အစေဝ်ဍောတ် – ဍုၚ်ကၟာဝက် (ရးဇြာ)
“မြကဵုနောတ် စန်ဟွံဂွံ၊ စန်ဟွံကၟောန်” ဂလာန်ဏံ ဂကူမည်ပိုဲလေဝ် ဟီုစဂၠိုၚ်ရ။ မြကဵုနောတ်ဝွံ အရၚ်သုၚ်စောဲ သွက်ကုတ်ထပိုတ် တၞံဆု၊ တၞံဒုန်၊ တၞံသြောံ၊ တၞံချောဲ သီုၜါရ။ ဆဂး ဟိုတ်ဗီုပြၚ်ဟွံတုပ်တုဲ စန်စုတ်မွဲစန်ဓဝ် တုပ်ပ်မ္ဂး ဍေံဟွံကၟောန် ဒှ်အာရ၊ ဟိုတ်နူဟွံသၟဟ်တုဲ ဒှ်မွဲဂွိုအ်ဂှ် နွံဆၜိုတ်မြကဵုနောတ်ဏံသၟးဟွံသေၚ် ယဝ်မၠာ်ရံၚ်အးအးမ္ဂး အရာဒှ်ဒၟံၚ် အခက်အခုဲအိုဿီုတံဝွံ ဟိုတ်နူဟွံသၟဟ်လဝ် နူတံတေံရ။ ဂၠဴၜါ ဂါန်ဒၟံၚ်တၟးရေၚ်သ္ကံလၟိုန်တှေ် တၠဍေံ ဒှ်ဒဒိုက်စိုတ်တုဲ မ္ဒးသၠာဲထောံ မွဲဒိုဟ်ဟေၚ်ရ၊ အပ္ဍဲအိန်ထံၚ်မွဲ တၠသ္ၚိကဵု သမ္ဘာတံ ဂြဲဂြေက်ဒၟံၚ်တွဵုတှေ် အကြာညးတံဂှ် တၚ်ဟွံသၟဟ်ရေၚ်သ္ကံ နွံပၠန်ရ။ ဆဂး ပရေၚ်အိန်ထံၚ်ဂှ် သၠာဲမံၚ်မွဲဏှမွဲဏှ ဗီုပြေၚ်ဂၠဴလောဲလောဲဟွံဂွံတုဲ စွံထောံစိုတ် ဗီုလ္တာ်ကဵုၚေက်၊ အေၚ်ဒုၚ်အာ အကွက်မွဲဘဝမာန်တှေ် အဇှေ်လေဝ်ဟွံမံက်၊ ပယျေဝ်မုက်အကြာညးဂမၠိုၚ် ဂွံကီုရ။ ဂွံစိုပ်အဆံၚ်ဏံမ္ဂး အကြာညးၜါဂှ် မ္ဒးဂစာန်လဝ် သွက်ကၠိုဟ်အခိုက်အလိုက်၊ လစွံစိုတ်၊ ဝါသနာရေၚ်သ္ကံတုဲ ညးဗက်အလိုက်အဲ၊ အဲဗက်အလိုက်ညးသၟးဟွံက ဂွံအေၚ်ဒုၚ်သီုၜါလ္ပာ်မာန်တှေ် မ္ဒးချပ်၊ မ္ဒးပ္ညဳ၊ မ္ဒးသဳကၠဳကသေဲဂဒုတ်လဝ် ဒဵုဂွံတၚ်တုပ်စိုတ် အခိၚ်ဗွဲမလံဟေၚ်ရ။
အကြာညးၜါဓဝ်ဏံမှ ဒးအထေမ်လုပ်မံၚ်ညးသ္ကံ ၜိုတ်ဏံရတှေ် ယဝ်ဒှ်အာကဵု ဂကောံမ္ဂး သွက်ဒးဟီုဟၟဲရ၊ ဗျာံလဝ်ညံၚ်ဂွံစိုပ်တိုၚ်ပ္ကဴ ဂကောံတေံမာန်မ္ဂး ဇြဟတ်ဂကောံ ညံၚ်ဂွံဇၞော်တိုန်ဂှ် ဂစာန်ဟွံမာန်ဏီတှေ် စွံလဝ်ကၠာ ဇြဟတ်ဂွံလဝ်ဏံ ညံၚ်ဂွိုအ်ပြးအိုတ်ဂှ် ဒးစွံလဝ် တၚ်အဓိကတုဲ မ္ဒးလွဳပရာမၚ်မွဲအာ ဇၟာပ်ကောန်ဂကောံရ။ သွက်ဂွံ စန်ပ္တောံ ကေုာံ လွဳတြးပ္တိတ် ကောန်ဂကောံတံမ္ဂး ကၠောန်သ္ပပေဲါကောံဓရီု အလန်ဂၠိုၚ်ၚ်မာန်တှေ် ခိုဟ်အိုတ်ရ။ နကဵုဝေါဟာမ္ဂး “ကောံဓရီု” ဝွံ ၜိုန်နွံၜါမဓဝ်လေဝ် ပါ်တြးထောံတုဲ ဂၠံက်ပ္တိတ်အဓိပ္ပါယ် ညးကဵုညးတှေ် သၠဲလးဂေါဝ် ဆာဲဍိုက်ပေၚ်ဒၟံၚ်ကဵု စရာဲသီုၜါရ။ ပူဂဵုနွံကဵုလညာတ်၊ ကသပ်ဉာဏ်ဟွံတုပ်ဂမၠိုၚ် ကၠုၚ် ‘ကောံ’ မွဲဒၞာဲတုဲ ‘ဓရီု’ တက်ကျာ၊ ပံက်သိုဟ် ထ္ၜးလညာတ်ရေၚ်သ္ကံသေဲသေဲဝွံ ယဝ်ကေတ်လေပ်မ္ဂး ဒှ်အရာလ္ပာ်ခိုဟ် အရၚ်ဂကောံရ။ ဗီုဇကုဟွံညာတ်တီ ညးညာတ်လဝ်၊ ဗီုဇကုချပ်ဟွံစိုပ်ဏီ ညးချပ်လဝ်တံဂှ် ပံၚ်ပကောံဝတ်ပ္တိတ်ၜဝ်ကၠေၚ်ဍေံ ဒဵုဒှ်မွဲဇြဟတ်မာန်တုဲ သုၚ်စောဲအာ ဒၞာဲမထေက်ကြိုက်တံမာန်မ္ဂး တုပ်ညံၚ်ကလိဂွံမံၚ်မမၞိက် ဇၟာပ်ကောံဓရီုကီုရ။ ပကောံဂွံမမၞိက်ဂၠိုၚ်ကဵုမမ္ဂး ဂကောံဇကုလေဝ် ဒယှ်တှ်ဂဵုမြဟ်တိုန်ရ။
ဒက်ဂကောံတုဲမ္ဂး ညံၚ်ဂွံဒှ်ဗီုပြၚ် တုပ်ကဵုဂကောံဂှ် ကောန်ဂကောံတံ မ္ဒးရုဲစှ်ခါန်ကၞက် ဇိုန်ဏှၚ်ကဵုလဝ်တာလျိုၚ် ဥက္ကဌ ကေုာံ ကေၚ်ကာတံတွဵုတုဲ အပ္ဍဲဂကောံဂှ်ဟေၚ် ကောန်ဂကောံဓမ္မတာကဵု ကောန်ဂကောံ နွံကဵုတာလျိုၚ်တံ ဒှ်အာၜါကဆံၚ်ရ၊ ဒဵုကဆံၚ်ဏံဂှ် ကောန်ဂကောံတံ ဒုၚ်တဲမာန်ဖအိုတ်ရ။ ကိစ္စဇၞော် က္တဵုဒှ်ကၠုၚ်မွဲမွဲသာ်တုဲ သွက်ဒး ကော်ကောံဓရီုနွံမ္ဂး ကောန်ဂကောံတံ ဂွံတိုန်စိုပ်မာန်ဂှ် ဒှ်တာလျိုၚ်ဥက္ကဌ ကေုာံ ကေၚ်ကာတံရ။ လ္တူကိစ္စက္တဵုဒှ်ကၠုၚ် လဝ်ဂှ် ဥက္ကဌ ကေုာံ ကေၚ်ကာတံ တီကၠာကောန်ဂကောံတံရ။ ကာလကောံဓရီုသဳကၠဳမ္ဂး အခိၚ်ဂွံအိုတ်အောန်၊ သီုသ္ဂောံတုဲဒှ်အာ ပြေပြေပြံၚ်ပြံၚ်ဂးတုဲ အဆံၚ်ကေၚ်ကာတံ လေပ်လးလဝ်ဖိုၚ်၊ လေပ်ပံက်ထ္ၜးလဝ်ဂၠံၚ် ကၠာကၠာသၟး ဂၠိုၚ်ရ။ ပွမပ္တန်ထ္ၜးလဝ်ဂၠံၚ်တုဲတုဲ ဗီုဏံဂှ် ကောန်ဂကောံသာမညတံ ဒးစိုတ်နွံ ၜိုန်ဟီုမာန်ကီုလေဝ် သွက်ကောန် ဂကောံ မၞုံကဵုလညာတ်ကေက်သ္ကာ မိက်ဂွံပံက်ထ္ၜး ကဵုကသပ်ဉာဏ်ဇကု တၞးခြာမံၚ်ကဵု ကေၚ်ကာတံ ဖျေံလဝ်တေံ နွံမ္ဂး ဒှ်အာအခက်အခုဲ ပ္ဍဲစိုတ်ညးမာန်ရ။ လ္ၚဵုတံမ္ဂး ညးတံ ပ္တိုန်ထ္ၜးကသပ်တၟိလေဝ် နွံကီုရ။ ဂၠံၚ်ညးပ္ညုၚ်ထ္ၜးဂှ်လေဝ် စှေ်မံၚ်သဘာဝ၊ ဍိုက်ပေၚ်ကဵုတၚ်နေၚ်၊ သီုဟိုတ်သီုဖဵုကီုတုဲ ကောန်ဂကောံတံ ဒးစိုတ်ဒုၚ်တဲလေဝ် ဒှ်မာန်ရ။ ဆဂး ၜိုတ်ကောန်ဂကောံတံ ပ္တိုန်ထ္ၜးနၚ်ဂှ် ဟီုဍိုက်ထောံ၊ တးပဲါထောံတုဲ ဟွံကေတ်တၚ်တုပ်စိုတ် နူကောန် ဂကောံတံမွဲသာ် ဖျေံထောံတၚ်သ္ဂုတ်သွာတ် ဗီုဇကုတံ လးဖျေံလဝ် လ္တူတေံဖအိုတ်ဂှ် ဒှ်အာ ဂၠိုၚ်ကဵုအလန်ကောံ ဓရီုမ္ဂး သၠေဟ်ပမာကောန်ဂကောံ လုပ်ကၠုၚ်မာန်ရ။ “ကေၚ်ကာတံ ဖျေံလဝ်သ္ဂုတ်သွာတ်တုဲမံၚ်ရ၊ ဆဂး ညးတံသၟး ဖျေံကေတ်သ္ဂုတ်သွာတ်ဂှ် ညံၚ်ဂွိုအ်မံက်တုဲ ညးတံကော်ပ္တောံနၚ်ပိုဲ သွက်ကၠုၚ်ကလၚ်ဝေၚ်သၟးရသွံ၊ ကသပ်ပိုဲဂှ် ညးဟွံကေတ်မံၚ်ရ၊ ပိုဲဂှ် ညးတံစွံလဝ် သွက်ဗပေၚ်စမတ် နဒဒှ်ရမ်အၚ်္ဂကောံဓရီု ဂွံပေၚ်သက်က်ရောၚ်သွံ၊ ညးတံဂှ် ကံဍုက်အာ ဗီုပြၚ်တၠအဝဵုတဲဍောတ်အိုတ်ရသွံ” ဟီုတှေ် ဂကောံဂှ် သွက်ဂြုဲစှေ်ရနွံရောၚ်။
ကောန်ဂကောံသီုဖအိုတ် (မ္ၚးနူဝုတ်ဗၠာဲ) ဝွံ အပ္ဍဲအိန်ထံၚ်ညးတံတှေ် ဒၞာဲညးတံသၠုၚ် က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်အိန်ထံၚ်မွဲ ကီုရောၚ်။ ကောန်အိန်ထံၚ် ကေုာံ ကောန်အရာပ်ညးလေဝ် ရှေ်သှေ်မံၚ်ညး ဗွဲဗၞတ်ကီုရောၚ်။ ကာလညးစိုပ်ကၠုၚ် အပ္ဍဲဂကောံဏံတုဲမှ ဒၟံၚ်ညးသဝ်စှေ်အာ ဗီုကောန်ရဲတဝ်သွာညးဂမၠိုၚ်သၟးဟွံက သီုဒးဒုၚ်ဗျိမံၚ်တွဵု၊ ပ္တိုန်ထ္ၜးဒးကသပ်၊ လညာတ်ဗၠးဗၠးၜးၜးတှေ်လေဝ် ဒးဒုၚ်တးပဲါမံၚ်တွဵုမ္ဂး အရၚ်ညးမွဲဂှ် သွက်ဂွံတန်တဴအာ ပ္ဍဲဂကောံ နကဵုစိုတ်မြဟ်ဟ်မြဴမြဴ ဒှ်ဟွံမာန်ရ။ ညးကၠောန်မံၚ်ကမၠောန်ဂကောံဟီုဂှ် မၞိဟ်ကမၠောန်ကၟိတ်ဟၟဲ၊ မၞိဟ်သၠးသၠးမွဲလေဝ် ဟွံသေၚ်၊ စိုတ်ပရဟိတနွံတုဲ ညးၜေါတ်ကေတ်လဝ် အခိၚ်အကြာကမၠောန်ယှုက်မံၚ် ပ္ဍဲသ္ၚိတေံဖအိုတ်ဂှ် ဒးကလေၚ်ဗှ်မံၚ်သၞာလၟိုန်ထေက်ရ။ မၞိဟ်နွံကဵုစေတနာ ဇြုၚ်ၚ်ကေဝ်ဝ် ထတ်တ်ယိုတ်တ်မွဲ စိုတ်ညး ညံၚ်ဂွိုအ်ခ္ဍေပ် ဒၟာနူဂကောံတှေ် ခိုဟ်ရ။
ကၠောန်ဗဒှ်ပေဲါကောံဓရီုဟီုဂှ် ဒးဒှ်ဒၞာဲၜံၚ်ပ္တိတ် ကောန်ဂကောံတၟိတံရောၚ်၊ ညးတံ တိုန်စိုပ်ကၠုၚ်ကောံဓရီု မွဲအလန်မ္ဂး စိုတ်ညးတံ ဂွံဗှ်မံၚ်သၞာကောံဓရီု ဂွံမိပ် ဂွံစောဲဒၟံၚ် လ္တူပေဲါကောံဓရီုဂှ် ဒးဂၠာဲလဝ် နဲကဲထေက်ရ။ ကော်ကောံဓရီုတှေ် လ္တူတၞးလိက်ဘိက်ဂှ် တက်စုတ်ဏာလဝ် ပရူသွက်ဂွံသဳကၠဳမ္ဂး ညးတံ ဂွံအခိၚ်အရၚ်ချပ်လဝ် နူဇမၠောဲတုဲ တ္ၚံသဳကၠဳဂၠိုၚ်ရ။ ဇၟာပ်ယၟုကောန်ဂကောံဂှ် ကေၚ်ကာတံ လ္ၚတ်သမ္တီလဝ် ဒဵုအိုတ်တုဲ ကာလညးတံတိုန်စိုပ်မ္ဂး ဆက် မိတ်ဒုၚ်တၠုၚ် သီုကော်ယၟုယၟာညးဒးဖအိုတ်တှေ် ခိုဟ်ရ။ ညးဇၞော်တံတီတုဲ ကော်ကၠုၚ်ယၟုဇကုမွဲအလန်ဂှ် မိပ်ဂၠိုၚ်နူ ကဵုဏာပရၚ်တဲဏီရောၚ်၊ ကာလသဳကၠဳတေံပၠန်လေဝ် ဇၟာပ်ရဲသဳကၠဳတံ ပ္တိုန်ထ္ၜးလဝ်ဂှ် နူတံဒဵုကၞောတ် ကေတ်လဝ် စၟတ်သမ္တီဖအိုတ်ညိ၊ အရာဏံဂှ် ညးနွံတာလျိုၚ် ချူစၟတ်သမ္တီတံ ယဝ်ဒးဗက်ချူကဵုတဲမ္ဂး ဒှ်ဟွံမာန် စွံကၠာရ။ အခိၚ်လၟုဟ် စက်ရပ်ရမျှာၚ်နွံဒၟံၚ်တုဲ ယဝ်စိုတ်သ္ပဂရု၊ စိုတ်ရှေ်သှေ် လ္တူကောန်ဂကောံတံ နွံဍာံမ္ဂး ဖန်လဝ်မာန်လောဲလောဲရ။ ဗီုပၟိက်နွံဂှ် ရဲတိုန်စိုပ်တံ သဳကၠဳတုဲမ္ဂး စိုပ်အခန် သွက်ဂွံဖျေံသ္ဂုတ်သွာတ်ရ။ ကဏ္ဍဖျေံ သ္ဂုတ်သွာတ်ဏံဝွံ ဇုတ်ဇၞော်ဂကောံ သွက်ဇြဟတ်ဂကောံဂွံကၟောန်၊ သွက်ဂကောံဂွံဂြုဲ ဂကောံဂွံပြး လ္ပာ်ခိုဟ် လ္ပာ် ပရေံ ဒှ်အာမာန်သီုၜါလ္ပာ်ရ။ ၜိုတ်ရဲတိုန်စိုပ်တံ သဳကၠဳလဝ်ဂှ် လးထ္ၜးဖျေံဖအိုတ်တုဲ ဣလဵုမွဲ ရဲတိုန်စိုပ်တံ ဒးစိုတ်ဂၠိုၚ် အိုတ်ဂှ် ဒးရေၚ်တိုန်အာလၟေၚ်ၚ် ဒဵုအိုတ် နကဵုပၟိက်ဆန္ဒ ရဲတိုန်စိုပ်တံရောၚ်၊ မိက်ဂွံဖျေံသ္ဂုတ်သွာတ် ပိတၚ်တှေ် နူလၟေၚ်မွဲ ဒဵုပိဂှ် သ္ပတၚ်သ္ဂုတ်သွာတ် အရၚ်ပေဲါကောံဓရီုအလန်ဏံတုဲ လၟေၚ်သှေ်မံၚ်ဏီတံဂှ် မ္ဒးထိၚ်စွံလဝ် ဗွဲမဒးရး ခိုၚ်ကၠိုက်ထေက်ရ။ ကိစ္စညးတံ ပ္တိုန်ထ္ၜးလဝ်တံဂှ် အခိၚ်လၟုဟ် ပၟိက်ဟွံဇၞော်ဏီ စွံလဝ်ကၠာ ကာလစိုပ်မွဲအခိၚ်တှေ် လုပ်အသုၚ်မာန်မံၚ်ဏီရောၚ်။ လဆောဝ်မ္ဂး လုပ်အာဝၚ်တဲဇၞော်လေဝ် ဒှ်မာန်ရ။ ကာလစိုပ်အဆံၚ်လုပ်အာဝၚ် ဗွဲမအံၚ်ဇၞးတေံတှေ် ဟွံဒးသၠေဟ်ပမာဒၟံၚ် ကသပ်ညးလဵုရောတုဲ တၠကသပ်လေဝ် ဂုဏ်စရာဲသၠုၚ်တိုန်ကီုရောၚ်။ ယဝ်ဒှ်သာ်ဂှ်မ္ဂး “ပိုဲတိုန်သဳကၠဳလဝ်တေံဝွံ ညးတံ တးထောံသက်က်ဟွံသေၚ်၊ လဒးကဵုအခိၚ်သုၚ်စောဲတှေ် ညးတံ ကပှ်သုၚ်စောဲမံၚ်ဏီသွံ” လညာတ်ဏံ ကောန်ဂကောံဂမၠိုၚ် ညာတ်ကၠုၚ်မ္ဂး စိုတ်လျုၚ်လ္တူဂကောံ၊ စိုတ်ပတှေ်လ္တူဂကောံတံ ဇြဟတ်ဇၞော်တိုန်တုဲ ဂကောံလေဝ် ဇၞော်ဂေါဝ်ဖောအ်ဗြေဝ်အာ ဗွဲမလံလမာန်ရ။ ပၟိက်မိက်ဂွံဒြပ်ညးတၞဟ်နွံတှေ် နူဇကုဏံ မ္ဒးကဵုလဝ်ညးကၠာဂှ် ဒှ်ပရေၚ်ဆက်ဆောံမၞိဟ်တံရ။ စိုတ်ဍာံဍာံညးဂှ် မိက်ဂွံညာတ်တှေ် စိုတ်ဇကုဍာံဍာံဂှ် ဒးထ္ၜးလဝ်ကၠာ၊ မိက်ဂွံစိုတ်ညးတှေ် စိုတ်ဇကုဂှ် ဒးကဵုလဝ်ကၠာဟေၚ်ရ။ မၞိဟ်ဝွံ ဟွံတၟေၚ်ညးသ္ကံကွေံကွေံတုဲ ဗီုဇကုဒးစိုတ်၊ ဗီုဇကုပၟိက်နွံဂှ် ညးဂမၠိုၚ်လေဝ် ပၟိက်နွံကီုတုဲ အရာဇကုဟၟဲပၟိက်တှေ် ညးမွဲလေဝ် ဟၟဲပၟိက်ကီုရောၚ်။ ပ္ဍဲအရာတံဏံဂှ် စိုတ်အထေၚ်သောဲညးတၞဟ်၊ စိုတ်ညာတ်စညးတၞဟ်ဟွံဂွံတံ ယဝ်ဟွံဒုၚ်ဒၟံၚ် ပ္ဍဲသန္ထာန်ဇကုမ္ဂး ဇၟာပ်ညးအဲ ကၠောန်မာန် သ္ပမာန်ဖအိုတ်ရ။ မၞိဟ်မ္ၚးနူဇကုတံဂှ် စွံလဝ်ဥပမာ ညံၚ်ရဴရုပ်ဇကုဍေံ မမံက်ဒၟံၚ် ပ္ဍဲမုက်ဒ္ၚေါဝ်ဂတ မုက်ဇကုဏံတုဲ ဗီုပၟိက်ဇကုနွံဂှ် အီကေတ်၊ တ္ၚက်ကေတ်၊ တဟုက်ကေတ်၊ ထညောန်ကေတ်မာန်ဖအိုတ်ရ။ ရုပ်ကျေဝ်ဝ်သၟး ဂွံသှေ်ဒၟံၚ် ပ္ဍဲမုက်ဒ္ၚေါဝ်မတွဟ်ဂး လ္တူဂကောံဇကုဂှ် ရုဲစှ်ရေၚ်တၠုၚ်အာစိုအ်ဂးတုဲ ကသေအ်ကၟဝ်ဆဝ်မ္ၚုဟ် ပ္တိုန်ထ္ၜးဏာလညာတ် ဗွဲမရှေ်သှေ်ရဴဂဴရအဴ။
