သွက်ဂွံချူလိက်ပရေၚ်လိက်မွဲပိုဒ်ဂှ် ကေတ်ထောံဇြဟတ်ဒရိုဟ် အာဂေတ်ဗဵုထောံ ထီုကျာ်ကအ်ဂေါမ် ဂၠိုၚ်ကဵု အလန်ကီုရ။ ထီုဝွံ ဟိုတ်နူလုပ်စုတ်ကြပ်မံၚ်ကဵု ဒၞာဲအဲမတန်တဴမံၚ် ဘာအၚ်ဏံတုဲ ဂွံအာကၠုၚ်ဂှ် ဟွံခက်ခုဲမွဲသာ်ရ။ ထီု ကျာ်ဝွံဟိုတ်နူဒှ်တဴဒၞဲါတြေံတြဟ် နူသက္ကရာဇ် အေဒဳ (၇) စဵုကဵုစိုပ် (၁၁) တေံ ပြးဇးဒဴတိတ်ကၠုၚ် နူခေတ်သဓီုတေံ ရောၚ် အ္စာသုတေသနဂမၠိုၚ် စၟတ်လဝ်ကီုရ။ ဟိုတ်နူပေၚ်ကၟိုဟ်မံၚ်ကဵု ကပေါတ်တြေံတြဟ်တံဟေၚ်တုဲ ကျာ်ထီု ကအ်ဂေါမ်ဝွံ မြဟ်တမ်ညဝ်တဴဗွဲမလောန်ရ။ ဟိုတ်ဂှ်ရ ကောန်ဂကူမန်ပိုဲဂွံတီညာတ်အာ ပရောပရာကပေါတ် အာဲကၟာဲ ဂကူမန်ပိုဲမာန် ဂွံကၠုၚ်ဝေၚ်စိုပ်လ္ၚတ်မာန် မ္ဒးစၞောန်ဏာဒၞာဲထီုကျာ် ကအ်ဂေါမ်ဏံကီုရ။
ရုပ်ကျာ်ခေါ် မၞုံအပ္ဍဲထီုကအ်ဂေါမ်ဂမၠိုၚ် (MNA)
ထီုကျာ်ကအ်ဂေါမ်ဝွံ သွက်ဂကူမန်ပိုဲမ္ဂး အာဲကၟာဲထပိုတ္ၚုဟ်မးဟွံမာန် ထီုကျာ်တၟေၚ်တၟဟ်ဝွံကီုရ။ ထီုဝွံ ဟိုတ်နွံဗ္ဒာဲ ကွာန်ကအ်ဂေါမ်တုဲ ထီုကျာ်ကအ်ဂေါမ် ညးမကော်ခဴစကီုရ။ ကွာန်ကအ်ဂေါမ်ဝွံ လၟုဟ်မ္ဂးဒှ်ကွာန်ဂကူကရေၚ် ဍောတ်တ်မွဲ နွံပ္ဍဲပွိုၚ်ဍုၚ်ဘာအၚ်၊ တွဵုရးဍုၚ်ကရေၚ်ရ။ ယဝ်ရကၠုၚ်လပါ် ဍုၚ်မတ်မလီုမ္ဂး နွံၜိုတ် (၃၁) တိုၚ်ရ၊ နူကဵု ဍုၚ်ဘာအၚ်မ္ဂး နွံၜိုတ် (၈)တိုၚ်ကီုရ။ နူကဵုဍုၚ်ဘာအၚ် ဗက်ကၠုၚ်အတိုၚ်ဂၠံၚ်ဇၞော် အာဍုၚ်သဓီုကေုာံ ဍုၚ်လ္ဂုၚ်တေံမ္ဂး တတ်ကၠုၚ်ဒဒန် ၜဳသြၚ်လောန် (ဘာအၚ်) စိုပ်ဂၠံၚ်ပိသွာၚ်မ္ဂး ဂွံဆဵုညာတ်ကေတ် ဂတဵုမုက်စၞောန်ထ္ၜး ပါၚ်ဂၠံၚ်လုပ်ထီု ကျာ်ကီုရ။ နကဵုဂၠံၚ်ပိသွာၚ် ဆက်လုပ်အာတပ်ပ် နူကွာန်တဴကုန်(ဘားကပ်) လုပ်အာၜိုတ် (၂) တိုၚ်မ္ဂး ဂွံဆဵုညာတ် ကေတ် ထီုကျာ်ကအ်ဂေါမ် ပ္ဍဲကွာန်ကအ်ဂေါမ်ဂှ်မာန်ရောၚ်။
ယဝ်ရစိုပ်ထီုကျာ်ကအ်ဂေါမ်မ္ဂး ပါၚ်ဂၠံၚ်လုပ်ဂှ် သိုၚ်ခၞံဒက်ပ္တန်လဝ်မုက်အရှာံထီုကျာ် နကဵု ရုပ်ဇာဒိသိုၚ်ကီု၊ တၟံတိုၚ် (လွတ်တော်ရေးကျောက်တိုၚ်)၊ ကွာန်ဇၞော် (မၚ်္ဂလာကန်တော်) ကေုာံ တၞံဆုအဂၞုတံအုပ်ထလီုလဝ်ဂွံဆဵုကေတ် ဗွဲကိုပ်ကၠာအိုတ်ရ။ ထီုကျာ်ကအ်ဂေါမ်ဝွံ နူဍုၚ်ဘာအၚ်မ္ဂး နွံတဴဒိုဟ်ပလိုတ်ရ။ နူပါၚ်မုက်လုပ် စဵုကဵုစိုပ်ပ္ဍဲထီုတေံ ရုပ် ကျာ်ဂမၠိုၚ် ပေၚ်ထာတ်မံၚ် အလီုမွဲထီုရ။ ထီုကျာ်ဝွံနွံလ္ပါ် ဇိုၚ်ဒဵုကရေတ်လပါ်ဗၟံက်တုဲ ဂွံဒၟံၚ်လျးတ္ၚဲနူဂယး စဵုကဵုစိုပ်အ ခိၚ်လ္ဒောဝ်တ္ၚဲ စှ္ၜါနာဍဳရ။ မွဲဒမြိပ်ဂၠံၚ်လုပ်ပါၚ်ထီုကျာ် နူသၠုၚ်ကျာကဵုသၟဝ်ကျာဂှ် သီုဖအိုတ်နွံၜိုတ် (၇၅) ပေရ။ မွဲ ဒမြိပ်ဂၠံၚ်လုပ်ဂှ်၊ ကျာ်နိဗ္ဗာန်သတိက်၊ ရုပ်ကျာ်နာနာတံ ဂွံဆဵုကေတ်မာန်ကီုရ။ ပ္ဍဲထီုကျာ်ဝွံ ပဲါနူရုပ်ကျာ်ဂမၠိုၚ်တုဲ ရုပ် စိၚ်ဗ္တာၚ်လေဝ် နွံမွဲကီုရ၊ ပ္ဍဲဗဒၚ်ထီု ကၟဳထီု နူစပါၚ်ဂၠံၚ်လုပ်စဵုကဵုထီုအလုံမွဲထီု လံက်လဝ်နကဵုဍာ်ဂဥုဲသာ်ဍာဲဍာဲ မာန် လဝ်ရုပ်ကျာ်တိပထမံ နကဵုအၚ်္ဂဒဵု ပေၚ်ထာတ်မံၚ်အလုံမွဲထီုကီုရ။ ယၟုညးတၠဒါန်ကဵုသၞာံမေကၠၚ်ပလေၚ်လဝ်ကျာ် ချူစၟတ်သမ္တီလဝ်သၞာံ၊ သက္ကရာဇ် နကဵုဘာသာမန်ဟေၚ် ဂွံဆဵုကေတ်မာန်ရ။ ကျာ်စေတီတြဴကၠၚ်မွဲတၞုၚ်လေဝ် ဂွံဆဵု ကေတ်မာန်ကီုရ။ အလုံမွဲစေတဳဂှ် မာန်လဝ်ရုပ်ကျာ်ပထမံပေၚ်ထာတ်မံၚ်တုဲ လ္တူဂှ်မွဲမွဲကၠၚ်မ္ဂး ရုပ်ကျာ်ဒတူမွဲဇကု နွံ မွဲကီုရ။ ရုပ်ကျာ်နွံတဴ ပ္ဍဲထီုတံဝွံ ဂွံဗၠးတိတ်နူ ဗွဲဥတုရာသဳတံကီုလေဝ် ဟိုတ်နူကဵုရဲညးမယုတ်မာတံ မိက်ဂွံသွံစတုဲ ကၠတ်ပ္တိတ်ဏာနကဵု က္ၜၚ်ဖ္ဍိုက်လျိုၚ် (၅၀၀) တာန်ပြၚ်ကီုရ။ ပ္ဍဲသက္ကရာဇ်ခရေတ် (၁၈၃၅) ဂှ်အ္စာသုတေသန (ရစ် ချတ်တၚ်ပယ်) ကၠတ်ပ္တိတ်ဏာမဒှ်ရ။ ၜိုန်ရပ္တိတ်ဏာ က္ၜၚ်ဖ္ဍိုက်လျိုၚ် (၅၀၀) တာန်ပြၚ်ကီုလေဝ် ရုပ်ကျာ်ဂမၠိုၚ်တံ ဇက်ပ္တိတ်ဏာ ဟွံမာန်ရောၚ်ချူဓမံက်လဝ် ပ္ဍဲလိက်သ္ကုတ် ဝၚ်ဓါတ်ကျာ်ကီုရောၚ်။ ဂလိုၚ်ကဵု အာဲကၟာဲဂကူမန်ပိုဲဂၠိုၚ် တဴဂှ် ဆိၚ်ဆ ကေတ်မာန်ကီုရောၚ်။
ပစ္စုပ္ပန်လၟုဟ်ဏံမ္ဂး ရုပ်ကျာ်မလှ်ကယျာဏာဟွံမာန်တံဟေၚ် သှေ်မံၚ်ကီုရ။ မွဲဒမြိပ်ပါၚ်ဂၠံၚ်လုပ်ထီု ကၠာဟွံစိုပ်ပ္ဍဲတေံ အကြာဂၠံၚ်ကွာ်ဂှ် အခန်ကၟာတ်လဝ်ကီုတြၚ်မွဲၜါခန်ဍောတ် ဂွံဆဵုကေတ်မာန်ရ။ အခန်ပထမဝွံ သီဂိုၚ်စွံလဝ်ရုပ်ကျာ် နာနာ ပိုတ်မေက်မံၚ်တၟာဂလိုၚ် ဂွံဆဵုကေတ်မာန်ရ။ ပ္ဍဲဗ္ဒၚ်အခန်ဝွံ ဂွံဆဵုကေတ်လိက်တၟံ ထီုကျာ်ပိမၞောန် လံက်လဝ် အရံၚ် ဗ္စံက်လေဝ်နွံကီုရောၚ်။ လိက်ပိပၞောန်ဝွံ သက်သဳဂကူမန်ပိုဲဇေတ်တ်ရောၚ်။ ဆက်အာဂတညိမ္ဂး ဂွံဆဵုကေတ် အခန်ဒုတိယပၠန်ရောၚ်။ ပ္ဍဲအခန်ဝွံ ဒက်ပ္စူလဝ် ရုပ်ကျာ်ပိဇကု ဂွံဆဵုကေတ်မန်ကီုရ။ ရုပ်ကျာ်တံဝွံ တုပ်တဴရုပ်ကျာ် ဂလာဟိန္ဒူ ဗွဲမလောန်ရ။ ရုပ်ကျာ်လပါ်ပလိုတ်အိုတ်တေံ ကျာ်က္ဍိုပ်ပိုတ်မံၚ်ကီုလေဝ် ပ္ဍဲကဵုသ္ၚာကျာ်မတကဲစှေ်မံၚ်ဂှ် ဂွံဆဵုကေတ်လိက်တၟံမန်တြေံတြဟ်တံရ။ လိက်တၟံပ္ဍဲကဵုသ္ၚာကျာ်ဝွံ နွံတဴ (၂၃) ပၞောန်ရ။ လိက်တၟံဏံဝွံ အာဲကၟာဲ အ နဂ္ဃ သက်သဳဂကူမန်ပိုဲရောၚ်။ သွက်ကၟုဲကၠုၚ်ဝေၚ်စိုပ်တံညးဂမၠိုၚ်ကီု သွက်ညးဝါသနာလ္ၚတ်သုတေသနဂမၠိုၚ် ဒၞာဲ ထပိုတ်တဴၚုဟ်မးဟွံမာန် ဌာန်ဒေသမၞိက်ရတ်တံရောၚ်။
ကၟုဲကၠုၚ်စိုပ်ဂမၠိုၚ် အလုံမွဲသၞာံဟွံပိုတ်သ္ကုတ် အလုံပိရာသဳ ကၠုၚ်ဝေၚ်လ္ၚတ်မံၚ်ကီုရောၚ်။ ကၟုဲကၠုၚ်စိုပ်ဂမၠိုၚ် ညာတ်ဒး ထီုကျာ်ကအ်ဂေါမ်မ္ဂး ဇၟာပ်မၞိဟ်မ္ဂး အမ်သဝ်တဴအိုတ်ရ။ မုဟိုတ်ရောဟီုမ္ဂး ဂွံဆဵုညာတ်တီအာအာဲကၟာဲ တြေံတြဟ် ဂမၠိုၚ် ဒးဒုၚ်ကၠတ်ပ္တိတ်၊ ပလီုပလာ်ဗွဲဟွံသာရ။ ဒၞာဲလ္ၚဵုတံဝွံ အတိုၚ်မွဲဗလးဗ္ဒၚ် ပလှ်ကယာဏာ သှ်ၜေက်ဆေပၞတ်ဒၞါ ဗာန်လဝ်တံဟေၚ်ရ။ ဒဒှ်ဏံဝွံထေက်ကဵု ဒးဂိုဟ်ကဟောံ အောန်စိုတ်တဴ လ္တူအာဲကၟာဲမန်ပိုဲ ဗွဲမလောန်ရ။ ဒၞာဲလ္ၚဵုပၠန် ထပ်ပပေၚ် ကၠေၚ်ပလေဝ်လဝ် နကဵုတိဗဳလာတ်တံကီုလေဝ် ကၠောန်တဴသာ်ဝွံဂှ် ထိၚ်ဒဝ်အာဲကၟာဲဟွံသေၚ် ညာတ် တဴရ။ တုပ်တဴညံၚ်ရဴအုပ်ဓလီု ဗေကၠံပလီုပလာ်ထောံ ကပေါတ်တြေံတြဟ်ကီုရောၚ်။ အလဵုအသဳကၟိန်ဍုၚ်တံဟီုလဝ် ထိၚ်ဒဝ်ကီုလေဝ် တုပ်တဴညံၚ်ရဴသ္ပထောံ မဟာဝါဒဂကူဗၟာကီုရောၚ်။ နဲကဲသာတုဲခိုဟ်နူဏံဂှ် အလုံကောန်ဂကူမန် ပိုဲ ဘိုၚ်ချပ်ဂၠာဲတဴသွဟ်ခိုဟ်အိုတ် မ္ဒးဘိုၚ်ထိၚ်ဒဝ်ထေက်ရောၚ် မ္ဒးကဵုဏာကသပ်လညာတ်ကီုရ။
စပ်ကဵုထီုကျာ်ကအ်ဂေါမ်ဝွံတုဲ အ္စာသုတေသနဂမၠိုၚ် သ္ပလဝ်သက်သဳသုတေသန ဗွဲမဂၠိုၚ်ဂၠၚ် ဂွံဆဵုညာတ်ကေတ် ပ္ဍဲ ဝၚ်ဓါတ်ကျာ်ကီုရောၚ်။ သက္ကရာဇ်ခရေတ် သၞာံ (၁၈၂၇) ဝွံ အမာတ်အၚ်္ဂလိက် (ဂွျန်ကရော့ဖို႕) ၊ (၁၈၉၁) ဝွံ အ္စာ ယုဒသန် ကေုာံ ဂကောံပ္တန်သာသနာ ဍုၚ်အမေရိကာန်၊ (၁၈၉၁) ဝွံ အ္စာလိက်တၟံ (မစ္စတာတော်စိန်ခို)၊ (၁၈၉၂)ဝွံ (မေဂျာရစ်ချတ်တၚ်ပသီ) (၁၉၄၀) ဝွံ ပါမောက္ခ (ဂျီအိပ်ချပ်လုစ်) ကဵု (ဦးလူဖေဝၚ်း) (၁၉၅၀) ဝွံ ဦးလတ်၊ ဗိုလ်မှုး ဘရှၚ်၊ ဒေါက်တာနာဲပါန်လှ၊ (၁၉၇၈) ဝွံ (မြန်မာနိုၚံသုတေသနအဖွဲ႕နှၚ့် သြစတေးလျတက္ကသိုလ် ကၚ်လာဂေါ့ မန်တို႕အဖွဲ႕) စိုပ်ကၠုၚ် သ္ပသုတေသနတဴ ဟိုတ်ဂှ်ရ ဂွံတီညာတ်ကေတ် နူလိက်ဝၚ်ကျာ်ကီုရောၚ်။ ဟိုတ်ဂှ်ရ ကၟုဲ ကၠုၚ်ဝေၚ်စိုပ်ဂမၠိုၚ် ဂွံတီညာတ်ကေတ် ဝၚ်တြေံတြဟ်ဏံမာန်ကီုရောၚ်။
ၜိုန်ရဘဲဒဏ်နာနာသာ်ပ္ဍဵုဍိုက်တုဲ လီုလာ်ဂွံကၠုၚ်ကီုလေဝ် ရုပ်ကျာ်မသှ်ၜေက်မံၚ်ဏံ ဆက်တုဲ ဟွံဂွံလီုလာ်အာပၠန်ဂှ် တာလျိုၚ်နွံမံၚ် အလုံကောန်ဂကူမန်ပိုဲကီုရောၚ်။ အာဲကၟာဲ၊ သက်သဳကၠေံမ္ဂးတုပ်တဴညံၚ်ရဴ ဂကူကၠက်ကီုရောၚ်။ ဇၟာပ် ကောန်ဂကူမန်ပိုဲ ကၠုၚ်စိုပ်ဆဵုညာတ်ဒးမ္ဂး ဒးဒုၚ်စသိုၚ်အာမာန်ကီုရောၚ်။ ထီုကျာ်ဝွံ ၜိုန်ရနွံတဴ ပ္ဍဲကဵုပွိုၚ်ဍုၚ်ဘာအၚ် ကီုလေဝ် အာဲကၟာဲမန်ပိုဲ ဒြပ်ရတ်မန်ပိုဲဇေတ်တ်ရောၚ်။ အာဲကၟာဲမန်ပိုဲ ညံၚ်ဂွံစိုပ် ပ္ဍဲတဲမန်ပိုဲ ဂွံအခေါၚ်ထိၚ်ဒဝ်မာန် မန်နွံတဴ ပ္ဍဲပွိုၚ်ဍုၚ်ဘာအၚ်တံမ္ဂး အာတ်မိက်ထေက်ရောၚ် မ္ဒးကဵုဏာကသပ်လညာတ်ကီုရ။
အလုံကောန်ဂကူမန်ပိုဲတံဂမၠိုၚ် ထီုကျာ်ကအ်ဂေါမ်ဝွံ ဒၞာဲမ္ဒးကၠုၚ်ဝေၚ်လ္ၚတ်ဗဵုထေက် မွဲဒၞာဲကီုရောၚ်။ ကောန်ဗွဲကြဴ စဴဗွဲဂတ၊ ဂွံတီညာတ်အာ အာဲကၟာဲမန်ခေတ်တြေံပိုဲ ၜိုတ်လဵုဂဵုလဟဵုကၠုၚ်ဂှ်လေဝ် ဂွံတီညာတ်အာမာန်ကီုရ။ သွက် ဗဟုသုတ ဂွံညာတ်အာ ကွတ်တဲတၠပညာမန်ပိုဲ ပ္ဍဲအတိတ္ၜိုတ်လဵုသၠဲလး ပိုၚ်ပြဳလဝ် ဒေသရာမညဏံဂှ်လေဝ် ဗွဲမ တိုၚ်ကၟိုဟ်စိုတ် ဂွံဆဵုညာတ်အာမာန်ကီုရ။ သွက်ညးလ္ၚတ်ဝေၚ်စိုပ်တံညးဂမၠိုၚ် ပြေလၟောၚ်စိုတ် မ္ဒးအမ်သဝ်အာ ပရေၚ်သုခုမကွတ်တဲ ခေတ်တြေံမန်ပိုဲကီုရောၚ်။ ဟိုတ်ဂှ်ရ ကောန်ဂကူမန်ပိုဲအလုံအိုတ်သီု အာဲကၟာဲခေတ်တြေံပိုဲ ဇေတ်တ် ထီုကျာ်ကအ်ဂေါမ်ဝွံ ကၠုၚ်လ္ၚတ်ဗဵုအိုတ်ညိဂှ် မ္ဒးကသေံကၟဝ်ဆဝ္ၚုဟ်ဏာ နကဵုလိက်ဘိက် စၞောန်ထီုကျာ် ကအ်ဂေါမ်ဏံကီုရအဴ။
0 Comments