လ္တူဗော်ဂွံအဝဵု (NLD) ဍာ်ဒကေဝ်ရေၚ်တၠုၚ်သဝ်ဂှ်ကီု ဗီုပြၚ်အုပ်ဓုပ် ဗၠေၚ်ဗၠေတ်နူကဵုနဲကဲဒဳမဝ်ကရေဇြဳကီုဂှ်တုဲ ပေဲါ ရုဲမာဲဂတဏအ် ဗော်တတိယမွဲ နွံတိုန်ပၟိက် သွက်ဂွံလုပ်ပြိုၚ်ပ္ကာန်ရ။
နူကဵုသၞာံ (၂၀၁၀) လက်ကြဴဂှ် စပ်ကဵုအကာဲအရာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ပေဲါရုဲမာဲပတန်ဗဒှ် ဖျေံသဇိုၚ်တၟိဂှ်တုဲ ဗော်လုပ် ပြိုၚ်ရုဲမာဲ အလုံဍုၚ်မာန် နွံ (၂) ဗော်ဟေၚ်ရ။ မွဲဂှ် ဗော်ဇၞးမာဲဗွဲမဂၠိုၚ် ပ္ဍဲပေဲါရုဲမာဲသၞာံ (၂၀၁၀) ဗော်ပျဳခါၚ်ဖျဵု (USDP) ဒှ်တုဲ သှေ်မွဲဂှ် ဗော်ဇၞးမာဲဗွဲမဂၠိုၚ် ပ္ဍဲပေဲါရုဲမာဲသၞာံ (၂၀၁၅) ဗော် (NLD) တအ်ရ။ လၟုဟ် အလဵုအသဳဗော်ဂွံအဝဵု (NLD) ထ္ၜးတိုန်အယောၚ်အလာ ပ္ဍဲပွိုၚ်မွဲသၞာံဍောတ်တ်ဂှ်ရ ပရေၚ်ချပ်ဂၠဲါနဲမံက်တိုန်ရ။ ဟွံစှေ်စိုတ်ဗော် (NLD) တုဲ မ္ဒးကလေၚ်ချပ်ဗော် ဂွံအဝဵုတြေံ (USDP) ဟီုဂှ် ဒှ်ဟွံမာန်တုဲ ဂွံစဵုဒၞါပရေၚ်ဏအ်မာန် ပရေၚ်ဗော်တတိယ မ္ဒးချပ်ဗစာ ကၠုၚ်ရ။
ဗော် (NLD) ဂှ် ဂွံမာဲညးဍုၚ်ကွာန် ဒဵုလာ်သၚ်သရိုဟ် (တောၚ်ပြိုကမ်းပြို) တုဲ ပ္ဍဲကၠတ်ထဝ်ၜါ ဂွံဒၞဲါဗွဲမဂၠိုၚ်ဂၠေၚ်၊ ပံက် ပတိုန်အလဵုအသဳ ဗွဲမလောဲသွာမာန်အာရ။ ဥက္ကဌဗော် (NLD) ဒဝ်အံၚ်သာန်သုကျဳဂှ် ဗဒှ်ပတိုန်ကဆံၚ် ဒၞဲါတၟိ နကဵုယၟုညးဒုၚ်ကာချပ်ဂၞန်ပရေၚ်ဍုၚ် (နိုၚ်ၚံတော်အတိုၚ်ပၚ်ခံပုဂ္ဂိုလ်) တုဲ ဒၞဲါဖျေံမူဝါဒဍုၚ် (ဟွံသေၚ်) ဒၞဲါကဆံၚ် သ္ကိုပ်ဍုၚ်ကေံဇျှာပ်လဝ်ရ။
ညးဍုၚ်ကွာန်ကဆံၚ်နာနာ ကွပ်နာနာတအ်ဂှ် သွက်ဂွံအုပ်ကၠေံနိဂီု ပရေၚ်အုပ်ဓလီုပၞာန် အပ္ဍဲပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ကီု သွက်ဂွံဓမံက်ပတိုန် လၟေၚ်ကမၠောန်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်တၟိ စှေ်ကဵုသဘာနဲကဲဒဳမဝ်ကရေဇြဳ၊ စၟဳစ၊ စွံဂလာန်ပတှေ် ပေၚ်ၚ်ကဵုဗော် (NLD) ရ။ ကၠောန်ဗဒှ်ပရေၚ်ပြံၚ်သၠာဲဇေတ်တ်မာန်ရောၚ်၊ ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်ဍုၚ်တဴတက်ကၠုၚ် မာန် ရောၚ် စှေ်စိုတ် ညာတ်ကေတ်မံၚ်အိုတ်ရ။
ဆဂး ပရေၚ်အုပ်ဓုပ်အလဵုအသဳတၟိ လအ်ဂွံပွိုၚ်မွဲကာလတုဲဗက်ဂှ် အရာတၚ်စှေ်စိုတ်၊ စၟဳစ၊ ပတှေ်ကေတ်တအ်ဂှ် ဒှ်ဟွံမာန်ရရောၚ် အကြာညးတအ် ကၠးကၠုၚ် ဒုၚ်စသိုၚ်ကၠုၚ်ရ။ ကၠတ်ထဝ် ကေုာံ အလဵုအသဳဂှ် ကမၠောန်တဴတက် ထေၚ်ၚ်လဵုလဵု ကၠောန်ထ္ၜးကဵုမာန် ဗွဲမအောန်တုဲ ကမၠောန်ဂွံဒှ် ဒးကဵုကေတ်မံၚ် ကုဒပ်ပၞာန်ရောၚ် ဂွံဆဵုကေတ်ရ။ ဇြဟတ်ဒဳမဝ်ကရေဇြဳဂမၠိုၚ်တအ်ဂှ် ဗော် (NLD) ညံၚ်ဂွံဂွံအဝဵု ၜိုန်ရဘိုၚ်ကၠောန်လဝ်ကၠာလေဝ် ပရေၚ်ပသမ္တီကီု ပရေၚ်တၚ်အာတ်မိက်ရမျာၚ်ညးတအ်ကလၚ်ကီု အောန်မံၚ်ရောၚ် ဒးဒုၚ်စသိုၚ်ရ။ ညံၚ်ကဵုခၠန်စွံလဝ် မ္ၚးဗွိုၚ်ဒှ်မံၚ်ရ။ ပဲါနူပရေၚ်ဏံတုဲ လပါ်ဂကောံပရေၚ်မှာဇန် (CSO) တအ်လေဝ် လက်ထက်အလဵုအသဳတၟိဏအ် ချဳဓရာၚ် ကမၠောန်သာတုဲ ဝါတ်ဂါတ်ကြေပ်ဂြတ်ကၠုၚ်ရောၚ် ပါ်ပဲါဟီုဂးမံၚ်အိုတ်ရ။
ရံၚ်လပါ်အကာဲအရာ ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်ပၠန် ဟိုတ်နူမူဝါဒဗော် (NLD) တုဲ ပရေၚ်ကလိုက်ကၟဵုခအာၚ်ဖျာ၊ ပရေၚ်ဓလိုက် တံရိုဟ်နူဍုၚ်သၟာၚ် အပ္ဍဲဍုၚ်ဟွံတန်ကြန် နွံတိုန်ရ။ စပ်ကဵုဘဏ္ဍး သွက်ကၟိန်ဍုၚ် ပၟိက်ဇၞော်အိုတ်မတွံဂး သြန်တိုက်ဗ ဟဵု၊ ဋ္ဌာနဝန်ဇၞော်သွံရာန်ဗၞိက် (ကုန်သွယ်ရေး) ကဵု ဋ္ဌာနဝန်ဇၞော် ကိုန်အစဳအဇန်ကေုာံဘဏ္ဍာတအ် ဇြဟတ်ဍိုန်လျ ကၠုၚ် ညးစိုန်သ္ကီုတအ် ထံက်ထ္ၜးကၠုၚ်ရ။ လ္တူအလဵုအသဳတၟိဏအ် ပရေၚ်ဒးဒှ်ဓဝိၚ်အိုတ်ဂှ် ဒဝ်သုမွဲဟေၚ် ဖျေံမံၚ် မူဝါဒလၟေၚ်ကမၠောန်ဒှ်တုဲ လ္တူဗီုဒက်ပ္တန်ဗော်သၞောတ်ဗဟဵုရပ်ဇုက် တေၚ်ဂြတ်ဂှ်လေဝ် ညးစိုန်သ္ကီုဗွဲမဂၠိုၚ် ဟွံစှေ်စိုတ် ကီုလေဝ်ပါမံၚ်ရ။
ထံက်ရံၚ်ကဵုလ္တူအကာဲအရာဗွဲလ္တူတေံဂမၠိုၚ်တုဲ ပေဲါရုဲမာဲအဓါန်ဂတဏအ် ဟိုတ်နူမု ဒးပံက်ဗော်တတိယ လုပ်ပြိုၚ် အလုံဍုၚ်ဂှ် နွံ (၂) တၚ်ရ။
တၚ် (၁) ဂှ် ပ္ဍဲယေန်သၞာၚ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ကၟိန်ဍုၚ်ပိုဲဏံဂှ် သၞောတ်တၠအဝဵု ဒဳမဝ်ကရေဇြဳ ရိုဟ်ကၞက်စှေ်မံၚ်ရ။ ဟိုတ်နူဂှ်တုဲ လ္ၚဵုကဵုမံၚ်မာဲကဵု ဗော်ပျဳခါၚ်ဖျဵု (USDP) ဖိုဟ် ဒှ်မံၚ်ရောၚ်။ မွဲလပါ်ပၠန်ဂှ် စပ်မံၚ်ကဵုဗော် (NLD) ရောၚ်။ အပ္ဍဲဗော် (NLD) ဂှ် ပရေၚ်ပၠံၚ်အဝဵု၊ ဗၜူအဝဵု ထုဲထံၚ်ဂၠိုၚ်တိုန် ရောအ်ရေၚ်မံၚ်တုဲ ပွဟွံစှေ်ကဵုသဘဴဒဳမဝ်ကရေဇြဳ တအ်လေဝ် ကၠောန်သ္ပမံၚ်တုဲ ပ္ဍဲလောကပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် စိုတ်လီု ဓဝ်ပတှေ်အောန်စှေ်ကၠုၚ်နွံရ။
တၚ် (၂) ဂှ် စပ်မံၚ်ကဵုသၞောတ်ဒဳမဝ်ကရေဇြဳ ပရေၚ်တိုၚ်ခဳပိသာ် (ကၠတ်ထဝ်၊ အလဵုအသဳ၊ သၞောဝ်ဓဝ်) တအ် ညးမွဲ ကေုာံ ညးမွဲ ဂတးဂတန်ထိၚ်သွာ (check and lalance) ရ။ ဗော် (NLD) ဂှ် ထိၚ်ကြာပ်အုပ်ဓလီုမံၚ် လ္တူကၠတ် ထဝ်ကဵု ဂကောံပါ်ဖျေံသ္ဂုတ်သွာတ်မာန် သီုဖအိုတ်ရ။ ဟိုတ်ဂှ်ရ ညးကတ်လ္ၚတ်သ္ၚဳဂၠိပ်လ္ၚဵု ညာတ်ကေတ်ကၠတ် ထဝ် (NLD) ဂှ် ဒှ်မံၚ်ကၠတ်ထဝ်ပစူတဲ ဟညိက်က္ဍိုပ်ဟေၚ်ရ။ ပ္ဍဲကဵုဂျာနေဝ်ပရိုၚ်လ္ၚဵုဂှ် ညးစၞးကၠတ်ထဝ် ကြံၚ်ၚ် တအ်ကဵုလဝ်သတိ ကုညးစၞးတိုန်တၟိတၟိတအ် ညံၚ်ဟွံဂွံသၟာန်ပရေၚ်သှ်ဝါတ်တအ်ကီု ပရေၚ်အလဵုအသဳသြဇာ စှေ်မာန်တအ်ကီုနွံ ချူလဝ်ရ။ ပရေၚ်ဏံဂှ် ထ္ၜးမံၚ်သက်သဳကဵု သၞောတ်ဂတးဂတန် ထိၚ်သွာလီုလာ်မံၚ်ဂှ်ရောၚ်။
ဒုၚ်သဇိုၚ်ကဵုဟိုတ် (၂) သာ်ဏံတုဲ သွက်ဂကောံဗော်ဇြဟတ်ဒဳမဝ်ကရေဇြဳတအ် ဇြဟတ်ဂွံခိုဟ်တိုန်ကီု အပ္ဍဲကၠတ် ထဝ် ဇြဟတ်ဒစဵုဒစး (အတိုက်အခံ) တအ် ဂွံခိုဟ်တိုန်ကီုတုဲ မဒးချပ်ပရေၚ်ဗော်တတိယရ။ နနဲဏံ ပရေၚ်လ ညာတ်ဟွံတုပ် ဗၠေၚ်ဗၠေတ်မံၚ်တအ် ဂွံမံက်ဂတဝ်တိုန် ပံက်ကဵုဍာန် ဗွဲမဍာံပြမာန်ရောၚ်။
ဆဂး ဗော်တတိယဂှ်ဝွံ ပွယောၚ်ယာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်မၞုံလဝ်တုဲကၠုၚ်တအ် ညံၚ်ဟွံဂွံထပ်ဒှ် ဂွံဝေၚ်ပဲါမာန် မိက်ဂွံကဵု ကသပ်အတိုၚ်ဗွဲသၟဝ်ရ။
၁။ ဇြဟတ်မ္ဒးနွံ၊ မ္ဒးခိုဟ် ဒဵုကဵုကဆံၚ်စန်ဒက်ချဳဓရာၚ်အလုံဍုၚ်မာန် ဒးဒှ်ရောၚ်။ ပေဲါရုဲမာဲတုဲကၠုၚ်တေံ ပၠုပ်လဝ်စ ရၚ်ကဵု ကဝ်ယှေန်ပေဲါရုဲမာဲဗော်နွံ (၉၀) ပြၚ်ဟီုကၠာလေဝ် ဗွဲမဂၠိုၚ်ဂှ် ဒှ်မံၚ်ဗော်ပသ္ဇိုၚ်ကဵုဂကူ၊ ပသ္ဇိုၚ်ကဵုစရာဲစန်ပ ကောံ နွံအလုံဍုၚ် ဗီုကဵုဗော် (NLD) ကဵု ဗော် (USDP) ရ။
၂။ မူဝါဒဗော်ဂှ် မဒးလးထ္ၜး လလောၚ်ပတိတ်လဝ်ကဵု ဗွဲမကၠးဖ္ဍးရောၚ်။ ဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် နွံမံၚ်လၟုဟ် ဗွဲမဂၠိုၚ်ဂှ် ဒုၚ်သ္ဇိုၚ်ကဵု က္ဍိုပ်သ္ကိုပ် ညးတီဂၠိုၚ်မွဲမွဲ (ဟွံသေၚ်) မွဲမွဲဂကောံတုဲ ပံက်လဝ်ရောၚ်။ ပရေၚ်ဒုၚ်သဇိုၚ်ကဵုပူဂဵုဗီုဏံ ညံၚ် ဟွံဂွံဒှ်ဂှ် လိက်လလောၚ်တြး မူဝါဒကဵု ဂလာန်ဒုၚ်ဂိုၚ်ကေတ်ဗော် မ္ဒးချူဓမံက်တြးပတိတ်လဝ် ဗွဲမကၠးဖ္ဍးရောၚ်။
တၚ်ပၟိက်ဇၞော်အိုတ်ဂှ် ဒက်ပ္တန်ဗော်ဂှ် မ္ဒးဒုၚ်သ္ဇိုၚ်ကဵု သဘဴဓဝ်ဂလာန်ဒုၚ်ဂိုၚ်ကေတ်ရောၚ်တုဲ က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်တအ် ဗီုလဵု ပြံၚ်သၠာဲကၠာလေဝ် မူဝါဒဗော် ညံၚ်ဂွံသှေ်တဴရ။
၃။ မ္ဒးဒှ်ဗော်ဒဳမဝ်ကရေဇြဳ ဇြဟတ်ခိုဟ်၊ ပရေၚ်ဒ္ဂေတ်ဗက်လၟေၚ်တ်ဒဳမဝ်ကရေဇြဳ ဍိုက်ပေၚ်ရောၚ်။ နဲကဲဒဳမဝ်ကရေ ဇြဳစှေ်စှေ် ကဆံၚ်ကဆံၚ်ပါ်ပရအ်ကဵုလဝ် အခေါၚ်အဝဵုဒးနွံရောၚ်။
၄။ မ္ဒးဒှ်ဗော်ပလောမ်ပတိုန် မဇတၞောဝ်ဒတောဝ် ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်တၟိရောၚ်။ ပ္ဍဲလောကပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်လၟုဟ်ဂှ် သၟာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ဒးဒုၚ်လဝ်ထံၚ် သၞာံဇမၠိၚ်တအ် က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ကွးဘာတြေံတအ်ဟေၚ် ကေတ်ဒၞဲါချဳဓရာၚ်မံၚ်ရ။ စပ်ကၠုၚ်ကဵုပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်မ္ဂး တာလျိုၚ်ရဲသၟာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ခေတ်တြေံတအ်ဟေၚ် ညာတ်လဝ် စၟတ်သမ္တီလဝ် ဗွဲမဗၠေတ်မှာ ဒှ်လေပ်ရ။
တၚ်ဗွဲလ္တူတအ်ဂှ် ၜိုန်ဍာံမံၚ်ကီုလေဝ် ပ္ဍဲခေတ်တၟိဏအ် သာတုဲ သၠဲလးပၟိက်ဇၞော် ဟိုတ်သ္ဇိုၚ်နွံမွဲတၚ်ဏီရ။ စပ်ကဵုပြ သၞာ ပၟိက်ဇၞော်ဒးဒုၚ်ဇီုဗဗတ်ဒၟံၚ် ပ္ဍဲကာလလၟုဟ်ဏအ်ဂှ်တုဲ ဗဟုသုတဍိုက်ပေၚ်နွံ၊ ကၠိုဟ်ခၠၚ်ပါ်ပဲါပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဂၠး တိမာန်၊ စရာဲဍာ်ဒကေဝ်ဆက်ဆောံကဵု ဗွိုၚ်ဍုၚ်သၟာၚ်နွံ၊ ပရူပရာတၞဟ်ဟ် သွက်ဂွံသၠုၚ်ပတိုန်သၞောတ် ဒဳမဝ်ကရေဇြဳ ဗီုလဵုနွံမံၚ်ဏီ ညးတီကၠိုဟ်မာန် အစောန်စရာဲပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်သာ်ဏံ ပူဂဵုစိုန်သ္ကီုသာ်ဏအ်တအ်ဂှ် မ္ဒးပလောမ် လွဳပတိုန် စန်ဒက်ပၠောပ်ပ္ဍဲဗော်ဇကုဒးနွံရောၚ်။
ပ္ဍဲပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ခေတ်တၟိဏအ် လညာတ်သဘာဓဝ်တၟိတအ် နွံပၟိက်မံၚ်ရောၚ်တုဲ တၠပညာသၟတ်ဂမၠိုၚ်၊ ညးလေပ် လိက်ကွးဘာစီုသကီုပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဂမၠိုၚ်မဒးပါလုပ်ပ္ဍဲဗော်တတိယဏအ်ရောၚ်။ သွက်ဂွံတံၚ်ဂြဲလွဳပလောမ် ဂှ်လေဝ် မဒးဖန်ဗဒှ်ပွဳပွိုၚ်နွံကဵု ကိုန်အစဳအဇန်ရောၚ်။
ဗွဲသရောပ်မ္ဂး ဗော်တတိယဝွံ ပရေၚ်ဂတးဂတန် ထိၚ်သွာဟွံတုပ်ကဵုဗီုပြၚ်ဗော် (NLD) ကေုာံ (USDP) ညံၚ်ဂွံနွံ ဂ စာန်ရေၚ်တၠုၚ်ရောၚ်ဂှ် ဒးကဵုလဝ်ကတိပါၚ် ဒးကၠောန်ဗဗိုန်လဝ်ရောၚ်။ ဆဂှ်သၟးဟွံသေၚ် ဂမြၚ်ဉာဏ်ဂလာန်ဒုၚ် ကေတ် ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဗွဲမပိုတ်သကုတ် သဇိုၚ်ဒးနွံတုဲ ကိုန်အစဳအဇန်အနာဂတ်လေဝ် ဒးတံၚ်ဓဇက်လဝ်ကီု ရောၚ်။ ဗော်တတိယဝွံ ဒှ်ကၠုၚ်ဂကောံဗော်သွးဒဳမဝ်ကရေဇြဳ ဗွဲမခိုၚ်ကၠိုက်တုဲ ဇြိုဟ်နက်ကဵုလွဳၜံၚ်ပတိုန် မဇပရေၚ် ဍုၚ်ကွာန်တၟိမာန်ကၠုၚ်မ္ဂး အလဵုအသဳဂှ်လေဝ် ဒှ်ကၠုၚ် မံက်ဂတဝ်ကၠုၚ် နဒဒှ်အလဵုအသဳညးဍုၚ်ကွာန်ဇေတ်ရောၚ်။