ဝဏ္ဏမာန်၊ နဝ်ဝေမ်ဗာ ၁၈၊ ၂၀၁၉

သွက်ပရေၚ်ကမၠောန်မွဲမွဲသာ်တုဲ ဂိတုကထိုန် (၆) စွေက်ဂှ် ညးချူလိက်ပရေၚ်ဏံကဵု အ္စာအံၚ်ဇၞး (ရုတ္တံၚ်) စိုပ်အာ ဇရေၚ်ပြၚ်ၜဳပါၚ်မ္ၚဵု ပွိုၚ်ဍုၚ်ရေဝ်သၠုၚ်ကျာရ။

တက်အခိၚ် (၁၂) နာဍဳပြၚ်ဂှ် စိုပ်အခိၚ်စပုၚ်တုဲ ဗက်ဂၠာဲရာန်စပုၚ် အကြာပြၚ်ၜဳပါၚ်မ္ၚဵုဂှ်ရ။ နူစစှေ်ကဵုပြၚ်ၜဳဂှ် ဂေတ် ဗက်ဂၠာဲကျောဝ် ဆေၚ်ဖျာပုၚ် ဒဵုစိုပ်ကၞုၚ်တေံရ။ ဆေၚ်ဖျာမွဲဒမြိပ်ဂှ် ဗက်ဂၠာဲဆေၚ်ဖျာမန်ဂှ် ဟွံဆဵုလိက်မန်တုဲ ဂေတ် အာဂေတ်ကၠုၚ်ဒၟံၚ် အကြာဆေၚ်ဖျာစသုၚ်တံဂှ်ရ။

ချိုန်ခဏဂှ် ညာတ်ဒးပိုဲညးၜါ ကျိုၚ်ဗိုက်လတက်လဝ် ဂၠိက်မန်ပလောံဗု တၠဆေၚ်တံထေၚ်ကေတ် ဂကူမန်တုဲ ရမျာၚ်ကော်ဒုၚ်တၠုၚ် နကဵုရမျာၚ်ဗတ်မန်ဂှ် အခါဂှ် ဂွံတီကေတ် ဆေၚ်ဖျာဂကူမန်ရ။ အခါဂှ် ပိုဲညးၜါ ပြာပ်လုပ်အာ ဆေၚ်စသုၚ်ဂှ်ရ။

ဂ္ဇံစှေ်ခုၚ်စပုၚ်ဗက်ဂှ် ပိုဲညးၜါ ဟီုတိုန် ကုတၠဆေၚ်ဂှ်ရ။ “ဟအှေ်လေဝ်ၝာဲ ပိုဲညးၜါ ဂၠာဲမံၚ်ဆေၚ်ဖျာမန်ဂှ် မွဲဆေၚ် လေဝ် ဟွံဆဵုကာတ်လဝ်လိက်မန်တှေ် ထေၚ်ခယျကေတ် ဖျာမန်ဟွံသေၚ်လေဝ်၊ ဗှေ်တံ ကာတ်စုတ်သီုလိက် မန်ကီု မုဒှ်ရော?၊ မန်ပိုဲ ဆဵုလိက်မန်မှ ဂွံတီ အခါဆေၚ်ဖျာမန်ရ အဲကဵုကသပ်ကဵုဗှေ်တံ ကာတ်စုတ် လိက်မန်ကီု” ဗီုဏံ အ္စာအံၚ်ဇၞး ဟီုကဵုကသပ် ကုတၠဆေၚ်စသုၚ်ဂှ်ရ။

အ္စာအံၚ်ဇၞးဟီုတုဲ တၠဆေၚ်ဖျာဂှ် ဟီုတိုန်သာ်ဝွံရ။ “ဗၟာတံရ ကၠုၚ်ဂၠိုၚ်အ္စာ၊ စုတ်လိက်မန်တှေ် ညးတံဗှ်ဟွံဒး၊ မန်ပိုဲကၠုၚ်ကီု အောန်မံၚ်၊ ဆေၚ်ပိုဲဂှ် ဗၟာတံရကၠုၚ်ဂၠိုၚ်၊ ဇှ်ရ ဒးကာတ်လဝ် လိက်ဗၟာ” သာ်ဏံ ဟီုရ။

အခိၚ်ပိုဲလုပ်စဒၟံၚ်ပုၚ် ပ္ဍဲဆေၚ်ဂှ် ခမဳသၚ်နူဂကူကောန်ဍုၚ်အရၚ် (ထေၚ်ဂး သေံဇၞော်) မွဲကွဳစက်ကဵု ကၟုဲနူဌာန်သ္ၚောဲ ဗၟာ ကေုာံ ဂကူကောန်ဍုၚ်အရၚ်တၞဟ်ဟ်တံ ဗၞတ် (၂၀) တၠ လုပ်ဇူဒီု စသုၚ်ဒၟံၚ် ဝိုၚ်စသုၚ် ညးကဵုညးရ။

ချိုန်ခဏဂှ် ဂကောံသၟတ်ဖံခရာ ကျိုၚ်လဝ်ကယျိုၚ်တက်ဖံခရာ  တြုံတြုံ ဗြဴဗြဴတံ မွဲဂကောံ စှေ်ကၠုၚ်ပြၚ်ၜဳဂှ်ကီုရ။ အခိၚ်ဝွံ ဗော်ညဳသၟဟ်မန် ညးတာလျိုၚ်အဆံၚ်ပွိုၚ်ဍုၚ်ရေဝ်တံ စှေ်ပံက်ရုၚ်- ပတိုန်ဂတဵုမုက် ဗော်ညဳသၟဟ်မန် ပ္ဍဲကဵု ကွာန်ပါၚ်မ္ၚဵု (ပြၚ်ၜဳပါၚ်မ္ၚဵု) ဂှ်တုဲ ဂကောံသၟတ်ဖံခရာတံ ဒုၚ်တၠုၚ် ၜုၚ်တက်ဒၟံၚ်ဖံခရာ ဗြုတမ္ညဝ်ဒၟံၚ် ‘ဒိန်-ဒိန်-ဒိန်’ ရ။

အဃောရမျာၚ်ဖံခရာ ဗြုတမ္ညဝ်ဒၟံၚ်ဂှ် ဂကောံသၟတ်ဖံခရာလ္ၚဵုတံ ဇက်ဂၠောဲစှေ် ဇရေၚ်ပြၚ်ၜဳပါၚ်မ္ၚဵုဂှ်ကီုတုဲ ကၟုဲနူဌာန် သ္ၚောဲတံ ဂ္ဇံစသုၚ်ဒၟံၚ် ပ္ဍဲကဵုဆေၚ်စသုၚ်ဂှ် ဟီုဂးစောဒကတိုန် ကုသၟတ်မန်တံ ဗီုတေံ ဗီုဏံရ။ ဒေသဏံဂှ် ဒှ်ဒေသ ဂကူမန်တံရောၚ်၊ ကၠောန်ကေၚ်ကာမွဲမွဲသာ်မ္ဂး ဂကူမန်တံ ကောံကလောံဒၟံၚ်ရောၚ် မပ္တံသာ်ဏံ နကဵုရမျာၚ်ဘာသာ ဗၟာ ကၟုဲနူဌာန်သ္ၚောဲတံ ဟီုစောဒၟံၚ် ကၠာမိၚ်ကဵု ဟွံမိၚ်ရ။

မွဲဒမြိပ်ပြၚ်ၜဳပါၚ်မ္ၚဵုဂှ် ဆေၚ်ဖျာစသုၚ် ဗၞတ် (၁၆) ဆေၚ်နွံရ။ ပ္ဍဲကဵုဆေၚ်စသုၚ်တံဂှ် ဆေၚ်ဂကူဗမာ နွံ (၁) ဆေၚ်ရ ရောၚ် ညးအုပ်ဓုပ်ကွာန် (သကိုပ်အုပ်ဓုပ်ကွာန်) နာဲလေန် ဟီုထ္ၜးရ။

“ဆေၚ်ဖျာစသုၚ် မွဲဒမြပ်ပြၚ်ၜဳဂှ် ဆေၚ်ဖျာဖအိုတ် နွံၜိုတ် (၁၆) ဆေၚ်၊ ဆေၚ်ဗၟာဂှ် နွံ (၁) ဆေၚ်ရဏောၚ်၊ ဆဂး ဗၟာပၠန် ဍေံဟီုအရေဝ်မန် ဂွံမံၚ်၊ ဆေၚ်မန်တံဂှ်ပၠန်တှေ် ညးတံလိၚ်လဝ် ကောန်ရဲဗၟာဖအိုတ်၊ ညးတံစုတ်လဝ် လိက်ဗၟာဖအိုတ်တှေ် အဲဟီုကဵုညးတံကီုလေဝ် ဇကုဆေၚ်မန်ရတှေ် မိက်ဂွံကဵုစုတ်လိက်မန်၊ ဣညအ်လေဝ် အဲ ထပ်ဟီုပၠန်ဏောၚ်လေဝ် ညံၚ်ဂွံစုတ်လိက်မန်” သာ်ဏံ ညးအုပ်ဓုပ်ကွာန် နာဲလေန်ဂှ် ဟီုရ။

ကွာန်ပါၚ်မ္ၚဵုဝွံ သီုပ္ဍဲကွာန် သီုပြၚ်ၜဳဂှ်မ္ဂး ဖအိုတ်လၟိဟ်သ္ၚိနွံ ဗၞတ် (၄၀၀) သ္ၚိပြၚ်ၚ်နွံတုဲ ပဲါနူဂှ်မ္ဂး သီုကဵုသ္ၚိကၟိန်သၟာက မၠောန်ဆုဲပြံၚ်တံ ဗၞတ် (၇၀) သ္ၚိပြၚ်ၚ် တန်တဴဒၟံၚ်ဇရေၚ်ပြၚ်ၜဳ ဒၞာဲပြၚ်ဒိုပ် (ဗ္တဳဒိုဟ်) ဂှ်ရ။

သ္ၚိကၟိန်သၟာကမၠောန်ဆုဲပြံၚ်ဂမၠိုၚ်တံဂှ် လ္ၚဵုဒၟံၚ်တန်တဴဂွံ ဗၞတ် (၅-၆) သၞာံနွံ၊ လ္ၚဵု (၃-၄) သၞာံလေဝ်နွံရ။ ဗွဲမဂၠိုၚ် သၟာကမၠောန်ဆုဲပြံၚ်တံဂှ် ဒှ်ဂကူဗၟာ ကၠုၚ်နူသကုတ်လတူဍုၚ်ဗၟာဖအိုတ်ရ။

မွဲဒမြိပ်ဇိုၚ်ပြၚ်ၜဳပါၚ်မ္ၚဵုဂှ် ဗွဲမဂၠိုၚ် ဂကူမန်ရ ဖျေံလဝ်သ္ဇိုၚ်ရ။ နူတမ်ဝါဒိတေံလေဝ် ဂကူမန်ရ ပတန်လဝ် ဆဂှ်ဟွံက နူ ကၠာဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ ဟွံဂွံထပက်စၟတ်တဲဒေံါပန်ပှော် ကၠာ (၁၉၉၅) တေံမ္ဂး သီုကဵုဒှ်ဌာန်ဒတန်၊ ဒှ်ဒၞာဲချဳဓရာၚ် အုပ်ဓုပ် ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိကီုရ။

ဆဂးဂှ် ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ဂစာန်သာယာတိုန်ညိဗက် ပရေၚ်ဖောအ်ဗြေဝ်ဒှ်တိုန်ညိဗက်ဂှ် အရေဝ်ဗၟာ၊ လိက်ဗၟာ ကၠောံဒိုဟ်မွဲဒမြိပ်ပြၚ်ၜဳဂှ်ရ။ ဇၟာပ်ဆေၚ်စသုၚ်မန်တံဂှ် ဒးလိၚ်ကော်လဝ် သၟာကမၠောန်ဂကူဗၟာ ဒးဆက်ဆောံကဵု ကၟုဲတံ နကဵုအရေဝ်ဗၟာ၊ ယၟုဆေၚ်တံဂှ် ဒးချူစုတ်လဝ် လိက်ဘာသာဗၟာအိုတ်ရ။

ပိုဲစသုၚ်တုဲ ဂေတ်ဗဵုဆေၚ်စသုၚ် သ္ကဲတေံ သ္ကဲဏံတုဲ ဒးကဵုကသပ်ကဵု တၠဆေၚ်တံဏောၚ်၊ ဒးကဵုကသပ်ကဵု ညးအုပ် ဓုပ်ကွာန်ရောၚ် အ္စာအံၚ်ဇၞး (ရုတ္တံၚ်) ဟီုတိုန်ကဵု ညးချူလိက်ပရေၚ်ဝွံရ။

“ၜိုတ်အဲကေၚ်အာလဝ် ဌာန်ဒေသကောန်ဂကူတၞဟ်ဟ်တံတှေ် သေံ လ္ပာ် ‘တံၚ်ကျဳ’ တံကီု လ္ပာ် ရခေၚ် တံကီုတှေ် မုဆေၚ်ဒှ်ဒှ် ဗွဲမဂၠိုၚ်တှေ် လိက်ညးတံဂှ် ညးတံစွံလတူတုဲမှ သၟဝ်ဂှ် လိက်ဗၟာ၊ အရေဝ်လေဝ် သာ်ဂှ်ရ သေံကီု ရ ခေၚ်ကီုဂှ် လတူဍုၚ်ဇၞော်လေဝ် ဒေသညးတံတှေ် ဂွံမိၚ်အရေဝ်ညးတံရ။ ရးရခေၚ်တှေ် ဂွံမိၚ်အရေဝ်ရခေၚ်ရ၊ ရး သေံတှေ် ဂွံမိၚ်အရေဝ်သေံရ။ မန်ပိုဲ ရံၚ်ကေတ်ကဵု ပြၚ်ၜဳပါၚ်မ္ၚဵုဏံတှေ် တၞဟ်ခြာကွေံကွေံ၊ ဟိုတ်နူဏံရ လက္ချန် ဂကူမန် သွက်ဂွံကၠေံကၠက်ဟီုဂှ် ဟွံဗၠေတ်ပုဟ်” သာ်ဝွံ အ္စာအံၚ်ဇၞး ဟီုတိုန်ရ။

ပ္ဍဲဒေသရးမန်တ္ၚဲဏံဂှ် သၟာကမၠောန်ဆုဲပြံၚ်တံ ဇွောဝ်လုပ်စိုပ်ကၠုၚ်ဂၠိုၚ် ဇၟာပ်ဒေသနွံဒၟံၚ်ရ။ ပ္ဍဲကဵုဆေၚ်ကမၠောန်၊ တၠ ကမၠောန် သွာၚ်နာနာဂှ်လေဝ် ဒးစကာဒၟံၚ် ကောန်ကမၠောန် သၟာကမၠောန်ဆုဲပြံၚ်တံဂၠိုၚ်ရ။

ဌာန်ဒေသဒၞာဲအာဝေၚ်တရဴ ဗီုပြၚ်ၜဳစက်စာဲ၊ ဗီုပြၚ်ၜဳပါၚ်မဟာ၊ ပါၚ်ၜဳရေဝ်တံဂှ် တၠကမၠောန်ဂကူမန်တံ ဂွံလဝ်ဒၞာဲ ဗၞတ်ထေက်ကြိုက်နွံရ။ ၜိုန်ဂှ်လေဝ် ပ္ဍဲအရာစကာ အရေဝ် လိက်ပတ် ကောန်ကမၠောန်တံဂှ် ဒးသ္ပအဓိကကဵု အရေဝ် လိက်ပတ် သၟာကမၠောန်ဂကူညးသၟာၚ်တံရ။

နကဵုအကာဲအရာ ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်ဂှ် ပ္ဍဲအရာစကာ အရေဝ် လိက်ပတ်မ္ဂး ဂကူမန် ဌာန်ဒေသမန်မ္ဂး ဒးသ္ပအဓိကကဵု အရေဝ်အခြာ လိက်ပတ်ဂကူဇကုကၠာတုဲ အရန်ဂှ် ဆက်စကာအာ အရေဝ် လိက်ပတ် ဂကူညးသၟာၚ်မာန်မှလေဝ် ပရေၚ်ထိၚ်ဒဝ် အရေဝ် ဂကူ လိက်ပတ် ကောန်ဂကူဂှ် ဆက်သှေ်တန်တဴအာ ဗွဲလအိတ်မာန်ရောၚ်။