စနူဂိတုဂျာန်ဝါရဳ ၂၂ ကောန်ဂကူမန်တံ ကၠောန်ကၠုၚ်ဝှဝ်ရာမ် ဒဳမဝ်ကရေဇြဳ ကေုာံ ၜိုဟ်လလံဂကူမန် ပ္ဍဲဌာနဗဟဵုသုတေသနဗၟာ တက္ကသိုလ်ကောန်ဂကူအဝ်သတြေလျာ Australian National University နွံပ္ဍဲကေန်ဗရာ ဍုၚ်အဝ်သတြေလျာရောၚ်ဂွံတီကေတ်ရ။

“ ပိုဲဂွံတၚ်နၚ်ဍေံ ခိုဟ်နူပိုဲတံ စၟဳလဝ်ဂှ်ဏီ၊ တ္ၚဲဏံ (ဂျာန်နဝါရဳ ၂၂) ပိုဲသဳကၠဳလဝ် နကဵုဘာသာ အၚ်္ဂလိက်၊ တ္ၚဲဂတတေံတှေ် ပိုဲ ဆက်သဳကၠဳပံက်သြိုဟ် ဗတ်မန်ဏောၚ်” သာ်ဝွံ ညးစဳဇန်ဝှဝ်ရာမ် နာဲသဳရိမန်ဆာန် ဥက္ကဌ AMA ဂကောံမန်အဝ်သတြေလျာ ဂးရ။

ပ္ဍဲတ္ၚဲပထမဏံ နကဵုက္ဍိုပ်လိက်မ္ဂး The Mon in Myanmar – 2018 and Beyond ဂှ် တၠပညာ ကေုာံ မၞိဟ်ချဳဒရာၚ် စိုတ်ဓါတ်က္တိုၚ်ကၟဟ် ၁၂ တၠ နူဂကောံ မပ္တံ ဂကောံပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်၊ ပရေၚ်ကောန်ဂကူ၊ ပရေၚ်မၞိဟ်၊ ပရေၚ်ပိုန်ဂြပ်၊ မဳဒဳယာ၊ သၟတ် ကေုာံ ညးဗြဴ နူဌာန်ဒေသနာနာတံ ဟီုတွံသဳကၠဳ ဗှ်ထ္ၜးလိက်ကၞပ် အိုတ်တုဲ သီုဖအိုတ် မၞိဟ်တိုန်စိုပ် ၜိုတ် ၂၀၀ တၠ နာဲသဳရိမန်ဆာန် ဂးရ။

ပ္ဍဲဝှဝ်ရာမ် ကၠောန်တ္ၚဲ (ဂျာန်နဝါရဳ ၂၂ ) ဏံဂှ် နာဲဟံသာ ဒုဥက္ကဌ ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ NMSP သီုဒှ် ဥက္ကဌ ဒပ်ပံၚ်ကောံ UNFC ကံၚ်ဇြဳဖေဝ်ဒရေဝ် ကောန်ဍုၚ်အရၚ်၊ နာဲမိုၚ်တိုၚ် ညးက္ဍိုက်ပ် ပ္တန်ကၠုၚ် ဂကောံမန် အဝ်သတြေလျာ၊ နူတက္ကသိုက်ဇၚ်မာဲ ဍုၚ်သေံဂှ် ညးလ္ၚတ်စဳကၠးလဝ် ပရေၚ်ကောန်ဂကူမန် နွံယၟု Ashley South ၊ ဒါရာ်တာ HURFOM ဂကောံဒက်ပ္တန် အခေါၚ်အရာမၞိဟ် ပ္ဍဲဍုၚ်မန် ကေုာံသ္ကိုပ်ညးဒါန်လိက် ဌာန်ပရိုၚ်ဗၠးၜး ကောန်ဂကူမန် နွံယၟု နာဲကသုမန်၊ ညးက္ဍိုပ် ဂကောံညးဗြဴမန် မိကောန်ဆာန်နန် ကေုာံ ညးချဳဒရာၚ် စိုတ်ဓါတ်က္တိုၚ်ကၟဟ် နူဌာန်ဒေသနာနာတံ သဳကၠဳလဝ်ရောၚ်ဂှ် ဂွံတီကေတ် နူအစဳဇန် ဝှဝ်ရာမ်ဂှ်ကီုရ။

“ တၚ်ခိုဟ် တၚ်ယုတ်ဒေက်တံနွံ၊ မၞိဟ်ကၠုၚ်နူ ဍုၚ်ဗၟာတေံ ဟွံကၠိုဟ် အရေဝ်အၚ်္ဂလိက်တှေ် ဍေံခက်ညိ၊ ဆ္ဂး ဍေံခိုဟ်ဂှ် ဂွံကၠောန်ဝှဝ်ရာမ်ဗီုဏံ၊ ကိစ္စဗွဲမဂၠိုၚ် အပ္ဍဲတွဵုရးမန်ဇကုတေံ ဂွံလ္ၚတ်လဝ်ဏောၚ်တှေ် လှာဲဂတးလညာတ် ညးသ္ကံဂွံ၊ လိက်ကၞပ် ပူဂိုလ် ကၠိုဟ်ဟ်ခၠၚ်ၚ် နူဒေသ ညးကဵုညးဂှ်လေဝ် ဂွံမိၚ်ကေတ်တှေ် ဂုန်ဖဵုတၟေၚ်ၚ် နွံတၟာဂလိုၚ်ဏောၚ်” တၠဂုဏ်သဳဟ (တၠဂုဏ်ချေတ်) က္ညတိုန်စိုပ်ဝှဝ်ရာမ်ဂှ် ဂးရ။

ဝှဝ်ရာမ်ဏံ ဆက်ကၠောန်အာ ဒဵုကဵု ပယျာံဒေါဝ်တ္ၚဲ ဂျာန်နဝါရဳ ၂၅ တေံဏောၚ်တုဲ သွက်ညးစၞးမန် နူကနေဍာ၊ အမေရိကာန်၊ သၚ်ကပေါဝ်၊ မလေဝ်ယှာ ကေုာံ ညးစၞးဂမၠိုၚ် နူဂကောံနာနာ မပ္တံ ဂကောံ ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်၊ ဂကောံမဟာဇန်မန်၊ ဂကောံညးဗြဴ၊ ဂကောံသၟတ်တံ သ္ဂောံသဳကၠဳဂှ်လေဝ် ပါလုပ်ပ္ဍဲအစဳဇန်ကီုဏောၚ် ဂွံတီကေတ်ရ။

နနဲဏံကီု ကောန်ဂကူကရေၚ်တံလေဝ် ဒုၚ်သဇိုၚ်ကဵုက္ဍိုပ်လိက်မ္ဂး The Karen in 2017: Resilience, Aspirations and Politics တုဲ ပ္ဍဲဂိတုဂျောန် သၞာံတုဲကၠုၚ်ဏံ ကၠောန်ကၠုၚ်လဝ် ဝှဝ်ရာမ်မွဲ ပ္ဍဲတက္ကသိုလ် ကောန်ဂကူ အဝ်သတြေလျာဏံ ကီုရ။