ဂျူရဳဆာဲ – ပ္ဍဲကဵုစၟတ်တ္ၚဲ ၂ ဂိတု အဝ်ဂေတ်ဏံ နူကဵုဗော်ကောန်ဍုၚ်အရေၚ်ရပ်လွဟ်ၜါဂကောံ ‘ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ’ ကဵု ‘ဗော်တဴတက်ကရေၚ်ဍာဲ (ကရၚ်နီအမျိုးသားတိုးတက်ရေး ပါတီ)’ တအ် တုပ်စိုတ် ထ္ပက်စၟတ်တဲ ကဵု ဂကောံဂၠးကဝ် မၞုံယၟု (Geneva Call) (ဂျဳနီဝါကဝ်) တုဲ ဒုၚ်ဂတိပါၚ် (Deed of commitment- DoC) သွက်ဂွံရံၚ်စံၚ်စဵုဒၞာအာ အခေါၚ်အရာကောန်ၚာ် ပ္ဍဲဒေသပဋိပက္ခပၞာန် မကတဵုဒှ်မံၚ် သကုတ်ဍုၚ်ဗၟာ လ္ပာ်ဗၟံက်ရ။
အတိုၚ်ညးမၞုံကဵုအခေါၚ်ဟီုဂး ‘နာဲဟံသာဗို်န်ခိုၚ်’ နူဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ ဟီုမ္ဂး – ဂကောံဗော်ရပ်လွဟ်ၜါဂကောံဏအ်ဂှ် ဒှ်ဂကောံကၠာအိုတ် ထ္ပက်စၟတ်တဲ လိက်ကသုက် ဒုၚ်ကတိပါၚ်ရံၚ်စံၚ်စဵုဒၞာကောန်ၚာ် မဒးဘဲဒဏ်ပဋိပက္ခပၞာန် (DoC under Geneva Call for the Protection of Children from the Effects of Armed Conflict) ရ။
ဂကောံဂျဳနဳဝါကဝ်ဝွံ ဒှ်ဂကောံဂၠးကဝ်မွဲတုဲ အဓိက ဆက်ဆောံဒၟံၚ်ကဵု ဂကောံရပ်လွဟ်ပၠန်ဂတး (ဝါ) ဂကောံသပုန်ဂမၠိုၚ် အတိုၚ်မွဲဂၠးကဝ်တုဲ အဓိကညးတအ် ကဵုအရီုအဗၚ် သွက်ပရေၚ်ရံၚ်စံၚ် ဓဝ်ဗ္စာရဏာမၞိဟ်ရောၚ်။
ဟိုတ်နူကဵု ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိကဵု ဗော်တဴတက်ကရေၚ်ဍာဲတအ် ထ္ပက်စၟတ်တဲ သာ်ဝွံတုဲ၊ ညးတအ် ဒုၚ်တာလျိုၚ် သွက်ဂွံမၚ်မွဲအာ တၚ်နၚ် (၁၆) တၚ် မပါလုပ်ဒၟံၚ် ပ္ဍဲကဵုလိက်ကသုက်ဝွံရ။
ပ္ဍဲကဵုတၚ်နၚ် (၁၆) တၚ်ဂှ်မ္ဂး ညံၚ်ဟွံဂွံသ္ပဍဵုဍိုက် သ္ပပကီုပရာပ် လ္တူကောန်ၚာ်တအ်၊ ညံၚ်ဟွံဂွံဓဇက်ပၠုပ်ကောန်ၚာ်တအ် သ္ဂောံဒှ်ကောန်ပၞာန်၊ ညံၚ်ဟွံဂွံသ္ပပကီုပရာပ် ပ္ဍဲအရာလိၚ်လတူကောန်ၚာ်တအ်၊ ညံၚ်ဟွံဂွံၜုၚ်တက်ပျဲပျာံ လ္တူဍေံတအ်ပါလုပ်ရ။ မွဲအဆက်ဓဝ် သွက်ကောန်ၚာ်မဂြိပ်ဒဴတိတ် နူကဵုဘဲပၞာန်တအ်ပၠန်လေဝ် သွက်ဂွံရီုဗၚ်ကဵု သ္ၚိဌာန်၊ စၞအာဟာရ၊ ပရေၚ်ပညာတအ် ပါလုပ်ရ။
ဟိုတ်နူ ဂကောံဗော်ၜါဏအ် တုပ်စိုတ် ထ္ပက်စၟတ်တဲ သာ်ဏအ်တုဲ နူကဵုဂကောံ Geneva Call လေဝ်အခိၚ်ဟွံရုဲ အာလ္ၚတ်အာကျောဝ် ပ္ဍဲတိဍာ်ညးတေံ (ဝါ) ပ္ဍဲကဵုဂကောံဗော်ညးတအ် မာန်ရ။
အဃောညးစၞးဗော်ဍုၚ်မန်တၟိတအ် အာတိုန်စိုပ် ပ္ဍဲသဘၚ်ကၞာ ထ္ပက်စၟတ်တဲ ပ္ဍဲဍုၚ်ဂျဳနဳဝါကဝ်တေံမ္ဂး သ္ကိုပ်ပၞာန် နာဲလျးဂကူ ဒု- ညးက္ဍိုပ်ဒဗ်ပၞာန်ဗၠးၜးကောန်ဂကူမန် ကဵု နာဲဟံသာဗိုန်ခိုၚ်၊ ညးတာလျိုၚ် နူဌာန ဆက်ဆောံဍုၚ်သၟာၚ်တအ် ပါလုပ်ရ။
နူဗော်တဴတက်ကရေၚ်ဍာဲဂှ် ညးအုပ်ကာနာနာ (၁) ဗော်ညးတအ် “ခူဥူရေဝ်” သ္ပက္ဍိုပ်တုဲ ကမ္မတဳဗဟဵု “ရေမာန်ထူ” ပါအာကီုရ။
ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိကဵု ဗော်တဴတက်ကရေၚ်ဍာဲတအ်ဂှ် နူကဵုအခိၚ်ကၠာတေံရ ဝၚ်ပရေံပရေံ စပ်ကဵု စကာလဝ် ကောန်ပၞာန်ကောန်ၚာ် ဟွံမွဲရ။ ဆဂး၊ ပ္ဍဲကဵုဒေသ ညးတအ်ဂှ် ဟိုတ်နူကဵု ပဋိပက္ခပၞာန်တုဲ ကောန်ၚာ်တအ်ဗွဲမဂၠိုၚ် ဒှ်ဒဒိုက် ဇၞော်ကဵုဇြဟတ်ရ။
အတိုၚ်လိက်ဒုၚ်စဳရေၚ် ကုသသမဂ္ဂကီု၊ လိက်ဒုၚ်စဳရေၚ်ဂကောံရံၚ်စံၚ် အခေါၚ်အရာမၞိဟ် (Human Rights Watch) တအ် ဟီုဂးလဝ်မ္ဂး ဒဗ်ပၞာန်ဗၟာကီု၊ ဒဗ်ပၞာန်ကောန်ဍုၚ်အရေၚ်လ္ၚဵုကီု စကာဒၟံၚ် ကောန်ၚာ်တအ် နဒဒှ်ကောန်ပၞာန်ကောန်ၚာ်နွံရောၚ် ဂးရ။