အလဵုအသဳတၟိ ပ္ဍဲကဵုသၟဝ်ပရေၚ်အာက္ဍိုပ် ဥူတိၚ်သိၚ်၊ ယဝ်ရနွံပၟိက် မိက်ဂွံသောၚ်ကလး ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် (ဝါ) ပရေၚ်ၜိုဟ်လလံဍာံမ္ဂး အတိုၚ်အလဵုအသဳတြေံတြေံတအ် ကၠောန်ၜိုတ် ကၠုၚ်လ္တူကောန်ဍုၚ်အရၚ်တအ်ဂှ် ဒးဝေၚ်ပဲါရ။ မုဟိုတ်ပေဲါပၞာန်အပ္ဍဲဍုၚ် စတမ်ကတဵုဒှ်ကၠုၚ်ရောဂှ် အလဵုအသဳတၟိဏအ်ထေက်ကဵု ဒးဂၠိုက်ဂၠာဲရ။ သ္ကိုပ်ပၞာန်ဗၟာ နူလက်ထက်အခိၚ်တုဲတုဲကၠုၚ်တေံ ကၠောန်ၜိုတ်ကၠုၚ်ဂှ် ထေက်ကဵုဒးကေတ်ခန်လ္ၚတ်တုဲ အလဵုအသဳဏအ်ဂှ် ထေက်ကဵုဒးဝေၚ်ပဲါရ။

ပရေၚ်ဗၠးၜးဍုၚ်၊ ပေဲါပၞာန်အပ္ဍဲဍုၚ်အိုဿီုတအ်ဂှ် ဆက်စပ်ဒၟံၚ်ကဵု ပရေၚ်ၜိုဟ်လလံ အပ္ဍဲဍုၚ်ရောၚ်။ ပ္ဍဲကဵုသၞာံခရေတ် ၁၉၄၈ ဂှ် နူကဵုကၟိန်ဍုၚ်ဗၟာ ဂွံကၠုၚ်ဗၠးၜး နူကဵုအလဵုအသဳအၚ်္ဂလိက် တအ်ရ။ ပ္ဍဲကဵုအခိၚ်တေံဂှ် ဟိုတ်နူကဵုဟွံတၟော်စုတ်လဝ် သွက်ဂွံခၞံဗဒှ်ကဵု “တွဵုရး” သွက်ဂကူမန်၊ ဂကူကရေၚ်တအ်တုဲ မန်ကဵုကရေၚ်တအ် စတုဲ ပၠန်ဂတးကၠုၚ်အလဵုအသဳရ။ နူသက္ကရာဇ် ၁၉၄၈ စဵုကဵုသက္ကရာဇ် ၁၉၅၈၊ အလဵုအသဳဂကူဗၟာတအ် အုပ်ဓုပ်ကၠုၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဂှ် ဟွံဖန်ဇန်ကဵုအခေါၚ် အရာ သွက်ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တအ်ရ။

ပ္ဍဲကဵုသက္ကရာဇ် (၁၉၆၂) အဃောသ္ကိုပ်ပၞာန်ဗၟာ “နေဝေန်” သီထောံအဝဵုဂှ် ကောန်ဍုၚ်အရၚ်ဂမၠိုၚ် ဆက်တုဲပၠန်ဂတး ကုပၞာန်ဗၟာရ။ မုဟိုတ်ရောမ္ဂး ပၞာန်ဗၟာတအ် သီကေတ်အဝဵုတုဲ ရုပ်ကၠေံထောံအ ခေါၚ်အရာ ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တအ်ရ။ အတိုၚ်အလဵုအသဳကၟိန်ဍုၚ်ကဵုလဝ်ကတိပါၚ် သွက်ဂွံဒက် ခၞံအာကၟိန်ဍုၚ်ဍာံပြဂှ် ဟွံဖန်ဗဒှ်ကဵုတုဲ ကောန်ဍုၚ်အရၚ်ဂမၠိုၚ် ပဲါဟွံဗၠး ဒးလုပ်ကၠုၚ်ပေဲါဗတိုက် သွက်အခေါၚ်အရာ ညးတအ်ရ။

ပ္ဍဲသက္ကရာဇ် (၁၉၆၃) ပၞာန်ဗၟာ “နေဝေန်” တအ် ကော်တက်ကျာ ပရေၚ်ၜိုဟ်လလံရ။ ဆဂး စေတၞာပၞာန်ဗၟာနေဝေန်ဂှ် ဟွံဍာံပြရ။ လတူကောန်ဍုၚ်အရၚ်တအ် အာတ်မိက်ကၠုၚ် သွက် အခေါၚ်အရာညးတအ်ဂှ် သ္ကိုပ်ပၞာန်နေဝေန် ဟွံသ္ပဂရုရ။ ဒးဖျေံလွဟ်မွဲသာ်ဟေၚ် ဟီုဂးကၠုၚ် သာ် ဂှ်နွံတုဲ ပရေၚ်ၜိုဟ်လလံအပ္ဍဲဍုၚ်ဂှ် ဟွံကတဵုဒှ်ကၠုၚ်ရ။

ပ္ဍဲကဵုလက်ထက်အလဵုအသဳပၞာန် နဝတ ကဵု နအဖတအ်ပၠန်ဝွံ နူကဵုသ္ကိုပ်ထံၚ်ပရိုၚ်ဗၟာ သ္ကိုပ်ပၞာန် ခေန်ညောအ် ဍိုက်က္ဍိုပ်တုဲ တက်ကျာပရေၚ်ဒေံါပန်ပှော်ကဵု ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တအ်နွံရ။ ပရေၚ် တက်ကျာဒေံါပန်ပှော်ဂှ် ပ္တဝ်ဏာက္ဍိုပ်ကဵု ပရေၚ်ၜိုဟ်လလံဟွံသေၚ်ရ။ ထံၚ်ပရိုၚ်ဗၟာတအ်ဂှ် လီဠာန်ဒြဟတ် ရပ်လွဟ်ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တအ်တုဲ ကဵုအခေါၚ်နာနာသာ် လက္ကရဴအိုတ် ဂကောံရပ်လွဟ်တအ် ဒြဟတ်ညံၚ်ဂွံအိုတ်ဂှ် ဖန်ဇန်ကၠုၚ်ရ။

ဟိုတ်ဂှ်ရ ပရေၚ်ၜိုဟ်လလံ ပ္ဍဲကဵုအခိၚ်တုဲတုဲကၠုၚ်တေံဂှ် ဒၟာနူကဵုအလဵုအသဳပၞာန်အဆက်ဆက် စေတၞာဟွံဍာံပြ ဟွံတပ်တးတုဲ ဟွံကလိဂွံပရေၚ်ၜိုဟ်လလံရ။ အလဵုအသဳတၟိ အခိၚ်တ္ၚဲဏအ်လေဝ် ယဝ်ရ မိက်ဂွံဒက်ပရေၚ်ၜိုဟ်လလံဍာံပြမ္ဂး ခန်လ္ၚတ်အတိက်တုဲတုဲကၠုၚ်တေံဂှ် ဒးကေတ်လေပ်ရ။ နဲကဲယုတ်တ်မာမာ ပပ်ပပ်ပဳပဳအိုဿီုတအ်ဂှ် ထေက်ကဵုဒးထောံကၠဟ်ရ။

လ္တူကောန်ဍုၚ်အရၚ်တအ်ဂှ် ဟွံကဵုအခေါၚ်အရာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် သွက်ညးတအ်မွဲသာ် အလဵုအသဳတအ် ဟီုဂးဖျေံလွဟ် (ဝါ) ပြံၚ်သၠာဲဒပ်မၚ်ပယျဵုရောၚ်ဒှ်မ္ဂး သွက်ဂွံဆက်အာ တက် ကျာပရေၚ်ၜိုဟ်လလံဂှ် ဒှ်ဝါတ်ရ။ ယဝ်ရ အလဵုအသဳတၟိတအ် ဒုၚ်ခဳလဝ်ကဵု သၞောတ်ဝ်ဒက်ပ္တန်ဍုၚ် (၂၀၀၈) ပၠန်မ္ဂး ပ္ဍဲကဵုသၞောတ်ဝ်ဏအ်ဂှ် အခေါၚ်အရာသွက်ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တအ် ကၠးကၠးမးမး ဟွံဓမံက်လဝ်တုဲဒှ်ဝါတ်ရ။ ပ္ဍဲကဵုသၞောတ်ဝ်ဏအ်မ္ဂး ပ္ဍဲကဵုတွဵုရးဂမၠိုၚ်ဂှ် စၠတ်ထဝ် ကေုာံ အလဵုအသဳတွဵုရး ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တအ် နွံကၠာလေဝ် အဝဵုညးတအ် ဟွံမွဲလးလးရ။

ယဝ်ရ အလဵုအသဳတၟိဏအ် မိက်ဂွံကလိဂွံပရေၚ်ၜိုဟ်လလံ ဇေတ်တ်မ္ဂး၊ ကေတ်ခန်လ္ၚတ် အခိၚ်တုဲတုဲကၠုၚ်တေံ စှေ်စိုတ်ပလေဝ်သၞောတ်ဝ် (၂၀၀၈) မာန်မ္ဂး ပရေၚ်ၜိုဟ်လလံဇေတ်တ်ဂှ် ကတဵုဒှ်မာန်ရောၚ် ပ္တိုန်ထ္ၜးဏာရ။