အံၚ်သူ (သုဝဏ္ဏဘူမိ)
တ္ၚဲကောန်ဂကူဟီုဂှ် ဒှ်တ္ၚဲစၟတ်သမ္တီကောန်ဂကူမွဲမွဲတုဲ အိုတ်ကဵုကောန်ဂကူ မတန်တဴဒၟံၚ် ပ္ဍဲလိုက်ဏအ်အိုတ်သီု ကၠောန်ဗဒှ်ဒၟံၚ် တ္ၚဲကောန်ဂကူ ဗီုညးကဵုညးအိုတ်ရ။ ပ္ဍဲအရာ ‘တ္ၚဲကောန်ဂကူ’ ဂှ် ဂကူမွဲကဵုမွဲ သ္ပစၟတ်သမ္တီ ဟွံတုပ်သၟဟ်ညးသ္ကံအိုတ်ရ။ လ္ၚဵုဂှ် သ္ပဟိုတ်ကဵု က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်မွဲမွဲတုဲ ညးတအ်ကော်ခဴစ တ္ၚဲကောန်ဂကူ၊ လ္ၚဵုဂှ် သ္ပဟိုတ်ကဵု တ္ၚဲကလိဂွံဗၠးၜးတုဲ ညးတအ်ကော်ခဴစ တ္ၚဲကောန်ဂကူ၊ လ္ၚဵုဂှ် သ္ပဟိုတ်ကဵု ဒၞာဲတိဍာ်ညးတအ် ဖျေံကၠုၚ် လဝ်သ္ဇိုၚ်ကၠာအိုတ်တုဲ ညးတအ်ကော်ခဴစ တ္ၚဲကောန်ဂကူ၊ လ္ၚဵုဂှ် သ္ပဟိုတ်ကဵု တ္ၚဲပ္တန်ဍုၚ်တုဲ ညးတအ်ကော်ခဴစ တ္ၚဲ ကောန်ဂကူအိုတ်ရ။ ပၞောဝ်တအ်ဂှ် ကောန်ဂကူမန်ပိုဲလေဝ် သ္ပဟိုတ်နူကဵု သၟတ်ကောဒေံညးၜါ သမလကဵု ဝိမလ ပ္တန်လဝ်ဍုၚ်ဟံသာဝတဳ ပ္ဍဲသက္ကရာဇ်သာသနာ (၁၁၁၆) သၞာံ၊ စူဠသက္ကရာဇ် တတိယ ပရိစ္ဆေဒ (၅၀၄) သၞာံ၊ ဂိတုမာ်မွဲစွေက် တ္ၚဲစန်ဂှ်တုဲ အလုံကောန်ဂကူမန်တအ် သ္ပလဝ်စၟတ်သမ္တီ တ္ၚဲကောန်ဂကူမန်အိုတ်ရ။
တ္ၚဲကောန်ဂကူမန်ဂှ် ဒှ်တ္ၚဲပါ်ကဆံၚ် ပါ်ဆီ ပါ်ကွာန် ပါ်ဂကောံ ဂိုဏ်ဂဏဟွံသေၚ်တုဲ ဒှ်တ္ၚဲပံၚ်ဆီ ပံၚ်စိုတ်ဓါတ် ပံၚ်ကသပ်၊ ပံၚ်ကၠောန်ညးသ္ကံ အလုံဂကူမန်မွဲစွံအိုတ်ရ။ သဘၚ်တ္ၚဲကောန်ဂကူမန်ဟီုဂှ် ဒှ်သဘၚ်အယာံမာတ် မွဲကွာန်ဓဝ် မွဲဂကောံဓဝ် ပိုၚ်ပြဳဟွံသေၚ်တုဲ ဒှ်သဘၚ်ဆေၚ်ဒၟံၚ်ကဵု အလုံဂကူမန်မွဲ ပိုၚ်ပြဳအိုတ်ရ၊ ဥပမာ – ဘာဏအ် တိုန်စိုပ်တ္ၚဲကောန်ဂကူမန်ဂွံ၊ ဆဂး ဘာတေံ တိုန်စိုပ်ဟွံဂွံ၊ အရာပ်ဏံ တိုန်စိုပ်ဂွံ၊ ဆဂး အရာပ်တေံ တိုန်စိုပ်ဟွံဂွံ၊ ကွာန်ဏအ် တိုန်စိုပ်ဂွံ၊ ဆဂး ကွာန်တေံ တိုန်စိုပ်ဟွံဂွံ၊ ဂကောံဏအ် ဗော်ဏအ် ဂိုဏ်ဏံ တိုန်စိုပ်ဂွံ၊ ဆဂး ဂကောံတေံ ဗော်တေံ ဂိုဏ်တေံ တိုန်စိုပ်ဟွံဂွံ သာ်ဝွံ ပါ်လဝ်က္ဆံၚ်ဟွံမွဲရ။ ဟီုမွဲနဲပၠန်မ္ဂး ပ္ဍဲတ္ၚဲကောန်ဂကူမန်ဂှ် ညးဇၞော်၊ သေဌဳ၊ က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်မန်တအ်ဟေၚ် တိုန်စိုပ်ဂွံ၊ ဆဂး ညးအပြောံ ညးဒိုက်ဒိန်ကာဲကၞာဲ ခဲါဒုတ်မန်တအ် တိုန်စိုပ်ဟွံထေက် ဗီုဏအ်လေဝ် ပိုၚ်ခြာလဝ် ဟွံမွဲပၠန်ရ။ ဟီုဍာံဍာံမ္ဂး တ္ၚဲကောန်ဂကူမန်ဂှ် ယဝ်ဆေၚ်စပ်ဒၟံၚ်ကဵု ဆအယာံအမာတ် မွဲဂကောံ မွဲကွာန်ဓဝ်မ္ဂး တၚ်ယၟု ‘တ္ၚဲကောန်ဂကူမန်’ ဟွံထေက်တုဲ ဒးတၚ်ယၟု တ္ၚဲဂကောံတအ်ဂှ် အိုတ်ရ။ ကဵုလဝ်ယၟု ‘တ္ၚဲကောန်ဂကူမန်’ တုဲ ယဝ်ပိုဲပါ်ဒၟံၚ်ဆီ ဂကောံဂိုဏ်ဂဏမ္ဂး ‘အဓိပ္ပါယ်တ္ၚဲကောန်ဂကူမန်’ ဂှ် သာ်လဵု ဂွံဍိုက်ပေၚ်မာန်ညိဏီရော။
ပ္ဍဲလ္တူစၚ် ‘တ္ၚဲကောန်ဂကူမန်’ ဂှ် ကဵုသြဝါဒမွဲမွဲကဵုဒှ် ဟီုတွံမွဲမွဲကဵုဒှ် ညံၚ်စိုတ်ဓါတ်ညးဍုၚ်ကွာန်မန်တအ် ဟွံဂွံပါ်ဒကး ဂှ် ပိုဲထေက်ကဵု ဒစွံသတိတုဲ ဟီုတွံအို်တ်ရ။ ဥပမာ – ပ္ဍဲ ‘တ္ၚဲကောန်ဂကူမန်ဗဟဵု’ ဂှ် ပိုဲဟီုတွံဒၟံၚ် ပရူကွာန်ပိုဲသၟး ဂကောံပိုဲသၟးခိုဟ် ကွာန်ညးတၞဟ် ဂကောံညးတၞဟ် ၜိုတ်ပိုဲဟွံဒှ်မ္ဂး ဒှ်ဟိုတ်စိုတ်ဓါတ်ကောန်ဂကူမန်ပိုဲ ဂွံကောံကလောံညးသ္ကံဟွံသေၚ်ဂှ် ညးချူလိက်ညာတ်ရ။ ယဝ်ပိုဲကၠောန်ကမၠောန် သွက်ဂကောံသက်သက်မ္ဂး ၜိုန်ဟွံဒးရန်တၟအ်ကဵု အလုံဂကူမန်ဂွံကီုလေဝ် ယဝ်ပိုဲကၠောန်ကမၠောန် သွက်ဂကူသက်သက်မ္ဂး ဒးရန်တၟအ်ကဵု အလုံဂကူမန်မွဲဂှ် ဒှ်ဓမ္မတာရ။ အပ္ဍဲကမၠောန်ပရေၚ်ဂကူ ဇကုကၠောန်ဒၟံၚ်ဂှ် ယဝ်အတ္တဇကု ဇၞးအာဇကုမ္ဂး လညာတ်ဇကုက္ဍန်အာ ဒှ်မာန်တုဲ ဆာန်ဂကူဂှ် ဂွိၚ်ဖေက်ဆာန်ဒးမၞိဟ်ဇကုသၟး၊ ဂကောံဇကုသၟး ဒှ်စလေပ်ရ။ ဒှ်သာ်ဂှ်မ္ဂး ကမၠောန်ဇကုကၠောန်ဒၟံၚ်ဂှ် သီုဟွံဒှ်သွက်အလုံဂကူမန်မွဲသာ် ဒှ်ကၠုၚ်သွက်မၞိဟ်ဇကုသၟး ဂကောံဇကုသၟးမာန်ဒၟံၚ်ဏောၚ်ဂှ် သတိလ္ပကဵုဗၠးညိ။
ပ္ဍဲသတ်တိရစ္ဆာန်တအ်ဂှ် ဒၞာဲထေက်ကဵုဒးကေတ်စနဲကဲ နွံတၟာဂလိုၚ်၊ ညံၚ်ရဴခၟတ်တအ် စၞစလျိုၚ်ဇြိုၚ်ဇြိုၚ်တအ်ဂှ် အယာံအမာတ်ခၟတ်မွဲဓဝ် ယိုက်ဂၠေၚ်ဏာဟွံမာန်မ္ဂး ဂကောံခၟတ်ဂမၠိုၚ် ကောံဗိုၚ်ညဳညဳသာသာတုဲ ဘိုၚ်ယိုက်ဂၠေၚ် ဏာ စဵုကဵုစိုပ်ကသိုၚ်ဍေံတအ်အိုတ်ရ။ ပဲါနူဂှ် ကာလသတ်တိရစ္ဆာန်ဇၞော်ဇၞော် ဟွံသေၚ်မ္ဂး မၞိဟ်တအ် သ္ပကၠုၚ်သၞတၚ် ကဵုကၠုၚ်အန္တရာယ်ကဵုဍေံတအ်မ္ဂး ဍေံတအ်ဘိုၚ်စဵုဒၞာညးသ္ကအ်အိုတ်ရ၊ စိုတ်ဓါတ်ဍေံတအ် ၜိုတ်လဵုပြဲရောဟီုတှေ် ဍေံတအ်စွံလဝ်စိုတ် သိုက်တုပ် ဒိုက်တုပ်၊ ချိုတ်တုပ် ဂျိုၚ်တုပ်ရ။ ရံၚ်ကဵုခၟတ်တအ်တုဲ ပိုဲထေက်ကဵုကေတ်စနဲကဲ ဍေံတအ်ကီုရ။ တာလျိုၚ်ဂကူဂှ် အယာံအမာတ် ပူဂိုလ်မွဲဓဝ် ဂကောံမွဲဓဝ် ယိုက်ဂၠေၚ်မ္ဂး စိုပ်တရဴမာန်ဟွံသေၚ်တုဲ အလုံဂကူမန်မွဲ ဘိုၚ်ယိုက်ဂၠေၚ် ဘိုၚ်စဵုဒၞာညးသ္ကအ်ဟေၚ် စိုပ်တရဴမာန်ရ။
ကောန်ဂကူအဖရိက ဖျုန်စၞာံလမ္စံက် မနွံဒေသ ဍုၚ်သူဒါန်သၠုၚ်ကျာကဵု ဂကူအာရာပ် ဒေသဍုၚ်သူဒါန် သၟဝ်ကျာ တအ်ဂှ် ဒှ်ကၠုၚ်ပေဲါပၞာန် ပွိုၚ် (၅၀) သၞာံတုဲ ပ္ဍဲပွိုၚ်အကြာ သၞာံ (၁၉၈၃ – ၂၀၀၅) ဂှ် လၟိဟ်မၞိဟ်ဒးအိုတ်အာလမျီု ဗၞတ်ၜါပြကောဋိကိုဋ်ဒှ်တုဲ ပ္ဍဲသၞာံ (၂၀၀၅) ဂှ် ကေတ်ကၠုၚ်ဓဝ်ၜိုဟ်လလမ်တုဲ ဍုၚ်သုဒါန်သၠုၚ်ကျာ ကလိဂွံကၠုၚ် ဗၠးၜးရ။ ဟိုတ်ဂှ်ရ ပ္ဍဲသၞာံ (၂၀၁၁)၊ ဂိတုဂျူလာၚ် (၉) တ္ၚဲသ္ၚိသဝ်ဂှ် ကောန်ဍုၚ်သူဒါန်သၠုၚ်ကျာတအ် သ္ပသဘၚ်တ္ၚဲဗၠးၜးသူ ဒါန်သၠုၚ်ကျာရ။ ကာလဂှ် သမ္မတသူဒါန်သၠုၚ်ကျာ သာလ်ဝါကာရ် (Salva Kiir) ညးမဂွံဒုၚ်ရုဲစှ်ပတိုန် နဒဒှ်သမ္မတဍုၚ်ဂှ်ကီု ‘ကောန်ဍုၚ်သူဒါန်သၠုၚ်ကျာတအ်ဂှ် ဒးဂိုတ်ဂစာန် သွက်ဍုၚ်ဇကု ဂွံဇၞော်မောဝ်တုပ်တုပ်ရောၚ်။ ပိုဲဒးညဳသာညးသ္ကအ် နဒဒှ်မၞိဟ်ကောန်ဍုၚ်မွဲရောၚ်’ ထံက်ရံၚ်ကဵု ဂလာန်ညးဟီုလဝ်ဂှ်တုဲ မန်ပိုဲလေဝ် သွက်ဂွံကၠောန်ဗဒှ် တ္ၚဲကောန်ဂကူမန်ကီု သွက်ဗၠးၜးကောန်ဂကူမန်ကီု ဟွံထေက်ကဵုဂစာန် အယာံမာတ် မွဲဂကောံဓဝ် မွဲကွာန်ဓဝ်တုဲ ထေက်ကဵုဒးရုန်ဂစာန်ကေတ် အလုံဂကူမန်ညဳညဳအိုတ်ရ။
တုဲပၠန် ပ္ဍဲသဘၚ်တ္ၚဲဗၠးၜးဍုၚ်ဂှ် ကလုတ်အမေရိကာန် သုသာန်ရာက်စ် (Susan – Rice) ဂှ်ဟီု ‘အခေါၚ်ဗၠးၜးဏအ်ဂှ် ဒှ်ပရၚ်တဲမၞးတအ် မကလိဂွံမွဲဟွံသေၚ် အခေါၚ်ဗၠးၜးဏအ်ဂှ် ဒှ်ပရေၚ်ရုန်ဂစာန်မၞးတအ် မအံၚ်ဇၞးလဝ်မွဲရ’ ၊ တၚ်ညး မိက်ဂွံသ္ဂးဂှ် အခေါၚ်ဗၠးၜးဂှ် ကလိဂွံကၠုၚ်သၟးသၟးဟွံသေၚ် ဒးဒုၚ်ပူဇဴကၠုၚ် ဆီပဠက် လမျီု၊ ပိုန်ဒြပ်နာနာသာ်တုဲဟေၚ် ဂကူအဖရိက မၞိဟ်လမ္စံက်တအ် ဂွံကလိဂွံကၠုၚ်ဗၠးၜးအိုတ်ရ၊ ထံက်ရံၚ်ကဵုသက်သဳဏအ်တုဲ တ္ၚဲကောန်ဂကူမန်ဂှ် ဍေံစဒှ်ကၠုၚ်လောဲလောဲဟွံသေၚ်တုဲ မိမဇုဇဗဴလပိုဲကၠာတေံ ညးတအ် စေက်ကၠုၚ်လဝ်ဆီပဠက်၊ ဘဝ၊ ပိုန်ဒြပ်ညး တအ်တုဲ လၟုဟ် ပိုဲဂွံဒုၚ်စသိုၚ် ဂွံရှေ်သှေ်အလာံ ၜိုဟ်ၜိုဟ်သြိုဟ်သြိုဟ်ရ ဟွံသေၚ်ဟာ။
ယဝ်ဒးကလေၚ်လပှ် ဝၚ်တ္ၚဲကောန်ဂကူမန်ညိမ္ဂး လက်ထက်သ္ကိုန်ပၞာန်ဗၟာ ဥူနေဝေန် ဗော် (မဆလ) တအ် အုပ်ဓုပ်လဝ်ဍုၚ်ပိုဲဂှ် မန်ပိုဲ ဂွံကၠောန်တ္ၚဲကောန်ဂကူမန်ဂှ် ဒးဒုၚ်ဇီုဗဗတ်ကၠုၚ် တၚ်ဝါတ်ဂါတ်နာနာသာ်အိုတ်ရ။ ပ္ဍဲသက္ကရာဇ်ဍုၚ် (၁၃၃၉) သၞာံ၊ ဂိတုမာ်မွဲစွေက်၊ ခရေတ် (၁၉၇၈) သၞာံ၊ ဂိတုဖေဖဝ်ဝါရဳ (၂၃) ဂှ် ‘ဂကောံသၟတ်ဝုတ်ဗၠာဲရာမည’ တအ် ကၠောန်ဗဒှ် တ္ၚဲကောန်ဂကူမန် မရနုက်ကဵု (၃၁) ဝါ ပ္ဍဲဍုၚ်ဇြပ်ဗု၊ ပ္ဍဲသၞာံဂှ် ကၠောန်ဗဒှ်လဝ် သဘၚ်တ္ၚဲကောန်ဂကူမန် တၟေၚ်တၟဟ်ကွေံကွေံ၊ မပ္တံကဵုဒါန်ဖာပ်ဗ္စ သၚ်ခရှ်ကီု သီုသဘၚ်လှေ် ဒယှေ်ယေန်သၞာၚ်မန်တအ်ဂှ် ပါလုပ်ဒၟံၚ်ကီုတုဲ ဆဵုညာတ်ဒးမ္ဂး ဟွံဂွံထိုၚ်သး မံၚ်ဟွံမာန်အိုတ်ရ။ ၜိုန်ဂှ်လေဝ် ပ္ဍဲသၞာံဂှ် က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်မန် ဗၞတ် (၂၅) တၠတအ် ဒၟာနူကၠောန်ဗဒှ်လဝ် တ္ၚဲကောန်ဂကူမန်ဂှ်တုဲ ဒးဒုၚ်ရပ်ကဵု အလဵုအသဳ (မဆလ) သ္ကိုပ်ပၞာန်ဥုနေဝေန်တအ်အိုတ်ဂှ် ဂွံတီကေတ်ရ။ ပၞောဝ်ကဵုက္ဍိုပ်သ္ကိုပ် မန် (၂၅) တၠဂှ် နာယက နာဲရတ်အံၚ်မန် (ယျေအံၚ်မျေအ်) ဥက္ကဌ မာံၚိုဲတုၚ်၊ မိခေန်လေတအ်လေဝ် ပါလုပ်ကီုရ။ တုဲပၠန် ပ္ဍဲတ္ၚဲကောန်ဂကူမန် မရနုက်ကဵု (၃၉) ဝါဂှ် ရဲကၠောန်ဗဒှ် တ္ၚဲကောန်ဂကူမန် ပ္ဍဲကွာန်ကၟာဝက်ဂမၠိုၚ် ဒးဒုၚ်စၟဳစၟတ်ကဵု အလဵုအသဳတအ်အိုတ်ပၠန်ရ။ အဃောဂှ် လ္ပာ်ခမဳသၚ်မန်တအ်လေဝ် နာဲပါလိတ (ဘာဓါတ်ကျာ်)၊ နာဲအိန္ဒက (ဘာလွဳမာန်ထဝ်)၊ နာဲတိဿ (ဘာကျာ်ဇြာတြေံ) တအ် ဒးဒုၚ်စၟဳစၟတ် ဂၠိုၚ်ကဵုဝါသၟးဟွံက နာဲပါလိတဂှ် သီုဒးဒုၚ် စၟဳစၟတ် ပ္ဍဲရုၚ်ဍုၚ်မတ်မလီုဏီဂှ် ကျာ်ဇၞော်အ္စာပါလိတ (ဘာဓါတ်ကျာ်၊ ဍုၚ်ကၟာဝက်) ချူဓမံက်ထ္ၜးလဝ်နွံရ။
တ္ၚဲကောန်ဂကူမန်ဟီုဂှ် ဂွံကၠောန်ဗဒှ်စဳစဳ ဇၟာပ်သၞာံဂှ် ဍေံဟွံဒှ်ရ။ ဟိုတ်ဍေံဂှ် ဒၟာနူအကာဲအရာ ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ဟွံၜိုဟ်သြိုဟ် ဟီုစဂွံရ။ ပ္ဍဲကာလကၠောန်ဗဒှ် တ္ၚဲကောန်ဂကူမန် မရနုက်ကဵု (၂၀) ဝါဂှ် ကၠောန်ဗဒှ် ပ္ဍဲတိုက်စက် ပ္ဍဵုဗီုလိက် ‘သမာဆန္ဒ’ ဍုၚ်မတ်မလီု မဒှ်သ္ၚိနာဲအံၚ်လှၚိုဲ၊ အခိၚ်ရှေ်သှေ်အလာံမန်ဂှ် ဒးရှေ်သှေ်အလာံမန် ကွက်လဝ်ပ္ဍဲဗ္ဒၚ်သ္ၚိတုဲ တ္ၚဲကောန်ဂကူမန် ပ္ဍဲသၞာံဂှ်မ္ဂး လ္ၚုလ္ၚန်ဒၟံၚ် သက်ဟီုဟွံမွဲဂှ် အလဵုဇကု ကျာ်ဇၞော်ပါလိတ ကေၚ်ဆဵုကၠုၚ်လဝ်ရ။ ပဲါနူဂှ် ပ္ဍဲသက္ကရာဇ်ဍုၚ် (၁၃၆၂) သၞာံဂှ် ကၠောန်ဗဒှ် တ္ၚဲကောန်ဂကူမန် မရနုက်ကဵု (၅၄) ဝါ အလုံဒေသရးမန် စဳကွေံကွေံ၊ ဆဂး ပ္ဍဲဍုၚ်လ္ဂုၚ်ဂှ် ဟွံဂွံအခေါၚ်ကၠောန်ဗဒှ်တုဲ အယာံမာတ်ဖာပ်သၚ် ဗ္စမၞိဟ်တုဲ ဒးရှေ်သှေ်ကၠုၚ်အလာံမန် ပ္ဍဲဗ္ဒပ်ဇြပ်သဘၚ်ဓရ်ဍုၚ်လ္ဂုၚ် ဗွဲမအောန်စိုတ်ပၠန်ရ။ ပ္ဍဲဍုၚ်လ္ဂုၚ်ဂှ် အခေါၚ်ကၠောန်ဗဒှ် အောန် ဒးဒုၚ်ကၟာတ်ကၠုၚ် ဂၠိုၚ်ကဵုသၞာံဂှ် အလဵုဇကုညးချူလိက်ဏအ် ကေၚ်ညာတ်လဝ်နွံကီုရ။ က္လေၚ်ရံၚ်ဝၚ်တ္ၚဲ ကောန်ဂကူမန် အဆက်ဆက်တုဲ ဂွံဆဵုကေတ် ဒဒှ်ရ ဘဝတ္ၚဲကောန်ဂကူမန်ဂှ် တုပ်သၟဟ်ဒၟံၚ် ညံၚ်ရဴဂစေံပဝ်ကီု လဆောဝ်သဝ် လဆောဝ်သၠုၚ်ဂှ် ဝၚ်ထ္ၜးကၠုၚ်လဝ် သက်သဳ ကၠးကၠးဖ္ဍးဖ္ဍးရ။
အခိၚ်တေံ မူဟိုတ် ဒးကၠောန်ဗဒှ်ကၠုၚ် တ္ၚဲကောန်ဂကူမန် သ္ၚိတ်သ္ၚိတ်ဇြဇြတုဲ ဒးရှေ်သှေ်ကၠုၚ်အလာံမန် ပ္ဍဲဗ္ဒၚ်သ္ၚိရော၊ မူဟိုတ် ဟွံဂံၚ်ကၠောန် တ္ၚဲကောန်ဂကူမန် ဂံၚ်ဂံၚ်ရော။ မူဟိုတ် က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်မန်တအ် ဒၟာနူကၠောန်ဗဒှ် တ္ၚဲကောန်ဂကူမန်တုဲ ဒးဒုၚ်ကြိုၚ်ကၠုၚ် ပ္ဍဲသ္ၚိစာတ် (ထံၚ်) ရော၊ သွဟ်ဍေံဂှ် ဟိုတ်နူဂကူမန်တအ် ဒးမံၚ်ဒၟံၚ်သၟဝ်တဲ အလဵုအသဳမန်ဟွံသေၚ်၊ ဟိုတ်နူဂကူမန်တအ် ဟွံကလိဂွံ ဗၠးၜးဏီဟေၚ်ရ၊ အခိၚ်အလဵုအသဳမန် ဟွံမံက်ကၠုၚ်ဏီ ကံကုသဵုမန် မန်ဟွံဂွံဖန်ဖက်ဏီမ္ဂး ဘဝဂကူမန်ပိုဲလေဝ် ဂွံကျေဝ်ဂေါဝ်ဒၟံၚ် လဒေါဝ်ညးလိုက်ဏအ်ကွေံကွေံ ဟွံ သေၚ်ရ။ ဘဝဂကူမန်ပိုဲ ဟွံကျေဝ်ဂေါဝ်မ္ဂး ဘဝတ္ၚဲကောန်ဂကူမန်ပိုဲလေဝ် ဂွံကျေဝ်ဂေါဝ် လဒေါဝ်ညးလိုက်တအ် ပေၚ်ပေၚ်ဂှ် ဒှ်မာန်ညိဟာ၊ ၜိုန်ဒှ်သာ်ဂှ်ကီုလေဝ် တ္ၚဲကောန်ဂကူမန် ညံၚ်ဟွံဂွံလီုကၠုၚ်ဂှ် ဗီုမိမဇုဇဗဴလပိုဲတအ် ခေတ်ညးတအ် ညးတအ်ယုက်ဂၠေၚ်လဝ် ပြေပြံၚ်ကၠုၚ်အိုတ်ရ။ ပ္ဍဲခေတ်ပိုဲဏအ် ညံၚ်တ္ၚဲကောန်ဂကူမန် ဂွံသှ်ၜေက် အာ အဓါန်ဂၠိၚ်သ္ၚောဲမာန်ပၠန်ဂှ် ဒှ်တာလျိုၚ်ပိုဲ သီုညးဖအိုတ်ရ။ တာလျိုၚ်ဝွံ သီုဟွံယိုက်ဂၠေၚ်မွဲသာ် ယဝ်ပိုဲဗွဝ်စုတ် လ္တူပၞးကောန်ဇာတ်စဴစေက်ဂတေံဖအိုတ်မ္ဂး ပိုဲဂှ် ဒှ်ညးဝတ်တာလျိုၚ်ပြေ လ္တူကောန်ဂကူဏောၚ် သာ်ဝွံ ဂံၚ်ဒုၚ်ဝန်တပ်တပ်ညိဟာ၊ ဂုဏ်နူဂှ်ရ ပ္ဍဲခေတ်ပိုဲဝွံ တာလျိုၚ်ပိုဲ ကဵုဂွံပြေပြံၚ်ညိ၊ တုဲ ညးလ္ၚဵု ၜိုန်ရနွံဒၟံၚ်ဍုၚ်ကွာန် ဌာန်ဒေသတၞဟ်သအာၚ်ကီုလေဝ် ပ္ဍဲညးကဵုညး မိက်ဂွံကဵုယိုက်ဂၠေၚ် သီုညးဖအိုတ်ကီုရ။
သရုပ်တုဲဒးဟီုမ္ဂး တ္ၚဲကောန်ဂကူမန်ဂှ် ဆေၚ်ကဵုမန် မွဲဂကောံဓဝ်ဟွံသေၚ် ဆေၚ်ကဵုမန် မွဲကွာန်ဓဝ်ဟွံသေၚ် ဆေၚ်ကဵုမန်ပ္ဍဲဍုၚ်ပိုဲ မွဲဓဝ်ဟွံသေၚ် ဆေၚ်ဒၟံၚ်ကဵု မန်အလုံလိုက်မွဲအိုတ်ရ။ ဂုဏ်နူကဵုတ္ၚဲကောန်ဂကူမန် ဆေၚ်စပ်ဒၟံၚ်ကဵု မန်အလုံလိုက်မွဲဂှ်ရ ဂကူမန်ဍာံမ္ဂး ပ္ဍဲဍုၚ်ကွာန်ဌာန်ဒေသလဵုစိုပ်စိုပ် ဂြုဂြုဂြီုဂြီု ကောံဓရီု ကၠောန်ဗဒှ်အာ ‘တ္ၚဲကောန်ဂကူမန်’ ညဳညဳသာသာအိုတ်ညိ။ ပ္ဍဲတ္ၚဲကောန်ဂကူမန်ဂှ် ဟွံမွဲကဵုပါ်ဆီ၊ ပါ်ဂကောံဂိုဏ်ဂဏတုဲ ယဝ်ပိုဲကၠောန်ဗဒှ်အာ တ္ၚဲကောန်ဂကူမန်မ္ဂး ဍိုက်ပေၚ်ကဵု ‘အဓိပ္ပါယ်တ္ၚဲကောန်ဂကူမန်’ ဏောၚ် ညးချူလိက်ဏံ စှေ်စိုတ်ရ။
