ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိကဵု ဗော်တဴတက်ကရေၚ်ဍာဲ ထ္ပက်စၟတ်တဲ ရံၚ်စံၚ်ကောန်ၚာ် ပ္ဍဲဒေသပဋိပက္ခပၞာန်

by | Aug 7, 2012 | ပရိုၚ် | 0 comments

ဂျူရဳဆာဲ – ပ္ဍဲကဵုစၟတ်တ္ၚဲ ၂ ဂိတု အဝ်ဂေတ်ဏံ နူကဵုဗော်ကောန်ဍုၚ်အရေၚ်ရပ်လွဟ်ၜါဂကောံ ‘ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ’ ကဵု ‘ဗော်တဴတက်ကရေၚ်ဍာဲ (ကရၚ်နီအမျိုးသားတိုးတက်ရေး ပါတီ)’ တအ် တုပ်စိုတ် ထ္ပက်စၟတ်တဲ ကဵု ဂကောံဂၠးကဝ် မၞုံယၟု (Geneva Call) (ဂျဳနီဝါကဝ်) တုဲ ဒုၚ်ဂတိပါၚ် (Deed of commitment- DoC) သွက်ဂွံရံၚ်စံၚ်စဵုဒၞာအာ အခေါၚ်အရာကောန်ၚာ် ပ္ဍဲဒေသပဋိပက္ခပၞာန် မကတဵုဒှ်မံၚ် သကုတ်ဍုၚ်ဗၟာ လ္ပာ်ဗၟံက်ရ။

သကိုပ်ပၞာန် နာဲလျးဂကူ နူဒပ်ပၞာန်ဗၠးၜးကောန်ဂကူမန် ထ္ပက်စၟတ်တဲ လိက်ကသုက် (ဗီု-ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ။)

ပ္ဍဲကဵုသၟဝ်တဲဗော်ၜါဏအ်ဝွံ ဒပ်ပၞာန် ညးတအ်နွံဒၟံၚ်ကီုတုဲ ဒှ်မံၚ် ကောန်ဂကောံ “ကံၚ်သဳဖေဝ်ဒရေဝ်ညဳသၟဟ်ကောန်ဍုၚ်အရေၚ်” (United Nationalities Federal Council – UNFC) ရ။

အတိုၚ်ညးမၞုံကဵုအခေါၚ်ဟီုဂး ‘နာဲဟံသာဗို်န်ခိုၚ်’ နူဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ ဟီုမ္ဂး – ဂကောံဗော်ရပ်လွဟ်ၜါဂကောံဏအ်ဂှ် ဒှ်ဂကောံကၠာအိုတ် ထ္ပက်စၟတ်တဲ လိက်ကသုက် ဒုၚ်ကတိပါၚ်ရံၚ်စံၚ်စဵုဒၞာကောန်ၚာ် မဒးဘဲဒဏ်ပဋိပက္ခပၞာန် (DoC under Geneva Call for the Protection of Children from the Effects of Armed Conflict) ရ။

ဂကောံဂျဳနဳဝါကဝ်ဝွံ ဒှ်ဂကောံဂၠးကဝ်မွဲတုဲ အဓိက ဆက်ဆောံဒၟံၚ်ကဵု ဂကောံရပ်လွဟ်ပၠန်ဂတး (ဝါ) ဂကောံသပုန်ဂမၠိုၚ် အတိုၚ်မွဲဂၠးကဝ်တုဲ အဓိကညးတအ် ကဵုအရီုအဗၚ် သွက်ပရေၚ်ရံၚ်စံၚ် ဓဝ်ဗ္စာရဏာမၞိဟ်ရောၚ်။

ဟိုတ်နူကဵု ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိကဵု ဗော်တဴတက်ကရေၚ်ဍာဲတအ် ထ္ပက်စၟတ်တဲ သာ်ဝွံတုဲ၊ ညးတအ် ဒုၚ်တာလျိုၚ် သွက်ဂွံမၚ်မွဲအာ တၚ်နၚ် (၁၆) တၚ် မပါလုပ်ဒၟံၚ် ပ္ဍဲကဵုလိက်ကသုက်ဝွံရ။

ပ္ဍဲကဵုတၚ်နၚ် (၁၆) တၚ်ဂှ်မ္ဂး ညံၚ်ဟွံဂွံသ္ပဍဵုဍိုက် သ္ပပကီုပရာပ် လ္တူကောန်ၚာ်တအ်၊ ညံၚ်ဟွံဂွံဓဇက်ပၠုပ်ကောန်ၚာ်တအ် သ္ဂောံဒှ်ကောန်ပၞာန်၊ ညံၚ်ဟွံဂွံသ္ပပကီုပရာပ် ပ္ဍဲအရာလိၚ်လတူကောန်ၚာ်တအ်၊ ညံၚ်ဟွံဂွံၜုၚ်တက်ပျဲပျာံ လ္တူဍေံတအ်ပါလုပ်ရ။ မွဲအဆက်ဓဝ် သွက်ကောန်ၚာ်မဂြိပ်ဒဴတိတ် နူကဵုဘဲပၞာန်တအ်ပၠန်လေဝ် သွက်ဂွံရီုဗၚ်ကဵု သ္ၚိဌာန်၊ စၞအာဟာရ၊ ပရေၚ်ပညာတအ် ပါလုပ်ရ။

ဟိုတ်နူ ဂကောံဗော်ၜါဏအ် တုပ်စိုတ် ထ္ပက်စၟတ်တဲ သာ်ဏအ်တုဲ နူကဵုဂကောံ Geneva Call လေဝ်အခိၚ်ဟွံရုဲ အာလ္ၚတ်အာကျောဝ် ပ္ဍဲတိဍာ်ညးတေံ (ဝါ) ပ္ဍဲကဵုဂကောံဗော်ညးတအ် မာန်ရ။

အဃောညးစၞးဗော်ဍုၚ်မန်တၟိတအ် အာတိုန်စိုပ် ပ္ဍဲသဘၚ်ကၞာ ထ္ပက်စၟတ်တဲ ပ္ဍဲဍုၚ်ဂျဳနဳဝါကဝ်တေံမ္ဂး သ္ကိုပ်ပၞာန် နာဲလျးဂကူ ဒု- ညးက္ဍိုပ်ဒဗ်ပၞာန်ဗၠးၜးကောန်ဂကူမန် ကဵု နာဲဟံသာဗိုန်ခိုၚ်၊ ညးတာလျိုၚ် နူဌာန ဆက်ဆောံဍုၚ်သၟာၚ်တအ် ပါလုပ်ရ။

နူဗော်တဴတက်ကရေၚ်ဍာဲဂှ် ညးအုပ်ကာနာနာ (၁) ဗော်ညးတအ် “ခူဥူရေဝ်” သ္ပက္ဍိုပ်တုဲ ကမ္မတဳဗဟဵု “ရေမာန်ထူ” ပါအာကီုရ။

ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိကဵု ဗော်တဴတက်ကရေၚ်ဍာဲတအ်ဂှ် နူကဵုအခိၚ်ကၠာတေံရ ဝၚ်ပရေံပရေံ စပ်ကဵု စကာလဝ် ကောန်ပၞာန်ကောန်ၚာ် ဟွံမွဲရ။ ဆဂး၊ ပ္ဍဲကဵုဒေသ ညးတအ်ဂှ် ဟိုတ်နူကဵု ပဋိပက္ခပၞာန်တုဲ ကောန်ၚာ်တအ်ဗွဲမဂၠိုၚ် ဒှ်ဒဒိုက် ဇၞော်ကဵုဇြဟတ်ရ။

အတိုၚ်လိက်ဒုၚ်စဳရေၚ် ကုသသမဂ္ဂကီု၊ လိက်ဒုၚ်စဳရေၚ်ဂကောံရံၚ်စံၚ် အခေါၚ်အရာမၞိဟ် (Human Rights Watch) တအ် ဟီုဂးလဝ်မ္ဂး ဒဗ်ပၞာန်ဗၟာကီု၊ ဒဗ်ပၞာန်ကောန်ဍုၚ်အရေၚ်လ္ၚဵုကီု စကာဒၟံၚ် ကောန်ၚာ်တအ် နဒဒှ်ကောန်ပၞာန်ကောန်ၚာ်နွံရောၚ် ဂးရ။

Written by

Related Posts

ပရေၚ်ရပ်စပ် ကွဳလိုန်ဓာတ်၊ ကွဳစက် တေၚ်သ္ကာတ်ဒၟံၚ်တုဲ သၟာကမၠောန်၊ တၠကမၠောန် နကဵု ကွဳစက်ယာန်နာနာတအ် ဒးဒေံါဇူကမၠောန်

ပရေၚ်ရပ်စပ် ကွဳလိုန်ဓာတ်၊ ကွဳစက် တေၚ်သ္ကာတ်ဒၟံၚ်တုဲ သၟာကမၠောန်၊ တၠကမၠောန် နကဵု ကွဳစက်ယာန်နာနာတအ် ဒးဒေံါဇူကမၠောန်

ပရေၚ်ရပ်စပ် ကွဳလိုန်ဓာတ်၊ ကွဳစက် တေၚ်သ္ကာတ်ဒၟံၚ်တုဲ သၟာကမၠောန်၊ တၠကမၠောန် နကဵု ကွဳစက်ယာန်နာနာတအ် ဒးဒေံါဇူကမၠောန်

ဌာန်ပရိုၚ်ဗၠးၜးမန်၊ ဇှ်ေ (၈) မံက်၊ (၁၃၈၇) သၞာံ။

နူကဵုဂကောံပံၚ်ကောံ လစှ်ေကံၚ်သဳပၞာန်တအ် ရပ်စပ်ဒၟံၚ် ကွဳလိုန်ဓာတ်၊ ကွဳစက် တေၚ်သ္ကာတ်ဒၟံၚ်တုဲ သၟာကမၠောန် ဒးကၠောန်စဒၟံၚ် နကဵုကွဳစက်ယာန်တအ် ဟွံဂွံတိတ်ကမၠောန်အိုတ်ရောၚ် ညးတၠကွဳစက် သွံဒၟံၚ် ခၞေဝ်ကေဝ်၊ ကဖျုန် နူပွိုၚ် ဍုၚ်ကျာ်မြဟ်မွဲတၠ ဟီုရ။

“နူကဵုဍေံရပ်ကွဳလိုန်ဓာတ်၊ ကွဳစက် (Without) လိုၚ်ဇြေန်ဟွံမွဲဂှ်တုဲတှ်ေ ကွဳစက်ကာ သွံမံၚ်ခၞေဝ် အကြာကွာန်ဂှ်ကီု၊ ကွဳလိုန်ဓာတ်သၠာပိဂှ်ကီု၊ ကွဳလိုန်ဓာတ်တောဲဂှ်ကီု ညးမွဲလေဝ် ဟွံဂံၚ်တိတ်ကမၠောန် ဒးဒေါံဇူလဝ်ကမၠောန်ဖအိုတ်၊ ကွဳစက်၊ ကွဳလိုန်ဓာတ် ရဲကၠောန်ကမၠောန်ဖအိုတ်ဂှ်တှ်ေ ဂွံကၠောန်စကိတ်ဂးတုဲတှ်ေ သုၚ်စောဲကၠောန်မံၚ်ကဵု ကာ၊ ကွဳလိုန်ဓာတ် လိုၚ်ဇြေန်ဟွံမွဲ (Without) ဖအိုတ်ရ၊ ဍေံဗက်ရပ်မံၚ် ဗီုလၟုဟ်ဏံတှ်ေ ဒးဒေါံဇူလဝ်ကမၠောန်ဖအိုတ်ရ” သာ်ဝွံ နာဲသောဲ ညးမသွံဒၟံၚ်ဖျာ အကြာကွာန်ဂမၠိုၚ် ပ္ဍဲပွိုၚ်ဍုၚ်ကျာ်မြဟ်ဂှ် ဟီုရ။

ပ္ဍဲဍုၚ်မန် စတမ်နူ မေ (၃၁) ဂှ် စရပ်ဒၟံၚ် ကွဳစက်ကာ၊ ကွဳလိုန်ဓာတ် လိုၚ်ဇြေန်ဟွံမွဲ (Without) တေၚ်တေၚ်ဂြတ်ဂြတ်နွံဂှ်တုဲ ကွဳစက်ကာကမၠောန်နာနာကီု ကွဳလိုန်ဓာတ်ကမၠောန်ဂမၠိုၚ်ကီု ဒးဒေါံဇူဒၟံၚ်ကမၠောန်အိုတ်ရ။

“ဍေံရပ်အလန်ဏံ ဒှ်အာဒဒိုက်ဖအိုတ်ရ၊ ကာ ကမၠောန်သွံခၞေဝ်အကြာကွာန်၊ ကာပလံၚ်ကွးဘာ၊ ကာပလံၚ်မၞိဟ်ယဲ ဟွံဂံၚ်ဇက်ပလံၚ် ဒးဒေါံဇူမံၚ်ဖအိုတ်၊ ဒှ်မံၚ်ဒဒိုက် ဗီုညး ဗီုညး ဖအိုတ်ရ” သာ်ဝွံ ညးဇက်ပလံၚ်ဒၟံၚ် ကွးဘာ နာဲခိုၚ်လေန် နူပွိုၚ် ဍုၚ်ရေဝ်(သၟဝ်ကျာ)ဂှ် ဟီုရ။

ဟိုတ်နူဂကောံပံၚ်ကောံ (ကံၚ်သဳပၞာန်) တအ် ဗက်ရပ်ဒၟံၚ်ကွဳစက်ယာန် လိုၚ်ဇြေန်ဟွံမွဲ (Without) တေၚ်တေၚ်ဂှ်တုဲ ကွဳစက်ကာဖ္ဍိုက်ပလံၚ်မၞိဟ်ဂိယဲကီု၊ ကွဳစက်ကာ၊ ကွဳလိုန်ဓာတ် ပလံၚ်ကွးဘာတအ်ကီု ဟွံဂံၚ်ဇက်ပလံၚ်တုဲ ဒှ်ခက်ခုဲ ဇၟာပ်ပွိုၚ်ဍုၚ်အိုတ်ရ။

ပရေၚ်ရပ်ကွဳစက်ယာန် လိုၚ်ဇြေန်ဟွံမွဲ (Without) ဏံဂှ် နကဵုကံၚ်သဳပၞာန်တအ် ဖျေံလဝ်ကိုန်စဳဇန် အလုံဍုၚ်မွဲတုဲ ပ္ဍဲဆေၚ်သွံကွဳစက်ကာ၊ ကွဳလိုန်ဓာတ်လတူဍုၚ်တအ်ဂှ် ဒပ်ဗၠာဲသၟိၚ် ကေုာံ ဂကောံပံၚ်ကောံတအ် ဗက်စၟဳစၟတ်ဒၟံၚ်နွံတုဲ ဒဵုကဵုဗက်ရပ် ပ္ဍဲအကြာအရာပ်၊ အကြာကွာန်၊ အကြာသ္ၚိနွံရောၚ်ဂှ်လေဝ် ပရိုၚ်ဟောလဟောလံၚ် တိတ်မံၚ်နွံရ။

မွဲကာလကံၚ်သဳပၞာန်ဏံ ရပ်ကွဳလိုန်ဓာတ်၊ ကွဳစက် လိုၚ်ဇြေန်ဟွံမွဲ (Without) တေၚ်တေၚ်ဂြတ်ဂြတ်ဗီုလၟုဟ် ဟွံမွဲကၠုၚ်မွဲလှ်ေ

မွဲကာလကံၚ်သဳပၞာန်ဏံ ရပ်ကွဳလိုန်ဓာတ်၊ ကွဳစက် လိုၚ်ဇြေန်ဟွံမွဲ (Without) တေၚ်တေၚ်ဂြတ်ဂြတ်ဗီုလၟုဟ် ဟွံမွဲကၠုၚ်မွဲလှ်ေ

မွဲကာလကံၚ်သဳပၞာန်ဏံ ရပ်ဒၟံၚ်ကွဳလိုန်ဓာတ်၊ ကွဳစက်လိုၚ်ဇြေန်ဟွံမွဲ တေၚ်တေၚ်ဂြတ်ဂြတ်ဗီုလၟုဟ်ဏံ ဟွံမွဲကၠုၚ်မွဲလှေ် ညးဒးဒုၚ်ရပ်လဝ်ကွဳလိုန်ဓာတ် နူပွိုၚ်ဍုၚ်မုဟ်ဍုၚ်မွဲတၠ ဟီုလဴထ္ၜးရ။

ပ္ဍဲကၟိန်ဍုင်သေံ ဒဳကွဳစက်၊ ကွဳလိုန်ဓါတ် ဟွံဒ္ဂေတ်ဗက်သၞောဝ်မ္ဂး ဒးဒုင်တပ်ဒဏ်ဩန်ရောင်

ပ္ဍဲကၟိန်ဍုင်သေံ ဒဳကွဳစက်၊ ကွဳလိုန်ဓါတ် ဟွံဒ္ဂေတ်ဗက်သၞောဝ်မ္ဂး ဒးဒုင်တပ်ဒဏ်ဩန်ရောင်

ပ္ဍဲသၞာံ (၂၀၂၅) စနူဂိတုဂျောန်စၟတ်တ္ၚဲ (၁) နူတနေံဏံတုဲ ပ္ဍဲကၟိန်ဍုင်သေံ ညးဒဳကွဳလိုန်ဓါတ်ဟွံစုတ်ခၟော်တအ် ဒးဒုင်တပ်ဒဏ်ဩန် (၂၀၀၀) ၝာတ်ရောင် ညးတာလျိုင်ဗၠာဲသၟိင်သေံတအ် လလောင်ကၠုင်လဝ်ဂှ် ဂွံတီကေတ်ရ။

0 Comments

Submit a Comment

Your email address will not be published. Required fields are marked *

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.