ဍုၚ်ဇၞော်အယုဒ္ဓယျ
‘ယွံ အခိၚ်တေံ မန်ပိုဲတံ ဒှ်ပၞာန်ကုဗၟာ၊ ကျ ဗၟာရောၚ် ဟီုတှေ် ဂကူမန်ပိုဲတံ ဒးဂြိပ်ဒဴ လုပ်ကၠုၚ် လ္ပာ်ဍုၚ်အယုဒ္ဓယျရောၚ် အခိၚ်တေံ ဍုၚ်ဏံဟီုတှေ် မန်ရ သေံရ ကြုက်ရ ပါ်လဝ် ဟွံမွဲရ၊ မံၚ်အာ ညးသကအ် မွဲစွံရ။ ဗၟာကၠုၚ်ရောၚ် ဟီုတှေ် ဗတိုက်ဗၟာ မွဲစွံပၠန်ရ။’ ရဴသာ်ဝွံ စာတက္ကသိုလ်မွဲတၠ လဴထ္ၜးမံၚ် ပရူဝၚ်ဍုၚ်သေံ ဗီုလဵုဆက်စပ်မံၚ််ကဵု ဂကူမန်တံကီုရ။
ယွံ ဍုၚ်အယုဒ္ဓယျ (Ayuthaya) ဟီုဂှ် နွံမံၚ် အဒေါဝ်ဍုၚ်သေံတုဲ ဒှ်ဍုၚ်ဇၞော် ဒၞာဲဂကူဗၟာတံ အာလုပ်ဗတိုက်မံၚ် လၟိုန်ကာလ ပ္ဍဲလက်ထက်သၟိၚ်အလံၚ်ဖယျာအံၚ်ဇေယျဂှ် ဗၟာတံ လုပ်ဗတိုက်စံၚ်လဝ်ဍုၚ်အဏံတုဲ အတိုၚ်ဗၟာတံ စံၚ်လဝ်ဟေၚ် သၟိၚ်သေံတံ ညးတံ စွံလဝ်အတိုၚ်ဂှ် ဂွံဗှ်ဗၞုဟ်ပရူဝၚ်ရောၚ်။
စၟတ်တ္ၚဲ (၁၅) ဂိတုအံက်တဝ်ပါ အခိၚ်နူဂယး ဗၞတ် (၉) နာဍဳဂှ်ရ၊ ကောန်ဂကူမန် နွံတန်တဴမံၚ် ပ္ဍဲဍုၚ်သေံ၊ မန်ဍုၚ်သေံ နူကဵုဒေသနာနာတံကီု၊ မန်နူဍုၚ်မန် ကၠုၚ်ကၠောန်စမံၚ် ပ္ဍဲကဵုဍုၚ်သေံကီု စိုပ်ကၠုၚ် ဥဒျာန်ဝၚ်ဍုၚ်တြေံဍုၚ်အယုဒ္ဓယျ ဂြုဂြုရ။ မုဟိုတ် မန်ဍုၚ်သေံတံ စိုပ်ကၠုၚ်မံၚ်အဏံကီုရောၚ်။
အဓိ်က ညးတံ သွက်ဂွံရော်ဂုဏ်တၠတိဨကရာဇ်ဍုၚ်သေံ လၟိဟ် (၉) အဘူမိဗန်အာပ်ဒူယာဒေက် ညးမစုတိစဴလောန်အာသွဝ် ဂွံအာ ပွိုၚ် (၁) သၞာံတေံကီုရ။ သွက်ဂွံကၠောန်အသေအဟာန် စပ်ကဵု ရော်ဂုဏ်တၠတိကီု သွက်ဂွံထ္ၜးအခိုက်ကၞာဂကူမန် ပ္ဍဲဍုၚ်သေံတံကီုရ။
ယၟုအသေအဟာန်ဝွံ မန်ဍုၚ်သေံတံ ကော်ခဴစ ‘အခိုက်ကၞာအိုတ်သကန်မန်-သေံ ပ္ဍဲဝၚ်နန်’ မဒှ်ကီုရအဴ။ မန်ဍုၚ်သေံတံဝွံ နူကဵုအခိၚ်ဒတောဝ်တၞောဝ် ဨကရာဇ်တၠတိ ‘စက္ကရဳ’ လၟုဟ် ပတန်ကၠုၚ်တေံရ တၠတိဨကရာဇ်ကီု ဂၞကျာ် ဨကရာဇ်တံကီု ဆီဇာတိဂကူမန် နွံမံၚ်ကီုရ။ အတိုၚ်အခိုက်ကၞာသေံ ပ္ဍဲအရာ အခိုက်ကၞာဨကရာဇ်တၠတိတံ နွံရောၚ်။ ဟိုတ်ဂှ်ရ ပ္ဍဲအရာအခိုက်ကၞာ စပ်ကဵု စံၚ်ဇွဂြဇုတ် သၟိၚ်တၠတံကီု၊ ဖျဴဇွသၚ်တံကီု အခိုက်မန်တံ နွံတဴတၟာဂဂလိုၚ်ရောၚ်။
မုဟိုတ် ညးတံ ကၠုၚ်စိုပ် ကၠောန်ဗဒှ် အသေအဟာန်ဏံ ပ္ဍဲကဵုဍုၚ်အယုဒ္ဓယျဏံရော။ ဍုၚ်ဝွံ ဍုၚ်နွံကဵုဝၚ်တုဲ ဂကူမန်ကဵု ဂကူသေံတံ ဒုၚ်ဒဝ်ကၠုၚ်ကဵု ပၞာန်ဗၟာမွဲစွံရ။ ဒၞာဲဍုၚ်အယုဒ္ဓယျဝွံ ဒှ်ဍုၚ် ဒတောဝ်တၞောဝ် ဨကရာဇ်တၠတိသေံတံ ပတန်လဝ်ဍုၚ်ဝွံရောၚ်။ တန်တဴ ညံၚ်ရဴ ဍုၚ်ဟံသာဝတဳရ။ ဆဂး ပ္ဍဲကဵုအခိၚ် ဨကရာဇ်ဒတောဝ်တၞောဝ်ဏံဝွံ ဍုၚ်အယုဒ္ဓယျဂှ် ဗၟာတံ စံၚ်လဝ် ဍုၚ်ကွာန် ကျာ်စေတဳတံ သၠေက်အာအိုတ်ရတုဲ ညးတံ ပြံၚ်စှေ်အာ ဍုၚ်ၜၚ်ကံက် ပတန်ဍုၚ် ‘ရတနဃောသေန်’ ပ္ဍဲကဵုဍုၚ်ၜၚ်ကံက် ပစ္စုပ္ပန်ဝွံရ။
ဍုၚ်အယုဒ္ဓယျဂှ် ဒှ်တဴ ဍုၚ်နွံကဵုဝၚ်၊ ဒှ်ဍုၚ်ဒၞာဲ ဇုဇဂကူမန်တံ စုတိလဝ်အဏံ၊ အိုတ်လဝ်လမျီုဏံ ဂၠိုၚ်တဴဗွဲမလောန်ရ။ ဟိုတ်နူဨကရာဇ်ဗၟာ ‘အလံၚ်ဖယျာ ဥူအံၚ်ဇေယျ” စံၚ်ထောံ ဍုၚ်မန်ဟံသာဝတဳ ဒးဒုၚ်စံၚ် လေၚ်ဒိုက်အာတုဲ သၟိၚ်မန်၊ သ္ကိုပ်ပၞာန်မန်တံ ဒးဂြိပ်ဒဴ လုပ်အာဍုၚ်သေံ မံၚ်စံၚ် စဵုဒၞာအာ ဍုၚ်သေံတုဲ လပအ်ညးတံ သွက်ဂွံဒက်ပတန်အာဍုၚ်မန်မွဲဝါဂှ် ဟွံကတဵုဒှ်ကၠုၚ်ရ။
ကၠောံဍ ရီုဗၚ် အကြာမန်ကဵုသေံ
ဍုၚ်မန် ဟံသာဝတဳကဵု ဍုၚ်သေံ အယုဒ္ဓယျတံဂှ် အခိၚ်တေံဂှ် ဒှ်မံၚ်ဍုၚ်ညံၚ်ကဵု ကောဒေံတုဲ ဂကူမန်ကဵု ဂကူသေံတံဂှ် နွံကၠုၚ်ကဵု ဗၞတ် (၆၀၀) သၞာံရောၚ် အာစာဝၚ်မန် ‘နာဲအောၚ်’ (အဓိက ဗီုမန် နာဲဃရဳကၠ) ဟီုဂး လဴထ္ၜးစကဵု ပုရိသာတ်တံရ။
နူကဵု ဂကူသေံတံ ဒဴစှေ်ကၠုၚ် နူကဵု ဍုၚ်ကြုက်တုဲ စပ္တံဒက်ပတန်ဍုၚ် ‘သုဃောဓဲါ’ (မန်ကော် – သုဃောဓယ)’ တေံရ၊ ညးမကူဗၞိက်မန် ‘မဂဒူ’ လိုက်စိုပ်အာဍုၚ်ဂှ်တုဲ လက္ကရဴအိုတ် ကၠတ်ဖျဴနၚ် ကောန်ဝုတ် ဨကရာဇ်သေံ စဴပ္တန်ဍုၚ်ဝါခရူရ။ ဆဂး ဨကရာဇ်တၠတိသေံ ဟွံထေဲ ဟွံပၞတ်စိုတ် လတူသၟိၚ်မဂဒူရ။ နူကဵု ဨကရာဇ်တၠတိသေံ သီုကဵုပလံၚ်နၚ် ပရၚ်တဲ ထဝ်သြန်တံတုဲ ဒက်ကၠုၚ်မိတ်ကဵုသၟိၚ်မန်ပၠန်ရ။ စပ္တံနူကဵုအခိၚ်ဂှ်တုဲ သၟိၚ်မန်ကဵု သၟိၚ်သေံတံ ကၠောံဍ ဆက်စၠောံကၠုၚ်ကဵု သၟိၚ်မန်တံရ။
သၟိၚ်မန်ကဵု သၟိၚ်သေံ၊ ဂကူမန်ကဵု ဂကူသေံတံဂှ် နွံတန်တဴမံၚ် ကြပ်ညးသကအ်ကီုလေဝ် ညးမွဲကေုာံညးမွဲ ဟွံဗတိုက်ပၞာန်ညးသကအ် ဟွံစံၚ်ဍုၚ်ကွာန် စေတဳဗုတ်ဘာ ညးသကအ်တုဲ မံၚ်စံၚ်ကၠုၚ်ၜို်ဟ်ဟ်သြိုဟ်ဟ်ရ။ ဂကူ (၂) ဂကူတံ တီကေတ်ဂှ် သၞညးတံဂှ် သၟိၚ်ဗၟာ ဨကရာဇ်ဗၟာတံရောၚ်။ ကာလ သၟိၚ်ဗၟာတံ ဒှ်တိုန်ဒြဟတ်မ္ဂး ဍေံတံ ကၠုၚ်ဗတိုက် ဍုၚ်မန် လၟိုန်ကာလတုဲ ယဝ်ရ ဍုၚ်မန် စှေ်အာပၠန်မ္ဂး ဆက်ဗတို်က်အာဍုၚ်သေံပၠန်ရ။ ဟိုတ်နူကဵု မန်ကဵုသေံတံ ဒးကၠုၚ်ဘဲဗၟာ မွဲစွံတုဲ ဒှ်ကၠုၚ် ဗီုမဟာမိ်တ်ရ။
အခိၚ်တေံ ပ္ဍဲလက်ထက်သၟိၚ်သေံ ‘ဖရနာရဳသြန်’ ဂှ်တှေ် သၟိၚ်ဗၟာတံ ရပ်ဏာ ဒတောဝ်တၞောဝ်သေံဂှ် လကျာ်မန် ကျာ်ဇၞော်အာစာဘာဂြိုၚ် လွဳလွတ်လဝ် ဗတောန်လဝ်ကဵုပညာရ။
အခိၚ်တေံ မန်တံ စိုပ်မံၚ် သၟဝ်တဲဗၟာတုဲ ကာလ သေံတံ က္လေၚ်ပုန်ကဵု သၟိၚ်ဗၟာ ကေတ်ဗၠးၜးဂှ် မန်တံလေဝ် ပါအာကရောံ သၟိၚ်သေံ ဗိုၚ်ပၠန်ဂတးရ။ ဟိုတ်နူကဵု ဂကူမန်တံ နွံကၠုၚ်ကဵုဂုဏ် သွက်ဂကူသေံတံတုဲ၊ နူကဵုဝၚ်အဆက်ဆက် ဂကူမန်တံ ဒှ်ဒဒိုက်တံ ဂကူသေံတံ ကဵုအရီုအဗၚ် နွံကၠုၚ်ရောၚ် အာစာဝၚ် ‘နာဲအောန်’ ဆက်တုဲ လဴထ္ၜးစရ။
ဟိုတ်နူ မန်တံ ကတဵုဒှ်ပၞာန်ကဵုဗၟာ ကျဗၟာတံတုဲ ဒးဂြိပ်ဒဴ လုပ်အာ ဍုၚ်သေံဂှ် နွံတဴ ဗၞတ် (၉) အလန်ရောၚ် နာဲအောန် လဴထ္ၜး သီုဝၚ် သီုသက်သဳရ။ ကာလ သၟိၚ်မန်တၠပညာတံကီု၊ သ္ကိုပ်ပၞာန်မန်တံ ဂြိပ်ဒဴ လုပ်စိုပ်အာ ဍုၚ်သေံတှေ် သၟိၚ်သေံတံ ကဵုဒၞာဲ ကဵုအခေါၚ် ပတိုန်စတုဲ ကဵုအာကၠုၚ်က္ဍိုပ် အရာအုပ်ဓုပ် အရာပၞာန် သီုကဵု အပ္ဍဲကဵုဝၚ်နန်တံတုဲ ယေန်သၞာၚ်အခိုက်ကၞာမန်ဂှ် အုပ်ဓလီုကၠုၚ် ပ္ဍဲဝၚ်နန်ရောၚ် အာစာဝၚ်ဂှ် ထံက်ထ္ၜးရ။
ဟိုတ်ဂှ်ရ နကဵုသၟိၚ်သေံတံ ကၠောန်သ္ပမံၚ် ပရေၚ်စံၚ်ဇွဂြဇုတ် ဨကရာဇ်လၟိဟ် (၉) ဟီုဂှ် ဒှ်ပေဲါထ္ၜးပျး အခိုက်ကၞာယေန်သၞာၚ် မွဲသာ်ကီုတုဲ အခိုက်ကၞာမန်ပိုဲတံလေဝ် နွံတဴမံၚ်တၟာဂလိုၚ်ကီုရ။
အခိုက်ကၞာအိုတ်သကန်
‘အိုတ်သကန်’ ဝွံ ဒှ်မအရေဝ်မန် မန်ဍုၚ်သေံတံ စကာမံၚ်တုဲ နွံအဓိပ္ပာဲ ‘စံၚ်ဇွဂြဇုတ်’ ‘ဖျဴသွဝ်’ ‘ဖျဴဇွသၚ်’ ရောၚ်။
အသေအဟာန် အခိုက်ကၞာအိုတ်သကန်မန်-သေံ ပ္ဍဲဝၚ်နန်ဂှ် စပတန်နူကဵုအခိၚ် (၉) နာဍဳကီုရ။ အတိုၚ်အခိုက်ကၞာမန်ပိုဲတံဟေၚ် ကၠာအိုတ်ဂှ် ဒဂိုန်သဳ (၅) ရ။ လတုဲ ညးကၠုၚ်စိုပ်တံ ညးဂမၠိုၚ် သ္ပပူဇဴ လှေ်ကွာဲ ပူဇဴဨကရာဇ်တၠတိ လၟိဟ် (၉) ကီုရ။
“ဨကရာဇ်တၠတိဂှ် ညးရံၚ်စံၚ်မံၚ် ဂကူမန် လၟိုန်ရ။ ကောန်ဝုတ်ညး သဳရိဒုန် ဟီုတှေ် တီပရူမန် ဝၚ်မန် တၟာဂလိုၚ်ရ၊ သီုကဵု ဗှ်လိက်မန်လေပ်ရောၚ်” ရဴသာ်ဝွံ ကျာ်ဇၞော်အာ နူကဵုဘာမန် အယုဒ္ဓယျ ဟီုရ။
အတိုၚ်ကျာ်ဇၞော်ဟီုမ္ဂး ပ္ဍဲဍုၚ်အယုဒ္ဓယျဏံ ဟီုဂှ် သ္ကိုပ်ပၞာန်မန်တံ စုတိလဝ် လၟိဟ်ဂၠိုၚ်ကဵုတၠတုဲ သ္ပကုသဵု ကဵုဒါန် ကၠောန်အခိုက်ကၞာအိုတ်သကန်ဂှ် သ္ပကုသဵုသွက်ညးတအ် ကဵုဒါန်ရာဒၞာမိက် သွက်ညးတံ သွက်ဂွံရီုဗၚ်ပရေၚ်မန် သ္ဂောံကလိဂွံပေဲါအံၚ်ဇၞးရောၚ် ဂးရ။
မန်ဍုၚ်သေံကီု မန်ဍုၚ်ဗၟာကီု ရာဒနာသွက်တၠတိ လှေ်ကွာဲတုဲ ကၠာဟွံကဵုပိုန်တ္ၚဲဂှ် ခမဳသၚ်တံ ဖဍောတ်မ္ၚဵု ဗှ်ဗၞုဟ်မေတ္တာ သွက်ဨကရာဇ်တၠတိသေံ သီုကဵု ဨကရာဇ်မန်၊ သၟိၚ်မန်၊ သ္ကိုပ်ပၞာန်မန်၊ သရာဲမန် ညးမကလိလောန်အာ ဘဝအတိက်တေံကီုရ။
ခမဳသၚ်တံ ကဵုဒါန်ပိုန်တ္ၚဲတုဲ ပေဲါဟီုတွံ စပ်ကဵုအခိုက်ကၞာ အိုတ်သကန် သီုကဵုဝၚ်မန်ဂှ် အာစာဝၚ်မန် (၃) တၠ ဟီုဂး နကဵုဘာသာသေံရ။ လတုဲ အခိၚ်တ္ၚဲသဝ်ဂှ် မန်ဍုၚ်သေံကဵု မန်ဍုၚ်မန်တံ ပံၚ်တောဲတုဲ ကၠောန်လဝ်ပြသာဒ် ဗီုပြၚ်ဖျဴဇွသၚ်တုဲ သၟတ်တံ ညးဂမၠိုၚ် လှေ်ပူဇဴ သ္ပဗီုဖျဴဇွ ‘တၠတိဨကရာဇ်ဍုၚ်သေံ လၟိဟ် ၉’ ကီုရ။
အခိၚ်ဗၞတ် (၇) နာဍဳပြၚ်ၚ်တ္ၚဲသဝ်ဂှ် အသေအဟာန်အခိုက်ကၞာအိုတ်သကန်မန်ဍုၚ်သေံဂှ် တုဲဒှ် စိုပ်ဒတုဲအာ ဗွဲမအံၚ်ဇၞးရောၚ်။
0 Comments