Tag: ဂလာန်ညးဒါန်လိခ်

လောန်ကၠုၚ် ပ္ဍဲဂိတုဏံ စၟတ်တ္ၚဲ (၁၅) အံက်တဝ်ပါဂှ် အဃော က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ကောန်ဍုၚ်အရေၚ် (၁၀) တၠ နူကဵုဗော်ဒေံါလဝ်ပန်ပှော်တံ တက်ကျာကု အလဵုအသဳကဵု ဒပ်ပၞာန်ဗၟာတံတုဲ အဃောဂှ် အရေဝ်တိတ်ကၠုၚ်မွဲသာ်ဂှ် ‘ဒပ်ပၞာန် ဒးဒှ်မွဲဒပ်ဓဝ်’ ဂှ် က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ကောန်ဍုၚ်အရေၚ်တံ ဒုၚ်တဲဖအိ်ုတ်ရောၚ် ဂးရ။ ပရူပရာဏံဂှ် ယဝ်ကဠၚ်ရံၚ် ဗွဲလတူမ္ဂး ဒပ်ပၞာန်ကောန်ဍုၚ်အရေၚ်တံ သွက်ဂွံဖျေံလွဟ်ရောၚ် ညးဂမၠိုၚ်တံ ဒှ်ဒဝိၚ်ကီုရ။

စပ္တံနူကဵုအခိၚ် ဍုၚ်ဗၟာကလိဂွံဗၠးၜး သက္ကရာဇ် (၁၉၄၈)၊ စဵုကဵုလၟုဟ် ဍုၚ်ဗၟာဂှ် ဒှ်ကၠုၚ်ပေဲါပၞာန်အပ္ဍဲဍုၚ်တုဲ ကောန်ဍုၚ်အရေၚ်တံ ရန်တၟအ်ကဵု ဂွံစဵုဒၞာကောန်ဂကူညးတံ ရန်တၟအ်ကဵု ဂွံစဵုဒၞာတိဍာ်ညးတံတုဲ ပကောံပကေဝ်ပတိုန်လွဟ်တုဲ ပၠန်ဂတးကၠုၚ်ကဵု ဒပ်ပၞာန်ဗၟာ ကေုာံ အလဵုအသဳဗၟာ အဆက်ဆက်တုဲ အာတ်မိက်ကၠုၚ် အခေါၚ်အရာကံကုသဵုဂကူညး ညးဂွံဖန်က်ကေတ်ကီုရ။

ဆဂး တ္ၚဲဏံ ဒပ်ပၞာန်ဗၟာတံ နွံပၟိက်ဂှ် ဒပ်ပၞာန် ဒးနွံမွဲဟေၚ်၊ မ္ၚးနူကဵု ဒပ်ပၞာန်ဗၟာ ဒပ်ပၞာန်ကောန်ဍုၚ်အရေၚ်တၞဟ်ဟ်တံ နွံဟွံဂွံ၊ ဂးသာ်ဝွံတုဲ ပၟိက်နွံ မိက်ဂွံကဵု ဒပ်ပၞာန်ကောန်ဍုၚ်အရေၚ်တၞဟ်ဟ်တံ ဖျေံလွဟ် ကုညးတံရောၚ်။ အတိုၚ် သ္ကိုပ်ပၞာန်ဗၟာ မေန်အံၚ်လှိုၚ် ဟီုမ္ဂး ပြသၞာဍုၚ်ဗၟာတ္ၚဲဏံ ဒၟာနူကဵုပြသၞာ ရပ်လွဟ်တံ ထုဲထံၚ်ဒၟံၚ်တုဲ ဒးသောၚ်ကလးအာ ပရူလွဟ်ဏံဟေၚ်ရောၚ်၊ ပရူပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဂှ် မုလေဝ် သွက်ဂွံသောၚ်ကလးအာ ဟွံမွဲရောၚ် ဂးရ။

ညးက္ဍိုပ်အလဵုအသဳ ၁၀ တၠ၊ က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ကောန်ဍုၚ်အရေၚ်ဒေါအ်ပန်ပှော် ၁၀ တၠတက်ကျာသဳကၠဳ(လလောၚ်ပရိုၚ်)

ရံၚ်အာ အတိုၚ်သဘဴဓဝ်ဂၠးကဝ်မ္ဂး ကၟိ်န်ဍုၚ်မွဲမွဲ ဒပ်ပၞာန် ဒးနွံမွဲဟေၚ်ဂှ် ဍာံပြမံၚ်ရ။ ဟိုတ်ဂှ်ရ နူကဵုက္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ကောန်ဍုၚ်အရေၚ်တံ ဒုၚ်တဲ ဒဒှ်ရ ဒပ်ပၞာန် ဒးနွံမွဲဟေၚ် တုပ်စိုတ်ရ။ ဆဂး ဒပ်ပၞာန်ဏံ သာ်လဵုဒက်ပတန်အာဂှ်ဟေၚ် သွက်ဂွံဒးသဳကၠဳညးသကအ်ဂှ် နွံတဴတၟာဂလိုၚ်ကီုရ။ သွဟ်ဏံ သွက်ဂွံကလိဂွံ လောဲသွာဟွံသေၚ်။

ပ္ဍဲကဵု သဘဴဓရ် ဖျေံဗီုဒပ်ပၞာန် ကာလအခိၚ်ကလိဂွံပရေၚ်ၜိုဟ်လလံဂှ် နွံတဴ (၂) သာ်ရ။ ကော်ဘာသာအၚ်္ဂလိက်မ္ဂး DDR ကဵု SSR မဒှ်ရ။ သဘဴဓရ် DDR ဂှ် ပံက်အဓိပ္ပာဲဇမၠိၚ်မ္ဂး ‘ပအပ်လွဟ်၊ ယှအ်ပရေၚ်ပၞာန် ကေုာံ က္လေၚ်ဖျေံဒၞာဲဝဲါ’ ရောၚ်။ ဒပ်ပၞာန်ဗၟာတံ နွံပၟိက်ဗီုဏံရ။ ဍေံမိက်ဂွံကဵု ဒပ်ပၞာန်ကောန်ဂကူအရေၚ်တံ ဖျေံလွဟ်ကဵုဍေံဖအိုတ်တုဲ ဖအိုတ်ထောံပရေၚ်ချဳဒရာၚ်ပၞာန် လတုဲ က္လေၚ်ကဵုအထံက်အပၚ် ဖျေံဒၞာဲဝဲါကဵု ညးဇၞော်ပၠန်ဂတး ကေုာံ ကောန်သဂံၚ်တံရောၚ်။

သဘဴဓရ်မွဲသာ်ပၠန်ဂှ် SSR မဒှ်တုဲ ပံက်အဓိပ္ပာဲမ္ဂး ‘က္လေၚ်ပလေဝ်ဖျေံဗီုလၟေၚ်ကမၠောန်ဂီုကၠီုဍုၚ်’ ရောၚ် ဟီုစဂွံကီုရ။ အဓိက ပ္ဍဲဍုၚ်ဒဳမဝ်ကရေဇြဳမွဲမွဲ ကလိဂွံပရေၚ်ၜိုဟ်လလံတုဲမ္ဂး သာ်လဵုဂွံက္လေၚ်ဖျေံဗီုဒပ်ပၞာန်တံဂှ် ချပ်ဗစာစရောၚ် ဟီုဗွဲသရုပ်ဂွံရ။ ပရူဏံဂှ် က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ကောန်ဍုၚ်အရေၚ်တံ စှေ်စိုတ်ရ။ အဓိက ကောန်ဍုၚ်အရေၚ်တံ ညာတ်ကေတ်ဂှ် ကာလက္လေၚ်ဖျေံဗီု ဒပ်ပၞာန်ရောၚ် ဒှ်မ္ဂး နနဲသာ်လဵု ဒပ်ပၞာန်ကောန်ဍုၚ်အရေၚ် ဂွံပါလုပ် သွက်ဂွံကေတ်ဂီုကၠီုဍုၚ်ရောၚ်။

အတိုၚ်လၟေၚ်ကမၠောန်မ္ဂး ဒပ်ပၞာန်ကောန်ဍုၚ်အရေၚ်တံ ဖအိ်ုတ်ဂှ် လၟုဟ်နွံတဴမံၚ် ကဝက်လၟိဟ်မၞိဟ် ဒပ်ပၞာန်ဗၟာကီုရ။ ဒပ်ပၞာန်ကောန်ဍုၚ်အရေၚ်တံ ဒးဖျေံလွဟ် ဖအိုတ်ရောၚ် ဟီုမ္ဂး၊ ဍေံဟွံစှေ်ဗီုရောၚ်။ ဒပ်ပၞာန်ကောန်ဍုၚ်အရေၚ်တံဂှ် ဒးဒှ်အာ ဒပ်စဵုဒၞာကောန်ဂကူညးတံ မွဲအဆက်တုဲ ပ္ဍဲကဵုဒပ်ပၞာန်မွဲဓဝ်ဂှ် ဒးပါလုပ် မွဲအခန်ကီုရောၚ်။ မွဲသာ်ပၠန်ဂှ် ယဝ်ရ အခေါၚ်အရာကံကုသဵုညးတံ ညးတံ ဟွံဂွံအခေါၚ်ဖန်က်ဏီမ္ဂး ညးတံ ပအပ်ထောံ လွဟ်ညးတံ ဟွံသေၚ် ချိုတ်ပၠိုတ်ရ။ လတုဲ စပ်ကဵု လညာတ် ‘ဒပ်ပၞာန် ဒးနွံမွဲဟေၚ်’ ဏံဂှ် ရဲဒေံါလဝ်ပန်ပှေ်ာ ထ္ပက်လဝ် NCA ဗၞတ် (၁၀) ဂကောံဟေၚ် ဒုၚ်လဝ်တဲရောၚ်။ ဂကောံပၠန်ဂတးဇၞော်ဇၞော် နွံတဴမံၚ် ဒေသသၟဝ်ကျာတေံဂှ် တုပ်လဝ်စိုတ် ဟွံသေၚ်ဏီရောၚ်။

တ္ၚဲဏံ စပ်ကဵု ပြသၞာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် သွက်ဂွံဒက်ပတန်အာ ကၟိန်ဍုၚ်ဖေဝ်ဒရေဝ် သာ်လဵုရောဂှ် ဟွံသဳကၠဳဏီ၊ သာ်လဵုဒပ်ပၞာန်ကောန်ဍုၚ်အရေၚ်တံ ဂွံအိုတ်အးအာရော ဒပ်ပၞာန်ဗၟာတံ ဂစာန်မံၚ်တ္ၚဲဏံဂှ် ဟွံစှေ်ဂၠံၚ်တရဴရောၚ်။ ကာလ ကောန်ဍုၚ်အရေၚ်တံ ကလိဂွံအခေါၚ်အရာညးတံ တုဲမ္ဂး စပ်ကဵုဖျေံဗီုဒပ်ပၞာန်ဂှ် ဍေံလောဲသွာကၠုၚ်မာန်ရောၚ် ပတိုန်ထ္ၜးဏာရအဴ။

ဥက္ကဌဇၞော် နာဲၚိုဲတိၚ်၊ ဒှ်ဥက္ကဌ ဗော်ကောန်ဂကူမန် လက္ကရဴအိုတ် စုတိအာ ပ္ဍဲကဵုစၟတ်တ္ၚဲ (၂) ဂိတုအံက်တဝ်ပါ သၞာံ (၂၀၁၈) ဏံတုဲ က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ဂကူမန် ဂတာပ်လ္ပာ်ခေတ်ဗၠးၜး နူလက်ထက်အၚ်္ဂလိက် စဵုကဵုလက်ထက်ခေတ်ဒဳမဝ်ကရေဇြဳ သ္ကုတ်လပါ်အဏံဂှ်တှေ် ညးဂှ် ဒှ်က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်လက္ကရဴအိုတ်မွဲရောၚ်။ က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ကလိလောန်အာတုဲတုဲတံ နွံတဴဗွဲမဂၠိုၚ် မပတံကဵု နာဲတိၚ်မိုၚ်၊ နာဲထောန်တိၚ် တံဂှ် ဒှ်က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ဝှ်ကြံၚ် ဆဂး ပြဟ်လလုဲအာတုဲကီုရောၚ်။

တုပ်တဴညံၚ်ရဴ ပၞာန်အပ္ဍဲဍုၚ်ကီု က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်မန် ပ္ဍဲကဵုတိဍာ်ပၠန်ဂတး ပ္ဍဲဗော်ဍုၚ်မန်တၟိလေဝ် ညးစုတိအာ ဗွဲမဂၠိုၚ်တုဲဒှ်ရောၚ်။ ဥက္ကဌဇၞော် နာဲယှုဲိကျေန်၊ နာဲနလ္လာ၊ နာဲထေန်တံဂှ် ဒှ်ညးဂတာပ်ခေတ်လ္ပာ်အတေံတုဲ ဘဝညးတံ အတိ်ုၚ်မွဲဘဝဂှ် ဓလိုက်လဝ် ပ္ဍဲကဵုတိဍာ်ပၠန်ဂတးတုဲ ဒုၚ်ဒဒိုက်တဝ်စၞေဟ်ကၠုၚ်သၞတုဲ အာတ်မိက်ကၠုၚ် သွက်ပရေၚ်ဗၠးၜးရ။ က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်သ္ကုတ်လက္ကရဴ ညးတံညိ ပြဟ်ဂလုဲအာဂှ် နာဲရဿ မဒှ်ရ။
က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်တြေံ (၃)တၠ

က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ဂကူပိုဲ အပ္ဍဲဍုၚ်ကီု၊ က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ပၠန်ဂတးကီုတံဂှ် စိုတ်ဓာတ်ညးတံ တုပ်သၟဟ်မံၚ်ရ၊ စိုတ်ဓာတ်ညးတံ ကြံၚ်မ္ၚိုဟ်ညံၚ်ရဴပသဲက္ဍိုၚ်ကီုရ။ က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်အပ္ဍဲဍုၚ်တံဂှ် ဟွံဖေက်ထံၚ် ဟွံဖေက်ချိုတ်ရ။ အခိၚ်အလဵု သၟိၚ်ပၞာန်တံ ကၠုၚ်ၚ် ကၠုၚ်ရပ်ရောၚ် ဒှ်တှေ် ညးတံ ဗက်အာကီုရ။ အာစာဇၞော် နာဲထောန်တိၚ်မ္ဂး အခိၚ်တေံ ကေၚ်မိၚ်လဝ် သီုကဵုပလေဝ်လဝ် ယာတ်စာ်ကီုတုဲ အခိၚ်ဒးစိုတ် ကော်ညးတံ ညးတံ ဗက်အာကီုရ။ သတ္တိစိုတ်ဓာတ်ညးတံ အိုဟ်တဴဗွဲမလောန်ရ။ တုပ်တဴညံၚ်ရဴ သာ်ဂှ်တုဲ ၜိုန်ရ ဒပ်ပၞာန်ဗၟာတံ ဗတိုက်ထပက်လုပ်ကၠုၚ် ပ္ဍဲကဵုတိဍာ်မန် နကဵုဒြဟတ်ပၞာန် ဇၞော်ကဵုဒြဟတ် ဒးစုက်လုက်ကၠုၚ်ကဵု လမျီု ဂၠိုၚ်ကဵုသာ်ကီုလေဝ် က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်မန်တံ ဟွံယှအ်ဇဲ ဒုၚ်ခဳလဝ် ပရေၚ်ပၠန်ဂတးညးတံဂှ် ပၠန်ဂတးမန်ဂှ် ဟွံယောၚ်ယာအာ ပေၚ်အာ လၟိဟ် (၆၀) သၞာံပြၚ်ကီုတုဲ လက္ကရဴအိုတ် စဵုကဵုအလဵုအသဳဗၟာကဵု ဒပ်ပၞာန်ဗၟာတံ ဒးတက်ကျာ နွံကီုရ။

က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်မန်ပိုဲအခိၚ်တေံ စပတံနူကဵု နာဲၚိုဲတိၚ်၊ နာဲယှိုဲကျေန်တံဂှ် သြဇာညးတံ နွံဆဗၞတ် ပ္ဍဲကဵုဂကူပိုဲတံသၟး ဟွံသေၚ်၊ ဂကူကောန်ဍုၚ်အရေၚ်တၞဟ်ဟ်တံလေဝ် ကဵုက္ဍိုပ်ကဵုညးတံပေၚ်ၚ်ရောၚ်။ နာဲၚိုဲတိ်ၚ်ဂှ် ဒှ်က္ဍိုပ်သ ္ကိုပ် ဂကောံကောန်ဍုၚ်အရေၚ် UNLD လတုဲ လက္ကရဴဏံ ဒှ်က္ဍိုပ်သ္ကိုပ် UNA တုဲ ပၠကၠုၚ်တရဴ ကုကောန်ဍုၚ်အရေၚ်တံရ။ နာဲယှိုဲကျေန်ဝွံ ဒှ်ဥက္ကဌ ဂကောံဒပ်ပံၚ်ကောံ NDF ကေုာံ DAB တံတုဲ ပၠကၠုၚ်တရဴ သွက်ပၠန်ဂတးရပ်လွဟ် ဒပ်ပံၚ်ကောံရ။

တ္ၚဲဏံ ပ္ဍဲကဵုဂကူမန်ပိုဲ မ္ၚးနူကဵု ဥက္ကဌကဵု ဒုဥက္ကဌဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ နာဲထဝ်မန်ကဵု နာဲဟံသာတံတုဲ ညးမအာဂတ ပၠတရဴကောန်ဍုၚ်အရေၚ်တံ မာန်ဂှ် အောန်တဴကွေံရ။ လၟေၚ်စၠောံပၞး က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်တံဂှ် ယောၚ်ယာမံၚ်ရောၚ်။ အဓိက အပ္ဍဲဍုၚ်မ္ဂး က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ပ္ဍဲကဵုဗွိုၚ်ဇကုဂှ် နွံဆဗၞတ်ထေက်ကြိုက်ကီုလေဝ် က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်အလုံဂကူ ဂွံပၠတရဴ အလုံကောန်ဍုၚ်အရေၚ်ဂှ် အောန်ရ။ က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်တၟိတၟိ နွံကဵုဍာ်ဒကေဝ်တံ အောန်တဴမံၚ်ရောၚ်။ မွဲသာ်ပၠန်ဂှ် ပရေၚ်ဒတောဲကဝါ် ညးသၟတ်တံ ဂွံဒှ်တိုန် က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ဂှ် အောန်တဴကွေံရောၚ်။

သၟတ်တံ အခိၚ်တ္ၚဲဏံပၠန်လေဝ် ပၟိက်နွံ သွက်ဂွံကၠောန်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဂှ်လေဝ် အောန်တဴဗွဲမလောန်ရောၚ်။ သၟတ်တံ စိုတ်လုပ်စပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် အောန်တဴဂှ် ဟိုတ်ဍေံ နွံညိညရ။ မွဲအခိၚ်တေံ ပ္ဍဲကဵုလက်ထက် သၟဝ်တၠအဝဵုပၞာန်ဂှ်မ္ဂး ကၠောန်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဂှ် အန္တရာဲဇၞော်တဴဗွဲမလောန်တုဲ ညးကၠောန်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဂှ် အောန်ရ။ လတုဲ လက္ကရဴဏံ သၟတ်တံ ညာတ်ကေတ် ဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ကီု သၟာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်တံကီု ဒြဟတ်ပရေၚ်ညဳသၟဟ် အောန်တဴတုဲ သၟတ်တံ ဟွံမိက်သၠေက်အာ ပ္ဍဲကဵုအကြာညးတံကီုရ။
တ္ၚဲဏံ စိုပ်အခိၚ် ဒးက္လေၚ်ဝဳၜံၚ်ပတိုန် က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ပၠန်ရောၚ်။ အခိၚ်ခိုဟ်လေဝ် ဟီုစဂွံရောၚ်။

တ္ၚဲဏံ အတိုၚ်အလုံကောန်ဂကူမွဲ ဒြဟတ်ဗော် (၃) ဗော်တံ ပံၚ်ကောံညးသကအ်တုဲရောၚ်။ ကၠောန်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် အခိၚ်တ္ၚဲဏံဂှ် ဟွံဒှ်ဒဝိၚ် ဗီုကဵုအခိၚ်ကၠာကၠာတေံရောၚ်။ ဟိုတ်ဂှ်ရ ပ္ဍဲကဵုဗော်မန်ဏံ သၟတ်မန်တံ သွက်ဂွံလုပ်ကၠုၚ်ဂှ် ဒးပံက်ကဵုပၞော်ရောၚ်၊ ဒးဆက်လွဳၜံၚ်ကဵု ဒတောဝ်တၞောဝ်တၟိတုဲ သၟာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်မန်တံ သွက်ဂွံဗိုၚ်ပၠတရဴ ကုကောန်ဍုၚ်အရေၚ်တံဂှ် ပၟိက်ဇၞော်တဴ ဗွဲမလောန်ရောၚ် ပတိုန်ထ္ၜးဏာရအဴ။

ကြဴနူကဵု ခမဳသၚ် ညးဍုၚ်ကွာန်တံ အာတ်မိက် ကဵုဒြဟတ်ဒရိုဟ် ဗၞတ် (၂) သၞာံပြၚ်ၚ်တုဲ လက္ကရဴအိုတ် ဗော်ကောန်ဂကူမန်ကဵု ဗော်ဒဳမဝ်ကရေဇြဳအလုံရးမန်တံ တုပ်စိုတ်သွက်ဂွံပံၚ်ကောံညးသကအ်တုဲ ဆက်တုဲ ဗပေၚ်ဒြဟတ်နူကဵု ဗော်သ္ပစၞးဂကူမန်ပၠန်တုဲ ဒြဟတ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်မန် အိုဿီုဂှ် ကောံကလောံအာညးသကအ်ရ။ စၟတ်တ္ၚဲ (၂၁) ကၠောန်သ္ပ ပေဲါဗော်မန်ပံၚ်ကောံတုဲ ညးစၞးဗော် (၃) ဗော်ဂှ်ကီု၊ ညးဍုၚ်ကွာန်၊ ခမဳသၚ်တံ တိုန်စိုပ်ကီုရ။ က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ဒြဟတ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် (၃) သွာၚ်ဏံလေဝ် တုပ်စိုတ်ထ္ပက်စၟတ်တဲ သွက်ဂွံပတန်ဗော်မန်တုဲ ညးဍုၚ်ကွာန် အပ္ဍဲဍုၚ်ကီု မ္ၚးဍုၚ်ကီု ဒုၚ်တၠုၚ် မိပ်စိုတ်ကီုရ။

ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ပ္ၚံက်ဗီုဏံ သွက်က္လေၚ်ဂွံမွဲဝါပၠန်ဂှ် ဍေံဟွံလောဲသွာရ။ လတုဲ ကာလ ဒက်ပတန်အာ ဗော်မန်မ္ဂး သွက်ဂွံပါလုပ်အာ သီုဒြဟတ်ဖအိုတ် (All Inclusive) ကေုာံ ဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဏံ သွက်ဂွံတန်တဴအာ ဍာ်ဇမၠိၚ် (Sustainability) မာန်ဂှ် ပၟိက်ဇၞော်တုဲ ကာလ ဒက်ပတန်ဗော်မ္ဂး ဒးစွံသတိ၊ ဒးချိုတ်ပၠိုတ်ရောၚ်တုဲ ဗော်ဏံဂှ် ညံၚ်ဂွံဒှ်စၞးကောန်ဂကူမန်ဂှ် ပၟိက်ဇၞော်ရောၚ် ညာတ်ကေတ်ရ။

ခြာသၞာံ (၂၀၂၀) ဏံ စပ်ကဵု ပရေၚ်ဒက်ပတန်ဗော်တုဲ ညးအာက္ဍိုပ်တံ ကၠောန်ဟာ၊ ဟွံကၠောန်ဟာ ဟွံတီကၠးဏီရ။ အတိုၚ်ပကောံလဝ် ကမ္မတဳဗဟဵု (၁၂၀) တၠဂှ်ဟေၚ် ပတိုန်စရၚ်ကဵု အလဵုအသဳတုဲ ဒုၚ်စအတိုၚ်ဂှ် လုပ်အာ ပေဲါရုဲမာဲရောၚ်လေဝ် ဒှ်မာန်ရ။ ဆဂး မုဒှ်ဒှ် စပ်ကဵုပရေၚ်ဒက်ပတန်ဗော်ဂှ် မွဲတ္ၚဲ ဟွံသေၚ် မွဲတ္ၚဲ ထေက်ကဵု ဒးသဳကၠဳသ္ၚဳဂၠိပ် ကၠောန်ၜိုတ်အာညးသကအ်ဂှ် ချိုတ်ပၠိုတ်ရောၚ်။

ပရေၚ်ဒက်ပတန်ဗော်ဂှ် ယဝ်ရ ရန်တၟအ်လဝ် သွက်ဂွံသ္ပစၞးကု ညးဍုၚ်ကွာန်မ္ဂး ဗီုပြၚ်ဒက်ပတန်ဂှ် ဍေံဒးကၠုၚ်နူကဵု ဗီုပြၚ် သၟဝ်တိုန်လတူ (Bottom-Up Approach) ရောၚ်။ မိက်ဂွံကလးညိဂှ် ကဆံၚ်သၟဝ်ဟီုဂှ် ကေတ်လဝ် စဵုကဵုကဆံၚ်ပွိုၚ်ဍုၚ်ဟာ၊ ကဆံၚ်ပွိုၚ်တိုက်ဟာ၊ ကဆံၚ်ကွာန်ဟာဂှ် တီဟွံကၠးရ။ ဟီုစရ၊ ကေတ်အဆံၚ် ပွိုၚ်ဍုၚ်ရောၚ် ဟီုမ္ဂး၊ ကမ္မတဳစန်ဒက်ဗော်ပွိုၚ်ဍုၚ်ဂှ် ဒးကော် ညးလုပ်ဗော်ဖအိုတ် သွက်ဂွံပတိုန် ဒှ်ကောန်ဗော်ရောၚ်။ တန်တဴလတူ လၟိဟ်ကောန်ဗော်တုဲ ဒက်ပတန်လဝ် ကမ္မတဳပွိုၚ်ဍုၚ် ဗွဲကိုပ်ကၠာရောၚ်။ ဇၟာပ်ပ် ပွိုၚ်ဍုၚ် ဒက်ပတန်လဝ် ကမ္မတဳပွိုၚ်ဍုၚ် ဒုၚ်သဇိုၚ်ကဵု လၟိဟ်ကောန်ဗော်ထေက်ရောၚ်။ နကဵု ဗော်မန်ဂှ် ဒးဖျေံလဝ်ကဵု သၞောတ်ဗ္ၜတ် (Ration အချိုး) ရောၚ်။ ဥပမာ – လၟိဟ်ကောန်ဗော် (၁၀၀) တၠမ္ဂး ရုဲစှ်ပတိုန် ကမ္မတဳပွိုၚ်ဍုၚ်မွဲတၠ သွက်ဂွံသ္ပစၞး မၞိဟ်ကၠံတၠဂှ်ရ။

နူကဵုကမ္မတဳပွိုၚ်ဍုၚ်ဂှ် ဆက်ဒက်ပတန်အာ အဆံၚ်ခရိုၚ်ဟာ တိုန်အာ ဗဟဵုတိုက်ရို်က်ဟာ ဣဏံဂှ် ဒးချပ်ရ။ နူကဵု ကမ္မတဳပွိုၚ်ဍုၚ်ဂှ် က္လေၚ်ကောံညးသကအ်တုဲ က္လေၚ်ရုဲစှ်ကမ္မတဳခရိုၚ်မာန်ရ။ ကမ္မတဳခရိုၚ်ဂှ်လေဝ် ဒးဒုၚ်သဇိုၚ် လတူသၞောတ်ဗ္ၜတ် မဖျေံလဝ်တုဲ ဒးရုဲစှ်ရောၚ်။ ဥပမာ – ကမ္မတဳပွိုၚ်ဍုၚ် (၁၀) တၠမ္ဂး ဂွံအခေါၚ်သ္ပ ကမ္မတဳခရိုၚ် (၁) တၠ ဟီုစရ။ နူကဵု ကမ္မတဳပွိုၚ်ဍုၚ်တေံ ရုဲစှ်ပတိုန်နၚ်တုဲ ဒက်ပတန် ကမ္မတဳခရိုၚ်ဂွံရ။ ပွိုၚ်ဍုၚ်ကောန်ဗော်ဂၠိုၚ်ဂှ် ဂွံလၟိဟ်မၞိဟ် ဒှ်ကမ္မတဳခရိုၚ် ဂၠိုၚ်ဂှ် ချိုတ်ပၠိုတ်ရ။ အဓိပ္ပာဲဝွံ ဒၞာဲကောန်ဗော်ဂၠိုၚ်ဂှ် ဂွံဒှ် ကမ္မတဳခရိုၚ်ဂၠိုၚ်ရ။ နူဂှ် မွဲကဆံၚ်၊ ကမ္မတဳခရိ်ုၚ်ဖအိုတ်ဂှ် တိုန်အာ ကမ္မတဳဗဟဵုရောၚ်။ ကမ္မတဳဗဟဵု သွက်ဗော်မန်ပၠန်လေဝ် ဒးဒုၚ်သဇိုၚ်ကဵု ပွိုၚ်ဍုၚ်ပၠန်ရ။ ညးစၞးပွိုၚ်ဍုၚ် ဇၟာပ်ပွိုၚ်ဍုၚ်တံဂှ် ဒးပါလုပ် ပ္ဍဲကဵုကမ္မတဳဗဟဵုပၠန်ရောၚ်။ ဣဏအ်ဂှ်လေဝ် ဒုၚ်သဇိုၚ်ကဵု လၟိ်ဟ်ကမ္မတဳခရိုၚ်/ ကမ္မတဳပွိုၚ်ဍုၚ်ပၠန်ရောၚ်။ ဥပမာ – ကမ္မတဳခရိုၚ် (၅) တၠမ္ဂး အခေါၚ်ဒှ် ကမ္မတဳဗဟဵု မွဲတၠ နွံရောၚ် ဟီုစရ။ လၟိဟ်ကမ္မတဳဗဟဵုဂှ် ဍေံဒုၚ်အာသဇိုၚ် စဵုကဵုပွိုၚ်ဍုၚ်တေံ၊ ကမ္မတဳပွိုၚ်ဍုၚ်ဂှ် ဒုၚ်လဝ်သဇိုၚ် စဵုကဵု ကောန်ဗော်ပ္ဍဲကဵုကွာန် ပရေၚ်ဒက်ပတန်ဗော်ဏံဂှ် ဒုၚ်သဇိုၚ်နူသၟဝ်တိုန်လတူပေၚ်ၚ်ရောၚ် ဟီုစဂွံတုဲ တုပ်တဴ ညံၚ်ရဴ ပိုဲတံ ဒက်ကျာ်ဟေၚ် ဗီုပြၚ်ဗော်ဂှ် ဍေံခိုၚ်ကၠိုက်မံၚ်ရောၚ်။

ပရေၚ်ဒက်ပတန်ဗော်ဂှ် ဍေံဒးဒုၚ်သဇိုၚ် သၞောတ်ဒဳမဝ်ကရေဇြဳရောၚ်။ ရုဲစှ်ပတိုန်အဆံၚ်ဆံၚ် ဒးဒှ်ရောၚ်။ ပူဂဵု ဒုၚ်ရုဲ ပ္ဍဲကဵုကမ္မတဳတံလေဝ် ဇကုဇကု ဒးကေတ်တာလျိုၚ် မာန်ရောၚ်။ မွဲသာ်ပၠန်ဂှ် တိဍာ်ဒေသမန် သၠဲလးမံၚ်တုဲ ပရေၚ်ပါလုပ် နူကဵုဇၟာပ်ပွိုၚ်ဍုၚ်တံ ဂွံဒှ်ဂှ် ပၟိက်ဇၞော်ကွေံရောၚ်။ ဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဏံဂှ် က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်မွဲမွဲဒေသ မွဲမွဲပွိုၚ်ဍုၚ်ဓဝ် ကောပ်ကာဲ အုပ်ဓလီုလဝ်ဂှ် ဒှ်ဟွံထေက်ရောၚ်။

ဗော်မန်သ္ပစၞးဂကူမန် ဟီုဂှ် ပတဝ်ဏာက္ဍိုပ် သွက်ဂွံပကၚ်ရၚ်ပၠအာတရဴဂကူ ပ္ဍဲကဵုသွာၚ်နာနာတံ နွံတုဲ သၟာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဟေၚ် ဒးဒှ်ညးအာက္ဍိုပ်ရောၚ် ဟီုသာ်ဂှ်ဟွံဂွံ၊ သၟာပိုန်ဒြပ်၊ ညးကၠောန်ပရေၚ်မၞိဟ် – ပညာ၊ ထတ်ယုက်၊ ရီုဗၚ်ထံက်ပၚ် ကေုာံ သွာၚ်မၞိဟ်နာနာ – သၟာကမၠောန်၊ သၟာဗ္ၚတံလေဝ် ဒးပါလုပ်ထေက်ရောၚ် ပတိုန်ထ္ၜး ကဵုကသပ်ရ။

လောန်ကၠုၚ် ပ္ဍဲကဵုသတ္တဟတုဲကၠုၚ်တေံ နူကဵုရုၚ်ဂဗုတ်သၞောဝ်ဓရ်ဥပဒေ ဍုၚ်လ္ဂုၚ် ဖျေံထောံဒုဟ် ကုအစာပရိုၚ် နူဌာန်ပရိုၚ် ရိုက်တာ (Reuters) ၜါတၠ “ကိုဝလုံး” ကဵု “ကိုအောၚ်စိုးဦး” တံတုဲ ဖျေံထံၚ် ပွိုၚ် (၇) သၞာံဂှ် ပရူဏံ ဇီုလပိုက်ကဵု ပွဳဗွိုၚ်အာစာပရိုၚ်တံသၟးဟွံသေၚ်၊ သီုကဵုဇီုကပို်က် ဂၠံၚ်တရဴဒဳမဝ်ကရေဇြဳ အပ္ဍဲဍုၚ်ရောၚ်။ မွဲသာ်ပၠန်ဂှ် ဟိုတ်နူကဵု ပရေၚ်ကေတ်အရေဝ် သာ်ဝွံတုဲ အလုံမွဲဂၠးကဝ်မွဲ ဒစဵုဒစးကၠုၚ် လတူဍုၚ်ဗၟာကီုရ။

ပရူပရာဂဗုတ်ဝွံ ဍေံကတဵုဒှ်ကၠုၚ် နူကဵုအခိၚ်သၞာံတုဲကၠုၚ် (၂၀၁၇) တေံရောၚ်။ ပ္ဍဲကဵုသၞာံ (၂၀၁၇) တေံ အခိၚ်ဂိတုအဝ်ဂါတ် သေပ်တေန်ပါ၊ ပ္ဍဲကဵုဒေသရးရခေၚ် သ္ကုတ်သၟဝ်ကျာဂှ် သပုန်ရဵုဟေန်ဂျာတံ စံၚ်ဒပ်ပၞာန်ဗၟာတံတုဲ ပရူပရာစကတဵုဒှ်ရ။ ရန်တၟအ်ကဵု သ္ဂောံဖအိုတ်သၟးထောံ ဒပ်သပုန်တံ ဂးတုဲ အဃောဒပ်ပၞာန်ဗၟာ စှေ်အာဒေသဂှ် အာလုပ်ဗတိုက်ဂှ် ဒပ်ပၞာန်ဗၟာတံ ထဍေၚ်ပတိတ်ထောံ ဂကူရဵုဟေန်ဂျာဂလာ ဗၞတ် (၅၀၀,၀၀၀) စဵုကဵု (၇၀၀,၀၀၀) တၠ လ္ပာ်ဍုၚ်ဘၚ်္ဂလာဒေက်တေံရ။ အဃော ဒပ်ပၞာန်ဗၟာတံ ထဍေၚ်ပတိတ်ဂလာရဵုဟေန်ဂျာတံဏံဂှ် ပရေၚ်ဖံက်ပကဝ်အခေါၚ်အရာမၞိဟ် ဂၠိုၚ်ကဵုသာ် မပ္တံကဵု ဂစိုတ်ဂယျိုၚ်၊ သ္ပကောန်ဗြဴတံ ကၠောန်ၜိုတ်လဝ် နွံမံၚ်ရောၚ် နူကဵုဗွိုၚ်ဂၠးကဝ်တံ စောဲစပ်လဝ် နွံရောၚ်။

ပရူပဋိပက္ခဏံ ကတဵုဒှ်တုဲ ပွိုၚ် (၃) ဂိတုမှ အာစာပရိုၚ် (၂) တၠဂှ် စှေ်အာ ပ္ဍဲကဵုဒေသဂှ်တုဲ အာကေတ်ပရိုၚ်ရ။ ညးတံ ဆဵုဂဗ ကုကောန်ကွာန် အပ္ဍဲကဵုဒေသဂှ်တုဲ ဂၠိုက်ဂၠာဲကၠုၚ် ပရူဒဒှ်ဍာံရ။ အဃောညးတံ ဂၠိုက်ဂၠာဲမံၚ် ပရူပရာဂှ် သီုကဵု ဆဵုဂဗကု ဗၠာဲသၟိၚ် ပ္ဍဲကဵုဒေသဝွံတုဲ ဂွံနၚ်လိက်တၚ်နၚ် နူကဵုဗၠာဲသၟိၚ်တံရ။ ကြဴနူဂှ်တုဲ ဒပ်ပၞာန်ဗၟာတံ ရပ်ထောံအာစာပရိုၚ်ဝွံတုဲ စောဲစပ်လဝ်ဂဗုတ် “ဖံက်ပကဝ် တၚ်နၚ်ပၞုက်ကၟိန်ဍုၚ်” (နိုၚ်ၚံတော်လှို႕ဝှက်ချက် ဖောက်ဖျက်မှု) ကီုရ။

ၜိုန်ရ နူကဵုဍုၚ်မ္ၚးတံကီု၊ ဂကောံအာစာပရိုၚ်အပ္ဍဲဍုၚ်တံကီု အာတ်မိက် ညံၚ်ဂွံဗလးစောဲဂဗုတ်အာစာပရိုၚ် (၂) တၠကီုလေဝ် လက္ကရဴအိုတ် အလဵုအသဳကဵု ရုၚ်ဂဗုတ်တံ ဖျေံထောံထံၚ် ကုညးတံ ဗၞတ် (၇) သၞာံရ။ ဇေတ်တ် အလဵုအသဳကီု ဒပ်ပၞာန်ဗၟာကီု ဖျေံဒုဟ်လတူအာစာပရိုၚ် (၂) တၠတံ ဗွဲမဂိဓဇတ်တုဲ သီုကဵုဘပဠထောံ အာစာပရိုၚ်တၞဟ်ဟ်ဂမၠိုၚ် ညံၚ်ဟွံဂွံကေတ်ပရိ်ုၚ်ဗွဲမသၠးပွးရ။ ယဝ်ရ ကေတ်ပရိုၚ် ဆေၚ်စပ်ကဵု ပရေၚ်ဂီုကၠီုတံတှေ် ဒးဆဵုဂဗ ဗီုဏံရောၚ် တုပ်တဴ ညံၚ်ရဴ ညးတံကဵုသတိကီုရ။

ပ္ဍဲဍုၚ်ဒဳမဝ်ကရေဇြဳဝွံ တာလျိုၚ်အာစာပရိုၚ်တံဂှ် သွက်ဂွံပလံၚ်ပရိုၚ်ဍာံပြ ကုညးဍုၚ်ကွာန်တံရ။ ညးဍုၚ်ကွာန်တံ တီတၚ်နၚ်ဍာံပြမှ (ဝါ) အလဵုအသဳ၊ ကၠတ်ထဝ်၊ ဗွိုၚ်သၞောဝ်ဓရ်တံ တီပရို်ၚ်ဍာံပြမှ ပ္ဍဲအရာကဵုသ္ဂုတ်သွာတ်မ္ဂး သ္ဂုတ်သွာတ်ဍာံပြဂှ် ကဵုမာန်ရောၚ်။ ပ္ဍဲကဵု လက်ထက်အလဵုအသဳသမတတိၚ်သိၚ်တေံမ္ဂး အာစာပရိုၚ်ကဵု ကမၠောန်ပရိုၚ်ဂှ် ဒှ်ဂယိုၚ်လၟေၚ်စတုတ္ထ (စတုတ္ထမဏ္ဍိုၚ်) သွက်သၞောတ်ဒဳမဝ်ကရေဇြဳရောၚ် ကေၚ်ဟီုကီုရ။ ကြဴနူကဵု အလဵုအသဳ၊ ကၠတ်ထဝ်ကဵု သၞောဝ်ဓရ်တံတုဲ အာစာပရိုၚ်တံ ပၟိက်ဇၞော်ကွေံရောၚ် မိက်ဂွံဟီုရ။

ပ္ဍဲကဵု သၞောတ်ဒဳ်မဝ်ကရေဇြဳဝွံ အခေါၚ်အရာညးဍုၚ်ကွာန်တံ ဒးဟီုဂး သၠးပွးနွံရောၚ်၊ လတုဲ အခေါၚ်အရာညးဍုၚ်ကွာန်တံ ဒးက္လိဂွံပရိုၚ် ဗွဲသၠးပွးနွံရ။ တာလျိုၚ်အာစာပရို်ၚ်တံဂှ် နကဵုမၞိဟ်အကြာ ကေတ်တာလျိုၚ်တုဲ ကေတ်ပရိုၚ် ကေတ်တၚ်နၚ် ဗွဲမဍာံပြတုဲ က္လေၚ်ပလံၚ်ကဵု ညးဍုၚ်ကွာန်တံရောၚ်။ ညးဍုၚ်ကွာန်တံလေဝ် ဗွဲမသၠးပွး က္လေၚ်ဟီုကဵုအာစာပရိုၚ်တံ နွံရောၚ်။ ဣဝွံ ဒှ်ပရေၚ်အရာသၠးပွးပရိုၚ်ရောၚ်။

လၟုဟ် အလဵုအသဳကီု ဒပ်ပၞာန်ဗၟာတံကီု ဘပဠထောံအာစာပရိုၚ်တံ ဖျေံထောံထံၚ်ဗီုဗီုဏံဂှ် တုပ်တဴညံၚ်ရဴ ဝးပကဝ်ထောံ ပရေၚ်သၠးပွးပရိုၚ်ရောၚ်။ သ္ပဗီုဏံမ္ဂး အခေါၚ်ညးဍုၚ်ကွာန်တံ က္လိဂွံပရိုၚ် ဗွဲမဍာံပြတံ လအ်အာ အောန်အာတုဲ ဒးက္လၚ်မံၚ် ပရိုၚ်ကၠောန်ကေတ် တြးဝါဒ ပရိုၚ်အဝုတံမ္ဂး ပဋိပက္ခအကြာညးဍုၚ်ကွာန်တံ သွက်ဂွံဇၞော်တိုန်တုဲ ပ္ဍဲအရာ ကဵုသ္ဂုတ်သွာတ်တံလေဝ် သွက်ဂွံဗၠေတ်အာ နွံရောၚ်။

သရုပ်ဝွံ၊ ပရေၚ်ရပ်စပ်ဖျေံထံၚ် အာစာပရိုၚ်တံဝွံ တုပ်တဴညံၚ်ရဴ ပၠိုတ်ထောံ ပၟတ်ပၞာၚ် ပ္ဍဲကဵုၝောံအခန်ဂၠုဂၠုမွဲရောၚ်။ ပ္ဍဲကဵုၝောံအခန်ဂှ် မၞိဟ်တံ နွံတဴတုဲ လ္ပာ်အလဵုဂွံအာ ဗီုလဵုဂွံဖန်ဂှ် ကဵုသ္ဂုတ်သွာတ် ဟွံဒး ဂၠုဓီုအာရောၚ်။ လက္ကရဴဝွံ ခေတ်ပရိုၚ်သၠးပွးပရိုၚ်တံ သ္ၚိတ်ဇြအာမ္ဂး ခေတ်တၠအဝဵုဂှ် က္ဍိုပ်က္လေၚ်တုဲ ဍေံဖန်ပလီုပလာ်အာ သၞောတ်ဒဳမဝ်ကရေဇြဳ ဗွဲမဍာံပြရောၚ်အဴ။

ပ္ဍဲကဵုကၠောန်ဗဒှ် သဘၚ်သဳကၠဳပၚ်လုၚ် (၂၁) ဗွဝ်ကၠံဂှ် အဃောပံက်ပေဲါသဳကၠဳတ္ၚဲပထမဂှ် ညးမကဵုကသပ်ကၟိန်ဍုၚ် ဒဝ်အံၚ်သာန်သုကျဳကဵု သ္ကိုပ်ပၞာန်မေန်အံၚ်လှာၚ်ကီု ဟီုဂးကၠုၚ် သွက်ဂွံထပိုတ် ပေဲါသဳကၠဳတက်ကတေပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ပ္ဍဲကဵုပွိုၚ် (၂) သၞာံဏံရောၚ်။

လတုဲ အဃောကၟာတ်သ္ဘၚ်သဳကၠဳ ပ္ဍဲကဵု တ္ၚဲလက္ကရဴအိုတ် ဂွံတၚ်တုပ်စိုတ် (၁၄) တၚ်တုဲ အဃောလလောၚ်တြးပတိတ် လိက်လလောၚ်ဂှ်ပၠန်လေဝ် ပ္ဍဲကဵုပွိုၚ် (၂) သၞာံဏံ စဵုကဵုစိုပ်သၞာံ (၂၀၂၀) တေံဂှ် စပ်ကဵုကမၠောန်ပရေၚ်ၜိ်ုဟ်လလံဏံ ဂွံတုဲဒှ်ဂှ် ရေၚ်တၠုၚ်အာရောၚ် ဟီုဂးလဝ် သာ်ဂှ် နွံမံၚ်ကီုရ။

အတိုၚ် ညးမကဵုကသပ်ကၟိန်ဍုၚ် ဒဝ်အံၚ်သာန်သုကျဳ ဟီုမ္ဂး၊ ပ္ဍဲကဵုသၞာံ (၂၀၁၈) ဏံ ကၠာဟွံအိုတ် သွက်ဂွံကၠောန်ဗဒှ်ကဵု သဘၚ်သဳကၠဳပၚ်လုၚ်ဂှ်မွဲဝါ၊ ပ္ဍဲကဵု သၞာံ (၂၀၁၉) တေံမ္ဂး သွက်ဂွံကၠောန်ဗဒှ်ကဵု သဘၚ်သဳကၠဳပၚ်လုၚ် (၂) အလန်ပၠန်တုဲမ္ဂး သရုပ်ထောံ သဘၚ်သဳကၠဳဝွံတုဲ သွက်ဂွံကလိဂွံ ကြက်မူသဇိုၚ် အရာဒက်ပတန်ကၟိန်ဍုၚ်ဖေဝ်ဒရေဝ်ရောၚ် ဂးရ။

စဵုကဵုသၞာံ (၂၀၂၀) တေံ ကၠောန်ဗဒှ်အာ သဘၚ်သဳကၠဳဏံရောၚ် ဟွံဟီုဂးလဝ်ရ။ ဆဂး နကဵု ညးမကဵုကသပ်ကၟိန်ဍုၚ် ဟီုဂးတိုန် အရေဝ်သာ်ဏံဂှ် သွက်ဂွံဒးခယျ နွံမွဲသာ်ဂှ် နုကဵုဗော်အေန်အေဝ်ဒဳ စကာပရူသဘၚ်သဳကၠဳပရေၚ်ၜိုဟ်လလံတုဲ ပတိတ်ပရဲ ပရိုၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဟာ။

ပ္ဍဲကဵုသၞာံ (၂၀၂၀) ဂှ် ဒၟာနူကဵုပေဲါရုဲမာဲ နွံမံၚ်တုဲ နကဵုဗော်အေန်အေဝ်ဒဳ စကာပရေၚ်ကမၠောန် သဘၚ်သဳကၠဳပရေၚ်ၜိ်ုဟ်လလံ ညံၚ်ဂွံကလေၚ်ဇၞးမာဲမွဲဝါပၠန်ဂှ် ဂစာန်ကၠောန်ၜိုတ်ရောၚ်ဟာ ဒးဒှ်မံၚ် သံသယျကီုရ။

သ္ကိုပ်ပၞာန်ဗၟာ ‘မေန်အံၚ်လှာၚ်’ လေဝ် ဟီုကၠုၚ်မံၚ် ပရူအခိၚ် (၂) သၞာံကီုရ။ ပ္ဍဲကဵုအခိၚ် ပွိုၚ် (၂) သၞာံဏံ၊ စပ်ကဵု သဘၚ်တက်ကျာပရေၚ်ၜိုဟ်လလံ ညံၚ်ဂွံတုဲဒှ်ရောၚ် ဟီုဂလာန် နကဵုအမိၚ်ရ။ ဒပ်ပၞာန်ဗၟာ ဟီုကၠုၚ်အရေဝ် ဗီုဏံဂှ် ဒးတော်တၟော် မွဲဗီုရောၚ်။ ရံၚ်အာတှေ် ဒပ်ပၞာန်ဗၟာတံ စိုတ်ဟွံဂၠိၚ်လေဝ် ဒှ်ဂွံရ။

ပ္ဍဲကဵုပွိုၚ် (၂) သၞာံဏံ ယဝ်ရ ကမၠောန်တက်ကျာပရေၚ်ၜိုဟ်လလံဏံ ဟွံတုဲဒှ်မ္ဂး နကဵုဒပ်ပၞာန်ဗၟာတံ သွက်ဂွံပါ်တိတ်ဍာန်ရောၚ် ကံက်အဓိပ္ပာဲဂွံရ။ သောၚ်ဂှ်ဟွံသေၚ်၊ အတိုၚ်ဒပ်ပၞာန်ဗၟာတံ နွံပၟိက် ညံၚ်ဂွံတုပ်အာစိုတ်ဂှ် ဍေံဓရတ်ရောၚ်ဂှ်လေဝ် ညာတ်မံၚ်ဗီုဏံရ။ ဒပ်ပၞာန်ဗၟာတံ နွံပၟိက်ဂှ် သွက်ဂွံချူသၞောတ်ဝ်ဒက်ပတန်ဍုၚ်ဖေဝ်ဒရေဝ် ဟွံသေၚ်၊ သွက်ဂွံပလေဝ်ဗပေၚ်အာ သၞောတ်ဝ် (၂၀၀၈) ဟေၚ် ဍေံတံ ဂစာန်မံၚ်ရောၚ်။

သ္ၚဳဂၠိပ်အာကဵု အကာဲအရာဖအိုတ်မ္ဂး ပ္ဍဲကဵုပွိုၚ် (၂) သၞာံဏံ ပေဲါတက်ကျာသဳကၠဳပရေၚ်ၜိုဟ်လလံဏံ တုဲဒှ်တုဲ သၞောတ်ဝ်ဒက်ပတန်ကၟိန်ဍုၚ်ဖေဝ်ဒရေဝ် သ္ပသဇိုၚ်ကဵု ဒဳမဝ်ကရေဇြဳဂှ် ဒှ်ဟွံမာန်ရောၚ်။ မုဟိုတ်ရော ဟီုမ္ဂး သဘၚ်သဳကၠဳပရေၚ်ၜိုဟ်လလံ အလန်တတိယဏံ ဂွံဒှ်ဂှ် ခက်ခိုအ်ဆိုအ်ဗ ကၠုၚ်မံၚ် ဗၞတ် (၁) သၞာံပြၚ်ၚ်ရောၚ်။

လတုဲ မၚ်ကၠုၚ်လဝ် ပွိုၚ် (၁) သၞာံကီုလေဝ် ကာလသဳကၠဳတက်ကျာဂှ် ဂွံတၚ်တုပ်စိုတ် ဗၞတ် (၁၄) ဓဝ်ရောၚ်။ တၚ် (၁၄) တၚ်ဏံဂှ် စပ်ကဵု ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဂှ် တၚ်တုပ်စိုတ်ဇၞော်ဇၞော် ဟွံမွဲရ။ သ္ဂောံကလိဂွံတၚ်တုပ်စို်တ် (၁၄) ဏံဂှ် သဳကၠဳညးသကအ် ခက်ခိုအ်ဆိုအ်ဗ တၟာဂလို်ၚ်ရောၚ်။

ပ္ဍဲကဵုပေဲါတက်ကျာ ပရေၚ်ၜိုဟ်လလံမ္ဂး ကဏ္ဍနာနာသာ်တံ နွံက်ု်ီလေဝ် ကဏ္ဍပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဂှ် ပၟိက်ဇၞော်အိုတ်ရောၚ်။ အခန်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်တံ စှေ်စိုတ်ညးသကအ် တုဲအိုတ်မ္ဂး အခန်ပရေၚ်မၞိဟ်၊ ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်၊ ပရေၚ်တိဍာ်ကဵုပွဳပွူသဘာဝတံ သဳကၠဳလောဲသွာရောၚ်။

ပ္ဍဲကဵုအခန်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဂှ် စပ်ကဵုကြက်မူသဇိုၚ် ဒက်ပတန်ဍုၚ်ကၟိန်ဍုၚ်ဖေဝ်ဒရေဝ်ဂှ် အဓိက ဒးဆက်သဳကၠဳအာ ‘အခေါၚ်အရာတုပ်သၟဟ် အကြာဂကူဂမၠိုၚ်’ ၊ ‘အခေါၚ်ကံကုသဵုဇကု ဇကုသ္ဂောံဖန်ဖက်ကေတ်မာန်’၊ ‘အခန်ဒက်ပတန်တွဵုရးညးကဵုညး’ ဏံဂှ် ဒးကေတ်အခိၚ်ဏီရောၚ်။

လက္ကရဴအိုတ်ဝွံ၊ ပရေၚ်ၜိ်ုဟ်လလံ အလုံကၟိန်ဍုၚ် ဂွံကတဵုဒှ်ကီု၊ သၞောတ်ဝ်ဖေဝ်ဒရေဝ် ဂွံမံက်ဂတဝ်ဂှ် ဂကောံရပ်လွဟ် လ္ပာ်သၟဝ်ကျာ (၇) ဂကောံတံ ဟွံပါတှေ် ဟွံတုဲရောၚ်။ ဒတုဲကေတ် မွဲသ္ကုတ်မွဲသကဴဓဝ် ဟွံဂွံသက်က်ရောၚ်။ လ္ပာ်ဂကောံသၟဝ်ကျာတေံလေဝ် ဟွံတိုန်စိုပ်ကၠုၚ်မ္ဂး ပေဲါသဳကၠဳဏံလေဝ် သွက်ဂွံတုဲဒှ်အာဂှ် လောဲသွာကွေံဟွံသေၚ် ရဴဝွံ ပတိုန်ထ္ၜးဏာရအဴ။