ချူ − ဗဳဇနာဲ

∆ သၟာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်မန်နွံၜါဗီု

ကလေၚ်သ္ရဳရံၚ် ဘဝရုပ်လက်သန်ဂကူမန်ပိုဲမ္ဂး ဒှ်ဂကူမၞုံကဵုယေန်သၞာၚ်ကဆံၚ်သၠုၚ်၊ လျုၚ်လ္တူဘာသာ၊ သာသနာဂၠိုၚ် ဒှ်လက်သန်ဂကူ မိက်ဂွံမံၚ်ၜိုဟ်ဟ်ရ။ ဟီုမွဲနဲပၠန်မ္ဂး ဒှ်လက်သန် ဂကူ မဍိုဟ်ကေက် လ္တူအကာဲအရာစကာ Soft Power မွဲရ။ ဘဝရုပ်ဂကူမန်ကဵု အဆံၚ်အလံၚ် ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဂကူမန်ဂှ်လေဝ် ဍေံဆက်စပ်မံၚ် တိုက်ရိုက်ရ။ ဟိုတ်အသိၚ် ပၠန်ဂတးဂကူမန် ဇြဟတ်ဟွံဗြေဝ်မံၚ်ဂှ်လေဝ် ဒုၚ်မံၚ်သ္ဇိုၚ် လ္တူပကတိရုပ်ဏအ်မွဲကီု ရောၚ်ဟီုမ္ဂး ဍေံဟွံဗၠေတ်။

∆ နိဒါန်တက်ကျာဟာ

ပ္ဍဲဂိတုနဝ်ဝေမ်ဗါ ၂၅ ကဵုဂိတုဒဳဇြေမ်ဗါ ၃၊ သၞာံ၂၀၂၄ တုဲကၠုၚ်ဏအ်ဂှ် ဂကောံမဒှ်ကောဒေံမန် ဒပ်ဂကူပလံၚ် TNLA ကဵု ဒပ်ဂကူကိုဝ်က MNDAA တအ် ဟိုတ်နူ ဒုၚ်ဇြဟတ်ဒရိုဟ် ဍုၚ်ကြုက်ဟွံမာန်တုဲ ကဵုကၠုၚ်ရမျှာၚ် တက်ကျာကု ကံၚ်ဇြဳပၞာန်ဗၟာ။ ဒုၚ်သ္ဇိုၚ်လ္တူဒဒှ်ဏအ်တုဲ အကာဲအရာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဍုၚ်ပိုဲ ပြံၚ်သၠာဲအာမာန်၊ အကာဲအရာပရေၚ်ပၠန်ဂတးအလုံဍုၚ်တအ် တဆေတ်သဝ်စှ်ေတုဲ ပ္ရောံအာကဵု ပရေၚ်သဳကၠဳတက်ကျာ အလုံဍုၚ်မာန်ဏောၚ် ညးလ္ရဵု ခါတ်တိုန်အကာဲရ။ ဇိုၚ်တဲရဲပၠန်ဂတးတအ် ဂၠေံစှ်ေအာဣရ သာ်ဏအ်လေဝ် ဟီုတိုန်နွံရ။ ကလေၚ်ဆက်စပ်ထောံကဵု ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်မန်ပိုဲမ္ဂး အရာဏအ်ဂှ် ဒှ်ပၞော်သွက်သၟာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်မန် ည:မသုၚ်စောဲ Soft Power တအ်ဣရဟာဂှ်လေဝ် ပ္တိတ်ကၠုၚ်သၟာန်အိုတ်ရ။

∆ ပၞာန်ဟီုဂှ် အဆက်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ရောၚ်

ပ္ဍဲဗွိုၚ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်မန်တ္ၚဲဏအ်ဂှ် ပ္ရောံတူရူအာမံၚ် ဟဗုၚ်ဟဗုၚ်ဟပါဟပါ နွံၜါဂၠံၚ်ရ။ မွဲဂှ် ဒုၚ်ပလှ်ေအာ အကြာအသိၚ်သြဇာ ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်နူမ္ရးတုဲ ဂစာန်ထိၚ်ဒဝ်အာ ပကတိရုပ်ဇကု မၞုံတန်တဴဒၟံၚ်ဂှ်ရ။ နဲဝွံ သၟာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဝှ်ကြံၚ်တအ် ဗွဲတၟေၚ်သၟာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် မၞုံပ္ဍဲဍုၚ်ဇၞော်တအ် ဒးဂၞပ်ဂၠိုၚ်တုဲ မ္ဒးစကာဇြဟတ်ဖဍိုဟ် (Soft Power) ဂၠိုၚ်ရ။ မွဲပၠန်ဂှ် သၟာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ပၠန်ဂတးတအ်ရ။ ရဲကၠောန်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် နကဵုနနဲသဘဴဓဝ်ပၠန်ဂတးတအ်ဂှ် ဒှ်နဲဟွံမိက်ဒုၚ်ပလှ်ေကု အသိၚ်သြဇာနူမ္ရးတုဲ နအလဵုဇကု မိက်ဂွံခၞံပ္တိုန်ဘဝရုပ်ဇကုရ။ နဲဝွံ ဒှ်နဲမပါလုပ်သီုဂၠံၚ်တရဴဆီပါ်ဍာ်ဇွောဝ်တုဲ ဒးပ္တိတ်ဇြဟတ်တံရိုဟ်ဂၠိုၚ်ရ။ နဲဝွံ ဗွဲတၟေၚ်နွံပၟိက် ဇြဟတ်ကမြံၚ် (Hard Power) ဂၠိုၚ်ရောၚ်။ ပ္ဍဲအကာဲအရာပစ္စုပ္ပန်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ကောန်ဂကူမန်ပိုဲ တ္ရဲဏအ်ဂှ် ဂွံဆဵုကေတ်မံၚ် သၟာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ကောန်ဂကူမန်ပိုဲ နွံၜါဗီုဏအ်ရ။

ဇေတ်တ်တေံ ပေါဲပၞာန်ဟီုဂှ် ဒှ်အဆက်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ရ။ ကၠောန်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် နနဲသဳကၠဳ တက်ကျာ ဟွံဂွံလးလးမ္ဂး ဒးကၠောန်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်နနဲထ္ၜးဇြဟတ်ရ။ နူဂှ်မွဲကဆံၚ် ဒးကၠောန်အာသ္ကာတ်တ်မြဟ်ဟ်ရ။ အဆက်ဂှ် ဒှ်ကၠုၚ်ပၞာန်ရ။ ဗွိုၚ်ပရေၚ်ပၞာန်သၠဲတိုန်မ္ဂး ဗွိုၚ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်တက်ကျာက္ဍန်စှ်ေရ။ ဗွိုၚ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်တက်ကျာသၠဲတိုန်မ္ဂး ဗွိုၚ်ပရေၚ်ပၞာန်က္ဍန်စှ်ေရ။ ဣဏအ်ဂှ် သဘာဝရောင်။

ဂကူပလံၚ်တအ် ဂကူကိုဝ်ကတအ်တ္ရဲဏအ်ဂှ် နူကဏေံတုဲကၠုၚ်တေံ ပၞာန်ဗၟာတအ် ဟွံပၠုပ်လဝ်အဝေါၚ် သွက်ဂွံတက်ကျာပုဟ်ဂှ် ဝိုတ်ထောံဟွံဂွံရ။ ဟိုတ်ဂှ်ဟေၚ် ညးတအ်ဒးပ္တိတ် ဇြဟတ် လပါ် Hard Power တုဲ ဒးလုပ်ကၠုၚ်ပေါဲဗ္တိုက်သ္ကာတ်တ်မြဟ်ဟ် ကဆံၚ် အလုံမွဲဍုၚ်တအ် ဒးသ္ပသမ္တီကုညးတအ်ရ။ နူဒဒန် ဇြဟတ်ကမြံၚ် Hard Power ဏအ်မွဲကဆံၚ် ည:တအ်လုပ် ၜေတ်အာ ပရေၚ်တက်ကျာ မ္ဒးသ္ပသမ္တီကဵုဘဝရုပ် ဂကူညးတအ်ဗီုဏအ်ဂှ်လေဝ် ဒှ်ဂၠံၚ် ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် သွက်ညးတအ်မွဲတၞုၚ်မာန်မံၚ်ကီုရ။ ဒၞာဲဏအ်ဝိုတ်ထောံဟွံဂွံမွဲဂှ် ပ္ဍဲကဵုညးတအ် လုပ်မံၚ်ပေါဲဗ္တိုက် ပ္ရံက်ခေတ်တၟိဏအ် သီုဒတောဲကဝါ်ဏာ ရဲပၠန်ဂတးတံကညၚ်တအ်ဂှ်ကီုလေဝ် တၚ်ရန်တၟအ်ညးတအ်တမ်ဂှ် ဒုၚ်လဝ်သ္ဇိုၚ်ကဵု ပရေၚ်ဗၠးၜးကောန်ဂကူညးတအ်ရောၚ်။

သွက်ပရေၚ်ပၠန်ဂတးဗၠးၜးဂကူညးတအ်ဂှ် ညးတအ်လးကၠုၚ်လဝ် ဆီပဠက်တုဲရ။ နကဵုပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ပရေၚ်ဒုၚ်လျိုၚ် သွက်ဂကူည:တအ်မွဲနဲမွဲဗီုမံက်မှလေဝ် ပရေၚ်ပၞာန်ညးတအ် မပတိတ်လဝ်ဇြဟတ်ဂှ် ပရဲတိတ်မာန်ဏောၚ်ထေၚ်ကေတ်ရ။ ဟီုမွဲဗီုပၠန်တှ်ေ ပရဲနွံမှလေဝ် ညးတအ်ဗက်လှ်ေအာ စၚ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် တက်ကျာဂှ်ဏောၚ် ခယျဟွံဗၠေတ်ရ။

∆ မန်ပိုဲရော

နူဘဝမန်ကဵုဗၟာတုပ်ပ်ရဂှ် တတ်ၜက်ကၠုၚ်မွဲကဆံၚ်ရောၚ် ဟီုမာန်ရ။ ဂွံတတ်ၜက်ကၠုၚ်ဗီုဏအ်ဂှ်လေဝ် ဒုၚ်ပလှ်ေလဝ် သြဇာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်နူမ္ရးတုဲ ဝေၚ်ကၠုၚ် သ္ပကၠုၚ်ကောန်သၟိၚ် ပ္ဍဲစၚ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် တက်ကျာတုဲ ဂွံကၠုၚ်ဟွံသေၚ်ရ။ ဗွဲတၟေၚ် နူမုဟွံမွဲဂှ် နူဘဝသုညဂှ် သၟတ်ညးစိုတ်ထတ်ဇြဟတ်သ္ကာတ်တအ် ပကောံကၠုၚ် ဒုၚ်ကၠုၚ်ဒဒိုက် ဗဒှ်ကၠုၚ် Head Power လုပ်ကၠုၚ်ပေါဲဗ္တိုက် ဆီပါ်ဍာ်ဇွောဝ်တုဲဟေၚ် ကလိဂွံကၠုၚ်လဝ်ရ။ ဒးဟီုအိုတ်တ်မ္ဂး နကဵုပေါဲဗ္တိုက်ပၠန်ဂတးဗၠးၜးဂကူမွဲကဆံၚ်ဟေၚ် တ္ရဲဏအ် မန်ပိုဲဂွံအခေါၚ်ဝေၚ်ဒၟံၚ် ပ္ဍဲစၚ်ပရေၚ်တက်ကျာ သဳကၠဳပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ရ။ ဣဝွံ ဝၚ်ဂတမုက်ပိုဲဏအ်ဟေၚ်ရောၚ်။

ယဝ်ဒးဟီုကဵု လက်သန်ဂကူတှ်ေ နူဘဝ Soft Power မဂၠုက်ဒၟံၚ်ရရဂှ် ဒးသ္ပဒဒန်ကဵု ပရေၚ်ပၞာန် ပရေၚ်ပၠန်ဂတး Hard Power တုဲဟေၚ် ဂွံကလေၚ်စိုပ်မံၚ် ဘဝဂွံအခေါၚ်ဝေၚ် Soft Power ရ။ လၟုဟ် ၜိုတ်ခါတ်ကေတ်အကာဲမ္ဂး သၟာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်မန်အပ္ဍဲဍုၚ်တအ် သၟာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်မန် ဝှ်ကြံၚ်ၚ်တအ် ဟွံမိက်ကဵုစဇြဟတ်ကု ပၠန်ဂတးဗၠးၜးဂကူတ္ရဲဏအ်ကွေံကွေံ ဂွံဆဵုကေတ်ရ။ စိုတ်ဓါတ် မိက်ဂွံဇူဒၟံၚ် ပ္ဍဲသ္ရိမသိုၚ်လဝ် ဟွံမွဲကဵုကၟဳဂှ် နွံဂၠိုၚ်ဂွံဆဵုကေတ်ရ။

သ္အာၚ်နူဂှ်ပၠန် ပ္ဍဲပ္ရံက်ပၠန်ဂတးခေတ်တၟိဏအ် ၜိုတ်သ္ရိသိုၚ်ဂွံလဝ်ဂှ် ဟွံမိက်ကဵုလီုအာဂှ်လေဝ် ဂွံဆဵုကေတ် ဒၞာဲဗွဲမဂၠိုၚ်ရ။ မွဲအခိၚ်ဓဝ် သီုသ္ပအထေၚ်အသောဲကု ရဲပၠန်ဂတးရပ်လွဟ်တအ် ဟွံမွဲကဵု ညာဏ်ဘါဏ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ရောၚ်ဂှ်လေဝ် ဂွံဆဵုကေတ်ကီုရ။ အိုက်ဒဳယဝ်လိုဂျဳ နူဇကုမွဲကဆံၚ် မ္ဒးတံၚ်ဂြဲပၠန်ဂတးအာ အလုံဍုၚ်မာန်မှ သၞောတ်ဇကုမိက်ဂွံပလေဝ် အခေါၚ်ဇကုမိက်ဂွံဂွံဂှ် ၜှ်ဂွံမာန်ဏောၚ်ဂှ်လေဝ် ပြံၚ်ဂတးအာရ။

∆ မန်တအ် ဟွံပၠန်ဂတးမ္ဂး မုဒှ်အာမာန်ရော

ဂၠးတိတ္ရဲဏအ်ဂှ် သၠဒကေဝ်ဍေံ လျိုၚ်ဍေံဒစေၚ်မံၚ် လ္ပါ်ညးမဂွံလဝ် ဇြဟတ် Hard Power ခိုဟ်တအ်ဂှ်ဖိုဟ်ဏောၚ်ဂှ် သ္ရဳရံၚ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဂၠးတိမ္ဂး ဆဵုကၠးမံၚ်ရ။ ဒုၚ်သ္ဇိုင်လ္တူဇြဟတ် Hard Power ဟေၚ် ဂွံအခေါၚ် ပလှ်ေဝေၚ်အာ ဇြဟတ်ဖဍိုဟ် Soft Power ဗွဲမၜိုဟ်သြိုဟ်မာန်ဂှ်လေဝ် ဆဵုမံၚ်ဂတမုက်ရ။

ပၠန်ဂတ:အပ္ဍဲဍုၚ် ပိုဲတ္ၚဲဏအ်ဂှ်လေဝ် ဒုၚ်မံၚ်သ္ဇိုၚ်လ္တူဇြဟတ်ကမြံၚ်ဖိုဟ်ဂှ်လေဝ် ဝိုတ်ထောံဟွံဂွံ လးလးရောၚ်။ ဇြဟတ်ပၞာန်မန် ဇြဟတ်ပၠန်ဂတးမန် ဇြဟတ်ကမြံၚ်မန်၊ ပရေၚ်ပၠန်ဂတးဗၠးၜး ဂကူမန် ဟွံမွဲမ္ဂး လျိုၚ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်မန်လေဝ် ဟွံမွဲရောၚ်ဒးဟီုရ။ လျိုၚ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်မန် ဟွံမွဲမ္ဂး တက်ကျာပ္ဍဲဝိုၚ်လေဝ် အရေဝ်ဇကု သွဝ်အာလ္တူကျာမာန်ရ။ ကၞောတ်တဲ အလုံဂကူမန် မရန်လဝ် အခေါၚ်ကံကုသဵုမန် ညံၚ်မန်ဂွံဖန်ဖက်ကေတ်မာန်ဟီုဂှ်လေဝ် သှ်ေအာဆလ္ပအ် ဒှ်မာန်ရ။

ပၠန်ဂတးမန်ဟွံမွဲမ္ဂး ပရေၚ်တဴတက်ဂတတေံလေဝ် ဟွံမွဲရောၚ်တုဲ ၜိုတ်နွံကဵုနွံ ၜိုတ်ဒှ်ကဵုဒှ် ၜိုတ်ပကောံဂွံဂှ်ဟေၚ် မံၚ်စံၚ်တန်တဴအာရောၚ် ညံၚ်ရဴမဖျေံလဝ် သ္ဂုတ်သွာတ်တုဲတုဲကီုရ။ ဇေတ်တ်တေံ ရဲသၟာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ကောန်ဂကူဟီုဂှ် မ္ဒးပ္တဝ်အာကဵု ပရေၚ်သၠုၚ်ပ္တိုန် ကဆံၚ်ဂကူရောၚ်။

ပေါဲပၞာန်ဂှ် ယြဴပူဂဵုမွဲလဵုလေဝ်ဟွံဒးစိုတ်ရ။ ပေါဲပၞာန်ဟီုမ္ဂးဂှ် ဒှ်အရာ ဂြဲဖျဝ်ဖျေံ ကဆံၚ်ဒၟံၚ်ဘဝမၞိဟ် တအ်မွဲရောၚ်ဂှ် ညးကၠိုဟ်အဲကၠိုဟ်ရ။ ဆ္ဂး နကဵုပေါဲပၞာန်ဒစဵုဒစးဏအ်ဟေၚ်ရ သၠုၚ်ပ္တိုန်ဒၟံၚ်ကဆံၚ်ဂုဏ်သိက္ခာဂကူ၊ ဂွံဗဓဝ်ဒၟံၚ် သၠဒကေဝ်ကု ညးမဍဵုဍိုက်သ္ပမာန်မံၚ်ပိုဲ၊ ဂွံပၠုပ်ဒၟံၚ်လမျီုကဵု စရာဲသိက္ခာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ကောန်ဂကူပိုဲ ပ္ဍဲဝိုၚ်တက်ကျာ အနာဂတ်ဂတ တေံမွဲဏောၚ်ဂှ် ဝိုတ်ထောံဟွံဂွံလးလးရ။ မိက်ဂွံသၠုၚ်ပ္တိန် Soft Power ကောန်ဂကူမ္ဂး ဒးဒုၚ်ဒဒန်ကဵု Hard Power ရောၚ်ဂှ် မိက်ဂွံသဳကၠဳဖတိုက်ဖအောဝ်ဏာ ဆဝွံရအဴ။