ဝဏ္ဏမာန်၊ သေပ်တေမ်ဗာ ၁၄၊ ၂၀၂၁

ပ္ဍဲကာလ အကာဲအရာ ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ကၟိန်ဍုၚ်ဗၟာတ္ၚဲဏံဂှ် ဇြဟတ်ပ္ဍဲဂကူမန် လညာတ်ထကးဟွံထေက်တုဲ ညံၚ်ဟွံဂွံဒ္စေၚ်ဒးမွဲလ္ပာ်၊ ဒးမံၚ်နဲလဒေါဝ်ရောၚ် သၟာသ္ၚဳဂၠိပ် အခါတ်အကာဲ ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ဒံက်တာနာဲပညာမန် ဟီုထံက်ထ္ၜးရ။
ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ကၟိန်ဍုၚ်ဗၟာတ္ၚဲဏံဂှ် ကြဴနူကဵုကံၚ်ဇြဳပၞာန် ထိၚ်ကၠေံလဝ် အဝဵုအုပ်ဓုပ်ဍုၚ်တုဲ ဇြဟတ်ဗော်ပရေၚ်ဍုၚ် ကွာန်မန်ကီု၊ သၟာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ဗွဲမဂၠိုၚ်တံကီု လညာတ်ထ္ကးဒၟံၚ်ညးသ္ကံဂှ် ဒံက်တာနာဲပညာမန် ဟီုထံက်ထ္ၜးကၠုၚ် ဗီုဏံရ။
“လညာတ်အဲတှေ် ဍေံအာမံၚ် ဗီုကဵု (၂၀၁၀) တေံပၠန်ရ၊ ဇြဟတ်ဂကူပိုဲ ဟွံမိက်ကဵုပြးတိတ်အာပုဟ်၊ ဗော်ညဳသၟဟ်မန်ဂှ် ညးတံ ပံၚ်လဝ်ကဵု ကံၚ်ဇြဳပၞာန် (နစက) တှေ်ပံၚ်၊ ဆဂး ပံၚ်နကဵုနဲဗျူဟာ ဂွံထိၚ်ဒဝ်အာ ပရေၚ်ဂကူပိုဲ ပရေၚ်ဗော်ပိုဲ ပံၚ်ဗီုပိုဲအာဂွံ၊ ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိလေဝ် သာ်ဂှ်ရ ပိုဲပံၚ်တောဲကဵု ရဲပၠန်ဂတးလ္ပာ်မ္ၚးဏံတုဲ ပိုဲဗတိုက် ဇှ်လေဝ် ဂွံဟွံသေၚ်၊ ပံၚ်ကဵုလ္ပာ်ပ္ဍဲဏံ ခိုဟ်စတှေ် ခိုဟ်စမံၚ်လံရ၊ ပၞာန်အုပ်ဓုပ်ကၠုၚ် မုစိသၞာံရဟွံတီ၊ ဇှ်ရဏောၚ်တှေ် ပိုဲဖျေံစိုတ် လ္ပာ်တေံမှ လ္ပာ်တေံ၊ လ္ပာ်ဏံမှ လ္ပာ်ဏံ၊ အခိၚ်တ္ၚဲဏံ ရံၚ်အာကဵု အကာဲအရာ ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဍုၚ်ပိုဲတုဲတှေ် ပိုဲအာဟွံထေက်ပုဟ်၊ ပိုဲဒးအာဗီု နဲအဒေါဝ်ဏောၚ်” သာ်ဝွံ ဒံက်တာနာဲပညာမန် ဟီုရ။
ဒံက်တာနာဲပညာမန်ဝွံ ဂွံလဝ်တဆိပ်ကြာပါရဂူ ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်သိပ္ပံ (Ph.D Political Science) ကီု၊ ကေတ်ဒၟံၚ် တာလျိုၚ်ဒါရိုက်တာ (ညးအာဍိုပ်) ပ္ဍဲကဵုဌာန်ဒတန် ကောန်ဍုၚ်အရၚ်ဂမၠိုၚ် (တိုၚ်းရၚ်းသားလူမျိုးများရေးရာ စၚ်တာ) Ethnic Nationalities Affairs Center – ENAC ရ။ တုဲပၠန် သ္ၚဳဂၠိပ်လ္ၚတ်သ္ပဒၟံၚ် သုတေသန စပ်ကဵုပရေၚ်ပညာ ကောန်ဂကူကောန်ဍုၚ်အရၚ်ဂမၠိုၚ်တံကီု၊ လ္ၚတ်ဂၠိုက်ဂၠာဲသ္ပဒၟံၚ်သုတေသန စပ်ကဵုပရေၚ်ပိုန်ဒြပ် ပ္ဍဲဒေသကောန်ဂကူကောန်ဍုၚ်အရၚ်ဂမၠိုၚ်တံကီု၊ စပ်ကဵုဒပ်ဂီုကၠီုဍုၚ် ဒပ်ပၞာန်ဖေဝ်ဒရေဝ် ကေုာံ ဒပ်ပၞာန်စဵုဒၞာ အကြာဒေသကောန်ဂကူကောန်ဍုၚ်ဂမၠိုၚ်တံကီုတုဲ တၚ်နၚ်လ္ၚတ်သ္ပလဝ်သုတေသနဂမၠိုၚ်ဂှ် ပလံၚ်ဗစိုပ်ကဵု ဂကောံရပ်လွဟ်ကောန်ဂကူကောန်ဍုၚ်အရၚ်ဂမၠိုၚ် သွက်ဂွံဒှ်အထံက်အရီု ပ္ဍဲကဵုပေဲါသဳကၠဳ ပရေၚ်ၜိုဟ်လလမ်ဍုၚ်ရ။
“ပိုဲကဵုပိုဲ ဒးကၠိုဟ်စိုတ်ညးသ္ကံတုဲ ပိုဲဒးကျာညးသ္ကံ၊ ပိုဲဒးဖျေံဂၠံၚ်ဍာန်ဂကူပိုဲ၊ မွဲတ္ၚဲ ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ကၠးမးမံက်ကၠုၚ်ရဟီု တှေ် ဗီုအေန်ဇြဳအေဂှ်လေဝ် လ္ၚဵုဂှ်ဟီု လ္ပထပက်၊ လ္ၚဵုဂှ် ထပက်၊ သဘၚ်သဳကၠဳပေန်လုၚ်ဂှ် လ္ၚဵုဂှ်ဟီု လ္ပတိုန်၊ လ္ၚဵုဂှ်ဟီု တိုန်၊ ကာလပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ဍေံမံက်ထောၚ်ကၠုၚ်တှေ် ၝဇကုကဵုဇကု စှေ်စးမံၚ်ညးသ္ကံဂှ် ဒးပါမံၚ်ဂၠံၚ်ဍာန်ဂှ်ပၠန်ရ၊ ဂကူပိုဲဖအိုတ် ညံၚ်ဂွံကၠောန်အာကမၠောန်ညးသ္ကံမွဲစွံဂွံ ညံၚ်ဂွံကျာညးသ္ကံဂွံ၊ ဆာၚ်မုက်သဳကၠဳညးသ္ကံဒးဂွံ၊ အဵု ပိုဲဒးအာဗီုဏံဏောၚ်” ဒံက်တာနာဲပညာမန် ထပ်ဟီုရ။
ဟိုတ်နူအကာဲအရာ ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ကၟိန်ဍုၚ်ဗၟာ ကတဵုဒှ်ကၠုၚ်တ္ၚဲဏံဂှ်တုဲ သွက်ပရေၚ်ဓဝ်ညဳသာဂကူမန်ဂှ် ဇြဟတ်ဂကူမန်ဂမၠိုၚ် သွက်ဂွံဆာၚ်မုက်သဳကၠဳ ဗီုပြၚ်ဌာန်ကောံမန်မွဲ သွက်ဂွံကၠောန်ဗဒှ်ပတိုန်နွံတုဲ ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ ချပ်ဇန်ပညဳဒၟံၚ်နွံကီုလေဝ် ဟိုတ်နူတၚ်ဒုၚ်ဂိုၚ်ကေတ် လညာတ် တၞဟ်ခြာနွံတုှဲ ပေဲါပညဳပညပ် သွက်ပေဲါသဳကၠဳ ဌာန်ကောံဂကူမန်ဂှ်လေဝ် ဒှ်အာဆိုအ်ဗရ။
ပ္ၚံက်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ကၟိန်ဍုၚ်ဗၟာ ကတဵုဒှ်ပြံၚ်လှာဲကၠုၚ် မွဲမွဲသာ်မ္ဂး အပ္ဍဲဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်တံကီု၊ ဇြဟတ်အကြာသၟာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်တံကီု လညာတ်ထ္ကး၊ ဗော်ထကး မပတံသာ်ဏံ ကတဵုဒှ်ကၠုၚ် အဆက်ဆက်နွံရ။