ပေဲါရုဲမာဲအလဵုအသဳပၞာန် မက္ဍိုက်ပ် ကၠောန်သ္ပကဵု ပ္ဍဲသၞာံဏံဂှ် ဟိုတ်နူဂကောံဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဇၞော်ဇၞော်တအ် ဒစဵုဒစးလဝ်ဂှ်တုဲ အပ္ဍဲညးဍုၚ်ကွာန်တအ်လေဝ် လညာတ်ဒှ်ဒၟံၚ် ဒွိဟဇၞော်ကဵုဇြဟတ်ကီုရ။

လ္ၚဵုတံ ဒှ်ဓဝိၚ်ဂှ် ယဝ်ဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်မန် ဟွံမွဲမ္ဂး၊ ယဝ်ဗော်မန် ဟွံလုပ် ပ္ဍဲပေဲါပြိုၚ်ရုဲမာဲမ္ဂး အခေါၚ်အရာ ကောန်ဂကူ ကြက်မမံက်ကၠုၚ် ပ္ဍဲပ္ၚံက်ဂတတေံဂှ် ဂွိၚ်ဖေက်မၞိဟ်ပြုပြေၚ်ဖန်ဇန် ဟွံမွဲဂှ်တုဲ ‘ၜိုတ်ဂွံၜိုတ်ကေတ်’ ဒုၚ်ဂိုၚ်ကေတ် လညာတ်ဝွံတုဲ ညးတံစှေ်စိုတ် ကဵုဇြဟတ်ထံက်ဂလာန် ပံက်ပတိုန်ဗော်တၟိတုဲ လုပ်ပေဲါရုဲမာဲနွံရ။

ညးလ္ၚဵုတံပၠန်ဂှ်၊ ပေဲါရုဲမာဲဏံ ပရေၚ်ဓဝ်ဍာံ ဟွံမွဲ၊ ပရေၚ်ထံက်ဂလာန်ဂၠးကဝ်ကီု် အပ္ဍဲဍုၚ်ကွာန်ကီု ဟွံမွဲဂှ်တုဲ ပေဲါရုဲမာဲဏံ ၜိုန်တုဲဒှ်အာကီုဂှ် ပေဲါဗ္တိုက်အခေါၚ်အရာမၞိဟ်ကီု ပရေၚ်ကောန်ဂကူကီုဂှ် ဆက်တုဲ သှေ်အာမံၚ်ဏီရောၚ်။ ဟိုတ်ဒၟာသာ်ဂှ်ရ ဟွံစှေ်စိုတ်ကဵု ပံက်ပတိုန်ဗော်တၟိတုဲ၊ ‘ ဗော်လုပ်ဒုၚ်ရုဲမာဲဂှ်လေဝ် ဂုဏ်ဖဵုညးဍုၚ်ကွာန် ဟွံမွဲ၊ သွက်ဂွံလုပ်ဒုၚ်ရုဲမာဲလေဝ် ဟွံဒုၚ်တဲရ’ မပတံသာ်ဏံ လညာတ်အပ္ဍဲညးဍုၚ်ကွာန်တအ် ဒှ်ဒၟံၚ်ဒွိဟ တၞဟ်ခြာဒၟံၚ်အိုတ်ရ။

“ဗီုလဵုဒှ်ဒှ် ပံက်ဗော်ကဵုဒှ် လုပ်ဒုၚ်ရုဲမာဲကဵုဒှ် ဗော်မန်မွဲ ယဝ်ဒှ်ကၠုၚ်တှေ် ပိုဲဝိုတ်ကၠဟ်ထောံ ဂၠံၚ်တရဴဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ ကဵု ဗော်မန်ဒဳမဝ်ပိုဲကီု ဟွံဂွံပုဟ်၊ နဇိုၚ်နတဲ ညးတအ်ဒစဵုဒစးလဝ်ဂှ် ဒးရ၊ ဆဂး ပရေၚ်ကဵုဇြဟတ်ဓရိုဟ် နူညးတအ် လ္ပာ်သ္ကဲ ယဝ်ဟွံမွဲမွဲသာ် မန်ပိုဲပံက်ပတိုန်ဗော်တၟိတုဲ လုပ်ဒုၚ်ပေဲါရုဲမာဲတှေ် မူဂုဏ်ဖဵု ဟွံမွဲပုဟ်’’သာ်ဏံ ညးဍိုပ်ဂကောံသၟတ် ချဳဒရာၚ်ဒၟံၚ်သွာၚ်နာနာ ပွိုၚ်ဍုၚ်ပါ်လၟိုၚ်မွဲတၠ ဟီုဓမံက်လညာတ်ညးရ။

လညာတ်ဝိဝါဒပံက်ဗော်တုဲ လုပ်ပေဲါရုဲမာဲဂှ် အပ္ဍဲက္ဍိုပ်သ္ကိုပ်မန်တအ် ကၠာတဲ ထ္ကးဒၟံၚ် ဇၞော်ကဵုဇြဟတ် လဝ်ကဵုဒှ်ကၠာရ ဗွဲကြဴဏံ ဗော်ဒဳမဝ်ကရေဇြဳကောန်ဂကူမန် ဖျေံသ္ဂုတ်သွာတ် ဒစဵုဒစး ပ္ဍဲမေ (၂၅) ဂှ်တုဲ၊ ဂကောံအေန်အေဝ်ဒဳလေဝ် ဖျေံသ္ဂုတ်သွာတ် ဒစဵုဒစး ပ္ဍဲမေ (၂၉) ဂှ်ကီုတုဲ လညာတ်ပါ်ဒကးတံဂှ် အောန်စှေ်ကၠုၚ်အိုတ်ရ။

ဆဂး ပ္ဍဲကဵုပ္ၚံက်ဏံ ဗော်သ္ပစၞးဂကူမန်မွဲ ဒးနွံထေက်ဗိုန်၊ သာ်လဵုဒှ်ဒှ် ဒးလုပ်ပေဲါရုဲမာဲဟေၚ်၊ ၜိုတ်ဂွံအခေါၚ် ၜိုတ်ကေတ် လညာတ်သာ်ဏံ မံက်ကၠုၚ် အပ္ဍဲက္ဍိုပ်သ္ကိုပ်လ္ၚဵုတံဂှ်တုဲ၊ ဗော်သွးအစာသဝ်နာဲနဲသဵု ကေုာံ အစာဇၞူတအ် နကဵုဇြဟတ် မပါလုပ် လၟိဟ်သီုဖအိုတ် (၁၅) တၠဂှ် နကဵုယၟု ဗော်ဒဳမဝ်ကရေဇြဳအလုံရးမန်ဂှ် ပ္ဍဲအကြာဏံ သွက်ဂွံပံက်ပတိုန် နွံကၠုၚ်ဂှ်တုဲ၊ ဟိုတ်နူဇွိုန်လပှ် အသိၚ်အလိုန်ဂှ်တုဲ အပ္ဍဲသၟတ်တအ်ကီု ညးဍုၚ်ကွာန်တအ်ကီု၊ ခၟဳသၚ်တအ်ကီု လညာတ်ပါ်ကၠုၚ် ဒှ်ကၠုၚ်ဝိဝါဒအိုတ်ရ။

“ညးပံက်ဗော်တၟိတအ် ဟီုမံၚ် ၜိုတ်ဂွံ ၜိုတ်ကေတ်ဟီုဂှ် ပဲါနူကဵု အခေါၚ်အရာပူဂဵုတအ်ဂှ်တုဲတှေ် အခေါၚ်အရာကောန်ဂကူဟီုတှေ် မုလေဝ်အခေါၚ်ဖန်ဂွံ ဟွံမွဲပုဟ်၊ ဆဂှ်သၟးဟွံသေၚ်ဏီ ကာလဂကောံမန်ကောန်ဍုၚ်အရၚ် (၁၉၄၇) တေံလေဝ် က္ဍိုပ်မန်တာန် (မွန်သန်း) တအ် လညာတ်ပါ်ညးသကအ် ဗီုဏံကီုရ၊ လ္ပါ်ညးဂလိုၚ်ဂှ် ဟွံစှေ်စိုတ်ကဵု ပေဲါရုဲမာဲ၊ ဆဂး လ္ပာ်ဂကောံဍောတ် နာဲမန်တာန်တအ်ဂှ် လုပ်ပံက်ဗော်တုဲ လုပ်ပေဲါရုဲမာဲ၊ မာဲပ္ဍဲညးဍုၚ်ကွာန်ဂှ်လေဝ် ဟွံဂွံ၊ ကၞောတ်တဲ ဍေံစကာ ကဵုပံက်ဒပ် (မွန်ဘီးလူးတပ်)၊ မန် ကဵု မန် ဇကုရ ဍေံကဵုပန်ညးသကအ်၊ အဵုဗီုဏံ ဂွိၚ်ဖေက်ဒှ်ညးသကအ်၊် အခေါၚ်ကောန်ဂကူဟီုဂှ် ဍေံဖန်လဝ်ကဵု မုဟွံမွဲပုဟ်’’သာ်ဏံ နာဲတေန်အံၚ် မဒှ်ကောန်ဥက္ကဌ ဗော်ပၠတရဴဍုၚ်မန် နာဲအံၚ်ထောန်ဂှ် ဟီုပတိတ်လညာတ်ညးတုဲ ကောန်ဂကောံနာနာ မၞုံပွဳပွိုၚ်ဍုၚ်ဇြပ်ဗုဂမၠိုၚ်တအ်လေဝ် ဗက်အာလညာတ်ညးကီုရ။

“ ဗီုလဵုဒှ်ဒှ် အခေါၚ်အရာကောန်ဂကူ ဟွံဂွံဟဍေံ (လဝ်ကဵုဒှ်ကၠာရ) အိုတ်ကၞောတ် ဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် အပ္ဍဲဗွိုၚ်သၞောဝ်မွဲ မံက်နွံကၠုၚ်ဂှ် ဂကောံနာနာတအ် ဂွံသၞိၚ်ဗဒဲါကဵု ဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဂှ်တုဲ ဂွံအခေါၚ်ချဳဒရာၚ် တၟာဂလိုၚ်ရောၚ်” သာ်ဏံ ညးစိုတ်လုပ်စ ပံက်ဗော် ဗွိုၚ်အပ္ဍဲဍုၚ်မွဲတၠ ဟီုရ။

စပ်ကဵုပရေၚ်ပေဲါရုဲမာဲဏံဝွံ ညးဍုၚ်ကွာန်တအ် ဟိုတ်နူဟွံကၠးစိုတ်ဂှ်တုဲ၊ ဗီုလစွံစိုတ် က္ဍိုပ်သ္ကိုပ် မၞုံပ္ဍဲဒေသတအ်နွံဂှ် ညးဒေသတအ်တံဂှ်တံဂှ် ဗက်စလညာတ်ညးတအ်အိုတ်ရ။ ဟိုတ်နူလညာတ်က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်တအ် ထုဲကၞာန်ပြးကၠုၚ် နာနာသာ်ဂှ်ရ လညာတ်ညးဍုၚ်ကွာန်တအ်ဂှ်လေဝ် မွဲဒေသကဵုမွဲဒေသ ဟွံတုပ်သၟဟ် ဒှ်ကၠုၚ်ကရေက်ကရေက်အိုတ်ကီုရ။

ပေဲါရုဲမာဲအလဵုအသဳပၞာန် ကြက်မကၠောန်ဗဒှ် ပ္ဍဲကဵုပ္ဍဲသၞာံဏံ မဟဂွံလလောၚ်ပၟိၚ်ပတိတ် စၟတ်တ္ၚဲချိုတ်ပၠိုတ်ဏီဂှ် က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်တအ် ဗွဲမဂၠိုၚ် ဟွံစှေ်စိုတ်တုဲ ဗွဲမအောန်ဂှ်ရ ဒုၚ်တဲတုပ်စိုတ် ပံက်ဗော်၊ စပ်ကဵုကေၚ်ကာကိစ္စဒုၚ်လုပ်ပေဲါရုဲမာဲဂှ် ညးဍုၚ်ကွာန်တအ် တာလျိုၚ်နွံသာ်လဵုတုဲ မုဒးကၠောန်သ္ပသာ်လဵုရောဂှ် အဃောဒှ်ဒၟံၚ်ဝိဝိၚ်၊ ဖျေံသဂုတ်သွာတ် ဗၠေတ်ဒးဟွံမာန်ဂှ်တုဲ ညးတံမၚ်စၟဳဒၟံၚ် ရမျှာၚ်က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်တအ်ဖိုဟ်ရောၚ်။