ပ္ဍဲအသေအဟာန် ပံက်ရုၚ်ဌာန်ဂအုပ်တၟိ ဗော်ကောန်ဂကူမန် ဍုၚ်မတ်မလီု ကၠောန်ကၠုၚ်လဝ် ပ္ဍဲဒဳဇြေမ်ဗာ ၁၂ ဂှ်ဝွံ ကုညးအာဂတပၠတရဴမာန်ဂှ်ရ ရုဲပ္တိုန်က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ဗော်ကောန်ဂကူမန် MNP ညိ ဥက္ကဌနာဲၚိုဲတိၚ် ဟီုဂးကၠုၚ် အဃောညးဆဵုကဵုရဲမဳဒဳယာပရိုၚ်တံရ။

ဒေါံဇူနူဗော်ကောန်ဂကူမန်ရောၚ်ဂှ် အဲဟီုကၠုၚ်လဝ်တုဲမံၚ်ရ၊ အဲကၠုၚ်တိုန် အသေအဟာန်ပံက်ရုၚ်ဏံဂှ် ကၠုၚ်တိုန် နကဵုဥက္ကဌမွဲဟွံသေၚ်ရ၊ အဲကၠုၚ်တိုန် နဒဒှ်ကောန်ဂကောံမွဲဟေၚ်ရဂှ်လေဝ် နာဲၚိုဲတိၚ် ဂးရ။

“မၞိဟ်ဇၞော်ရ မၞိဟ်ဍောတ်ရ ဟွံသေၚ်၊ မၞိဟ်ဇၞော်ဇၞော်တံ ကၠောန်ဟွံမာန်တှေ် လ္ပပ္တိုန်က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်၊ မၞိဟ်ဍောတ်တ်တံ ကၠောန်မာန် ဂံၚ်ကၠောန်ဏောၚ်တှေ် ပ္တိုန်က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်၊မၞိဟ်ပၠတရဴမာန်တံရ ကၠောန်အိုတ်ညိ၊ အဲဂှ် ကၠောန်ဟွံမာန်ရ” သာ်ဝွံ နာဲၚိုဲတိၚ် ဂးရ။

နာဲၚိုဲတိၚ် ဥက္ကဌ ဗော်ကောန်ဂကူမန်ဝွံ က္လိဂွံအယုက် (၉၄) တုဲ လိက်ညး ဒေါံဇူ နုက်တိတ်နူဗော်ဂှ် ညးချူပလံၚ်လဝ် နူ၂၀၁၆ ဂိတုသေပ်တေမ်ဗာ (၂၇) တေံရ။

စပ်ကဵုကိစ္စလိက်နုက်တိတ်ဂှ်တုဲ ဆန္ဒညးဍာံဍာံ နွံသာ်လဵုကီုရောဂှ် မိက်ဂွံတီကၠးတုဲ ဂကောံကမ္မယှေန် နွံကဵုက္ဍိုပ်သ္ကိုပ်အဆံၚ်လ္တူ ဒုဥက္ကဌ (၁) နာဲတေန်အံၚ်၊ ဒုဥက္ကဌ (၂) နာဲဇၞူမန် ကေုာံ ညးလျိုၚ်ဌာနဗော် နာဲပါန်အံၚ် တံ လုပ်သဳကၠဳလဝ် ကုဥက္ကဌဇၞော် နာဲၚိုဲတိၚ်တုဲရဂှ်လေဝ် ဂွံတီကေတ်ရ။

ဥက္ကဌ နာဲၚိုဲတိၚ်ဝွံ နူကဵုသၞာံ ၁၉၄၈ တေံ ဒဵုကဵုလၟုဟ် ပၠတရဴကၠုၚ် ပ္ဍဲဗွိုၚ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်တုဲ ဒှ်က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ဇၞော် မပြာကတ်မွဲကီုရ၊ ညံၚ်ဟဂွံနုက်တိတ် ဒဵုကဵုလၟိတ်အယုက်ဂှ် ပိုဲအာတ်ဒုၚ်ကေတ်မေတ္တာတုဲ ညးလေဝ်ဒုၚ်တဲကီုရဂှ် နာဲပါန်အံၚ် ဂး။

“ဗီုဟီုလဝ်နူကၠၚ်ဏံဂှ်ရ ညးဂှ်ဟိုတ်နူယိုက်ဂၠေၚ်ကၠုၚ် ပရေၚ်ကောန်ဂကူအဆက်က်ဂှ်ရ အခေါၚ်နုက်တိတ်ဂှ် ဟလဵုပလေဝ် ပိုဲကဵုဟွံမာန်၊ နကဵုဗော် ဟိုတ်နူဟွံကဵုအခေါၚ်နုက်တိတ်ဂှ်ရ ညးဂှ် ဆက်နွံမံၚ် အရာဥက္ကဌမွဲဏီ ဏောၚ်ဂှ် ကေၚ်ကာဗဟဵုပိုဲကီု၊ ကောန်ဗော်တံကီု ညးတိုန်စိုပ်ကၠုၚ်လၟုဟ်တံကီု ဒုၚ်ဂိုၚ်ကေတ်လဝ် ဗီုဂှ်ဏောၚ် အဲမိက်ဂွံဟီုရ။ သ္ဂုတ်သွာတ်ဏံဂှ်လေဝ် သ္ဂုတ်သွာတ် ကမ္မယှေန်ဟေၚ်ရ” နာဲပါန်အံၚ် ဂး။

ဆ္ဂး ကိစ္စ နာဲတိတ်လွေန် (ဝန်ဇၞော်ပရေၚ်ကောန်ဍုၚ်အရၚ် ကၟိန်ဍုၚ်) ဒုဥက္ကဌ (၁) ဗော်ကောန်ဂကူမန် ပ္တိုန်လဝ်လိက်နုက်တိတ်ဂှ် ကဵုအခေါၚ်နုက်တိတ်တုဲဣရ သာ်ဝွံ နာဲလျးတၟး ညးအုပ်ကာနာနာ ဗော်ကောန်ဂကူမန် MNP ဟီုသ္ပဒ္တန်ရ။

ဗော်ဒဳမဝ်ကရေဇြဳမန် MDP ဥက္ကဌနာဲၚိုဲတိၚ် ကေတ်ကၠုၚ်တာလျိုၚ်ဂှ် ကလေၚ်ပံက်လဝ်ဗဗွဲသၞောဝ် ပ္ဍဲသၞာံ ၂၀၁၂ ဂှ်တုဲ ပ္ဍဲသၞာံ ၂၀၁၄ ဂှ် ပြံၚ်ကေတ်ယၟု ဗော်ကောန်ဂကူမန် MNP ရ။

နူကၠာ ဟဂွံဒုၚ်ယၟု ဗော်ဒဳမဝ်ကရေဇြဳမန်၊ ဗော်ကောန်ဂကူမန်ဏီဂှ် ပ္ဍဲသၞာံ ၁၉၈၈ ဂိတုအံက်တဝ်ဗာ ၁၁ တေံ ပံက်ကၠုၚ်လဝ်ဗော်ဒဳမဝ်ကရေဇြဳကောန်ဂကူမန် (MNDF) တုဲ ဥက္ကဌဗော်ဂှ် နာဲထောန်တိၚ်၊ ဒုဥက္ကဌ (၁) ဂှ် ဒှ်နာဲၚိုဲတိၚ်ရ။

နာဲၚိုဲတိၚ်ဝွံ နူသၞာံ ၁၉၄၅ တေံရ ဂစာန်ကၠုၚ်ပရေၚ်သၠးပွးဍုၚ်ဗၟာဏံကီုတုဲ ပ္ဍဲတရဴပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်မန် ၊ ပၠန်ဂတးရပ်လွဟ်မန် (၁၉၄၈-၅၈) ဂှ်လေဝ် ယိုက်ကၠုၚ်တာလျိုၚ်တုဲ ဒှ်က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ဝှ်ကြံၚ်ၚ် ကောန်ဂကူမန်တံရ။