စပ်ကဵုယၟုဒဒန်ဆက်စၠောံၜဳသြၚ်လောန် မတ်မလီုကဵုတ္ကံခၟိုၚ်ဂှ်တုဲ ညံၚ်ဂွံဒှ်ယၟု မဂပ်ဝ်ကဵုဒေသမန်မာန်ဂှ် ဂကောံ ချဳဓရာၚ်ပရေၚ်မန်နာနာကေုာံညးဒေသတ္ကံခၟိုၚ်တအ် ချူပလံၚ်ဗ္စိုပ်လိက်လစွံစိုတ် ကုရုၚ်သမ္မတ ကၟိန်ဍုၚ်အိုတ် ရ။

ဒဒန်ဆက်စၠောံ ၜဳသြၚ်လောန် မတ်မလီု-တ္ကံခၟိုၚ်ဝွံ နူကဵုအလဵုအသဳ ကေုာံ ကၠတ်ထဝ်တအ် သွက်ဂွံခုတ်ပ္တိုန်ယၟု “ဗိုလ်ချုပ်အောၚ်ဆန်းတံတား” နွံမံၚ်တုဲ ဟွံဒးဂၞပ်စိုတ်ဂှ်ရ ကမ္မတဳလိက်ပတ်ယေန်သၞာၚ်မန်ပံၚ်ကောံ (ဗဟဵု)၊ ဂကောံဗ္တောန်လိက်ပတ်မန် ကေုာံ ယေန်သၞာၚ်ဗုဒ္ဓဘာသာ အလုံဒေသရးမန်၊ ဌာန်ကောံသၟတ်မန်၊ ဇာနှိက်မှာ ဇန်တွဵုရးဍုၚ်မန်၊ သီုကဵုဂကောံမချဳဓရာၚ်ဒၟံၚ်ပရေၚ်မန်နာနာတအ် ပလံၚ်ဗ္စိုပ်လိက်ကု သမ္မတကၟိန်ဍုၚ် ဓမံက် ထ္ၜးဏာ ဆေၚ်ကဵုလစွံစိုတ်ယၟုဒဒန်ဂှ်ရ။

“ဒဒန်သြၚ်လောန် မတ်မလီုတ္ကံခၟိုၚ်ဏံ ညံၚ်ဂွံဒှ်ယၟု ‘ဗိုလ်ချုပ်အောၚ်ဆန်းတံတာ’ဂှ် မၞိဟ်သွက်ဂွံပ္တိုန်ဂလာန် ပ္ဍဲကၠတ်ထဝ်ကၟိန်ဍုၚ်တေံနွံမံၚ်၊ ဒၟါနူဂှ်ရ သွက်ဂွံဆေဝ်ဒဝ်ယၟုမ္ဂး ‘ဗိုလ်ချုပ်အောၚ်ဆန်းတံတာ’ ဂှ် ဂကောံချဳ ဓရာၚ်ပရေၚ်မန်တံ ပလံၚ်ဗ္စိုပ်လိက်လစွံစိုတ် စပ်ကဵုယၟုဒဒန်ရ”သာ်ဝွံ နာဲမန်ရာဇာ ညးအုပ်ကာ ဂကောံလိက် ပတ်ယေန်သၞာၚ်မန်ပံၚ်ကောံ (ဗဟဵု) ဟီုရ။

ယၟုမ္ဂး ‘ဗိုလ်ချုပ်အောၚ်ဆန်းတံတာ’ ဂှ် ၜိုန်ဒှ်ယၟု ပ္တိုန်ဂုန်စရာဲ ကုသ္ကိုပ်ပၞာန်အံၚ်သာန် က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ပရေၚ်သၠးပွး ဍုၚ်ဗၟာဏံကီုလေဝ် ဒဒန်ဏံ ဟိုတ်နူဟွံသေၚ်ကဵု ဒဒန်ဆေၚ်ကဵုအလုံဍုၚ်ကီု၊ ဟိုတ်နူဒှ်ဒဒန် ဆက်စၠောံလဝ် ဆဌာန်ဒ္တန်ကောန်ဂကူမန်တံဟေၚ်ကီုဂှ်ရ ဆန္ဒကောန်ဒေသတံဂှ် ယၟုဆက်စပ်ကဵု ဝၚ်မန်၊ ဆက်စပ်ကဵုဂကူမန် တံရ နွံပၟိက် မိက်ဂွံကဵုသ္ပသမ္တီ သာ်ဝွံ ဂးလဝ်ပ္ဍဲလိက်ဂှ်ရ။

“ယၟုဒဒန်သြၚ်လောန် မတ်မလီုကဵုတ္ကံခၟိုၚ်ဂှ် ညံၚ်ဂွံသ္ပစၟတ်သမ္တီ ပ္တိုန်ဂုန်စရာဲ နကဵုယၟု ‘က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ကောန်ဂကူ သ္ကိုပ်ပၞာန်အံၚ်သာန်’ဂှ် မိကောန်ဆာန် အမာတ်ကၠတ်ထဝ်ညးဍုၚ် နူဒေသမာဲ ပွိုၚ်ဍုၚ်ပံၚ် (တွဵုရးမန်) သွက်ဂွံပ္တိုန်ဂလာန် ပ္ဍဲကောံဓရီုလၟေၚ်ဍာံ အလန်စတုတ္ထ ကၠတ်ထဝ်ညးဍုၚ်အလန်ဒုတိယ နွံမံၚ်ရောၚ်” ဂှ် ပရိုၚ်ပြးမံၚ်ပ္ဍဲမုက်လိက်လပှ်ကျာ (ဖုက်ဗော်) တေံတုဲ နူဂကောံမန်တံ ပလံၚ်ဗ္စိုပ်လိက်လစွံစိုတ်ရ။

“ကိစ္စပရိုၚ်ပြးမံၚ် ပ္ဍဲအေန်တာနေတ်ဂှ် မုလေဝ် ဟီုဟွံဂွံဏီပုဟ်၊ ဂလာန်မွဲမွဲ မုဟွံတီသာ်ဗြာ်မွဲသာ်ဏီ ပြးတိတ်အာယျမ္ဂး ဣဏံဂှ် ပလီုစေဝ်ပၞောန် ဂလာန်ပ္တိုန် ရဏောၚ်၊ ကိစ္စဏံ အဲမုဟီုဟွံဂွံပုဟ်” သာ်ဝွံ မိကောန်ဆာန် ဟီုကဵုဌာန်ပရိုၚ်မန်ရ။

စပ်ကဵုပရေၚ်ယၟုဒဒန်ဏံတုဲ ပ္ဍဲတ္ၚဲဖေဖဝ်ဝါရဳ (၈) ၊ ဖေဖဝ်ဝါရဳ ၂၀ တံဂှ်လေဝ် ဂကောံသၟတ်မန်၊ ဂကောံလိက်ပတ်ယေန်သၞာၚ်မန်၊ ဂကောံသၚ်မန် (အပ္ဍဲတ္ကံခၟိုၚ်) တံ ပလံၚ်ဗ္စိုပ်လဝ်လိက် ကုရုၚ်သမ္မတကၟိန်ဍုၚ်၊ ဂကောံအလဵုအသဳတွဵုရးမန်၊ ရုၚ်ကၠတ်ထဝ် တွဵုရးမန်တံကီုရ။

ဒန်ဒဒန်သြၚ်လောန် မတ်မလီုကဵု တ္ကံခၟိုၚ်ဝွံ ဇမၠိၚ်ဍေံ နွံ၁၇၅၉ ပေ၊ သမၠဲ နွံ ၆၄ ပေ၊ လ္ပာ်သြၚ်မုဟ်ပန်ဏံ လးလဝ်ဍာန် သွက်ဂွံစိုပ်ဒဒန်ဂှ် နွံ ၆၈၉ ပေ၊ လ္ပာ်သြၚ်မဟေဲ လးလဝ်ဂၠံၚ် သွက်ဂွံစိုပ်ဒဒန်ဂှ် နွံ ၂၇၅၆ ပေရ။ ဒဒန်ဏံ သိုၚ်ကၠုၚ်လဝ် စနူဖေဖဝ်ဝါရဳ (၈) သၞာံ ၂၀၁၅ တေံတုဲ စိုပ်ဂိတုအေဗရဴဏံမ္ဂး ကၠောန်အသေအဟာန် ပေါဲပံက်ဒဒန်ရောၚ် ဂွံတီလဝ်ရ။