မိမဳလေဝ် ပ္တိုန်ထ္ၜးလဝ်ရ။

သၟာန် ။ ။ နကဵုအ္စာ ဆက်မိတ်မွဲဝါပၠန်ညိ၊ ပ္ဍဲကဵုအ္စာဆက်မိတ်ဂှ် ဗီုလဵုဘဝအ္စာ တတ်ထပါ် ယိုက်ဂၠေၚ်လဝ် သွက်ဂကူဂှ်လေဝ် သ္ပဂုဏ်တုဲ လဴထ္ၜးကဵုညိ?
သွဟ် ။ ။ မ္ၚဵုသီုညးဖအိုတ်ရ။ အဲဂှ် ယၟုနာဲအံၚ်မ္ၚဵုရ။ ကေတ်မံၚ်တာလျိုၚ် ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိဂှ် နကဵုကမ္မတဳကေၚ်ကာ ဗဟဵုမွဲတၠ၊ ဌာနဇၞော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ဌာန်ဂအုပ်ဗဟဵု မဒှ်ရ။ ကရောံဆက်မိပ်ဂှ်တှေ် မိက်ဂွံလဴကဵု ပရူပရာ ကေတ်ကၠုၚ်တာလျိုၚ် ပ္ဍဲကဵုဗော်ဍုၚ်မန်တၟိအဆံၚ်ၚ်၊ အဲဂှ်တှေ် စနူ (၁၉၈၇) ဂှ် လုပ်ကၠုၚ် ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ၊ ယိုက်ဂၠေၚ်ကၠုၚ် စနူသ္ဂံၚ် စဵုကဵုစိုပ် သက္ကရာဇ် (၁၉၉၆) ဂှ် နဒဒှ် ဟီုစ ဗိုလ်မွဲတၠ ကေတ်လဝ်တာလျိုၚ် သွာၚ်ပၞာန်တုဲတှေ် စိုပ်ကၠုၚ် သက္ကရာဇ် (၂၀၀၆) စဵုကဵုစိုပ် (၂၀၁၉) ဂှ် ကေတ်ကၠုၚ်တာလျိုၚ် ကမ္မတဳဗဟဵု၊ ဥက္ကဌခရိုၚ်၊ ညးအုပ်ကာခရိုၚ်၊ လျိုၚ်ဌာနဆက်ဆောံ၊ ပ္ဍဲကဵုဒပ်ပံၚ်ကောံ ကေတ်ကၠုၚ်တာလျိုၚ် တုဲတှေ် စိုပ်ကၠုၚ်သက္ကရာဇ် (၂၀၁၉) ဂှ် ဆက်ယိုက်ဂၠေၚ်အာ နဒဒှ်ကမ္မတဳကေၚ်ကာဗဟဵုမွဲတၠ စဵုကဵုလၟုဟ်ရ။ လၟုဟ်ဂှ် ပ္ဍဲကဵုဌာနဇၞော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဂှ် ကေတ်လဝ်တာလျိုၚ်ဖိုဟ်ဏောၚ်။
သၟာန် ။ ။ အကာဲအရာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ဒှ်မံၚ်အခိၚ်တ္ၚဲဏံဂှ် နကဵုအ္စာ ဗီုလဵုညာတ်ကေတ်ရော? တုဲပၠန် ပြဟ်ဟ်ဏံ နကဵုအ္စာကီု နကဵုဗော်ဍုၚ်မန်တၟိကီု မုညးတံ ကၠောန်သ္ပမံၚ်ဂှ်လေဝ် သ္ပဂုဏ်တုဲ လဴထ္ၜးကဵုညိ?
သွဟ် ။ ။ အကာဲအရာ ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် အခိၚ်ဏံဂှ် ဒှ်အခိၚ်ခါခိုဟ်အိုတ်ရ။ မွဲဒမြိပ်ပၠန်ဂတးဏံ ဂွံ (၇၀) သၞာံပြၚ်ကၠုၚ်ရ။ အေ (၇၀) သၞာံပြၚ်ဏံ အခိၚ်ခါတ္ၚဲဏံဂှ်တှေ် အခိၚ်ခါခိုဟ်အိုတ်ရ။ မုသ္ပရောဟီုတှေ် ညးဍုၚ် ကွာန်တံလေဝ် ဘိုၚ်လုပ်ပေဲါဗ္တိုက်၊ ဂကောံနာနာတံလေဝ် ဘိုၚ်လုပ်ပေဲါဗ္တိုက်၊ ဂကောံရပ်လွဟ်တံလေဝ် ဘိုၚ် လုပ်ပေဲါဗတိုက်၊ ဂကောံဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်တံလေဝ် ဘိုၚ်လုပ်ပေဲါဗ္တိုက်၊ လညာတ်ကသပ် ပရေၚ်ဒုၚ်ဂိုၚ်ကေတ် ပရေၚ်လစွံစိုတ် တုပ်ကၠုၚ်တၟာဂလိုၚ်၊ ကြပ်ကၠုၚ်တၟာဂလိုၚ်၊ ဆဂး ညံၚ်ဂွံဒှ်မွဲထပ်ဂှ် ဒးကေတ်မံၚ်အခိၚ်ညိဏီ၊ ဟိုတ်ဂှ်ရ အခိၚ်ခါလၟုဟ်ဏံဂှ် အခိၚ်ခါခိုဟ်အိုတ်ရဏောၚ်၊ အေလ္တူအခိၚ်ခါခိုဟ်အိုတ်ဂှ် ပိုဲဂှ်လေဝ် ရံၚ်ကေတ် အကာဲအရာ ကောန်ဂကူမန်၊ အကာဲအရာဇြဟတ်မန်၊ အကာဲအရာပကောံပကေဝ်လဝ် ကပေါတ်ရုပ်ဝတ္ထုဂှ်တှေ် မၚ်ရံၚ်မံၚ် အကာဲအရာနာနာသာ်ဂှ်တုဲ ဇိၚ်တပ်မံၚ်ကဵု ဂကောံရပ်လွဟ်ဂမၠိုၚ်၊ ဇိၚ်တပ်မံၚ်ကဵု ညးဍုၚ်ကွာန်၊ သောၚ်ကလးမံၚ်ကဵု ညးဍုၚ်ကွာန် အကာဲအရာဏံတုဲတှေ် ချဳဓရာၚ်မံၚ်နာနာသာ်ရ။ လၟုဟ်ဂှ် နကဵုဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ တှေ် တက်ကျာကဵု ဂကောံရပ်လွဟ်ဂမၠိုၚ်၊ ဂတနူဏံ ဗီုလဵုဂွံအာ ဆဵုဂဗကဵု ဂကောံသၟတ်၊ ဂကောံညးဗြဴ၊ ဂကောံသ္ဂံၚ်တြေံ၊ ဂကောံဂူယာ၊ ဂကောံအ္စာဂဥုဲ၊ အ္စာဘာတုဲတှေ် နကဵုလစွံစိုတ်ဗော်ပိုဲ အကာဲအရာလၟုဟ်ဏံဂှ် နကဵုပိုဲ လွဳၜံၚ်ဇြဟတ်၊ ပကောံပကေဝ် ကပေါတ်ဒြပ်ကသပ်၊ ပကောံပကေဝ် နဲကွတ်ပညာနာနာသာ်တုဲတှေ် ပိုဲဒးလွဳၜံၚ်လဝ်ဏောၚ်၊ အကာဲအရာတ္ၚဲဏံဂှ် ပိုဲဒးဍိုဟ်ကေက်ဏောၚ်၊ မွဲလ္ပာ်ဂှ် ပိုဲညံၚ်ဟွံဂွံ လဇုဲလလုဲအာနူညးတၞဟ်ကီု၊ ပိုဲမိက်ဂွံၜက်တိတ်အာ နူကဵုပွဳဗွိုၚ်ဇကုဏောၚ်တှေ် ပိုဲဒးစွံသတိဇၞော်ဇၞော်မွဲဏောၚ်။ အကာဲအရာဏံဂှ်တှေ် နကဵုဗော် ၜိုတ်စောန်နွံ၊ ၜိုတ်ဇြဟတ်နွံ၊ ကော်ကသေအ်မံၚ်ကဵု ဂကောံမန်ပိုဲ၊ ဂကောံနာနာပိုဲ၊ ညးဍုၚ်ကွာန်မန်ပိုဲတုဲတှေ် ချဳမံၚ်ဓရာၚ် ပကောံမံၚ်ဇြဟတ်၊ ပကောံမံၚ်ကပေါတ်၊ ပကောံမံၚ် ကွတ်ပညာနာနာသာ်ရ။
သၟာန် ။ ။ အကာဲအရာ ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်တ္ၚဲဏံ နကဵုဗော်ဍုၚ်မန်တၟိတံ ဟီုဗ္ကန်မံၚ်ကဵု ညးဍုၚ်ကွာန်တံ မုနွံမံၚ်ကီုဂှ်လေဝ် အ္စာလဴစကဵုညိ?
သွဟ် ။ ။ ဗော်ပိုဲဂှ် ဆေၚ်စပ်ကဵု အကာဲအရာပိုဲတုဲတှေ် ကိစ္စဇၞော်မံၚ်လၟုဟ်ဂှ် ပိုဲပကောံပကေဝ်မံၚ်ဇြဟတ်၊ လၟုဟ်တှေ် ကဵုမံၚ်ဘာပၞာန်လေဝ်နွံ၊ ကဵုမံၚ်ဘာဂဥုဲတံလေဝ်နွံ၊ ကဵုမံၚ်ဘာကွတ်ကမ်ပျူတာတံဏံ ကွတ်အေၚ်္ဂလိက် တံလေဝ်နွံမံၚ်၊ မွဲပၠန်ဂှ် သၠုၚ်ပတိုန်မံၚ်လညာတ် အခိၚ်အခါကာလတ္ၚဲဏံ ဘာတန်သၠုၚ် ပ္ဍဲကဵုဒေသ အလဵုအသဳတံ ကၟာတ်လဝ်ကီုလေဝ် နကဵုပ္ဍဲဒေသပိုဲ ၜိုတ်ပိုဲသၠုၚ်လညာတ်မာန်၊ ၜိုတ်ကဵုပညာမာန်ဂှ် ကဵုမံၚ်ဖိုဟ်ဏောၚ်၊ မွဲလ္ပာ်ပၠန် လေဝ် ဆေၚ်စပ်ကဵုသၟတ်တံ ဝိဝိၚ်မံၚ်ဂဥုဲၜူမာဲဏံ ညံၚ်ဂွံတာဒၞာမာန်၊ ညံၚ်ဂွံကဵုပညာမာန်တံဏံဂှ်လေဝ် ချဳဓရာၚ်မံၚ် ဏောၚ်၊ တုဲပၠန် အကြာဒေသ ကောန်ဂကူမန်ပိုဲ၊ ဂကူတၞဟ်သၟာၚ်တံ ဒပ်တၞဟ်သၟာၚ်တံ ကၠုၚ်ပလီုပထုဲသ္ပမာန်ဂှ် လေဝ် နကဵုပရေၚ်ဂီုကၠီုညးတံနွံနွံ၊ ဘိုၚ်မၚ်မွဲညးသ္ကံဏောၚ်၊ မွဲပၠန်ဂှ် ဒေသညးတံ ဂွံသၠဲလး ဂွံအာကၠုၚ် ဂွံကြပ်စိုပ် ဆေၚ်စပ်ကဵု ပရေၚ်ထတ်ယုက်၊ ပရေၚ်ပညာ ဂွံကၠောန်လောဲသွာမာန်ဂှ်လေဝ် ဒးနွံထေက်ဏောၚ်၊ တုဲပၠန် သၠုၚ်တိုန်စိုတ်ဓါတ် ပကတ်ပကေၚ်ကဵု ကွတ်ပၞာန်လေဝ်နွံ၊ မွဲလ္ပာ်ဂှ်ပၠန်လေဝ် ပ္ဍဲဇြဟတ်ကရောံပိုဲဏံဂှ် ဟီုစတှေ် လအ်ကၠုၚ်ယျ ဆေၚ်စပ်ကဵု မၞိဟ်ဒေံါဇူနွံ၊ မၞိဟ်ယဲတံနွံဂၠိုၚ်တုဲတှေ် အဇာဂွံပၠုပ်ကဵု မၞိဟ်စၞးဒၞာဲတံဏံဂှ် စိုတ်ဓါတ် စေတနာနွံနွံတုဲ လုပ်ကၠုၚ်ဗော်ညိ၊ ပိုဲအပ်ပြာပ်ကဵုတာလျိုၚ် နကဵုအဆံၚ်ကမ္မတဳပွိုၚ်ဍုၚ်ကီု၊ ကမ္မတဳခရိုၚ်တံကီုဂှ် ပံက်ကဵုပါၚ်တြၚ်လၟိုန်ရ။
သၟာန် ။ ။ ကဏ္ဍဗော်ဍုၚ်မန်တၟိကဵု အလဵုအသဳ (အေန်ယူဂျဳ) တံ ပရေၚ်ဆက်ဆောံ ဗီုလဵုနွံမံၚ်ကီုဂှ်လေဝ် အ္စာလဴကဵုညိ?
သွဟ် ။ ။ အလဵုအသဳတၟိ တိုန်ကၠုၚ်ဗက်ဟွံဂတာပ်ဂှ် ပိုဲလေဝ် ထ္ပက်လဝ် (NCA) နွံမံၚ်၊ မွဲလ္ပာ်ဂှ်လေဝ် ဇိၚ်တပ်မံၚ်ကဵု ဂကောံရပ်လွဟ်ဂမၠိုၚ်နွံမံၚ်၊ တုဲတှေ် ဂကောံထ္ပက်လဝ် (NCA) ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံဂှ်ကဵုပိုဲတှေ် မွဲကသပ်မွဲဂၞန် ချဳဓရာၚ်မံၚ်ညးသ္ကံရဏောၚ်၊ ကဵုအလဵုအသဳဂှ် ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဂှ် ပိုဲဟွံကျာပုဟ် နကဵု (Bilateral) ညးၜါလ္ပာ် ခက်ခုဲညးသ္ကံ ဒပ်ကီု၊ ဒေသဖောအ်ဗြေဝ်ကီု၊ ဒပ်တံဏံ အာကၠုၚ်ဏောၚ်၊ အရၚ်ဒပ်တံဏံ ဂွံအာကၠုၚ် ဂွံဖျေံဒၞာဲတံဂှ် ပိုဲထပ်ကျာညးသ္ကံဏောၚ်၊ နကဵုဂကောံရပ်လွဟ်ဂမၠိုၚ်လေဝ် တုပ်စိုတ် ညးတံလေဝ် ညးတံကျာမံၚ်တုဲ နကဵုဗော်ပိုဲလေဝ် ဆေၚ်စပ်ကဵု ချဳဓရာၚ်အာကၠုၚ်တံဏံ ပိုဲတက်ကျာကဵု ဂကောံအလဵုအသဳဏံဂှ် အရၚ်ပရေၚ်ချဳဓရာၚ်ဒပ် ဒေသပိုဲ ညံၚ်ဟွံဂွံဟၟဲ၊ ညံၚ်ဂွံမၚ်မွဲညးသ္ကံမာန်၊ ပိုဲလဴကလးညးသ္ကံ၊ ဒၞာဲဒပ်ပိုဲဏံ ကေတ်လဝ်ၜါဒၞာဲဂှ်လေဝ် ညံၚ်ဂွံဖန်ဖက်ကဵု ပြဟ်ဟ်ညိ၊ ဣညအ်လေဝ် ပိုဲအာတ်မိက်လဝ်ညးသ္ကံနွံ၊ မွဲလ္ပာ်ဂှ် ဒေသဖောအ်ဗြေဝ်ပိုဲဏံလေဝ် ညံၚ်ဂွံဒတုဲကဵု ဆေၚ်စပ်ကဵု ပရေၚ်ပညာပိုဲတံ ညံၚ်ဂွံဖန်ဖက်ကဵုကီုဂှ် ၝဏံလေဝ် ဟီုဂးညးသ္ကံ လ္တူပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ဟွံသေၚ်ပုဟ် လ္တူ (Bilateral) တုပ်စိုတ်လဝ် (၂၀၁၂) တေံရ တက်ကျာသဳကၠဳလဝ်ညးသ္ကံနွံ။ ပဵုနူဂှ်တှေ် ပိုဲဠတက်ကျာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ဂကောံရပ်လွဟ်ဂမၠိုၚ် ဟွံတုပ်စိုတ်တှေ် ပိုဲဟွံတက်ကျာပုဟ်၊ လၟုဟ်ဏံ ဂကောံရပ်လွဟ်ဂမၠိုၚ်ဂှ်တှေ် ချိၚ်လဝ်ကဵု အလဵုအသဳပၞာန်ဏံ တက်ကျာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဂှ် ဒေံါဒေၚ်လဝ် ပွိုၚ် (၁) သၞာံ ဖျေံလဝ်သ္ဂုတ်သွာတ်ဗီုဏံရ။
သၟာန် ။ ။ ပ္ၚံက်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ဒှ်မံၚ်တ္ၚဲဏံဂှ် နကဵုအလုံဂကူ မုဒးကၠောန်သ္ပထေက်ရော?
သွဟ် ။ ။ အရၚ်ဂကူဟီုတှေ် ဒးဟီုတၟာဂလိုၚ်မံၚ် ဟီုတှေ် ဟီုဝါတ်ညိ၊ ဆဂး အရၚ်ဗော်တှေ် ဒးပကောံပကေဝ် စိုတ်ဓါတ်လုပ်ပေဲါဗတိုက်ကၠာ၊ စိုတ်ဓါတ်လုပ်ပေဲါဗတိုက် မုရောဟီုတှေ် ညးတၞဟ်သ္ပမာန်ဇကုဂှ် ဇကုညံၚ်ဂွံ တဝ်စၞေဟ် ကလေၚ်ဖျေံအာမာန်ဂှ် အေစိုတ်ဓါတ်ဏံ ပိုဲဒးလွဳကၠာ၊ ကၠာတဲဂှ် ဇကုဒးတီလဝ် အကာဲအရာ ပရေၚ် ဍုၚ်ကွာန်၊ အကာဲအရာ ဒဒှ်မံၚ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်၊ ဝၚ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဏံ ပိုဲဒးကၠိုဟ်လဝ်ညိညဏောၚ်၊ အေဇှ်ရ ပိုဲဒးလ္ၚတ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဏောၚ်၊ ပိုဲဒးကၠိုဟ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်မှ အခိၚ်လဵု ပိုဲတိုန်ထေက်၊ အခိၚ်လဵု ပိုဲဆုတ်ထေက် ဂှ်လေဝ် ပိုဲဗ္စာရဏာဒးဏောၚ်၊ မွဲလ္ပာ်ဂှ် ပိုဲလွဳၜံၚ်လဝ်စိုတ်ဓါတ် စေတနာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်တုဲတှေ် နဇိုၚ်နတဲ ဂွံဂံၚ်လုပ်ပေဲါဗတိုက်မာန်ဂှ်လေဝ် ကွတ် (Technology)၊ ကွတ်ဂယိုၚ်လမျီု စပ်ကဵုပၠန်ဂတး နာနာသာ်လေဝ် ပိုဲဒးလေပ်လဝ်ဏောၚ်၊ တုဲမွဲဂှ် ရီုဗၚ်ထံက်ပၚ်နာနာသာ်ဂှ်လေဝ် ပိုဲဒးဗပေၚ်စွံလဝ်ဏောၚ်၊ ၝဏံဂှ် ကောန်ဂကူမန်ပိုဲ ဠကော်တှေ် ညံၚ်ဂွံကလုက်ညဳညဳ၊ ဠလုပ်ပေဲါဗတိုက်တှေ် ညံၚ်ဂွံဗက်ညဳညဳဂှ်လေဝ် ပိုဲဒးလွဳၜံၚ်လဝ် စိုတ်ဓါတ်စေတနာပိုဲ ပေၚ်ၚ်ဏောၚ်၊ ဆဂး အခိၚ်ခါစိုပ်ဗက်ဟွံဂတာပ်ဂှ် ပိုဲညံၚ်ဂွံလုပ်ညဳညဳ ညံၚ်ဂွံတိတ်ညဳညဳ၊ ညံၚ်ဂွံဆုတ်ညဳညဳ၊ ညံၚ်ဂွံတိုန်ညဳညဳ၊ အေဂှ်ရ စိုတ်ဓါတ်ဂှ် ဒးသၠုၚ်လဝ်၊ ဒးဟဍိုက်ပေၚ်လဝ်ဏောၚ်၊ မွဲပၠန်ဂှ် ရုပ်ဝတ္ထုပိုဲ ဇြဟတ်ပိုဲဂှ် ဒးဟဍိုက်ပေၚ်လဝ်ဏောၚ်၊ စိုတ်ဓါတ်ပိုဲဍိုက်ပေၚ်၊ ရုပ်ဝတ္ထုပိုဲ ဍိုက်ပေၚ်ဗက်ဟွံဂတာပ်ဂှ် ပိုဲဟွံဒးဟီုဂၠိုၚ်ပုဟ်၊ မၞိဟ်မွဲလ္ပာ်ဂှ် ဒညတိုန်ပိုဲဏောၚ်၊ ရှေ်သှေ်တိုန်ပိုဲဏောၚ်၊ ဍေံပၠောပ်အဝေါၚ်ကဵုပိုဲဏောၚ် ပိုဲရံၚ်ဥပမာဍေံ ဂကောံ ‘ဝ’ တံ ဇြဟတ်ညးတံဂၠိုၚ် ရုပ်ဝတ္ထုညးတံဂၠိုၚ် ဒေသညးတံကဵုညးတံ မၚ်မွဲထိၚ်ဗက်မာန်ဟွံဂတာပ် မၞိဟ်မွဲလ္ပာ်ဂှ် ဍေံရှေ်သှေ်ကၠုၚ်ဇကု၊ ဍေံကော်ကသေအ်ကၟဝ်ကၠုၚ်ဇကုတုဲတှေ် ပိုဲဂှ် မိက်ဂွံဒှ်ဗီုဏံ၊ ဟိုတ်ဂှ်ရ ပ္ဍဲကဵုအရာပကောံပကေဝ် စိုတ်ဓါတ်ကီု၊ ရုပ်ဝတ္ထုကီု၊ ပကောံပကေဝ်ဇြဟတ်ကီုတှေ် ကောန်ဂကူမန်ပိုဲ ညံၚ်ဂွံပလေဝ်ပလေတ်လဝ် ဗိုန်န်ညိ၊ ရံၚ်ကဵု အကာဲအရာလၟုဟ်တှေ် ဒးကၠောန်ဗီုဏံရ။