်ၜိုဟ်လလမ် ကုဂကောံပၠန်ဂတး ကောန်ဍုၚ်အရၚ်ရပ်လွဟ် EAOs တံတုဲ ပရေၚ်ပဋိပက္ခလွဟ် အပ္ဍဲဍုၚ်ပိုဲဏံ ညံၚ်ဂွံပြေပြံၚ်အာမာန် ညးစၞးအလဵုအသဳကဵု ရဲပၠန်ဂတးတံ သီုၜါလပါ် ဆဵုဂဗသဳကၠဳဂၠာဲအာသွဟ် နနဲၜိုဟ်ဟ်သြိုဟ်ဟ်ရောၚ် ကိုပ်ကၠာပဏာမ ဂွံကၠုၚ်တၚ်တုပ်စိုတ်မွဲသာ်ကီု၊ မွဲအဆံၚ်တုဲမွဲအဆံၚ် ဆဵုဂဗတက်ကျာ ဆက်သဳကၠဳအာဂၠိုၚ်ၚ်ကဵုအလန်ဂှ် ချူဓဇက်ဂွံအာ လိက်ကသုက်တုပ်စိုတ် ပရေၚ်ဒေါအ်ပန်ပှော်အလုံဍုၚ်(Nationwide Ceasefire Agreement-NCA) တၚ်နၚ်ပါလုပ် (၃၃) ပိုဒ် နကဵုမူအပြောံကိုပ်ကၠာရ။ တၚ်နၚ်လိခ်ကသုက် NCA ချူဓဇက်တုပ်ဂွံလဝ်စိုတ် မူအပြောံဏံဂှ် ညးစၞးအလဵုအသဳ ဒု-ဥက္ကဌ ကမ္မတဳထမံက်ရုပ်ရဴပရေၚ်ကမၠောန် ၜိုဟ်လလမ်ကၟိန်ဍုၚ် UPWC ဝန်ဇၞော်ဥူအံၚ်မေန် ကေုာံ စၞးဂကောံရပ်လွဟ်ကောန်ဍုၚ်အရၚ် ဂကောံပ္ညဳပ္ညပ်ပရေၚ်ဒေါအ်ပန်ပှော်အလုံဍုၚ် NCCT ညးက္ဍိုပ် နာဲဟံသာ (အခိၚ်တေံ ညးအုပ်ကာနာနာ UNFC) တံ ပ္ဍဲကဵုသၞာံ ၂၀၁၅ ဂိတုမာတ် ၃၁ ဂှ် သ္ပစၟတ်သမ္တီလဝ် ဂတမုခ်သမ္မတဥူတိၚ်သိၚ်ရ။
နာဲဟံသာဂှ် “ဂွံမူအပြောံဏံတုဲ ကလေၚ်ပ္တိုန်ထ္ၜးကဵု က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ဂကောံရပ်လွဟ် ကောန်ဍုၚ်အရၚ်ပိုဲ၊ တၚ်နၚ် ဒးကလေၚ်ပဠေဝ်ဗပေၚ်စုတ်နွံတံဂှ် ညံၚ်ဂွံပလေဝ်စုတ်၊ ဗီုဂှ်ကီု ဂကောံ UPWC အလဵုအသဳဂှ်လေဝ် ကလေၚ်ပ္တိုန်ထ္ၜးကဵု ဂကောံ UPCC ညးတံတုဲ အရာဒးပဠေဝ် ဒးဗပေၚ်နွံတှေ် ပဠေဝ်ဗပေၚ်တုဲ သွက်ဂွံကလေၚ်ပ္ညဳ ညးသ္ကံပၠန်၊ ပြဟ်ဟ်ဏံ တၚ်တုပ်စိုတ်ဂှ် နဒဒှ်မူအပြောံဟေၚ်ရ။ ဒှ်သာ်ဂှ်ရ က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ဂကောံရပ်လွဟ်ကောန်ဍုၚ်အရၚ်ပိုဲတံ ကၠောန်ကောံဓရီု ပ္ဍဲလဝ်ခဳဠာ ဌာန်ဂအုပ်ဗဟဵု KNU တုဲ တၚ်လ္ၚဵုလ္ၚဵု မိက်ဂွံပဠေဝ်ဂှ် အာပ္တိုန်ထ္ၜးကဵု ညးစၞးအလဵုအသဳတံရ။ ဆဂး တၚ်ပိုဲပဠေဝ်လဝ်ဏံ လ္ပာ်အလဵုအသဳ ဟွံဒုၚ်တဲ၊ နဒဒှ်စၟတ်သမ္တီ ကောံဓရီုၜါလ္ပာ်ဂှ်ရ စွံထောံညိ၊ ဟိုတ်နူဒှ်လိက်ထ္ပက်လဝ်စၟတ်တဲ ဂတမုက်သမ္မတဂှ်ရ ညးတံ ဟွံဒုၚ်ပဠေဝ်ရ၊ ဒှ်သာ်ဂှ်ရ ဣဏံဂှ် ဒှ်တၚ် ပိုဲဟွံပေၚ်စိုတ်မွဲတၚ်” သာ်ဏံ ဟီုလဴလဝ်နွံရ။
အခိၚ်ဂှ်ပၠန် သွက်ပေါဲရုဲမာဲ သၞာံ ၂၀၁၅ အလုံမွဲဍုၚ် ပဠေဝ်စမံၚ်အိုတ်ရ။ အလဵုအသဳဂှ်လေဝ် ကၠာပေါဲရုဲမာဲဟွံတုဲ မိက်ဂွံချုက်ထောံလိခ် NCA ဂးရ။ လပါ် UNFC ဂှ်လေဝ် ဆက်ပတေၚ်တံၚ်လဝ်အခိၚ်၊ ၜိုန်ဂှ်လေဝ် ကောန်ဂကောံ NCCT နွံ ၆ ဂကောံ အလဵုအသဳတံၚ်ဂြဲဂွံဏာ ALP,CNF,PNLO, DKBA,KNU,KPC တံကဵု ဂကောံ RCSS, ABSDF ၜါဂကောံ ပံၚ်သီုဖအိုတ် (၈) ဂကောံ ပ္ဍဲ ၂၀၁၅ ဂိတုအံက်တဝ်ပါ ၁၅ ကၠောန်အသေအဟာန်ထပက်စၟတ်တဲ NCA ရ။ ကာလကၠောန်ဗဒှ် အသေအဟာန် EAOs (၈) ဂကောံ ထပက်စၟတ်တဲ NCA ဂှ် နကဵုသက်သဳ ကော်ဘိက်လဝ်ကီုလေဝ် “ကောန်ဍုၚ်အရၚ်ဖအိုတ်ဟွံပါလုပ်၊ ဖေက်စိုတ်ဓါတ်ပါ်ဒကးညးသ္ကံ“ ဂးတုဲ ဒဝ်အံၚ်သာန်သုကျဳ ဟွံတိုန်စိုပ်ကၠုၚ်လဝ်ဂှ် သမ္တီဒးမံၚ်ဏီရောၚ်။
နူအခိၚ်တေံတုဲ ကောန်ဂကောံ NCCT သှေ်ဒၟံၚ် (၁၀) ဂကောံ ANC,AA,KIO,KNPP,LDU,MNDAA,NMSP,TNLA, SSPP,WNO ကဵု UWSA,NDAA, NSCN-K (၃) ဂကောံ သီုဖအိုတ် (၁၃) ဂကောံတံဂှ် ဟွံဒှ်ထ္ပက်စၟတ်တဲ ဒဵုကဵုလၟုဟ်ဏီ။ အပ္ဍဲဂှ် လၟုဟ် ရ ဂကောံထပ်ဒက်ဒပ်ပံၚ်ကောံတၟိမွဲတုဲ နဲသောၚ်ကလးပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဍုၚ်ပိုဲဏံဂှ် ညးတံဟွံကေတ်ဂၠံၚ် NCA အာဗီုပြၚ်တၟိမွဲဂးရ။
လၟေၚ်တရဴ NCA
နကဵုဂကောံရပ်လွဟ် လုပ်ထပက်စၟတ်တဲ NCA မ္ဂး လၟေၚ်ဗီုတိပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် Political Road Map ဗွဲသၟဝ်ဏံ တုပ်စိုတ်ရောၚ်။ (အခန် ၅ – ပိုဒ် ၂၀ – လိခ်ကသုက် NCA)
– ပွမထပက်စၟတ်တဲ လိက်ကသုက် NCA
– ပွမတုပ်စိုတ် ချူခၞံမူပၞောန်လၟေၚ်ကမၠောန် သဳကၠဳပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် (ဒုၚ်သ္ဇိုၚ်ကဵုလၟေၚ်ကမၠောန်ဏံတုဲ ကၠောန်ဗဒှ်အာ သဘၚ်သဳကၠဳပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် အလိုက်ဂကူညးကဵုညး၊ ပညဳပညပ်သဳကၠဳလဝ် အရာပံၚ်ပစပ်ပရေၚ်ဂီုကၠီုနာနာ ကေုာံ တၚ်နၚ်ဒစးဒုၚ်ရေၚ်တၠုၚ်လဝ်ကိုပ်ကၠာတံ ညံၚ်ဂွံရေၚ်တၠုၚ်လဝ်)
-ပွမကၠောန်ဗဒှ် သဘၚ်သဳကၠဳဇၞော်ကၟိန်ဍုၚ် (ချုက်လိခ်ကသုက်တုပ်စိုတ်ကၟိန်ဍုၚ် Pyidaungsu Accord ၊ သ္ပဒတန်ပတိုန်ထ္ၜးပ္ဍဲကၠတ်ထဝ်ကၟိန်ဍုၚ်)
-အတိုၚ်တၚ်နၚ်ပါလုပ်ကၠုၚ် ပ္ဍဲ “လိခ်ကသုက်တုပ်စိုတ်ကၟိန်ဍုၚ်” ဂှ် ဓမံက်အာရုပ်ရဴ၊ လၟေၚ်ကမၠောန်အရာပံၚ်ပစပ်ကိစ္စပရေၚ်ဂီုကၠီုနာနာတံဂှ် ဓမံက်အာရုပ်ရဴ။
မွဲနဲပၠန် သရောပ်တၚ်နၚ်အဓိကတံမ္ဂး ဗွဲကိုပ်ကၠာ ဟွံဒးဗလးလွဟ် လုပ်ထပက်လိခ်ကသုက် NCA ၊ ဂကောံဇြဟတ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်သီုဖအိုတ်တံ ဒုၚ်သ္ဇိုၚ်ကဵု သွဟ်သဘၚ်သဳကၠဳပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် အဆံၚ်ကောန်ဂကူ၊ အဆံၚ်ကၟိန်ဍုၚ်တံတုဲ သောၚ်ကလးအာ ပြသၞာပဋိပက္ခလွဟ်၊ ဒုၚ်သ္ဇိုၚ်ကဵုတၚ်သဂုတ်သွာတ် သဘၚ်သဳကၠဳပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်တုဲ ပလေဝ်သ္ဇိုၚ်သၞောဝ်ပရေၚ်အုပ်ဓုပ်ဍုၚ်၊ ညံၚ်ဂွံဒက်ပ္တန်အာကၟိန်ဍုၚ် ဖိတ်ဒရေဝ်ဒဳမဝ်ကရေသဳမာန် အပ္ဍဲကဵုလိက် Peace & NCA- Myanmar Peace Center ချူခၞံတြးပတိတ်လဝ် ဂွံဆဵုမာန်ရ။
သရောပ်မ္ဂး အနာဂတ်တေံ သွက်ဂွံတက်ကျာသဳကၠဳအာကိစ္စပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်အိုဿီုနာနာတံဂှ် ကိုပ်ကၠာအိုတ် လိခ်ကသုက် NCA ဂှ် ဒးထပက်စၟတ်တဲကၠာရောၚ်။ တၚ်ကော်ဆဴဘပဠနာနာ သွက်ဒးစွံဒွိၚ်လေဝ်နွံဗွဲမဂၠိုၚ်၊ ဥပမာ ပ္ဍဲအရာဖျေံသ္ဂုတ်သွာတ်ပေါဲသဳကၠဳပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်အဆံၚ်ဆံၚ်တံဂှ် ဒးဒဂေတ်ဗက် အတိုၚ်ညးဂမၠိုၚ်သ္ဂုတ်သွာတ်ဟေၚ်ဒှ်တုဲ ညးစၞးလပါ်ဇကုလၟိဟ်အောန်၊ စရာဲပညာဍာ်ဒကေဝ်ကသပ်လညာတ်အောန်မ္ဂး ကောန်ဂကူတံဂွံအခေါၚ်အရာအောန်မာန်ရောၚ်။ အရာပံၚ်ပစပ်ကိစ္စပရေၚ်ဂီုကၠီုနာနာတံပၠန် ပ္ဍဲပ္ၚံက်အခန် DDR/SSR (ထောံလွဟ်၊ ဇူဒေါအ်နူပၞာန်၊ ပံၚ်ပကောံထောံဒပ်ပၞာန်၊ ကလေၚ်ပလေဝ်ပလေတ်ဖျေံဗီုပြၚ်ဒပ်ပၞာန်တၟိ) တံဂှ် ပရေၚ်ယှုက်ထုဲဇၞော်ဇၞော်လေဝ် က္တဵုဒှ်မာန်ကီုရောၚ်။
ရံၚ်အာမွဲလပါ်ပၠန် တၟော်လပါ်အခေါၚ်အရာခိုဟ်မ္ဂး လွဟ်ဇကုနွံပ္ဍဲတဲဇကုပၠန်၊ ဒပ်ပၞာန်မွဲလပါ်ကဵုမွဲလပါ် ပန်ပှော်ညးသ္ကံဟွံဂွံ၊ လတူဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ ၝောံပိုဒ် ၁၇/၁ ဒးရုပ်ကဵု၊ ဂွံအခေါၚ်ကၠောန်သဘၚ်သဳကၠဳအဆံၚ်ကောန်ဂကူ၊ ဂွံအခေါၚ်တိုန်စိုပ်သဘၚ်သဳကၠဳပရေၚ်ၜိုဟ်လလမ်အဆံၚ်ၚ်တုဲ အရာပလေဝ်သၞောဝ်သ္ဇိုၚ်အုပ်ဓုပ်ဍုၚ်လေဝ် အခေါၚ်ပါလုပ်သဳကၠဳၜိုတ်ထေက်ကြိုက်နွံတိုန်၊ တုဲပၠန် ပ္ဍဲတရဴ NCA ဏံ ဂကောံပၠန်ဂတးဘဝတုပ် ၈ ဂကောံထပက်လဝ်စၟတ်တဲတုဲတုဲလေဝ်နွံမံၚ်ကီုတုဲ ပံၚ်တောဲလုပ်အာပေါဲဗတိုက်မွဲကရောံမ္ဂး ပ္ၚံက်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်အခိၚ်ကာလဏံ ဗွဲမပြေပြံၚ်တတ်ကၠောံမာန်ရောၚ်စၟဳညာတ်အာ အနာဂတ်အရာဒက်ပတန်ကၟိန်ဍုၚ်ဖိတ်ဒရေဝ်ဒဳမဝ်ကရေသဳ ဗီုပြၚ်ပေါဲဗတိုက်တၟိမံက်တိုန်မံၚ်ဏံ အရာကဵုသ္ဂုတ်သွာတ်သွက်ပေါဲအံၚ်ဇၞးကွပ်နာနာတံဂှ် တန်တဴမံၚ်ကဵုဗော်ရပ်လွဟ်တံသၟးဟွံသေၚ် အခန်ကဏ္ဍဂကောံမဟာဇန်နာနာတံလေဝ် အရာပၟိက်ကိစ္စဇၞော်ဒးပါလုပ်ထေက်ကီုရောၚ် ပ္တေဟ်ကေတ်လဝ်ရအဴ။
ဂကောံရပ်လွဟ် ကောန်ဍုၚ်အရၚ် ဗော်ပရေၚ်ညဳသၟဟ်ဝ UWSP ၊ ဂကောံမာၚ်ဠာ NDAA ၊ဗော်သၠးပွးရးကချေၚ် KIO ၊ ဗော်ပရေၚ်တဴတက်ရးသေံ SSPP ၊ တအၚ်ပလံၚ် TNLA ၊ ကဝ်က MNDAA ၊ ဒပ်ပၞာန်ရခေၚ် AA တံ (၇) ဂကောံ ကၠောန်ကၠုၚ်ကောံဓရီုပါန်သာန် ပ္ဍဲတ္ၚဲလက္ကရဴအိုတ် ဂိတုဖေဖဝ်ဝါရဳ ၂၄ ဂှ် သ္ဂုတ်သွာတ် တးပါဲကၠေံ သွက်ဂွံထ္ပက်စၟတ်တဲ လိက်ကသုက်တုပ်စိုတ်ဒိုအ်ပန်ပှော်အလုံမွဲဍုၚ် NCA နကဵုပရေၚ်ပၠတရဴဗော်ပရေၚ်ညဳသၟဟ်ဝ UWSP ဒက်ပ္တန်ကမ္မတဳပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် သွက်ဂွံသဳကၠဳ ကုအလဵုအသဳ သာ်ဝွံပ္တိတ်ကၠုၚ်လဝ် လိက်လလောၚ်တြးဂှ် ညးညးအဲအဲ တီမိၚ်ကီုရောၚ်ထေၚ်ကေတ်ရ။