အဆက်နူလၟေၚ်တုဲတေံ —

ဟံၚ်နန် (ပါၚ်ကၟာ)

ကောန်ဍုၚ်ကောန်ကွာန် မဗက်လက်ကရဴတအ် ဟွံကၠိုဟ် ဟွံစဳကၠးမ္ဂး ညးမအာဂတပၠတရဴတအ်ဂှ် သတ္တိအစောန်စရာဲ ကောန်ကွးဇကု၊ သတ္တိအစောန်စရာဲ ကောန်ဍုၚ်ကောန်ကွာန်ဇကု ညံၚ်ဂွံကၠုတ်ပါ်တိုန်မာန် ညံၚ်ဂွံၚုဟ်က္တဵုကၠုၚ်မာန်ဂှ် ညးမအာက္ဍိုပ်တအ် ဒးထ္ၜးဂၠံၚ် ဒးစဳပျးကဵုညးတအ်ရ။ သွက်ကောန်ကွး ညးမဗက်လက်ကရဴ ဇကုဂှ်ရ ဇကုစံၚ်ဗဂဵု ကဵုလျးအရံၚ်ပၟတ်တုဲ ဇကုပၠန် ကလေၚ်ဂြောပ်ဗ္ဒန်ထောံ ကဵုပတေၚ်အတ္တဇကုမ္ဂး ဇကုဂှ် ဒှ်မၞိဟ်အာက္ဍိုပ်ခိုဟ်ဟ်မွဲဟွံသေၚ်ရ။ ကောန်ကွး မဗက်လက်ကရဴဇကုဂှ် ၜိုတ်အစောံသတ္တိဍေံနွံဂှ် ဒးကဵုဇၞော်မောဝ် တောတက်တိုန်ဏောၚ်။ ညးမအာက္ဍိုပ် ဍိုဟ်ကေက်တအ်ဏောၚ်ဟီုမ္ဂး သွက်ဘဝညး ဂွံသၠုၚ်ပြဲတုဲ ညးထ္ၜၚ်သၠုၚ်ပ္တိုန် ဘဝညးတၞဟ်တအ်ရ။ ညးတၞဟ် ညံၚ်ဂွံဇၞော်မောဝ် တောတက်ဂှ် ဇကုကၠောန်ကဵုမာန်မှ ဘဝဇကုလေဝ် ဂွံဇၞော်မောဝ် တောတက်ကီုရ။ ကာလလ္ဆောဝ်မ္ဂး ပရေၚ်အာက္ဍိုပ်ညးဂှ် တုပ်ညံၚ်ရဴ သၟာတဵုတၞံဆုတအ်ကီုရ။ သၟာတဵုတၞံဆုတံမ္ဂး ဗွဲမဂၠိုၚ်တှေ် ဟွံဂွံလုပ်ဇူ ပ္ဍဲသၟဝ်တၞံဆုဂှ်ရ။
ထေက်ကဵုဒးအောန်စိုတ်မွဲသာ်ဂှ် ပိုဲကောန်ဂကူမန်တအ် ဗွဲမဂၠိုၚ်ဟီုမ္ဂး မိက်ဂွံမံၚ် သ္ပံသ္ပံသာသာရ။ ဟွံမိက်ဂၠာဲ ၚုဟ်မးဇကုရ။ ဣဒ္ဓိဇြဟတ်တအ် အစောံသတ္တိတအ် ၜိုတ်ဂလိုၚ်လဵု လုပ်တိက်ဒၟံၚ်ပ္ဍဲကဵုဇကုဂှ် ဟွံမိက်ကော်မ္ၚုဟ်ဍေံရ။ မိက်ဂွံမံၚ် ၜိုတ်နူတဏေံတေံဓဝ်ရ။ ဇကုဍာံဍာံဂှ် ညးဂှ်ရော ဗီုဗီုဏံညံၚ်ဂွံတီဂှ် ဟွံမိက်ဂၠိုက်ဂၠာဲရ။ သွက်ဂွံဒှ်သေဋ္ဌဳ ညးမပိုၚ်ပြဳလဝ် ကမ္ပဏဳဇၞော်ဇၞော် မွဲကီု၊ သွက်ဂွံဒှ်အာ တၠပညာမွဲကီု၊ သွက်ဂွံဒှ် အ္စာသဝ်ဝန်ဂဥုဲမွဲကီု၊ သွက်ဂွံဒှ် သမ္မတ ဥက္ကဌ ညးဇၞော်ဍုၚ်ကွာန် ခိုဟ်ဟ်မွဲမာန်ကီုဂှ် အစောံသတ္တိဣဒ္ဓိဗလ ဗီုဗီုဏံ ပ္ဍဲမၞိဟ်လဵုဟွံဟီု လုပ်နွံစလေပ်ရ။ ဣဒ္ဓိဇြဟတ် နွံမံၚ်ပ္ဍဲဇကုတအ်ဂှ် ဟွံဂၠိုက်ဂၠာဲမွဲသာ် မံၚ်ထောံဗွဲသာမညဂှ် ဒးဂိုဟ်ကဟောမ် အခိၚ်ဘဝဇကုရ။ ထေက်ကဵုဒှ်ဂှ် နွံမံၚ်ဖိုဟ် ဟိုတ်နူဟွံဂစာန်တုဲ ဍေံဟွံဒှ်ကၠုၚ်ဂှ် ဒးဂိုဟ်ကဟောမ်ကွေံကွေံရ။ ဣဒ္ဓိဇြဟတ်ဇကု ညံၚ်ဂွံဆဵုဂှ် ဂၠိုက်ဂၠာဲသ္ပသုတေသနညိ၊ ဣဒ္ဓိဇြဟတ်ဇကုဂှ် နွံမံၚ်အပ္ဍဲကဵုဇကုရ။
မၞိဟ်ချူလိက်ဏံ ကေၚ်ဗှ်လဝ် ပရူပုံအာဂီု ညးဍုၚ်အိန္ဒိယတအ်မွဲပိုဒ်ရ၊ ပ္ဍဲပုံအာဂီုဂှ် ညးဟီုသာ်ဏံရ၊ ဇၟာပ်မၞိဟ် နွံလ္တူဂၠးတိဏံ ကေၚ်ဒှ်ကၠုၚ်လဝ်ဒေဝတဴ မၞုံကဵုဣဒ္ဓိဖအိုတ်ရ။ ဆ္ဂး ဟိုတ်နူကဵု ဒေဝတဴတအ် သုၚ်စောဲဒး ဣဒ္ဓိဗလ ဂၠံၚ်ဗၠေတ်အာ ၊ သုၚ်စောဲဒး ဣဒ္ဓိဇြဟတ်တအ် ဟွံသေၚ်ကဵုဂၠံၚ်တရဴဓရ်တုဲ သၟိၚ်ဗြီုတအ် ကလေၚ်ကေတ်ထောံ ဣဒ္ဓိဇြဟတ်တအ်ဂှ်ရဂး။ ဣဒ္ဓိဗလ (Power) ဏံဂှ် ဒှ်လာဘ်ပရၚ်တဲ ဗြီုတအ်ကဵုလဝ်ဏောၚ်၊ ဟိုတ်နူဒေဝတဴတအ် သုၚ်စောဲဣဒ္ဓိဗလ ဟွံသေၚ်ကဵုဓရ်တုဲ ညးကလေၚ်သီရုပ်ထောံရ။ သၟိၚ်ဗြီုတအ် ကလေၚ်ကေတ်ထောံ ဣဒ္ဓိဗလတအ်ဂှ်တုဲ ဒၞါဲမၞိဟ်တအ် ဂၠာဲဟွံဆဵုဂှ် ညးမိက်ဂွံပၞုက်စွံလဝ်ရ။ ကာလဂှ် မၞိဟ်ကဵုကသပ်မွဲဂှ် ဟီုတိုန် အာပၞုက်စွံလဝ် တေ-သၟဝ်တိဇြိုဟ်ဟ်တေံတှေ် ခိုဟ်ရ။ သၟိၚ်ဗြီုဂှ် ကလေၚ်ချပ် စွံလဝ်သၟဝ်တိတေံလေဝ် စိုပ်မွဲတ္ၚဲမ္ဂး မၞိဟ်တအ်ၜံက်တိတှေ် ဆဵုစုတ်ပၠန်ရ။ သၟိၚ်ဗြီုဟွံဒုၚ်တဲ ဟွံဒးစိုတ်ကသပ်ဂှ်ရ။ မၞိဟ်မွဲပၠန် ကဵုကသပ်သာ်ဏံရ “ဣဒ္ဓိဗလတံဏံ ယဝ်ဂွံပၞုက်စွံ ပ္ဍဲဂတာၜဳ ဇြိုဟ်ဟ်တေံမ္ဂးခိုဟ်ဏောၚ်” ဂးတုဲ ကာလဂှ် သၟိၚ်ဗြီုဟီုတိုန် “ဗီုဂှ်လေဝ်ဟွံဂွံ စိုပ်မွဲတ္ၚဲမ္ဂး မၞိဟ်တအ်ဗၠိုပ်စှေ်အာ ပ္ဍဲဂတာၜဳတေံမ္ဂး ဆဵုစုတ်မာန်ပၠန်ရ” ဂးတုဲ ကသပ်ဏံလေဝ် သၟိၚ်ဗြီု ဟွံဒးဂၞပ်။
မၞိဟ်မွဲတၠ ကဵုကသပ်ပၠန်ဂှ် “ဟ…သၟိၚ်ဗြီု ယဝ်ဂွံပၞုက်ဣဒ္ဓိ (Power) တအ် လ္တူက္ဍဟ်ဒဵုသၠုၚ်ၚ်တေံမ္ဂး မၞိဟ်တအ် ဂၠာဲဟွံဆဵုရ၊ ကာလဂှ် သၟိၚ်ဗြီုဟီုတိုန်ပၠန် “စွံလ္တူက္ဍဟ်ဒဵုသၠုၚ်ၚ်တေံတှေ်လေဝ် စိုပ်မွဲတ္ၚဲမ္ဂး မၞိဟ်တအ် ဂၠာဲဆဵုပၠန်ရဏောၚ်” ဂးတုဲ မၞိဟ်ကဵုကသပ်တအ်လေဝ် ကသပ်အိုတ်အာ၊ အိုတ်ကၞောတ် သၟိၚ်ဗြီုဂှ် ကလေၚ်ချပ်ဇြိုဟ်ဟ်နက်က် ချိုတ်တ်ပၠိုတ်တ်တုဲ ညးတီစုတ်အာ ဒၞါဲဂွံပၞုက်ဣဒ္ဓိဗလတအ်ရ။ သၟိၚ်ဗြီု ဆဵုအာသွဟ်ဍေံရ ကာလဂှ် သၟိၚ်ဗြီုဟီုတိုန် “ Okay အဲဂွံကသပ်ဣရ ကှေ် ပိုဲကလေၚ်ပၞုက်စွံ ဣဒ္ဓိဇြဟတ်ဏံ အပ္ဍဲကဵုမၞိဟ်တအ်ပၠန်စိုအ်၊ ကာလဂှ်တှေ် မၞိဟ်တအ် ဆလအ်လေဝ် ဂၠာဲဟွံဆဵုရ” ဣဏံဂှ် ဒှ်ပုံအာဂီု ဂကူအိန္ဒိယတအ်ရ။
အတိုၚ်လဂွံကဵုပုံအာဂီုဏံမ္ဂး ဣဒ္ဓိဗလဇြဟတ် power ပိုဲဂှ် နွံမံၚ်အပ္ဍဲပိုဲရ။သၟိၚ်ဗြီု ဗီုလဵုပၞုက်က် ယဝ်ပိုဲဂၠိုက်ဂၠာဲဍာံမ္ဂး ဣဒ္ဓိဇြဟတ်ပိုဲဂှ် ပိုဲဒးကလေၚ်ဆဵုတွဵုရ။ မၞိဟ်အာက္ဍိုပ်တအ်ဂှ် ဣဒ္ဓိဇြဟတ် ကောန်ကွးဇကု ဣဒ္ဓိ power ညးမဗက် လက်ကရဴဇကုဂှ် ညးတအ် ညံၚ်ဂွံဆဵုမာန် ညံၚ်ဂွံပြာကတ်တိုန်မာန်ဂှ် ညးအာက္ဍိုပ်တအ် ဒးစၞောန်ထ္ၜး ဒးထ္ၜးဂၠံၚ် ဒးစဳပျးကဵု ညးမဗက်လက်ကရဴဇကုဂှ်ဏောၚ်၊ ကမၠောန်အုပ်ဓုပ် အာက္ဍိုပ်ညးဂှ် ဒှ်ကမၠောန် ဒးကၠောန်ဝါတ်တ်မွဲသာ်ကီုရ။ ဒှ်ကမၠောန် ညးတၠပါရမဳတအ်ရ။
သွက်ဇကုဂှ် ဒးသၠးမာန် ဒးဒုၚ်ဂိမာန် ဒးဆာန်ကမၠောန် ဒးဆာန်မၞိဟ်တအ်ရ။ မၞိဟ်အာက္ဍိုပ်တအ်ဂှ် ဒးနွံကဵုလညာတ်ညာဏ် မလေပ်ညာတ်အာ ဂတဂတတေံရ။ အရာညးတၞဟ်တအ် ဟဂွံကၠောန်ဏီဂှ် ဇကုညံၚ်ဂွံကၠောန်ဗဒှ်တိုန်ကၠာမာန်၊ အရာညးတၞဟ်ချပ်ဟွံစိုပ်ဏီဂှ် ဇကုညံၚ်ဂွံချပ်အာ ကၠာနူညးတၞဟ်မာန်၊ မၞိဟ်သၟဝ်ဇကု မၞိဟ်မဗက်လက်ကရဴဇကုတအ် ဒၞါဲလဵုဇြဟတ်ဍေံ အောန်မံၚ်ရော၊ ဒၞါဲလဵုဇြဟတ်ဍေံဂၠိုၚ်မံၚ်ရော ဗီုဗီုဏံ ညးမအာက္ဍိုပ်တအ် ဒးတီလဝ်။ ညးအာက္ဍိုပ်ခိုဟ်မွဲဂှ် ရန်ကဵုညးဂွံဒှ်တသိုက်တုဲ ညးဟွံအာက္ဍိုပ်ရ။ သွက်ညးဂမၠိုၚ် ဂွံဒှ်တသိုက်ဟေၚ် ညးအာက္ဍိုပ်ရ။ The key to successful leadership is influence.not authority. (Kenneth Blanchard) ကသအ်တၚ်အဓိက သွက်သ္ဂောံကလိဂွံ ပရေၚ်အာက္ဍိုပ်အုပ်ဓုပ် အံၚ်ၚ်ဇၞးဇၞးဂှ် ဒှ်သြဇာရ။ အာဏာ ဟွံသေၚ်ရ။ (ကေန်နာတ်ဗလာန်ချာတ်)။

အစောန်စရာဲဍာ်ဒကေဝ် ညးအာက္ဍိုပ်တအ် (၁၀) တၚ်
၁။ ဒးနွံကဵုဇဲသတ္တိ — ညးဟွံမွဲကဵုဇဲသတ္တိ၊ ညးဟွံမွဲကဵုဓရ်ပတှေ် ဇကုဇကုတံဂှ် အာက္ဍိုပ်ညးဟွံဂွံ။ ယဝ်အာက္ဍိုပ်မ္ဂး ညးမဗက်လက်ကရဴ မစိုန်သ္ကီုကဵု ညာဏ်ပညာတအ် ဗက်လက်ကရဴဇကု လအ်အ်ဟွံမာန်ရ။ ဟွံတီဏီတုဲ ဗက်ဒးအာ လက်ကရဴရ၊ တီတုဲမ္ဂး သွက်ဂွံပါဲတိတ်အာရနွံ။
၂။ ဒးမၚ်မွဲထိၚ်ဒဝ်အာဇကုဇကုမာန် — ဇကုဇကုထိၚ်ဒဝ်ဟွံမာန်မ္ဂး ဗီုလဵုလေဝ်ထိၚ်ဒဝ် ညးတၞဟ်မာန် ဟွံသေၚ်ရ။ ဇကုထိၚ်ဒဝ်ဇကုဇကုမာန်ဟေၚ် ဒှ်ညးထိၚ်ဒဝ်မာန် ကုကောန်ကွး ညးမဗက်လက်ကရဴဇကုရ။ ဒှ်ညးထ္ၜးသက်သဳ သာဓကခိုဟ်ဟ်မာန် ကုကောန်ကွးဇကုရ။
၃။ ဒးစှေ်ကဵုသဘဴဓရ် (ဒးစှေ်ကဵုသၞောတ်ဝ်ဓရ်) — အာက္ဍိုပ်ညး ဟွံစှေ်ကဵုသဘဴဓရ်မ္ဂး ဟွံကလိဂွံဓရ်ရှေ်သှေ်ရဴဂဴ ဟွံကလိဂွံဓရ်ပတှေ် နူကောန်ကွး ညးမဗက်လက်ကရဴ ဇကုတအ်ဂှ်ရ ဒှ်အာသာ်ဂှ်မ္ဂး အာက္ဍိုပ် အုပ်ဓုပ်ညး ဟွံဂွံရ။
၄။ ဒးပိုတ်သ္ကုတ် ပ္ဍဲကဵုပရေၚ်ကမၠောန်– ညးအာက္ဍိုပ်ခိုဟ်တအ်ဂှ် အလဵုအလဵုဇကု ဓဇက်အစဳဇန်တုဲ အတိုၚ်ဇကု ဓဇက်လဝ် အစဳဇန်ဂှ် ဒးဓမံက်အာ ရုပ်ရဴဍေံမာန်ရ။ အလဵုလဵုဇကု ထ္ၜးရုပ်ရဴကမၠောန်ဟွံမာန်၊ ပရေၚ်ချိုတ်ပၠိုတ်လေဝ် ဟွံမွဲ၊ ပရေၚ်ပိုတ်သ္ကုတ်လေဝ်ဟွံမွဲ၊ ချိၚ်ဆတော်ကေတ်တုဲမှ ကၠောန်ဖန်ဏာမ္ဂး တုပ်ညံၚ်ဂၠုၚ် ဟွံမွဲကဵုနှေဝ်တုဲ ခြာဟွံလအ် လုပ်ဇီုကပိုက်တၟံရနွံ။
၅။ ဒးဒုၚ်ဂိမာန်–ညးမအာက္ဍိုပ်ခိုဟ်တအ်ဂှ် ပၟိက်နွံကၠုၚ်မ္ဂး ညးတအ် ဒုၚ်ဂိ သွက်ညးမဗက်လက်ကရဴတအ် မာန်ရ။ သွက်ဇကုလေဝ်သၠးကၠေံမာန်ရ။
၆။ ဒးနွံကဵုဥပဓိရုပ်ခိုဟ်– မံၚ်ဂွံတှေ်တုဲ စသုၚ်ဂွံတှေ်တုဲ ဟီုဂွံတှေ်တုဲမ္ဂး ဒှ်က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ခိုဟ်ဟ်မွဲ ဟွံမာန်ရ။ ညးမဗက်လက်ကရဴဇကုဂှ်လေဝ် ရှေ်သှေ်ရဴဂဴဇကု ဟွံမာန်ရ။ ဥပဓိရုပ် ဟွံခိုဟ်လေဝ် ဒှ်က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်မာန်မံၚ်ကီုရ။ ဆ္ဂး ညးမဗက်လက်ကရဴဇကုဂှ် ဍေံတအ် ဟွံမိက်သ္ပစဂါရဝကွေံကွေံရ။ ယဝ်ဒှ် ညးနွံကဵု ဥပဓိရုပ်ခိုဟ်မ္ဂး ခိုဟ်ဂၠိုၚ်ခ္ဍၚ်ရ။
၇။ ဒးနွံကဵုစိုတ်ဆာန်ဍူညးလေပ်၊ ကၠိုဟ်ခၠၚ်လ္တူညးလေပ် — ညးအာက္ဍိုပ်ခိုဟ်တအ်ဂှ် ဒးနွံကဵုဓရ်ဆာန်ဍူ လ္တူညးမဗက်လက်ကရဴတအ်ရ။ ဒးနွံကဵုဓရ်ကၠိုဟ်ခၠၚ် လ္တူညးမဗက်လက်ကရဴတအ်ဂှ်ရ။
၈။ ဒးချိုတ်ပၠိုတ်– ညးအာက္ဍိုပ်ခိုဟ်တအ်ဂှ် အရာရာအိုဿီု ချိုတ်တ်ပၠိုတ်တ် အာက္ဍိုပ်လ္တူညးတၞဟ်မာန်ရ။
၉။ ဒးကေတ်တာလျိုၚ်မာန်– ညးမအာက္ဍိုပ်ခိုဟ်မွဲဂှ် ညးမဗက်လက်ကရဴဇကု အခါရ ကၠောန်ဒးကမၠောန် ဗၠေတ်အာ မွဲမွဲသာ်ကီု၊ ကၠောန်ကမၠောန်ဟွံအံၚ်ဇၞး ဟွံဍိုက်ပေၚ်ကီုဒှ်မ္ဂး ညးအာက္ဍိုပ်တအ် ဒးကေတ်တာလျိုၚ်မာန်။ တာလျိုၚ်နွံလ္တူညးမအာက္ဍိုပ်တအ်ရ။
၁၀။ ပံၚ်ကောံတုဲ ဒးကၠောန်ု– ညးမအာက္ဍိုပ်ခိုဟ်မွဲဂှ် ဒုၚ်တဲကဵုပရေၚ်ပံၚ်ကောံရ။ အလဵုလဵုညး ဒ္ဂေတ်ဗက် အပ္ဍဲကဵုကမၠောန်ပံၚ်ကောံတုဲကၠောန်ရ။ ပံၚ်ကောံတုဲကၠောန်မ္ဂး ကောန်ကွး ညးမဗက်လက်ကရဴတအ်ဂှ်လေဝ် ညံၚ်ဂွံစှေ်စိုတ်ကဵု ပရေၚ်ကမၠောန်ပံၚ်ကောံမာန်ဂှ် ညးအာက္ဍိုပ်တအ် ဒးဟီုတွံ ဒးစန်ဒက်ရ။

က္ဍိုပ်သ္ကိုပ် (၂) ဂကူ
၁။ ကောန်ကွး ညးမဗက်လက်ကရဴတအ် ဒုၚ်တဲတုပ်စိုတ်တုဲ ဒှ်ကၠုၚ်က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ဂှ် မွဲ။
၂။ ကောန်ကွး ညးမဗက်လက်ကရဴတအ် ဟွံစှေ်စိုတ် ဟွံတုပ်စိုတ်ကီုလေဝ် တိုန်သ္ပကေတ် က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်အတေၚ်ဂှ် မွဲ။ ပၞောဝ်ၜါဏံ က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ဂၞန် (၂) ဂှ် ဒှ်ဂကူက္ဍိုပ်သ္ကိုပ်အဓမ္မ ဟွံသေၚ်ကဵုဓရ်ရ။
ရံၚ်ကေတ်သာဓက အပ္ဍဲရာဇဝၚ်တေံမ္ဂး က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်အဓမ္မ မပ္တံကဵုဟေတ်တဠာတအ်ဂှ် ပရေၚ်အာက္ဍိုပ်ညးတအ် တန်တဴလအ်အ်ဟွံမာန်ဂှ် ဂွံဆဵုကေတ်။ က္ဍိုပ်သ္ကိုပ် ညးဍုၚ်ကွာန်တအ် ဒုၚ်တဲတုပ်စိုတ်ဂှ်ရ တန်တဴဍာ်ဇမၠိၚ်မာန်။ အတိုၚ်ထ္ၜးလဝ် အစောန်စရာဲ ဍာ်ဒကေဝ် ညးအာက္ဍိုပ်ခိုဟ်တအ် (၁၀) တၚ် လ္တူတေံ ကိတ်ညဳမှ ဒှ်ညးအာက္ဍိုပ်ခိုဟ်မွဲရ။ ညးလဵုမွဲဟွံဟီု ကမၠောန်လဵုမွဲဟွံဟီု ယဝ်ရဒ္ဂေတ်ဗက် (၁၀) တၚ်ဏံတုဲ အာက္ဍိုပ်ကၠောန်ကမၠောန်မ္ဂး ဒးအံၚ်ဇၞးရောၚ်။

                  ဟိုတ်အာက္ဍိုပ်ဟွံအံၚ်ဇၞး (၁၀) သာ်

၁။ တၚ်နွံပၟိက်တအ်ဂှ် ဗပေၚ်ကဵုဟွံမာန်– က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ဟွံမွဲကဵုအစောန်စရာဲ ဍာ်ဒကေဝ်တအ်ဂှ် တၚ်ယုတ်ဒေက် နွံအပ္ဍဲကမၠောန်ဇကုတအ်ဂှ် ရနုက်ဗပေၚ်ကဵု ဗွဲမဂတာပ်အခိၚ် ဟွံမာန်၊ စပ်ကဵုကိစ္စ ဒးကၠောန်ပရေၚ်ကမၠောန်မ္ဂး အခိၚ်ဟွံမွဲ ထ္ၜးတဴဟိုတ်သာ်ဏံရ၊ ပွမထ္ၜးတဴဟိုတ် သာ်ဏံဂှ် ဒဒှ်ရဇကု အစောန်စရာဲဍာ်ဒကေဝ်ဟွံပေၚ်ဂှ် ရဴမဒုၚ်ဝန်ကီုရ။
၂။ ကမၠောန်သောဲသောဲဗြဲဗြဲတှေ် ဟွံမိက်ကၠောန်– က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ခိုဟ်ဟ်ဍာံဍာံတအ်ဂှ် နွံကၠုၚ်ပၟိက်မ္ဂး ကမၠောန်ဂှ် ၜိုတ်ဒှ်ကမၠောန်ဍောတ်သောဲကီုလေဝ် ကၠောန်တဴ နကဵုဓရ်သတိဇၞော်ဇၞော်ရ။
၃။ ကၠောန်ဂှ်အောန်န် ဟီုဂှ်ဂၠိုၚ်ၚ် (ကမၠောန်ဂှ်အောန် လဟီုဂှ်ဂၠိုၚ်) — ဟီုသၟးဟီုတုဲ ထ္ၜးရုပ်ရဴကမၠောန်လေဝ် ဟွံမာန်၊ ရံၚ်ကဵုပရေၚ်ကမၠောန်တုဲ ညးဖျေံသ္ဂုတ်သွာတ် ၚုဟ်မးမၞိဟ်တအ်ရ၊ ရံၚ်ကဵုလဟီုတုဲ ညးဖျေံသ္ဂုတ်သွာတ် ၚုဟ်မးမၞိဟ်တအ် ဟွံသေၚ်ရ။
၄။ ဂွိၚ်ဒၟံၚ်ကဵုမၞိဟ်ဍောတ်တ်တအ် ကၠုၚ်ပၠံၚ်ကေတ်ဒၞါဲဇကု — မၞိဟ်အာက္ဍိုပ် လေပ်ဂွိၚ်တဴသာ်ဏံဂှ် အတိုၚ်ဇကုဂွိၚ် ဒှ်ကၠုၚ်လေပ်ရ၊ ပ္ဍဲကဵုသၟဝ်ပရေၚ်အာက္ဍိုပ် ညးခိုဟ်ဟ်တအ်ဂှ် ကောန်ကွးမဗက်လက်ကရဴ မဍိုက်ပေၚ်ကဵု အစောန်စရာဲ ဍာ်ဒကေဝ်ဂှ် ကြက်ဂွံဆဵုကေတ်မာန်၊ ကောန်ကွးဇကု ဍိုက်ပေၚ်ဒၟံၚ်ကဵု အစောန်စရာဲ ဍာ်ဒကေဝ်မ္ဂး ဒၞါဲဒးစိုတ်ဂှ် စကာကဵုကၠောန်ကမၠောန် ဂွံရ။
၅။ အောန်တဴကဵုညာဏ်ဗ္စာရဏာ — ညးမအောန်တဴကဵုညာဏ်ဗ္စာရဏာတအ်ဂှ် ပြသၞာကိစ္စဇၞော်ဇၞော် က္တဵုဒှ်ကၠုၚ်ဗက် သောၚ်ကလး ဟွံမာန်ရ၊ ပရေၚ်ကမၠောန်ခိုဟ်ဟ်တအ်ဂှ်လေဝ် စဳဇန် ဖန်ဖက်ကဵုဟွံမာန်ရ။ ဒှ်ဒၟံၚ်သာ်ဏံမ္ဂး ပရေၚ်အာက္ဍိုပ် ဟွံစိုပ်တရဴရ။
၆။ အတ္တဇၞော် — ကမၠောန်မွဲမွဲအံၚ်ဇၞးမ္ဂး မိက်ဂွံဒုၚ်ယၟုဇကုမွဲဓဝ်ရ။ ပွဗီုဏံဂှ် ညးမဗက်လက်ကရဴတအ် ဟွံပေၚ်စိုတ်ရ။ ညးအာက္ဍိုပ်တအ် စွံၚုဟ်မး ကေတ်ဂုန်စရာဲ လ္တူပရေၚ်ကမၠောန်လေပ်မ္ဂး ညးဗက်လက်ကရဴတအ်လေဝ် ကၠောန်ကမၠောန် စွံၚုဟ်မးကဵုကမၠောန် လ္တူနူက္လိဂွံသြန်ဏီရ။
၇။ ဟွံမွဲကဵုပွမထိၚ်ဒဝ် — ကၠောန်ဏာ ဟီုဏာ လောန်န်ကာဲကာဲ ဟွံမွဲကဵုပွမချိၚ်ဆ၊ ဒှ်ဒၟံၚ်သာ်ဏံမ္ဂး ညးမဗက်လက်ကရဴတအ် ဟွံသ္ပဂရုဂါရဝကဵုဇကုတုဲ ကမၠောန်လီုလာ်အာမာန်ရ။
၈။ ဟွံမွဲကဵုဓရ်သစ္စ — က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ဟွံမွဲကဵုဓရ်သစ္စဂှ် အာက္ဍိုပ်အဓာန်မသ္ၚောဲဟွံမာန်ရ။ ဟွံမွဲကဵုဓရ်သစ္စဂှ် ဒှ်ဟိုတ် သွက်ကမၠောန် ဂွံလီုလာ်မွဲသာ်ကီုရ။
၉။ ထ္ၜးအဝဵုအာဏာ လောန်အာနူကဵုသၞောတ်– ညးအာက္ဍိုပ်ဍိုက်ပေၚ်ကဵု အစောန်စရာဲ ဍာ်ဒကေဝ်တအ်ဂှ် ကာလလဵုလေဝ် ညးတအ် ဟွံထ္ၜးအဝဵုအာဏာ လ္တူညးမဗက်လက်ကရဴတအ်ရ။ စန်ဒက် ကဵုဇြဟတ် ကုကောန်ကွးတအ်တုဲ ညးတအ်အုပ်ဓုပ် အာက္ဍိုပ်ရ။ က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်အဓမ္မတအ်ဂှ် ထ္ၜးအဝဵုအာဏာတုဲ အုပ်ဓုပ်အာက္ဍိုပ်ရ။ ညးအာက္ဍိုပ်ခိုဟ်ဟ်တအ်ဂှ် ညးတအ်အာက္ဍိုပ် နကဵုဓရ်ဆာန်ဍူ နကဵုဓရ်ကၠိုဟ်ခၠၚ် လ္တူညးဗက်လက်ကရဴညး နကဵုဓရ်ညဳသၟဟ် နကဵုဓရ်ပတှေ်ဇကုဇကုညးရ။
၁၀။ သၠုၚ်လဝ်စိုတ် ပ္ဍဲကဵုအဆံၚ်ဌာနန္တရ — ညးအာက္ဍိုပ်ခိုဟ်ဟ်တအ်ဂှ် ညးတအ် အထေၚ်ဟွံဇၞော်ကဵုအဆံၚ်ဌာနန္တရ (အဆံၚ်ဒၞါဲ တာလျိုၚ်) တအ်ရ။ ဟိုတ်ဂှ်ရ ညးတအ်ကလိဂွံ ဓရ်ရှေ်သှေ်ရဴဂဴ ဓရ်သြဇာ ဓရ်ဇြဟာန် နူညးမဗက်လက်ကရဴတအ်ရ။ ညးအာက္ဍိုပ်ဟွံခိုဟ်တအ်ဂှ် ကေတ်ဂုဏ်စရာဲကဵု အဆံၚ်ဌာနန္တရ၊ သ္ပအထေၚ်ဇၞော်ကဵု အဆံၚ်ဌာနန္တရ (အဆံၚ် တာလျိုၚ်) ဇကုရ။
ဓရ်ဟိုတ် (၁၀) တၚ်လ္တူဏံဂှ် ဒှ်ဟိုတ်ပရေၚ်အာက္ဍိုပ် ဟွံအံၚ်ဇၞးရ။ ပ္ဍဲအပ္ဍဲစှ်တၚ်ဂှ် ကလိလောန်အာ ဆမွဲမွဲတၚ်ဓဝ်ကီုလေဝ် ဒှ်ဟိုတ်ကျကမ် ဟုံဗြမ် ပ္ဍဲပရေၚ်အာက္ဍိုပ်ရ။

Leadership is not about popularity;
It is about integrity; it is not about power, it is about purpose and it is not about title but rather talent. (Robin Sharma)
ပရေၚ်အာက္ဍိုပ်ဟီုဂှ် ဒှ်ပရူ သွက်ဂွံဒယှ်တှ်ဟွံသေၚ်၊ ပရေၚ်အာက္ဍိုပ်ဂှ် ဒှ်ပရူဓရ်လ္ဂူတပ်တး တအ်ဏောၚ်၊ ပရေၚ်အာက္ဍိုပ်ဟီုဂှ် ဒှ်ပရေၚ်အာဏာတအ်ဟွံသေၚ်၊ ဒှ်ပရေၚ်ပရူတၚ်ရန်တၟံဏောၚ်၊ ပရေၚ်အာက္ဍိုပ်ဟီုဂှ် ဒှ်ပရေၚ်ပရူ ယၟုတဆိပ်ကြာတအ်ဟွံသေၚ်၊ ပရေၚ်အာက္ဍိုပ်ဟီုဂှ် ဒှ်ကမၠောန် အစောန်စရာဲ ညးတၠပါရမဳတအ်ဏောၚ်။ (ရောဘေန်ရှာမာ)

လိက်နိဿဲဂမၠိုၚ်-
(“No. I millionaire mind” by Ashin Eiddhi pala “Leadership Wisdom” and “The leader who had no title” by Robin Sharma)