ဂလာန်တမြံၚ်ကြံၚ်ကြံၚ်မ္ၚဵုဟ်မ္ၚဵုဟ်ဂြိုဟ်ဂြိုဟ်သ္ကာတ်သ္ကာတ် (ဓါတ်ပသဲက္ဍာၚ်ဇေတ်ဇေတ်) လတ်ၜေတ်တိတ်နူသၟန် ပါၚ်ဝန်ဇၞော်တခေၚ်နာဲကျဝ်မေန် နူသက္ကရာဇ်ဍုၚ် (၁၃၂၁)သၞာံ၊ ပယျာံဂိတုပုဟ် ဃောတိုန်သဳကၠဳ ကၠတ်ထဝ်ပ္ဍဲဍုၚ် မည်တြေံဍုၚ်လ္ဂုၚ်ဝွံရောၚ်။
ပ္ဂိတုမာတ္ခ်္ဏံဂွ္ ညးဆႏၵတုပ္သုီၐါေဗာ္ဂွ္ ဟုီဂးသ႘ကၜ႘ဂၜာဲမံင္နဲကဲသြက္ညးအာ ကႜိဳပ္တံဂြံဆာင္မုက္သ႘ကၜ႘ ကိစၥေဗာ္ပေရင္ဍဳင္ကြာန္မန္-သုီပေရင္ည႘သဿဟ္ဂကူမန္ရ။
ပရောဒဒှ်ဗွဲခမ္ဍောန်
ဒပ်အလဵုအသဳ ပန်ဂစိုတ်ထောံ ကောန်ကွာန် ၂ တလ ပ္ဍဲဍာန်အဒေါဝ်ကွာန် ပါၚ်မၚ်ဂၠန် ပွိုၚ်ဍုၚ် ရေဝ်သမၠုၚ်ကျာ နွံကၠုၚ်မံၚ်တုဲ ကိစ္စဏံ ဗီုလဵုလေဝ် ကယာန်တးကၠေံဟွံဂွံရ၊ ၜိုန်ဂှ်လေဝ် ဂလာန်ပါဲဒုဟ် နွံကၠုၚ်ဂှ် “မှာရာတုဲပန်ဒးအာ ဂးရ”၊ မှာရာအာဟာ ပန်ဂစိုတ်ထောံရဟာဂှ် တလခန္ဓ မသ္ပတလတဲဟေၚ်ရ တီအိုတ်တုဲ၊ လၟုဟ်မ္ဂး ကောန်ကွာန် ၂ တလ ဟွံမွဲကဵုဒုဟ်မွဲသာ်ဂှ် ဒးချိုတ်အာ ဍာ်ဍာဍာဣရ။
ပ္ဍဲပွိုၚ်ဍုၚ်မုဟ်ဍုၚ် တိသၠး၊ တိဖဠာတ်ကွာန်လှာ လၟိဟ် (၂၃.၆၅) ဧကဂှ် ဂကောံအုပ်ဓုပ်ကွာန်တံ ဟွံတီမွဲသာ် နူကဵုဌာနဗ်ၜတ်တဝ်တိ (မြို့နယ်မြေစာရၚ်း) ပ္တိတ်ဏာကဵုလိက်အခေါၚ်ကၠောန်တိ (ပုံစံ ၇) တုဲ မၞိဟ်ဂွံဏာတံဂှ် ဟိုတ်နူဒှ်တဴညးဒေသကွာန်ဂှ် ဟွံသေၚ်ကီု၊ ဗီုပြၚ်ပ္တိတ်ကဵုဏာလဝ်ဂှ်လေဝ် ဟွံကိတ်ညဳကဵုသၞောဝ်တိဍာ်ဍုၚ်ဗၟာ ပ္တိတ်လဝ် သၞာံ (၂၀၁၂) ဂးတုဲ ကောန်ကွာန်လှာ လၟိဟ်ၜိုတ် (၄၀၀) တၠပြၚ်တံ ဟွံပေၚ်စိုတ်အိုတ်ရ။
နူကၠာဟွံစိုပ်ကောံဓရီုဇၞော်ပရေၚ်ဂကူမန် ဂိတုမေပထမသတ္တဟတေံမ္ဂး ဗွိုၚ်ညးကဵုညးဂှ် သွက်ဂွံရုဲစှ်ညးစၞး ကီု၊ သွက်ဂွံပ္တိုန်ထ်ၜးအာလိက်စံၚ်ဗွိုၚ်ညးကဵုညးကီု နွံတုဲ ဂိတုမာတ် တတိယသတ္တဟဂှ် ဗွိုၚ်ညးကဵုညး သွက်ဂွံကၠောန်အာ ဒစးဒုၚ်ကောံဓရီုဇၞော်ပရေၚ်ဂကူမန် မရနုက်ကဵု(၈)ဝါဂှ်ရောၚ် နကဵုဂကောံပံၚ်ကောံ ပရေၚ်ဂကူမန်တံ လးဖျေံလဝ်နွံရ။
(ပ္တိုန်ဂုဏ်စရာဲကုသၚ်ရာမညတံ ဂွံအခေါၚ်သွဟ်လိက် ဗွဲဘာသာမန်ပ္ဍဲအလဵုသဳကၟိန်ဍုၚ် ပေၚ်ကၠံသၞာံ)
ဂကူဗၟာတံ ရပ်ကၠုၚ်လဝ်ဝါဒမဟာဂကူ ကမၠက်ဂကူပျူတုဲ ဖျေံမဟာဗျူဟာ ဆက်ကမၠက်ဂကူမန်ပိုဲဂှ် စတံနူခ ရေတ် (၁၀၅၇) တေံ သၟိၚ်ဗၟာအနဝ်ယျထာ ပ္တိုက်သီဂွံဏာပိဋ္ဋကတ်ပိ နူဍုၚ်မန်ရာမညသုဝဏ္ဏဘူမိတုဲဟေၚ် ဂကူဘာသာ သာသနာပညာမန်ပိုဲတံ လ္ၚုဂြုဲစှေ်မံၚ်သိုက်သိုက်အိုတ်ရ။ ပ္ဍဲခရေတ် (၁၄၇၆) ဂှ် သၟိၚ်မန်ဓမ္မစေ တဳ ပိုၚ်ပြဳဍုၚ်ရာမညပိဋ္ဌာနတုဲ သ္ပဒကာသီကလျာဏဳ ဍုၚ်ဟံသာဝတဳဂှ်တုဲဟေၚ် စတံဒက်သၟိတ်ပ္တိုန်ကၠုၚ် ဂိုဏ် ရာမညနိကာယအိုတ်ရ။ သၚ်မန်ရာမည် သၟိၚ်တၠပိုၚ်ဍုၚ် ကေုာံ မှဇန်မန်ပိုဲတံ ဟိုတ်နူထံက်ပၚ်လဟဵုသာသနာ အိုတ်တုဲ ဂကူဘာသာသာသနာပညာပိုဲမန်တံ ကလေၚ်ဂဵုလဟဵုတဴမွဲခေတ်ဂှ် ဗျာပ်တြးအာ စဵုကဵုညးဂၠးကဝ်တံ သ္ဒးသ္ပအံသဝ်အိုတ်ရ။
ကော်ကောံဓရီုကၠတ်ထဝ်ကောန်ဂကူအလန်ဒုတိယဂှ် ဂိတုဖေဖဝ်ဝါရဳ ၃ ဂှ်တုဲ ပ္ဍဲကောံဓရီုဝွံ ဗှ်လိက်သစ္စာ ကီု ရုဲစှ်ဏာ ဥက္ကဌ၊ ဒုဥက္ကဌ ကၠတ်ထဝ်တအ်တုဲဒှ်အာရ။
နူကဵုဍုၚ်ဇြပ်ဗုဂှ် အာလ္ပာ်ဒိုဟ်သၠုၚ်ကျာမ္ဂး ခြာၜိုတ် ၁၀ တိုၚ်ပြၚ်ညိမ္ဂး ဗၟံက်ဂၠံၚ်ကွဳစက်ဂှ် နွံကွာန်မန်ဗၟာ-နှဴ သီုဂကူကရေၚ် နွံမွဲကွာန်ရ၊ ဗၟံက်ကွာန်ဂှ် ဂၠံၚ်ဗလးတိမွဲကၞုၚ်ဂှ် လုပ်အာ အကြာကၠအ်ထၜိုတ်ရ၊ လုပ်စိုပ်ဂွံ အကြာၜိုတ်မွဲတိုၚ်မ္ဂး စိုပ်ဝါမွဲဍောတ် သီုတၞံတာနွံရ၊ ဆက်အာဂတတေံမ္ဂး စိုပ်ကွာန်ကရေၚ် ဆက်က်နွံ တုဲ ဆက်အာဂတတေံမ္ဂး ကၠိုဟ်စိုပ်ဂၠံၚ်အာကျာ်ပိ ကၠာဟွံစိုပ်ပါၚ်ဂၠံၚ် ကွာန်လတ်ယှာန် ဂှ်ရ။
ဟွံမိက်ဟီု ဟွံမိက်ချူလေဝ် ဒးဟီုဒးချူပၠန်ရ။ ပ္ဍဲပေဲါရုဲစှ်မာဲ အလံၚ်အမာတ်ကၠတ်ထဝ် (၂၀၁၅) တုဲဒှ်အာဂှ် ဗော် ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်မန်လုပ်သၞောဝ်ပိဗော် ကျအာမာဲအိုတ်တုဲ ခက်ဂၚ်အာလ္တူကၞာဲဇာညးဍုၚ်ကွာန်တံ အလံၚ်အ မာတ်ကၠတ်ထဝ်ကောန်ဂကူမွဲတၠကဵု အလံၚ်အမာတ်တွဵုရးဍုၚ်မန် ပိတၠဓဝ်တုဲ က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ဗော် ကောန်ဗော် ရဲ ဗော် မွဲဟာန်ကေုာံ ညးဍုၚ်ကွာန်သီုကဵုခမဳသၚ်တံ ဟီုဂးပါ်ပဲါသ္ၚဳဂၠိပ်ကၠုၚ် လ္တူဂကူမန်တံ နာနာသာ်ဂှ် ဂွံမိၚ် ကေတ်ရ။ “အကြာလဟီုပါ်ပဲါမံၚ်နာနာသာ်ဂှ် ဟီုဂးကၠုၚ်တုပ်ညးသ္ကံမွဲ
ပေဲါရုဲမာဲ ၂၀၁၅ ဏံဂှ်ဗော် NLD ဇၞးအာမာဲပိုတ်တ်သကုတ်သကုတ်တုဲ ဥက္ကဌညးတံဂှ်သ္ပမဟာမိတ်ကဵု ဥုယှိဲမာန် ဂကောံဇာဒိသိုၚ်တြေံတုဲပလေဝ်စမံၚ် ပရေၚ်ပြံၚ်သၠာဲကေတ်အဝဵုညံၚ်ဂွံဒှ်ဗွဲမကလိတ်က လောတ်ရ၊ ဥုယှိဲမာန်ဂှ် သ္ပထောံမဟာမိတ်ကဵု ဥက္ကဌ ဗော် NLD ဒဝ်သုတုဲ ညံၚ်ဂွံကၠောံ