လိက်ပရေင်သ္ရဳဂၠိပ်၊ မယံင်(ဍုင်မန်)

တွဵုရးဍုင်သေံ ဍုင်လာယှဵုဝွံ တုဲကၠုင်အေပရဴ (၂၂) ဂှ်စတုဲ နူကဵုဒပ်ကံင်သဳပၞာန်ဗၟာ ၜိုတ် (၂၀၀) ကွဳစက် နကဵုဇြ ဟတ်ဗၞတ် (၂၀၀၀၀) လုပ်ကၠုင်ဍုင်လာယှဵုတုဲ ကလေင်ပြေင်ဖျေံဒၞာဲဗီုပြင်ပရေင်အုပ်ဓုပ် ကောပ်ကာဲ အာဍုင်ပၠန် ဏောင် ဂွံဗှ်လ္ရတ်ကေတ် ပ္ဍဲမုက်လိက်ပရိုင်ဂမၠိုင်ရ။

အတိုင်နူကဵုအလဵုအသဳကြုက်တအ် ပညဳပညပ်လဝ်မ္ဂး လ္တူဍုင်လာယှဵု အရာပ်နွံ (၁၂) အရာပ်ဂှ် ပရေင်အုပ်ဓုပ်ကံင်သဳ ပၞာန်တအ်တုဲ ကွာန်မ္ၚးဍုင်တအ်ဂှ် နူကဵုဒပ်ကိုဝ်က(MNDAA)တအ် အုပ်ဓုပ်ကောပ်ကာဲအာရ။

စပ်ကဵုဂၠံင်ဍာန်ဆက်စၠောံပၠုပ်ပ္တိတ်ကပေါတ် နူပယျဵုကြုက်ကဵု ဍုင်ဗၟာဂှ် ဗီုလဵုပညဳပညပ်ပါ်ပရအ်အာဂုန်ဖဵုသာ်လဵုနွံဂှ် ဟွံဂွံတီကေတ်ချိုတ်ပၠိုတ်ကီုလေဝ် ရံင်ကဵုဖဵုဂုန်အလဵုအသဳဍုင်ကြုက်ကဵု ကံင်သဳပၞာန်ၜါလ္ပာ်ဏံ ပရေင်ကဵုကေတ် ညးသ္ကအ် ပြေပြံင်ၜါလ္ပာ်တုဲ ပရေင်ဒေါံပန်ပှော် အကြ ဒပ်ကိုဝ်က(MNDAA)တအ်ကဵု ဒပ်ကံင်သဳပၞာန် ညံင်ဂွံၜိုဟ်လလမ်ဂှ် ကြုက်ထိင်ကေတ်လဝ်တာလျိုင်ရ။ ဆဂးဂှ် လုကဴလအ်ကာလလဵု ၜိုဟ်လလမ်မာန်ဂှ် ဟီုဟွံဒး တော်ဟွံဒးဏီရ။

လတူကြုက်တအ်လုပ်ဖန်မံင် ဒပ်ကံင်သဳပၞာန်ဗၟာ ညံင်ဂွံကလေင်အုပ်ဓုပ်အာ ဍုင်လာယှဵုမာန်ပၠန်ဂှ် နူစ ပေါဲဆဵုဂဗ သဳကၠဳဍုင်ကြုက်ၜါဝါ ပိဝါတုဲတုဲကၠုင်တေံရ ဂကောံပၠန်ဂတးဒစဵုစးဂမၠိုင်တအ်ကီု၊ ဍုင်ဇြဟတ်ထံက်ဂလာန်လ္ပာ် အ မေရိကာန်ဂမၠိုင်တအ်ကီု ကြုက်လုပ်ၜက်ၜေတ် လုပ်ပလာပ်ပထုဲမံင် လတူပရေင်ဍုင်ကွာန်ဍုင်ဗၟာရောင်ဂှ် ဗွဲမဂၠိုင် ဟွံပေင်စိုတ်ရ။

လ္ပာ်ဇြဟတ်ပၠန်ဂတးဒစဵုဒစးကံင်သဳပၞာန်တအ် အဃောပရေင်ပါ်ပါဲလတူကြုက်သၠုင်ကၠုင်၊ ပရေင်ဟွံပေင်စိုတ်ဇၞော် ကၠုင်ဂှ် မွဲၜါတ္ၚဲဏံ ကြုက်ကၠောန်ထ္ၜးဏာ ဒဒှ်ရ ကော်ပၠုပ်နင် ဒပ်ကံင်သဳပၞာန်လတူဍုင်လာယှဵုတုဲ ထ္ဍေင်ဘာတ်ပ္တိတ် ဏာ ဒပ်ကိုဝ်က(MNDAA)တအ် ကလေင်ဖျေံကဵုဒၞာဲကုကံင်သဳပၞာန်တအ် ကဵုကလေင်အုပ်ဓုပ်အာ ဍုင်လာယှဵုပၠန်ဂှ် ဒှ်ပွမကဆော်ပ္တိုန်ဇြဟတ်ပၠန်ဂတးတံ ဂြိုဟ်ညံင်ဂွံနှော်လတူကြုက် ဇၞော်ဇၞော်မွဲရ။

ကြုက်ဂွံရုန်ဂစာန်ဒၟံင် လ္ပာ်ကံင်သဳပၞာန် မေန်အံင်လှာင်တအ်ဂှ် အဓိက ရံင်ဂုန်ဖဵုပရေင်ပိုန်ဒြပ် ဍုင်ဟေင်ရ။ ဗၞိက်ဖျာ ဂၠးတိကြုက်ဒးပၠုပ်ဂှ် ဂၠံင်ဍာ် ဂၠံင်တိုက် ညံင်ဂွံပၠုပ် ပ္တိတ်လောဲကီု၊ တုဲပၠန် ကပေါတ်ဗၞိက်ဖျာကြုက် ဒးပ္တိတ်ဍုင်မ္ၚးတအ်ဂှ် ဂၠံင်တိုက် ဂၠံင်ဍာ် သီုၜါဂၠံင် ညံင်ဂွံပၠုပ် ပ္တိတ်လောဲသွာဂှ် ကြုက်ဖန်ဂစာန်မံင်ရ။

မွဲသာ်ပၠန်ဂှ် ကပေါတ်သယံဇာတ အဓိက သၟုဟ်ဓာတ်(သဘာဝဓာတ်ငွေ့)ပ္ဍဲတွဵုရးရခေင် ကျံက်ဖျူ(ကျောက်ဖြူ)ဂှ် ရာန်ကဵုကေတ်လဝ်ကဵု ပ္ဍဲကံင်သဳပၞာန် ပရေင်ကဵုကေတ်(65 x 35)နွံရ။ ပရဲပရင်တိတ်နူကဵုသၟုဟ်ဓာတ်ဂှ် ကြုက်ဂွံ ၆၅ တုဲ ကံင်သဳပၞာန်ဂွံ ၃၅ က္ဍိုပ်ကၠံရ။ ကိုန်စဳဇန်သၟုဟ်ဓာတ် ပ္ဍဲတွဵုရးရခေင်ဂှ် ကံင်သဳပၞာန်တအ် ကဵုလဝ်ကြုက်ပရဲပရင် ဂၠိုင်(၆၅ က္ဍိုပ်ကၠံ) ကံင်သဳပၞာန်တအ်ဂွံ(၃၅ က္ဍိုပ်ကၠံ)ဂှ် အကြာကံင်သဳပၞာန်တအ်လ္ၚဵု ဟွံပေင်စိုတ်တုဲ ဟီုဓမံက်ပ္တိတ် ကၠုင်နွံရ။ ဣဏံဂှ် ပိုန်ဒြပ်ဂုန်ဖဵုကြုက်မွဲသွာင်ညိဏီ ကိုန်စဳဇန်တၞဟ်တၞဟ် နွံဗဝ်ဏီ သွက်ဂွံကၠောန်အာဂတနူဏံ လေဝ် ကြုက်ကဵု ကံင်သဳပၞာန်တအ် ရန်ဗျာမ်လဝ် နွံဟွံအောန်ဏီရ။

ယဝ်ရဟီုကဵုဂၠးတိမ္ဂး စိုပ်သၞာံ(၂၀၂၅)မ္ဂး ဗၞိက်ဗွဝ်ဖျာဂၠးတိ ညံင်ဂွံၜက်တိုန် အမေရိကာန်ဂှ် ကြုက်ဂစာန်မံင်ရ။ အဓိက ဩန်သုင်စောဲဂၠးတိ ဒၞါဲတၞးဒဝ်ဠာ အမေရိကာန် ညံင်ဂွံဒှ်ဩန် ယောန် (ဩန်ကြုက်) ဂှ် ကြုက်ဂစာန်မံင်ရ။

ဟိုတ်ဂှ်ရ သရောပ်ကေတ် အကာဲအရာကၟိန်ဍုင်ဗၟာသကုတ်သၟဝ်ကျာ ဆက်စပ်ကဵု ကြုက်တုဲ ကြုက်ဆက်ဂစာန်အာ ပေါဲရုဲမာဲ(၂၀၂၅)ဏံ ဟွံဒှ် ညံင်ဒှ်ဘိုင်ပူဗိုင်ကဵုအာဇြဟတ်ရ။

လ္ပာ်ဂကောံပၠန်ဂတးကောဒေံပိ (ရခေင်၊ တအာင်ပလံင်၊ ကိုဝ်က)တအ် ပေါဲပၞာန်ညံင်ဂွံဒေါအ်တုဲ ညံင်ဂွံဂွံပရေင်ၜိုဟ် လလမ်ဂှ် ကြုက်ဆက်ဂစာန်မံင်ဖိုဟ်ရ။

ကိုဝ်ကဂှ် ကြုက်အံင်ဇၞးအာတုဲရ။ ခြာဟွံလအ်ဏံမ္ဂး ဒပ်တအာင်ပလံင် ကဵု ဒပ်ရခေင်တအ် ပေါဲဆဵုဂဗတက်ကျာ ကု ကံင်သဳပၞာန်ဂှ် ကြုက်ဆက်ဇန်တုဲ အတိုင်ရန်တၟံကြုက် ညံင်ဂွံဒှ် ကြုက်ဆက်ဂစာန်အာပၠန်နွံရ။

လ္တူကြုက်တအ်ဖန်ပြေင်ရေင်ဒၟံင် လ္တူပရေင်ဍုင်ကွာန်ကၟိန်ဍုင်ဗၟာဏံဂှ် ဇြဟတ်ထံက်ဂလာန်ကဵု ဂကောံပၠန်ဂတးဂ မၠိုင်တအ်ကီု၊ ဍုင်မ္ၚးစှ်ေစိုတ်ထံက်ဂလာန်တအ်ကီု ဟွံပေင်စိုတ်လ္တူကြုက်နွံတၟာဂလိုင်ရ။

အဓိက ဇြဟတ်ပြိုင်ပ္ကာန်ကြုက် အမေရိကာန်ဂှ် သာ်လဵုလေဝ် ဒးဂၞပ်စိုတ်ဟွံသေင်ရ။ ဟိုတ်နူဂှ်တုဲ ပရိုင်ဆက်စပ်ကဵု ကြုက်တအ်ဖန်ဇန်မံင် ကိစ္စဍုင်ဗၟာတ္ၚဲဏံဂှ်ဟာ ဟွံသေင်မ္ဂး ဒှ်ဍာံဍာံရဟာဂှ် ပရိုင်သ္ပဒတန်ဟွံမာန်ဏီ မွဲပရိုင် မံက် ကၠုင်မံင်လတူမုက်လိက် ဂွံဆဵုကေတ်ရ။

ပရိုင်ဝွံ-သွက်တွဵုရးဍုင်ရခေင် ကဵု တွဵုရးဍုင်ချေင်ၜါတွဵုရးဏံဂှ် နူကဵုထံက်ပင်ရီုဗင်ပရေင်ပၞာန် နူကဵုအမေရိကာန် မွဲအဆံင်တုဲ ဒပ်ပၞာန်ဂလာဗေန်ဂဠာဒေတ် (၃) တမ်ဒပ် သွက်ဂွံလုပ်ဘိုင်ဗတိုက်ကဵု ဒပ်ရခေင် AA ကေုာံ ဒပ်ချေင် CNF နွံ ပရိုင်ဟလုဟလံင်ကၠာတဲတေံ မံက်မံင်ညိညိဂှ် တုဲကၠုင်အေပရဴ (၂၁) ဂှ် ဌာန်ပရိုင်ရခေင်လ္ၚဵု ကဵု ဌာန်ပရိုင်မုက်လိက်ဖေတ်ဒရာ ဂှ်ချူဓမံက်ကၠုင် ပြာ ပြာကတ်ကတ်ရ။

ပ္ဍဲကဵုပရိုင်ဂှ်ချူဓမံက်လဝ်ဂှ် “စပ်ကဵုကိစ္စဏံတုဲ နူလ္ပာ်အလဵုအသဳဂလာအိန္ဒိယတအ်ကေတ်ကၠုင်အဆက်နွံဍာံ၊ ဆဂးဂှ် ဆက်စပ်ကဵု ဗော်ပၠတရဴကောန်ဂကူချေင်(CNF)တိုက်ရိုက်ဟွံသေင်တုဲ ပရိုင်ဏံ ဒှ်ဍာံကဵုဒှ် ပရိုင်ဗၠေတ်ကဵုဒှ် ဆေင်စပ်မံင် ဍုင်အမေရိကာန် ကဵု ဍုင်အိန္ဒိယရောင် ကိစ္စဏံဂှ် ဒှ်မာန်လေဝ်ဟီုဂွံ၊ ဒှ်ဟွံမာန်လေဝ် ဟီုဂွံ ဒှ်မံင်ကိစ္စအလဵုအသဳၜါဍုင် (အမေရိကာန်၊ အိန္ဒိယ)တုဲ ဂွံဟီုဝါတ်မံင်” ညးအခေါင်ဟီုဂး နူဗော်ပၠတရဴချေင် CNF သလာင်ထေက်နဳ ဟီုဓမံက်ကဵုဌာန်ပရိုင်ဂမၠိုင် ပ္ဍဲအေပရဴ(၂၁)အဃောပေါဲသောင်ကလးပရိုင်ရ။

လတူပရိုင်ဏံဂှ် အ္စာပရေင်ဍုင်ကွာန်ဂမၠိုင်တအ်ကီု၊ ဇြဟတ်ဂကောံပၠန်ဂတးဂမၠိုင်တအ်ကီု ဟီုသဳကၠဳသ္ပဒတန် ဒဒှ်ရ ပရိုင်ဍာံမွဲရောင်ဂှ် ဟွံဆဵုဏီရ။

လတူပရိုင်ဏံ ဍာံကဵုဒှ် ဟွံဍာံကဵုဒှ် ယဝ်ခါရ ကြုက်တအ် လုပ်ဖန်ၜက်ၜေတ်ကၠုင် လတူဍုင်ဗၟာထတ်သ္ကာတ်ကၠုင်မ္ဂး နကဵုအမေရိကာန်ဂှ် နနဲတိုက်ရိုက်ဟွံသေင် ဂၠံင်သ္ကဲ မွဲနဲမွဲဗီု ရီုဗင်ထံက်ပင်ပရေင်ပၞာန် သွက်ဂွံလုပ်စိုပ်မာန်ဂှ် အ္စာ ပရေင်ဍုင်ကွာန်လ္ၚဵု သ္ၚဳဂၠိပ်လဝ်နွံရ။

သရောပ်မ္ဂး ရံင်ကဵုပရေင်ပၠန်ဂတးတ္ၚဲဏံမ္ဂး ဗီုပြင်သၠုင်ကျာ (မန်၊ ကရေင်၊ ထဝါဲ၊ ကရေင်ဍာဲ) ကဵု သၟဝ်ကျာ(ကော ဒေံပိ)တအ် ဟွံတုပ်လးလးရ။

ဇြဟတ်ပၠန်ဂတးသကုတ်သၟဝ်ကျာဂှ် အဓိက ဒးဗ္ဒဗ္ဒာဲဒလာဲကဵု ကြုက်တုဲ ဇြဟတ်ပၠန်ဂတးသကုတ်သၠုင်ကျာဏံဂှ် ဒးဗ္ဒဗ္ဒာဲဒလာဲ ဇြဟတ်အမေရိကာန်ရ။ နကဵုပဝ်လသဳ အမေရိကာန် တ္ၚဲဏံမ္ဂး ပရေင်ကဵုဇြဟတ်ရီုဗင်ထံက်ပင် ပရေင် ပၞာန် ပြာပြာကတ်ကတ်ဂှ် ဟွံမွဲဏီဂှ်တုဲ ပေါဲပၞာန်ဂွံထတ်သ္ကာတ် ဗီုသကုတ်သၟဝ်ကျာတေံ ဂွံဖျေံစဳဇန် သီဗဒိုပ်၊ သီ တမ်ဒပ်၊ သီဍုင်မာန်ဂှ် ဟွံလောဲ လးလးရ။

ဆဂး ယဝ်ခါရ ကြုက်တအ် ၜက်ၜေတ်ဗၠေတ်နူသၞောတ်ဍုင်ဂၠးတိဂၠိုင်မ္ဂး အမေရိကာန် ကေုာံ ဇြဟတ်ဆက်စပ်တအ် လေဝ် ရံင်ဗဵုဟွံသေင်တုဲ မွဲနဲမွဲဗီု ရီုဗင်ထံက်ပင်ပရေင်ပၞာန် စိုပ်ကၠုင်ပ္ဍဲဂကောံပၠန်ဂတးတအ်တုဲ ပေါဲဗ္တိုက်သကုတ် သၠုင်ကျာထတ်သ္ကာတ်ကၠုင်မာန်ဟာဂှ် ဒးဆက်စၟဳဗဵုအာပၠန်ရောင်။