စေတနာလှာၜိုပ် (၁၇၊ ၄၊ ၂၀၂၀)
ဒု-သ္ကိုပ် (ကရပ) ဗညာဓရာံ တံဒပ်လၟိဟ် (၁)

ဟီုမံၚ်ပရေၚ်သၟတ်မ္ဂး ပ္ဍဲသၟောန်ပါၚ်လေဝ် ကၠေံအာဟွံအိုတ် ပ္ဍဲလိက်လေဝ် ဇိတ်ကၠေံအာဟွံအိုတ် ရံၚ်ကဵုလျးအရံၚ် သၟတ် မ္ဒးဂဵုလဟဵုမံၚ် ညးဂမၠိုၚ်လေဝ် ထိုၚ်သး အလုံဂကူမန်ပိုဲလေဝ် ဒှ်အထိုၚ်သး သၟတ်ထ္ၜးဆီဇာတိမာန် ဇာတိဗီုဗီုဏံဂှ် ဒှ်ဇြဟတ်တိုၚ်ခဳကေတ်ဍုၚ် သွက်ဂကူမန်ရောၚ်။
ကၠောန်တ္ၚဲသၟတ်မန် မွဲတ္ၚဲဂှ်လေဝ် ခ္ဍဳလျတ်ဇာပ်လုပ်အာ ပ္ဍဲလတေၚ်ဆီဂကူမန်ပိုဲ ဇၞော်ကဵုဇြဟတ်တုဲ တိုၚ်ပ္ကဴရန်တၟံ သၟတ်ဂှ် ၜိုတ်ဏံ ဟွံသေၚ်ဏီ တ္ၚဲပၠန်ဂတးမန်ပိုဲလေဝ် ဇက်ဂၠောဲတိုန်ညဳသာ ဇြဟတ်ကောံကောံကဠောံကဠောံ ထ္ၜးသတ္တိဗျတ္တိ ဂရုပချဳတိုန်စိုတ်ဓါတ် က္ညာၚ်ကရေဲတိုန်ညဳညဳ ဇၟာပ်ပ်ဂကူမန် ဒးက္လေၚ်ကေတ်ဍုၚ်မန် ဇၟာပ်ပ်ဂကူမန် ဒးညဳသာသၟဟ်သၟန် ဇၟာပ်ပ်ဂကူမန် ဒးလုပ်ပေဲါဗ္တိုက် ဒဵုဂွံပေဲါအံၚ်ဇၞး ဂိုတ်ကရောံတိုန်ညဳညဳအိုတ်တုဲ မိမညးဍုၚ်ကွာန် သ္ဍိုပ်သ္ကိုပ်တၠပညာခမဳသၚ်ဂကူမန်ပိုဲတံ ဂွံဇြဟတ်စိုတ် လ္တူသၟတ်ဗွဲမလောန်တုဲ ၚုဟ်မးသၟတ်မန်ပိုဲဂှ် ဇၞော်ပြဲပ္ဍဲဂၠးကဝ် ဂဵုတၟးအလုံစက္ကဝါတုဲ ဇၟာပ်ပ်ဂကူဂမၠိုၚ်လေဝ် ဒးသ္ပကၠုၚ် စၟတ်သမ္တီသၟတ် သၟတ်မ္ဂးဂှ် သွက်ဂွံဒှ်က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်အနာဂတ် ညးဂမၠိုၚ်ပတှေ်စှေ်စိုတ်တုဲ သီုချူကှေ်လဝ် ပ္ဍဲဝၚ်ဂၠးကဝ် နွံကၠုၚ်ရ။
ခေတ်ကာလတ္ၚဲဏံ ဟီုကော်တိုန် “သၟတ်သၟတ်” ရမျာၚ်တိတ်ကၠုၚ်မ္ဂး ဍာတ်ကြောံမံၚ် သွက်ဂွံပတောံၜတ်ဟၟဲရ။ ဟိုတ်နူရမျာၚ်သၟတ်ဏံတုဲ မိမကောဒေံ က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်တၠပညာခမဳသၚ်တံ လျုၚ်ဇြိုၚ်သ္ဍိုက်ဂၠိုၚ်တုဲ စရာဲသၟတ်ဂတတေံဂှ် ပြဟ်ဟ်ဏံ ဟွံဆဵုလဝ်ဏီရ။
ထံက်ရံၚ်ကဵု ဂလာန်သၟတ်တံ ဒုၚ်ဂိုၚ်ကေတ်လဝ်ဂမၠိုၚ်ဂှ်မ္ဂး ပါၚ်တြၚ်ပထမ ပံက်ကၠုၚ်တုဲယျ၊ စိုတ်ဓါတ်လညာတ် သၟတ် မၞုံကဵုကြက်ရှ်သာ ကြံၚ်ၚ်/မ္ၚိုဟ်ဟ်တ္ၚဲဏံ သၟတ်တံ လွဳပ္တိုန်လဝ်အိုတ်ယျ ဒးဟီု ပွဟၟဲကဵု ဗဗွဲဓဝ်ဂှ်လေဝ် ကၠိုဟ်ခၠၚ်တီညာတ်ကၠုၚ် ၜိုတ် (၄၀%/ ၄၅%) ပြၚ်ၚ်ဂှ် ဒှ်ဒတုဲဖဵုဂကောံဂကူပိုဲမာန်ရောၚ်။
ယဝ်သ္ၚဳရံၚ် ပ္ဍဲပရေၚ်ထ္ၜးဆန္ဒ ဒစဵုဒစးအခေါၚ်အရာ သွက်ဂကူမွဲမွဲမ္ဂး အယောၚ်အလာသၟတ်တံ ဂွံဇြဟတ်စိုတ်တၟာ ဂလိုၚ်၊ ရံၚ်ကဵုဂကောံသၟတ် ကောန်ဂကူကောန်ဍုၚ်အရၚ်မ္ဂး သၟတ်မန်ပိုဲ ထ္ၜးသက်သဳ အယောၚ်အလာ ဇြဟတ်စိုတ်ဓါတ် ကောံကလောံ ဍိုက်ပေၚ်နူဂကောံသၟတ်ဂကူတၞဟ်ဏီဏောဝ်ဂှ် ညာတ်ကၠးမံၚ်ရ။
စပ်ကဵုဒစဵုဒစး ကိစ္စယၟုဒဒန် တ္ကံခၟိုၚ်ဂှ်လေဝ် ဂွံဇြဟတ်စိုတ် အလုံမွဲဒမြိပ်ဂၠံၚ်ဇၞော်ဂှ်လေဝ် ကယျိုၚ်ယေန်သၞာၚ်မန် ပဠောံဗု ဂၠိက်ဍာဲ ထ္ၜးစရာဲစိုတ်ဓါတ်နာဲ ပေၚ်ဂဵုတၟးမံၚ် ဇၟာပ်ဍုၚ်ဇၟာပ်ကွာန်ဂမၠိုၚ်လေဝ် ဗြုလျတ်ချဳမံၚ် ညံၚ်ဍုၚ်မန် က္လေၚ်စိုပ် ပ္ဍဲသကေံတဲမန်ပိုဲပၠန်ရ။
ယၟုဒဒန်ဏံ ၜိုန်ပရေၚ်အံၚ်ဇၞး ဟွံကဵုဏီဟီုကၠာလေဝ် ပေဲါအံၚ်ဇၞးဇြဟတ်မွဲဂှ် ပရဲတိတ်လဝ်တုဲတုဲ ဂံၚ်ဟီုရ။ အခေါၚ်ခိုဟ် သွက်ဂကူပိုဲဂတနူဏံ သွက်ဂွံက္လေၚ်ဗ္တိုက်ကေတ်ပြဟ်ဟ်ပၠန်ဂှ် လိက်ပတ်မန် ညံၚ်ဂွံဒှ်ကြက်လမျီု ဂကူမန် အရေဝ်ဘာသာ၊ ယေန်သၞာၚ်၊ အခိုက်ကၞာပြဝေဏဳ ဂကူပိုဲမန် ပိုဲမန်ဒးမၚ်မွဲ သွက်ဘဝဂကူမန် ကဆံၚ်ဂွံ သၠုၚ် ကြက်ဂကူအရေဝ်လိက်ပတ်မန် ညံၚ်ဂွံဒှ် ၚုဟ်မးကဆံၚ်သၠုၚ်အိုတ် ပ္ဍဲဂၠးကဝ် ဒှ်တာလျိုၚ်သၟတ်တံ အဓိက ရောၚ်။
ယွံသၟတ်တံ ညိဟွံပအ်ညာတ် လ္ပာ်ဂကူဇကု သွက်ဂွံလုပ်ယိုက်ဂၠေၚ် ဗပေၚ်ဇြဟတ်ဂၠိုၚ်ၚ်ဂှ် ဟွံချပ်ကူလဝ်မ္ဂး ၜိုတ်ဟီုကြီုမံၚ်ကဵုပါၚ်သၟးဂှ် ဍေံတုဲဒှ်အာ ၜိုတ်ဏံရဟာ? ဟွံသေၚ်သာ်ဂှ် ကဵုမံၚ်ခန်လ္ၚတ်ဗီုဏံ သွက်သၟတ်လက္ကရဴ တေံ ဂွံကွာ်ဗက်ပၠန်ရဟာ? ဟွံသေၚ်သာ်ဂှ် လုပ်ယိုက်ဂၠေၚ် ပရေၚ်ဗပေၚ်ဗုၚ်ဂၞဴ ကရောံမိမမွဲစွံကၠာတုဲမှ ချပ်ကူလ္ပာ်ဂကူဇကုဟာ?
ထောံလသာလဝ် ပရေၚ်ဂကူပိုဲတုဲ ဂွံဂျိုၚ်အာဘဝ ဂွံဂျုိုၚ်အာလမျီုဂတတေံဂှ် လုပ်ဂစာန်သ္ပဍိက်ဗၟာကၠာတုဲမှ ယိုက်ဂၠေၚ်ပရေၚ်ဂကူပိုဲဟာ?
ပရေၚ်ဂကူပိုဲမန် လသာထောံလဝ် ဗီုဏံဂှ် ဂကူမန်ပိုဲဂၠိုၚ်ကွေံရ။
ယဝ်သၟတ်တံ ဂစာန်လဟိၚ်မံၚ်၊ ပ္ဍဲသၞိၚ်ဂၠံသြိုဟ် သၞဒတန်ကဝ်ပၠန်မ္ဂး ဘဝဍိက်ဂှ် ဂွံတိတ်ပ္ဍးအာလောဲလောဲ လ္ပထေၚ်၊ ဘဝဂကူပိုဲဂှ် ဇြိုၚ်ဂွံက္လေၚ်ကလိဂှ် အခေါၚ်အရာဂကူဇကု ဇကုဖန်ဖက်ကေတ်ဂှ် ယွီုဝါတ်ကွေံရ။ က္လေၚ်ကျောဝ်ရံၚ် ညးဂွံလဝ်အဝဵု အလဵုအသဳတ္ၚဲဏံ ဒၞာဲလဵုဍေံဖ္ဍိုက်ဗပေၚ်လဝ် အခေါၚ်အဝဵုကဵု ဂကူပိုဲဇေတ်တ်ဂှ် ဟွံဆဵုဏီဟွံက သီုဍေံဇမၠိၚ်မံၚ် ဇုက်သံယောဇိုန် ဍေံလိုန်ဇိုၚ်ဂကူပိုဲတုဲ ဍေံက္လေၚ်ဍိုက်ကအ်ဂကူပိုဲပၠန်ရ။ မုဟိုတ်ဂွံပံက်ဏာ မအရေဝ်ဏံရော – ဂကူနွံကဵုတၠအဝဵုဨကရာဇ်တံ ယာပ္တိုန်က္ဍိုပ်မ္ဂး ဍေံက္လေၚ်ဍဵုပၠန်ရ၊ ဆဂး ဂကူဂှ် ဟွံယှအ်ဇဲ ကၟောန်ပခိုၚ်မံၚ် ဇြဟတ်စိုတ်ဓါတ်ဏီ သၟတ်တံ အလဵုအသဳတံ ဍေံပၠဲပၠအ်မံၚ် အခေါၚ်အရာဂကူပိုဲနာနာသာ်တုဲ သွက်ဍေံ ဍေံက္လေၚ်ဆက်မံၚ် အယုက်သၞာံပၠန်ရ။
ဂကူပိုဲဂှ် ဟိုတ်နူဂစာန်မံၚ်ကဵု အခေါၚ်အရာဂကူဏံတုဲ ဂကူမန်ပိုဲဗွဲမဂၠိုၚ် ဍေံက္လေၚ်ၚိတ်လဝ်ကဵု မအရေဝ်လိက်ပတ် ဏီရ။ သ္ၚောဲသ္ၚောဲလ္ပရံၚ်ဏီ ကွာန်သၟတ်မံၚ် သၟတ်ရံၚ်ကၠာတှေ် တီရ။ ဂကူဗၟာမွဲ ဂကူမန်စှ် ဂကူမန်ဂှ် ဒးက္လေၚ်ဟီုဗက်အရေဝ်ဗၟာပၠန်ရ။ ဒးဟီုအရေဝ်တဝ်ဝ်မ္ဂး ဂွကဵုဂကူညးတၞဟ်ဂှ် မံၚ်လောဲ၊ ဂွကဵုဂကူဇကုဂှ် မံၚ်ဝါတ် ဍာံဟေၚ်ရ။ ဇၟာပ်ဂကူမန်ပိုဲ ဆဵုမံၚ်ဒဒိုက်ဂကူအိုတ်ယျ၊ ဒၠေၚ်ဂကူဇကုသာသာ ဟွံယိုက်ဂၠေၚ်အိုတ်တုဲ လုပ်ယိုက်ဂၠေၚ် ဒၠေၚ်ဂကူညးဇြိုၚ်ၚ်ဂှ် ထေၚ်ခယျကေတ် ဗၠးၜးနူဘဝဍိက် ညးဏောဝ်လေဝ်၊ ကုပူဂဵုချပ်လဝ်လညာတ် ဗီုဏံဂှ် ဗၠးအာဘဝတုဲ သိက္ခာဂကူဇကုလေဝ် သဝ်ဏောဝ်၊ သၟတ်ဂၠံၚ်တရဴဍာံဂှ် ဆက်ကွာ်အာညိ၊ တ္ၚဲဏံ သၟတ်တံ ဗပေၚ်မံၚ် ဗုၚ်ဂၞဴ ကၠေၚ်က္ဍဟ်တုဲ လဴမံၚ်ပရေၚ်ဂကူညးတၞဟ်ခိုဟ်ဂှ် တုပ်နဲ လၞိန်ပ္ဍဵုလဝ် ဘဝဂကူပိုဲရဒးဟီု၊ ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဂကူပိုဲ ကွာ်အာမံၚ်တ္ၚဲဏံ သၟတ်တံ ၜိုတ်တီဂှ်လေဝ် တီမံၚ် အိုတ်ယျ၊ ၜိုတ်ကၠးဂှ်လေဝ် ကၠးလဝ်အိုတ်ယျ၊ ဇြဟတ်ပၞာန်ဇကုဂၠိုၚ်တှေ် ဟီုအရေဝ် ဟွံဒးဖေက်ဝိုၚ်ရ။ ဂကူဂမၠိုၚ်လေဝ် ထိုၚ်သး သွက်ဂကူပိုဲဂှ် ယဝ်သၟတ်တံ ဝိုတ်တၠိၚ်မံၚ် ဘဝဂကူပိုဲပၠန်မ္ဂး ကြက်ကလိဂွံ ဘဝဍိက် ဇၞော် နူဏံဏီ၊ သွက်ဂကူဇကု ညးညးအဲအဲ ဂိုတ်လွဳတိုန် ညာတ်ပြဟ်ဟ်မ္ဂး ဘဝဂကူပိုဲဂှ် ယွီုသၠဲတိုန်ညိဏောဝ် ကဵုကၠးညိ သၟတ်မိမမန်တံ ရံၚ်ကဵုလၟိဟ်ဂကူမန်ပိုဲလေဝ် နွံလၟိဟ်ဒစိတ်ကိုတ်ပြၚ်ၚ် ၜိုတ်ၜါကိုတ်ဂှ် ယိုက်ဂၠေၚ်ပရေၚ်ဂကူဇကု နွံညိဟာ၊ တၟော်ရံၚ်ကဵု ဂကူညးတၞဟ်မ္ဂး လၟိဟ်မၞိဟ် ဒစိတ်ကိုတ်မ္ဂး ၜိုတ်ပန်ကိုဋ်ပြၚ်ၚ်ဂှ် လုပ်ယိုက်ဂၠေၚ်မံၚ်တာလျိုၚ် ပရေၚ်ဂကူဍေံရ။ ညာတ်ဒးဇြဟတ်စိုတ် ဂကူညးဗီုဏံဂှ် ဂကူပိုဲတံ ထေက်ကဵုဒးဂွ အလန်လက္ကရဴအိုတ်ရဏောဝ်၊ သွက်သၟတ်တံ ဂွံဍိုက်ပေၚ်ကဵု လက္ချန်ဂကူဂှ် ဒးလုပ်ပေဲါဗ္တိုက် လညာတ်စိုတ်ဓါတ်ကၠာရောၚ်။
(၁) အဲဒှ်ဂကူမန် ပရေၚ်မန် ဒးကၠောန်ကၠာ။
(၂) အဲဒှ်ဂကူမန် လိက်မန် အရေဝ်မန် ယေန်သၞာၚ်မန် အဲဒးမၚ်မွဲကၠာရောၚ်။
(၃) ပရေၚ်ညဳသၟဟ် ပ္ဍဲဂကူဇကု ဇၟာပ်ညးအဲ ဒးဂစာန်ပကောံပြဟ်ဟ်။
(၄) ဂကူဇကု ညးတၞဟ် သ္ပမာန်ပ္ဍဵုပ္ဍိုက် ညး/အဲ လုပ်ပေဲါဗ္တိုက်ညဳညဳ။
(၅) ပရေၚ်ရုန်ဂစာန်ဘဝဂကူ ဂွံတိတ်ဗၠးနူဘဝဍိက် အဲဖ္ဍိုက်ဗပေၚ်ကဵု ဇြဟတ်ကာယဇေတ်တ်ဏောဝ်။
(၆) ပရေၚ်စန္ဒက်သၟတ် ညံၚ်ဂွံပါလုပ် ပ္ဍဲဂကူဇကုဂၠိုၚ်ၚ်မာန် ဒှ်တာလျိုၚ် အဲ/မၞးရောၚ်။
(၇) ဂဥုဲၜူမာဲ ဂကူလေၚ် ဂကူလီု ညံၚ်ဂွံအိုတ်ကၠက် အကြာဂကူပိုဲဂှ် ဒးလုပ်ပေဲါဗ္တိုက်ညဳညဳ။
(၈) လိက်ပတ်ဂကူမန် ညံၚ်ဂွံဒှ်ကြက်လမျီုဂကူမန် ညံၚ်ဂွံလျးတၟး နူဂကူညးတၞဟ် ဒှ်တာလျိုၚ်သၟတ်တံရောၚ်။
(၉) ပရေၚ်ရီုဗၚ်ထံက်ပၚ်ဂကူ ညံၚ်ဂွံဍိုက်ပေၚ်ဂှ် အလုံဂကူမန် ဒးကေတ်တာလျိုၚ်ရောၚ်။
ဂကူပိုဲတ္ၚဲဏံ ညာတ်ဒုဟ် ဟီုဖျေံသိက္ခာ လ္တူညးမွဲ ကေုာံ ညးမွဲဂှ် ဒှ်က္လေၚ်ပ္ဍဵုပ္ဍိုက်မံၚ် ဘဝဂကူဇကုရဒးဟီု၊ လညာတ်သာ်ဂှ်ဟွံသေၚ်မ္ဂး ဂကူညးတၞဟ် သ္ပမာန်မံၚ် လ္တူဂကူဇကုဂှ် ညးမွဲလ္ပာ်တေံ သီုက္လေၚ်ကဵုမံၚ်ဇြဟတ်ဓရိုဟ်ဏီ၊ ဂကူမန်ရဂှ် ရေက်ကးတက်ပရဲ လ္တူဂကူဂှ် ‘မန်ဂိလေပ်ဟာမန်’ မန်ဂွလေပ်ဟာမန် မၞိဟ်ဟွံတီတာလျိုၚ်ဂကူ မၞိဟ်ဝိုတ်တၠိၚ်ဂကူ မၞိဟ်ကဵုဇြဟတ်ကဵုသၞတုဲ ဇကုမန်ရ က္လေၚ်ပ္ဍဵုပ္ဍိုက်ဂကူမန်ပၠန်ဂှ် ဒှ်မၞိဟ်ပလက်ဂကူ/ ပလီုဂကူ ဂျိုၚ်မံၚ်လ္တူလိုက်လောကဏံဂှ် တိဇြိုၚ်ကွေံရ။
ဂွံဒှ်မၞိဟ်ခိုဟ် လညာတ်ပြဲ ပ္ဍဲဂကူမန်ပိုဲဂှ် ဂစာန်ဒက်ပ္တန်လဝ် စိုတ်ဓါတ် ‘မန်မ္ဂးမန်’ ဂွံဒှ်သၟတ်ဍိုက်ကေက်မွဲဂှ် နကဵု လညာတ်စိုတ်ဇကု ဇကုဟေၚ်ရ။ ဒးဒလိုၚ်လဝ် ဒၞာဲဌာန်သၞိၚ် ဂၠံသြိုဟ်ယာဲ အာဲမိမ တိဍာ်ဇကု ပိုၚ်ပြဳရာန်လဝ်ဇေတ်တ်ဂှ် က္လေၚ်ပဝ်စဴကောံကောံ အီအီဂြိုၚ်ဂြိုၚ် စိုတ်ဓါတ်ညဳညဳသာသာမ္ဂး တာလျိုၚ်သၟတ်တံ လုပ်ပေဲါဗ္တိုက် ကရောံညးဂှ်ရော၊ သၟတ် ဍာ်ရမတ်ဇကုဇေတ်တ်ရ တိတ်ကၠုၚ်နူဂွေၚ်မတ်ဇကုဇေတ်တ်ဂှ် က္လေၚ်ဇိတ်တုဲမ္ဂး ဒးဗၠေတ် ဂိစိုတ် ဍောတ်စိုတ် မိပ်စိုတ်လေပ်တုဲ လညာတ်အဲဂှ် အဲရ ဒးလွဳၜံၚ်ပ္တိတ်ရောၚ် ပ္တိုန်ထ္ၜးဏာရအဴ။