ဝဏ္ဏမာန်၊ ဂျူလာၚ် ၈၊ ၂၀၂၀

ပ္ဍဲကဵုပ္ၚံက်ပေဲါရုဲမာဲ (၂၀၂၀) ဏံဂှ် ဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ကောန်ဂကူကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံ ပံၚ်ပကောံတုဲ သွက်ဂွံပြိုၚ် ပ္ကာန်ကဵု ဗော်ဇြဟတ်ဇၞော် ဗီုကဵုဗော်အေန်အေဝ်ဒဳ ကေုာံ ဗော်ဇြဟတ်ဇၞော်လ္ၚဵုလ္ၚဵုတံမ္ဂး သွက်ဒးဒှ် တၚ်ကော် ဆဴနွံရ။
ဗော်ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံဝွံ ဒေသကောန်ဂကူညးကဵုညးဂှ် ဂစာန်ပကောံကၠုၚ်ညးသ္ကံတုဲ ပလေဝ်ပလေတ်စ သွက် ပေဲါရုဲမာဲဏံ ညံၚ်ညးစၞးကောန်ဂကူကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံ သ္ဂောံစိုပ်လတူကၠတ်ထဝ် ဗၠိုၚ်နာနာဂှ် အကာဲအရာညးကဵု ညး ပလေဝ်ပလေတ်စဒၟံၚ်အိုတ်ရ။
ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံဂှ် သ္ပပ္တံနူဗော် (လူမျိုးပေါၚ်းစုံဒီမိုကရေစီပါတီ (ကယားပြည်နယ်)၊ ကဵု (ကယားလူမျိုးစုဒီမို ကရေစီပါတီ) ပံၚ်ကောံတုဲ ဒှ်ကၠုၚ်ဗော် (ကယားပြည်နယ်ဒီမိုကရက်တစ်ပါတီ)ကီု၊ ဗော် (ကရၚ်ပြည်နယ်ဒီမိုကရေ စီနှၚ့် ဖွံ႕ဖြိုးတိုးတက်ရေးပါတီ) ကဵု (ကရၚ်ဒီမိုကရက်တစ်ပါတီနှၚ့် စည်းလုံးညီညွတ် သောကရၚ်အမျိုးသားဒီမို ကရက်တစ်ပါတီ) ပံၚ်ကောံတုဲ ဒှ်ကၠုၚ် ဗော် (ကရၚ်အမျိုးသားဒီမိုကရက်တစ်ပါတီ) ကီု၊ ဗော် (ကချၚ်ဒီမိုကရက် တစ်ပါတီ၊ ကချၚ်ပြည်နယ်ဒီမိုကရေစီပါတီ) ကဵု ဗော် (စည်းလုံးညီညွတ်ရေးနှၚ့်ဖွ႕ံဖြိုးရေးပါတီ) တံ ပံၚ်ကောံတုဲ ဒှ်ကၠုၚ်ဗော် (ကချၚ်ပြည်နယ်ပြည်သူ႕ပါတီ) ကီု၊ ဗော် (ချၚ်းအမျိုးသာဒီမိုကရက်တစ်ပါတီ၊ ချၚ်းတိုးတက် ရေးပါတီ) ကဵု ဗော် (ချၚ်းဒီမိုကရေစီအဖွံ႕ချုပ်) တံပံၚ်ပကောံတုဲ ဒှ်ကၠုၚ်ဗော် (ချၚ်းအမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ႕ချုပ်) ဂှ်ကီု၊ ဗီုကဵုမန်မ္ဂး ဗော်ဒဳမဵုကရေသဳအလုံရး၊ ဗော်ကောန်ဂကူမန်ကဵု ဇြဟတ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဗွိုၚ်မ္ၚးတံ ပံၚ်ပကောံတုဲ ဒှ်ကၠုၚ် ဗော်ညဳသၟဟ်မန်ဂှ်ကီု သာ်ဂှ်ကီု ဗော်ကောန်ဍုၚ်အရၚ် သှေ်ဂကူတၞဟ်တၞဟ်တံလေဝ် အဃောဂစာန် ပကောံမံၚ်ဇြဟတ် အကာဲအရာညးကဵုညးနွံရ။
အပ္ဍဲကဵုဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ကောန်ဂကူကောန်ဍုၚ်အရၚ်ဂမၠိုၚ်တံတ္ၚဲဏံဂှ် ဇြဟတ်ဒပ်ပံၚ်ကောံ လက္ကရဴနူကဵု ပေဲါရုဲ မာဲ (၁၉၉၀) တေံတုဲ ဒက်လဝ် (စည်းလုံးညီညွတ်သောတိုၚ်းရၚ်းသားလူမျိုးများမဟာမိတ် United Nationalities Alliance – UNA မွဲဇြဟတ်ကဵု လက္ကရဴနူကဵု ပေဲါရုဲမာဲ ၂၀၁၀ တုဲဂှ် ဒက်လဝ်ဇြဟတ် (ညီနောၚ်တိုၚ်းရၚ်းသားပါတီ များဖက်ဒရေးရှၚ် – Nationalities Brotherhood Federation – NBF မွဲဇြဟတ် သီုၜါဇြဟတ်ဂှ် ရုန်ဂစာန်ဒၟံၚ် ဂၠံၚ်တရဴ သွက်ဂွံဒက်ပတန် ကၟိန်ဍုၚ်ဖေဝ်ဒရေဝ်ဂှ် နူကၠာယဲကိုဝ်ဝေဒ် ဟွံကတဵုဒှ်ကၠုၚ်တေံဂှ် ဍိုပ်သကိုပ်ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံ ပံၚ်ကောံတုဲ ဂစာန်ကၠောန်သဘၚ်သဳကၠဳ ဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ကောန်ဍုၚ်အရၚ်ဂှ် ပတိုန်ထ္ၜးကၠုၚ် ကုအလဵုအသဳနွံကၠုၚ်ရ။
ဆဂးဂှ် ဗွဲကြဴဏံ အကာဲအရာ ယဲကိုဝ်ဝေဒ်ဂှ် ကတဵုဒှ်တုဲ အကာဲအရာသ္ဂောံကၠောန် သဘၚ်သဳကၠဳဗော်ကောန် ဍုၚ်အရၚ်ဂမၠိုၚ်ဂှ်လေဝ် မ္ဒးညိၚ်သ္ၚိတ်အာကီုရ။ ၜိုန်ဂှ်လေဝ် သွာၚ်ညးအာဍိုပ်ဗော်ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံ ဆေၚ်ကဵု ကေၚ်ကာ အကာဲအရာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်မ္ဂး ဟွံလံဟွံလံ ကောံသဳကၠဳကၠုၚ်ညးသ္ကံတုဲ ပ္ဍဲပ္ၚံက်ပေဲါရုဲမာဲ (၂၀၂၀) ဏံ ညးစၞးကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံ သ္ဂောံစိုပ်ကၠတ်ထဝ် လၟိဟ်ဂၠိုၚ်ဂၠိုၚ်ကီု၊ ပ္ဍဲကဵုဒက်ပတန် အလဵုအသဳဂတတေံမ္ဂး သွက်ဂွံ ဒက်ပတန်အာဗီုပြၚ် အလဵုအသဳပံၚ်ကောံမွဲမာန်ကီုဂှ် သွာၚ်ညးအာဍိုပ်ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံ ချပ်သဳကၠဳဒၟံၚ်ကီုရ။
ပ္ဍဲကဵုဒေသ ကောန်ဂကူကောန်ဍုၚ်အရၚ်ဂမၠိုၚ် ဗီုကဵုကရေၚ်၊ ကချေၚ်၊ သေံ၊ ချေၚ်၊ မန် စတံ ပ္ဍဲပေဲါရုဲမာဲ (၂၀၂၀) ဏံမ္ဂး တွဵုရးညးကဵုညးဂှ် အယောၚ်အလာ သွက်ဂွံဇၞးမာဲနွံဂၠိုၚ်ရောၚ် ဍိုပ်သကိုပ်မန်လ္ၚဵု တော်လဝ်နွံရ။
‘ပ္ဍဲတွဵုရးဍုၚ်မန်ဂှ် (၇) ပွိုၚ်ဍုၚ်ဂှ် မန်ဒးဇၞး ချိုတ်ပၠိုတ်ရောၚ်၊ သှေ်ပိပွိုၚ်ဍုၚ်ဂှ်ရ လၟိဟ်ဂကူမန် နွံအောန်မံၚ်တုဲ ဂွံဇၞးဂှ် ဝါတ်ညိ၊ သှေ်တၞဟ်တၞဟ်လေဝ် ဒၞာဲဒေသဂကူမန်နွံဂၠိုၚ်ဂှ် သွက်ဂွံဇၞးနွံမံၚ်ဏီ၊ ဗီုဂှ်ကီု ဒေသတွဵုရးကောန်ဂကူတၞဟ် တၞဟ်တံလေဝ် ညးစၞးဂကူညးတံ သွက်ဂွံဇၞးမာဲဂၠိုၚ်ဏောၚ်၊ ပ္ဍဲကဵုဒက်အလဵုအသဳတၟိဏံ ကောန်ဂကူဂလိုၚ်ပံၚ်တုဲ တှေ် ပံၚ်ကောံကဵု ဂကောံဇြဟတ်ဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် နွံပၟိက်ကဵု ဖေဝ်ဒရေဝ်ဇေတ်ဇေတ် ဗော်လ္ၚဵုတံတုဲတှေ် ဖျေံ လဝ်ဗီု သွက်ဂွံဒက်ပတန်အာ ကၟိန်ဍုၚ်ပံၚ်ကောံဖေဝ်ဒရေဝ်ဏောၚ် အဵုဗီုဏံ ချပ်ဇန်လဝ်နွံ’ ဗီုဏံ ဥက္ကဌဗော်ညဳ သၟဟ်မန် နာဲတၠနန် ဟီုလဝ်နွံရ။
တုဲကၠုၚ်ဂိတုဂျောန် (၂၉) ဂှ် နူကဵုကမ္မယှေန်ပေဲါရုဲမာဲကၟိန်ဍုၚ်တံ သ္ပဒတန်လလောၚ်ပတိတ်ဏာ ဒေသဆန္ဒမာဲ ကၠတ်ထဝ်ကောန်ဂကူ (အမျိုးသားလႊတ်မဲဆန္ဒနယ်) ၁၆၈ ဒေသ၊ ဒေသဆန္ဒမာဲကၠတ်ထဝ်ညးဍုၚ်ကွာန် (ပြည်သူ႕ လႊတ်တော် မဲဆန္ဒနယ်) ၃၃၀ ဒေသ၊ ဒေသကၠတ်ထဝ်ရးဇၞော် ဟွံသေၚ် ကၠတ်ထဝ်တွဵုရး(တိုၚ်းဒေသ ကြီးလႊတ်တော် သို႕မဟုတ် ပြည်နယ်လႊတ်တော်မဲဆန္ဒနယ်) ၆၄၄ ဒေသကဵု ဒေသကၠတ်ထဝ်တွဵုရး စၞးကောန် ဍုၚ်အရၚ် (ပြည်နယ်လႊတ်တော်တိုၚ်းရၚ်းသားလူမျိုးမဲဆန္ဒနယ်) ၂၉ ဒေသ သာ်ဝွံ လလောၚ်သ္ပဏာဒတန်ရ။
ပေဲါရုဲမာဲ (၂၀၂၀) ဏံဂှ် နူကဵု အလဵုအသဳတံ လလောၚ်သ္ပဏာဒတန် ကုရဲသၟာကမၠောန်ဆုဲပြံၚ်တံ ဒၟံၚ်ဂွံပ္ဍဲဒေသဂှ် ပေၚ်ပွိုၚ် (၃) ဂိတု ပွိုၚ် (၉၀) တ္ၚဲ ဂွံအခေါၚ်စုတ်မာဲ ပ္ဍဲဒေသဂှ်တုဲ သွက်ဗော်ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံ ဒှ်တၚ်ကော်ဆဴ ဇၞော်ဇၞော်မွဲရ။
ဗီုကဵုဒေသရးမန်မ္ဂး သၟာကမၠောန်ဆုဲပြံၚ် ဂၠိုၚ်ကဵုလက်၊ ကိုတ် နွံတန်တဴဒၟံၚ် ဇၟာပ်ဒေသ၊ ဇၟာပ်ပွိုၚ်ဍုၚ်တုဲ မမာဲတံဂှ် သွက်ဂွံဂအုံစုတ်အာ ကုဗော်ဇြဟတ်ဇၞော်တံဖအိုတ်ရ။ ဗီုကဵုပေဲါရုဲမာဲတုဲတုဲကၠုၚ်တေံမ္ဂး မမာဲညးဒေသ (ဂကူမန်) တံဂှ် ဟွံအာရုၚ်မာဲ၊ ဟွံအာစုတ်မာဲ၊ တုဲပၠန် အဝဲသၟတ်တံဂှ် နွံတန်တဴဍုၚ်သၟာၚ်၊ ဍုၚ်သေံ ဂၠိုၚ်ကဵုကိုတ် စပ္တံသာ်ဏံ ဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်မန်တံ တၚ်ကော်ဆဴနွံနာနာသာ်ရ။
ပေဲါရုဲမာဲအလန်တတိယ နဝ်ဝေမ်ဗာ (၈) ဏံလေဝ် သၟာကမၠောန်ဆုဲပြံၚ်တံဏောၚ် ကောံအာရုၚ်မာဲ၊ ဒေသမန်လ္ၚဵု ဟွံဂွံအခေါၚ်စုတ်မာဲ၊ ဂကူမန်စိုပ်မံၚ်ဌာန်သ္ၚောဲ နွံဍုၚ်သေံတံ ဟွံစဴစုတ်မာဲ၊ ဟွံအာကဵုမာဲ (စဵုဒုၚ်) ပၠန်မ္ဂး လၟိဟ်မမာဲ မန် ဂွံဇၞးလၟိဟ်ဂၠိုၚ်ဂၠိုၚ်မာန်ဂှ် သွက်သ္ဒးဒှ်တၚ်ကော်ဆဴနွံပၠန်ရ။
ဗီုဂှ်ကီု ဒေသကောန်ဍုၚ်အရၚ်တၞဟ်ဟ်တံလေဝ် ဒှ်ကော်ဆဴကဵု သၟာကမၠောန်ဆုဲပြံၚ်၊ ကောန်ဂကူကောန်ဍုၚ်အ ရၚ်တံဂှ် ဂွံစုတ်မာဲဒှ်ခက်ခုဲ အာကၠုၚ်ဟွံပြေပြံၚ်၊ ဗီုကဵုမန်ကီု နွံတန်တဴဍုၚ်မ္ၚးဂၠိုၚ် ခက်ခုဲနွံနာနာသာ် ဗီုကဵုဒေသမန် ကီုမ္ဂး လၟိဟ်မမာဲကောန်ဍုၚ်အရၚ်ဂမၠိုၚ်တံ ဂွံဇၞးမာဲလၟိဟ်ဂၠိုၚ်ဂၠိုၚ်မာန်ဂှ် ဒှ်ဆိုအ်ဗကဵု ပရေၚ်ရုန်ဂစာန် သွက်ဂွံဓရိုဟ် ပရေၚ်ပြံၚ်သၠာဲကၟိန်ဍုၚ် (ဝါ) ပ္ဍဲအရာချပ်ဇန် သွက်ဂွံဒက်ပ္တန် ကၟိန်ဍုၚ်ဖေဝ်ဒရေဝ် အနာဂတ်ဂှ်ပၠန်ရောၚ်။