လိက်ပရေင်သ္ရဳဂၠိပ်၊ မယံင် (ဍုင်မန်)

ဂကူမန်ဝွံ နူကဵုဘဝဒးဒုင်ဍဵုဍိုက် ဘဝဒးဒုင်ၚိတ်ကမၠက်ဂကူ နကဵုသၞောတ်ဒဳမဵုကရေဇြဳဂှ် တ္ၚဲဏံ ဒးဒုင်ဍဵုဍိုက် ဒးဒုင် ၚိတ်ကမၠက်ဂကူ နကဵုသၞောတ်တၠအဝဵုပၞာန်ပၠန်ရ။

ပ္ဍဲကဵုဒးဒုင်ဍဵုဍိုက် ဒးဒုင်ၚိတ်ကမၠက်ဂကူတ္ၚဲဏံဂှ် နဲကဲသွာင်ဇဳဒိုဟ် ဒးဒုင်ရေက်ကးဇြောတ်ဆီလေဝ် မိပ်လဟိင် ဝိဝိင် ဒၟံင်ဝဲခၞံသံသာ ပ္ဍဲကၟာနရက်ဂှ်အိုတ်ရ။

မုဟိုတ်သာ်လဵု မ္ဒးဒုင်ဍဵုဍိုက် ဒးဒုင်ၚိတ်ကမၠက်ဂကူ မ္ဒးဒုင်ရေက်ကးဇြောတ်ဆီဂှ်ရော ပိုက်တမ်ဂၠာဲရိုဟ်ထ္ၜးဏာ မွဲတင် တုဲ မွဲတင်ရောင်။

 ၁။ ၚိတ်ကမၠက်ဂကူ နကဵုသၞောတ်ပရေင်ပညာဍုင်

ကၟိန်ဍုင်ဗၟာတ္ၚဲဏံဂှ် ဂကူဇၞော်ဂကူဗၟာမွဲဟေင် အုပ်ဓလီုလဝ် ကောန်ဂကူကောန်ဍုင်အရင်ဂမၠိုင် နကဵုဝါဒမဟာဂကူတုဲ နကဵုဂကူကောန်ဍုင်အရင်တၞဟ်ဟ်တအ်ဂှ် အဝဵုစဳရေင် ပြုပြေင် ဖန်ဖက် စပ်ကဵုပရေင်ဍုင်ကွာန် မုလေဝ် ဟွံကဵုအ ခေါင်ဖန်ရ။

ဂကူတၠတဲ နူတမ်ဂှ် မန်၊ ဗၟာ၊ ကရေင်၊ ချေင်၊ ကချေင်၊ ကယာ၊ သေံ၊ ရခေင် ကေုာံ ဂကူဍောတ်တ်တၞဟ်ဟ်တအ် ဗွဲမဂၠိုင် ပံင်ကောံ နွံတန်တဴဒၟံင် ပ္ဍဲကၟိန်ဍုင်ဗွဲမဂၠိုင်အိုဿီုဂှ် ဒးဗက်သၞောတ်ဗၟာ၊ ဒးစကာလိက်ဗၟာ၊ ဒးဟီုအရေဝ်ဗၟာ၊ အရာရာအိုဿီု ဒးစဳရေင်သၞောတ်ဗၟာဖအိုတ်ဏံဂှ် ကောန်ဂကူကောန်ဍုင်အရင်ဂမၠိုင်တအ် အေင်ဒုင်ကၠုင်သၞာံဗွဲမ လအ်လတုဲကၠုင်ရ။

တင်တၞဟ်တၞဟ်ဂှ် စွံလဝ်ကၠာရ။ ပ္ဍဲအရာၚိတ်ကမၠက်ဂကူ ဂၠိုင်ကဵုနဲကဲဂှ် ၚိတ်ကမၠက်ဂကူ နကဵုသၞောတ်ပညာဏံမွဲ စိုပ် တရဴအိုတ်ရောင် တၠပညာသုတေသန ဂၠးတိတအ် သ္ၚဳဂၠိပ်လဝ်ရ။

သၟတ်ကောန်ၚာ်ကောန်ဍုင်အရင်အဝဲစိုပ်တအ် အဝဲစိုပ်ကၠုင်မ္ဂး ဒးမံင်ဘာ ပ္ဍဲကဵုဘာတန်ဗၟာ (ဘာအလဵုအသဳ) ဖအိုတ်ရ။ ပ္ဍဲဘာတန်ဗၟာ (အလဵုအသဳ) ဂှ် ကောန်ၚာ်သၟတ်ကွးဘာတအ် နူဍောတ်တ်ဂှ် ဒးဟီုအရေဝ်ဗၟာ၊ ဒးဗ္တောန်လိက်ဗၟာတုဲ ဒးဒုင်တက်ပၠုပ်အာရီု ပွဗၟာ အရာရာအိုဿီုရ။

ပ္ဍဲကဵုနဲကဲၚိတ်ကမၠက်ဂကူ ဂၠိုင်ကဵုသာ်ဂှ် ၚိတ်ကမၠက်ကဵု နကဵုသၞောတ်ပရေင်ပညာ မဟာဝါဒဗၟာမွဲဂှ် စိုပ်တရဴသွက်တၠအ ဝဵုဗၟာတအ် သ္ဇက်ဒးဟီုကယျာန်ဓဝါတ်ဟွံမွဲလးလးရ။

 ၂။ ဂစိုတ်ထောံကၠေင်က္ဍဟ် နကဵုဂဥုဲၜူမာဲ

ဂကူမွဲမွဲဂကူ ဂွံအုပ်ဓလီုဂကူဍောတ်တ်ဂမၠိုင် ညံင်ယာက္ဍိုပ်ဟွံမာန်ဏံဂှ် နဲကဲပြယာဲလီၜန်နဲနာနာသာ် စဳရေင်လဝ် မှလေဝ် ဂစာန်ဟွံဒးမံင် ဂစပ်ဏီရ။ ပ္ဍဲကဵုပြယာဲလီၜန် နဲနာနာသာ်ဏံဂှ် ဂစိုတ်ထောံလမျီု မှာဇန်ညးဍုင်ကွာန် ဂကူ ကောန်ဍုင်အရင်တအ် နကဵုဂဥုဲၜူမာဲဏံလေဝ် သွက်တၠအဝဵုဝါဒမဟာဂကူတအ် ဒှ်ကိုန်စဳဇန်ဇၞော်ဇၞော်မွဲရ။

ကၟိန်ဍုင်ဗၟာကြဴနူကဵု ကေတ်ဓဝ်ပရေင်ၜိုဟ်လလမ်ကဵု ဂကောံရပ်လွဟ်ကောန်ဂကူတအ် (၁၉၉၅) တုဲဂှ် ပံက်ကဵုအခေါင် ကၠောန်ပရေင်ပိုန်ဒြပ် ကုဂကောံရပ်လွဟ်လ္ၚဵုတအ်တုဲ ဂဥုဲၜူမာဲ မပ္တံကဵု ဘိင်ဗု ဘိင်ဗ္စံက်၊ မဂဥုဲချေံ (ယာၜ) ဂဥုဲဝိဝိင် လုပ်အဝေါင်ကဵု ၜူမာဲဂမၠိုင် နတဲတိုက်ရိုက် (ပၞာန်ဗၟာ) ကီု၊ နူကဆံင်ဂၠံင်သ္ကဲ၊ ဆက်စပ်လက္ကရဴဂၞိက် စတမ် ညံင်ဂွံတြးစိုပ် ဒေသကောန်ဂကူကောန်ဍုင်အရင်တအ် ဂၠိုင်င်ဂှ် ဖန်တြးကၠုင် နဲကဲဇဳဒိုဟ်ရ။

ဒေသဍုင်မန်တ္ၚဲဏံမ္ဂး အောန်အိုတ်ဂှ် မၞိဟ်စောဲလာမ်ဂဥုဲၜူမာဲ 50% နွံ၊ ဂၠိုင်တိုန်နူဂှ်ညိ ပွိုင်ဍုင်လ္ၚဵုမ္ဂး 60% နွံ၊ ဗီုကဵု ပွိုင်ဍုင်မုဟ်ဍုင်၊ ပွိုင်ဍုင်ဇြပ်ဗု၊ ပွိုင်ဍုင်ရေဝ်၊ ပွိုင်ဍုင်ကျာ်မြဟ်တအ်မ္ဂး 60+% နွံရောင် ဂကောံသ္ပသုတေသန စပ်ကဵု ညးစောဲလာမ်ဂဥုဲၜူမာဲတအ် ပ္တိတ်လဝ်တင်ဂၞင်နွံရ။

ရံင်ကဵုဒေသဍုင်မန်တ္ၚဲဏံတုဲ သၟတ်သှ်ေဒၟံင်ဂတာကွာန်တ္ၚဲဏံဂှ် သၟတ်ၜူမာဲဝိဝိင်ဒၟံင်ကဵု ဍာ်တၞးဘိင် (ၜါဲကထမ်) ၜိုဟ် ဂၠိုင်တုဲ တၟော်ကဵုမွဲမွဲကွာန်မ္ဂး သၟတ်တြုံ ဟွံသုင်စောဲ ဍာ်တၞးဘိင် (ၜါဲကထမ်) ၜိုဟ် ကြပ်ဟွံမွဲ ဟီုဂွံရ။

ဂဥုဲၜူမာဲ ဗြေဝ်ဗြော်လုပ်ဇာပ်စိုပ်ဂၠိုင်တုဲ သၟတ် မၞိဟ်ဇၞော် ဟွံသှ်ေ ဝိဝိင် က္ဍဟ်လီုအာ ဒၟာနူဂဥုဲၜူမာဲၜက်သၞောတ်ဂှ် မၞိဟ် ဂျိုင်မံင်လေဝ် က္ဍဟ်ဟွံကၠောန်ကမၠောန်အိုတ်ရ။ ဟိုတ်နူက္ဍဟ်ယောင်လီုတုဲ ပရေင်ဒတုဲဖဵုကွာန်၊ ဒတုဲဖဵုပရေင်ဂကောံ၊ ဒတုဲဖဵုပရေင်ဂကူ သှ်ေဆ သုည ရ။

 ၃။ ကမၠက်ဂကူ နကဵုပရေင်ဍုင်ကွာန်

ကၟိန်ဍုင်ဗၟာဂှ် သ္ပလဝ်ညံင်ရဴသၞောတ်ကၟိန်ဍုင်ပံင်ကောံညံင်င်၊ ဒမၠုလဝ်မတ် သၞောတ်ဒဳမဵုကရေဇြဳဗော်ဇဳညံင်င်တုဲ ဒဒှ် ဍာံဍာံဂှ် ဗော်ကျဖောအ် ကဵု ဗော်အေန်အေလ်ဒဳ ၜါဗော်ဏံဟေင် လုပ်ပြိုင်မာဲအုပ်ဓုပ်ဍုင်မာန်ရ။ သှ်ေဗော် ကောန် ဍုင်အရင်ဂလိုင်တအ်ဂှ် ဂွံဇၞးမာဲ တိုန်ကဆံင်အုပ်ဓုပ်ကၟိန်ဍုင် ဆလအ်လေဝ် ဒှ်မာန်ဟွံသေင်။

ၜိုတ်ဆထ္ၜးစရုပ်ရဴ ကောန်ဂကူတအ် ဂွံပါညိညိ၊ ၜိုတ်ဆကြဳစုတ်မလ္ၚဴ ထ္ၜးစညိညိဓဝ်ဟေင်ရ။ အဝဵုသၠုင်အိုတ်ဂှ် ဝါဒမ ဟာဂကူဗၟာတအ် ရပ်ကေမ်ၛာပ်လဝ် နကဵုသၞောဝ်ဥပဒေ ကိုန်စဳဇန် ၚိတ်ကမၠက်ဂကူကောန်ဍုင်အရင်တအ် သွက်လ မျီုဂကူကောန်ဍုင်အရင်တအ် ဂွံအောန်ကြဳစှ်ေ ဂွံအိုတ်ကၠက်အာသၟးရ။

ရံင်အာတွဵုရးရခေင် ဇၞးမာဲပိုတ်တ်လေဝ် ၜိုတ်ဆအာတ်မိက် သ္ကိုပ်ဝန်ဇၞော်မွဲသွာင်ဓဝ်ဂှ် အလဵုအသဳအေန်အေလ်ဒဳ တအ် ဟွံကဵုကၠုင်အခေါင်ရ။ ဆဂှ်ဟွံက ၜိုတ်ဆယၟုဒဒန် တ္ကအ်ခၟိုင် မွဲဍောတ်ဓဝ်ဂှ် ကေတ်သ္ပမာန် ပ္ဍဲကၠတ်ထဝ် (စၠတ်ထဝ်) ကေတ်မာန်ကဵုညးစၞးဂလိုင်တုဲ ဖျေံသ္ပဒတန် ဣဏံဂှ် စကာသၞောတ်ဒဳမဵုကရေဇြဳတုဲ ဍဵုဍိုက်သ္ပမာန်ကဵု ကောန် ဍုင်အရင်တအ်ရ။

တ္ၚဲဏံပၠန် တၠအဝဵုပၞာန်တအ် သွက်ဂွံဆက်အာယုက် တၠအဝဵုပၞာန်တအ်ပၠန်တုဲ ဖန်ဇန်ပလေဝ်ဒၟံင် သွက်ဂွံကၠောန်ပေါဲရုဲမာဲ မွဲဝါပၠန်ရ။ ပေါဲရုဲမာဲအလန်ဏံလေဝ် တုပ်တဴကဵု ပေါဲရုဲမာဲ တုဲကၠုင် (၂၀၁၀) တေံပၠန်ရ။ စန်ဇိုင် စန်တဲ ကုဗော်တၞဟ်တအ်တုဲ ဗော်ကျဖောအ်တအ် ပြိုင်ကဵု ဗော်ကောန်ဂကူဍောတ်တ်တအ်ဂှ် ကောန်ၚာ်ဍာ်သွ ဍောတ်တ်တအ်လေဝ် တီလဝ်သွဟ်တုဲတုဲရ။

တၠအဝဵုပၞာန်ဗၟာတအ် သွက်ဂွံဆက်အုပ်ဓုပ် ပ္ကင်ရင်အာကၟိန်ဍုင်ဗၟာ နကဵုသၞောတ်ဝါဒမဟာဂကူ (ဗၟာ) အတိုင်ဂၠံင်တရဴ ဝါဒကမၠက်ဂကူကောန်ဍုင်အရင် (သၞောဝ်ဥပဒေ ၂၀၀၈) မွဲထပ်ကဵု တၠအဝဵုပၞာန်ဗၟာဏံပၠန်ရ။

 ၄။ ရေက်ကးဇြောတ်ဆီ ကြံင်ကြံင်ဓဇန်ဓဇန်

အခိင်အလဵုအသဳအေန်အေလ်ဒဳ အုပ်ဓုပ်တေံလေဝ် စပ်ကဵုသၞောဝ်ဥပဒေညးဍုင်ကွာန် ဒးယိုက်ဂၠေင်သ္ပပၞာန်ဗၟာဏံဂှ် ညးစၞးဒပ်ပၞာန်ဗၟာတအ် ကေင်သဳကၠဳပ္တိုန်ထ္ၜးလဝ်ဂှ် ညးစၞးကၠတ်ထဝ်ဂမၠိုင် ဟွံဒုင်တဲ ဟွံတုပ်စိုတ်တုဲ ဓမံက်ရုပ်ရဴဟွံဒှ် ကၠုင်ရ။

ပ္ဍဲတ္ၚဲဏံ အလဵုအသဳညးဍုင်ကွာန်ဟွံမွဲ မွဲသာ်၊ ကၠတ်ထဝ် ဟွံဂွံသဳကၠဳ ဟွံဂွံသ္ပလဝ်ဒတန်မွဲသာ် ကေမ်ၛာပ်အဝဵုအမိင် ပၞာန်တုဲ ပၠုပ်ကၠုင်လမျီု ကုသၞောဝ်ဥပဒေညးဍုင်ကွာန် ဒးယိုက်ဂၠေင်သ္ပပၞာန်ဗၟာဏံဂှ်  ဒှ်ပွရေက်ကး ဇြောတ်ဆီကြံင် ကြံင်ဓဇန်ဓဇန် လ္တူကောန်ဍုင်အရင်တအ် ဗွဲမထတ်သ္ကာတ်ရ။

နကဵုဂကူဗၟာ အလဵုအသဳဗၟာ ၜိုန်ရဒးရးဟီုကၠာလေဝ် ရံင်ကဵုကောန်ဂကူကောန်ဍုင်အရင်ဂမၠိုင်တအ်မ္ဂး သာ်လဵုလေဝ် ဟွံဒးသၞောတ်လးလးရ။ အခိင်ဍုင်ဒှ်ဒၟံင်ပၞာန်ဗီုတ္ၚဲဏံက္ဍင် သာတုဲ ဓမံက်ရုပ်ရဴ ဟွံထေက်ကြိုက်ရ။ ဆဂးဂှ် တၠအဝဵုပၞာန် တအ် ကေတ်မာန်ကဵုပၠံင်လွဟ်ဇြဟတ်ပၞာန်တုဲ ဖန်ကေတ်မံင် ဇြဟတ်ပၞာန် ပ္ဍဲကောန်ဂကူကောန်ဍုင်အရင်တအ် နဲနာ နာသာ်ရ။

ဒေသကောန်ဂကူကောန်ဍုင်အရင်တအ်ဂှ် ပံက်ကဵုလဝ်ဂၠံင် ဖန်ကဵုလဝ်အခေါင် လိင်စုတ်စၞးတုဲ ဗက်ကံက်ကေတ်ဩန် ပ္ဍဲညးဍုင်ကွာန်ကောန်ဂကူတအ် လၟေင်င်ဂိတုနွံရ။ မၞိဟ်ဒးလိင်စုတ်စၞး သ္ပကောန်ပၞာန်ဗၟာဂှ်လေဝ် ဍေံ (တၠအဝဵုပၞာန်) ကၠောန်သ္ပစၞးဂကူကောန်ဍုင်အရင် ဒေသမန်မ္ဂး သ္ပလဝ်ဂကူမန် စၞးကွာန်မန် စၞးညးဍုင်ကွာန်မန်ရ။

ဩန်လိင်လေဝ် ဍေံ (တၠအဝဵု) ဂွံ၊ စၞးဂကူ (မန်) လေဝ် ဍေံကၠောန်ဗဒှ်လဝ် နကဵုစရင်ဂကူမန်ရ။ ဒဒှ်ဗီုဏံဂှ် ကောန်ဂကူ ကောန်ဍုင်အရင်ဂလိုင်ဂှ် ဒးဒုင်ဒၟံင်ဖအိုတ်ရ။

ပ္ဍဲကဵုတၠအဝဵုပၞာန်တအ် ဖန်စဳရေင်ပြုပြေင်ဒၟံင်တ္ၚဲဏံဂှ်ကောန်ဂကူကောန်ဍုင်အရင်ဇြဟတ်ပၞာန်နွံဒးရးလ္ၚဵုတအ် ဒုင်ဒဝ် ဟွံမာန်တုဲ ဖန်ဗ္တိုက်ဒၟံင် နဲဗီုညးကဵု အကာဲအရာညးအိုတ်ရ။

ဂကူမန်လေဝ် တိတ်ကၠုင်ပၠန်ဂတး မွဲကရောံကဵု ဂကူကောန်ဍုင်အရင်ဂမၠိုင်တအ်ကီုလေဝ် ဂွံဗ္တိုက်သရိုဟ်ထ္ဍေင်ပ္တိတ် ထောံ တၠအဝဵုပၞာန် နူတိဍာ်ဍုင်မန်ဂှ် ဒှ်ဒၟံင်တင်ဆိုအ်ဗဇၞော်ဇၞော်ဏီဖိုဟ်ရ။

တၠုင်လအာအကာဲအရာတ္ၚဲဏံမ္ဂး ညးက္ဍိုက်ပ်တိတ်ပၠန်ဂတးတအ် ဂွံတံင်ဂြဲဏာ အလုံဂကူမန် ဂွံဍိုက်ပါဗက် ပ္ဍဲဂၠံင်တ ရဴပၠန်ဂတးမာန်ဂှ် ဒဵုဗင်လၞင်ဒၟံင်ဏီရ။

ရံင်မွဲလ္ပာ်ပၠန်လေဝ် တိဍာ်ဍုင်မန်ဂှ် မတုပ်တဴကဵု တိဍာ်ဍုင်သွဝ် တိထဝ်ဗၞိက်ဗိုတ်ဗၠဲတုဲ ဖျေံပခိုင်လဝ်ဒပ် ဒပ်ဍာ်၊ ဒပ်ဍာ်၊ ဒပ်ကျာ ဂေတ်ကၠောံဂှ် သွက်ဂကောံပၠန်ဂတးမန်တအ် တင်ကော်ဆဴဇၞော်ဇၞော်မွဲရ။

သရောပ်ကၠေံမ္ဂး ဂကောံပၠန်ဂတးတအ် ဂွံတံင်ဂြဲအလုံညးဍုင်ကွာန်မန်တအ် ဂွံပါဗက်ဗဒှ်ဇြဟတ်ဒပ်ပၞာန်ဇၞော်ဇၞော်တုဲ ဂွံဗ္တိုက်သရိုဟ်ပ္တိတ်ထောံ တၠအဝဵုပၞာန်နဇိုင်နတဲဂှ်လေဝ် ဒှ်ဟွံမာန်ဏီ၊ ညးဍုင်ကွာန်တအ်ပၠန်လေဝ် ဂွံပတှ်ေစှ်ေစိုတ်ကဵု ဂကောံပၠန်ဂတးမန်တအ် ပေင်င် ဂွံအပ်ဘဝ အပ်ပိုန်ဒြပ်တုဲ ဖျေံစိုတ်ဂွံအပ်ဘဝဂှ်လေဝ် ကဆံင်ဟွံစိုပ်၊ ကၞောတ်တဲ ညးရံင်အဲ အဲမင်ညး စၟဳမင်အတိုင်ဏံမ္ဂး ညးဍုင်ကွာန်မန်တအ် ဒးဆက်ဒုင်အာကအ်ကဵု သၟိင်မာရဏ တၠအဝဵုပၞာန် ဒဵုကဵု ကာလလဵုဏီရော?